Ou te fiafia ia Harry Potter.
E le o ni tusi sili a tamaiti ua ou faitauina, ioe. O le tusi o tala faa-Rusia na ou faitau i ai a o ou laitiiti e fitu pe valu tausaga o loo umia lena tulaga. I le avea ai ma se tagata matua, sa ou faitau i tala a tamaiti a Satyajit Ray ma ou te manatu e matua faagaeetia lava. E lelei tele foi Roal Dahl.
O le fiafia ia Harry Potter ua avea ma sina maasiasi pe afai o oe i le itu agavale, ona o le faʻaogaina o le faʻasalalauga ma fefaʻatauaʻiga ma faʻailoga.
E faigofie la'u manatu. Le amana'ia le fa'amatagofie. Le amana'ia le fa'aputuga o fa'asalalauga. Le amana'ia le fa'ailoga. Le amanaʻia le faʻatauga faʻatauvaʻa. Le amana'ia nei mea uma – e le faigofie, ou te ioe – ma o le a le mea e totoe?
O le mea o totoe o se tala matagofie o se tama matuaoti. O Harry Potter e nonofo ma ona aiga mataʻutia, o se tamaititi mativa, sauaina, faʻamalosi e momoe i se kapoti i lalo o le faasitepu. O lona tausoga lapo'a ma le mata'utia ua faapuapuagatiaina le tama, ma maua ai le faamalosiauga mai ona matua mata'utia tutusa. O Harry Potter ua saisaitia i se olaga na te inoino i ai, ae o se tasi e leai sona avanoa e sola ese ai.
Seia ia iloa e mafai ona ia faia togafiti. Ua vala'au o ia i le Aoga Fa'ataulaitu ma Fa'ataulaitu a Hogwarts, lea e a'oa'oina ai taulāitu ma taulāitu i togafiti o fefa'ataua'iga. I Hogwarts, na feiloai ai Harry i uo e alolofa ia te ia, ae na ia mauaina foi se mealilo pogisa e uiga ia te ia lava. O ona matua, ua iloa e Harry, e lei oti i se faalavelave tau taavale e pei ona ia talitonu i ai i nei aso uma, ae na fasiotia e le taulaitu leaga o Voldemort.
Ae na te mauaina se isi mea moni taufaafefe e uiga ia te ia lava: atonu e na o ia lava na tetee ma sao mai le togafiti leaga malosi a Voldemort. O Harry la, o le filifilia lea: e pa'u atu ia te ia e faatoilaloina ma faʻaumatia Voldemort. O tusi ta'itasi i le fa'asologa o lo'o fa'amatalaina ai se taua fou i le va o tagata atamai fa'ataulāitu e lua.
E leai se mea fa'apenei na va'aia i tala fa'asolopito. E tusa lava pe na o fuainumera Initia e ofoofogia. Fai mai lipoti e 100,000 kopi na faatau atu e le tusi i le 24 itula. Ina ia tuu lena mea i se vaaiga mamao, na faatauina atu e Arundhati Roy's The God of Small Things, ua taʻu mai ia te aʻu, e tusa ma le 5,000 i le masina muamua. O loʻo i ai se pisinisi moni a Harry Potter o loʻo galue. O faleoloa ma faleoloa i le lalolagi atoa o loʻo tumu i mea a Harry Potter - pusa penitala, ato, meataalo, pusa meaai, fagu vai, pulou, mitiafu, ipu, e te taʻua - faʻailoga uma, ioe. Ma o loʻo i ai, e le gata i lea, o le faʻasologa tutusa o ata tifaga ma faʻamoemoeina.
O le alii talavou o Harry Potter, mai le avea o ia o se tama tausaafia ma fai si le mautonu, ua liua e le maketiina o malie i se oloa. I aso nei, ua sili atu le mauoa o Rowling nai lo le Masiofo o Egelani.
O nei faʻasalalauga uma e le manuia, talu ai e taofia ai i tatou mai le fiafia i le Harry Potter saga mo le mea e iai: o se tala lelei na faʻamatalaina.
Ona o le mea moni o se faasologa, o loʻo i ai luga ma lalo i le tulaga lelei, ae e leʻi avea ma se faʻasolosolo i lalo. O le mea moni, o le Harry Potter aupito lata mai o se tasi o mea sili. E ofoofogia lenei mea, talu ai e mautinoa lava na tusia e Rowling ma le iloa o le a faʻamasinoina o ia e le miliona o le au faitio sili ona saʻo. Tamaiti.
O Rowling e iai lona atamai ma e musu e 'fa'gugu' tusi ona o lo'o ia tusitusi mo tamaiti, pe ona o lea ua i ai lana faitau faitau i le lalolagi atoa. A o tusia le tusi muamua, sa ia faapea ifo ia te ia lava o le a ia tusia e pei o loo ia tusia mo ia lava. Sa ia tumau i le faaiuga, ma i'uga matagofie.
O tusi e fiafia tele mo tagata matutua e pei foi o tamaiti. Latou te aumaia ola se lalolagi e maaleale i lona tulaga masani. O taulaitu ma taulaitu e pei lava o oe ma au, o nisi e atamamai ma talenia ae o isi e taumafai e taulimaina tulaga faaletonu o le aoaoina, o nisi e limafoai ma mafanafana ae o isi e leaga ma manatu faapito. O le lalolagi faʻataulāitu o se vaega o lo tatou lalolagi, e latalata ane, e mafai ona iloa e i latou o loʻo naunau e vaʻai i ai.
O tulaga faatauaina faavae o loo lagolagoina e tusi e lelei ma e oo lava i le alualu i luma. E le pei o le tele o aʻoga nofotumau a Peretania, o Hogwarts o loʻo galulue faʻatasi. O le mea moni, o le tamaititi sili i le vasega o se teine, o le uo a Harry Potter Hermione. O ia fo'i e fanau fa'amuggle. E o mai tamaiti a'oga mai le tele o ituaiga ma fa'alapotopotoga, ma o se tasi o le vasega a Harry o Parvati Patil. O le mea e mata'ina ai, Quidditch, o le ta'aloga e fa'aoso ai le ita o le a'oga - ma o Harry e masani ai - e ta'alo ai teine ma tama i le 'au e tasi.
Ua tuuaia Rowling e se tasi o tagata su'esu'e e faapea o loo ia faaalia le "faailoga tagata agavale e masani lava o le au atamamai Peretania". O le faʻamaoniga o lenei mea o loʻo vaaia i le mea moni, mo se faʻataʻitaʻiga, o le uso o le tama o Harry o se tagata faʻatau tupe faʻatauvaʻa, o le faatonu o se kamupani e faʻatau atu faʻataʻitaʻiga. E faapena foi, o Draco Malfoy leaga ma leaga, o le fili a Harry i le aoga, e mauoa ma tamalii.
I le isi itu, o uo a Harry, o le Weaselys, o ni atalii o se ofisa pule maualalo ma le agamalu i le Matagaluega o Magic. E iai fo'i se lagona fa'avae o le sa'o ma le sese i tala. O Harry Potter o se tagata fa'aaloalogia, o nisi taimi e soli tulafono, ae na'o le taimi na te talitonu ai o lo'o i ai se lelei sili atu e mafai ona ausia.
E mataʻina foʻi, ona o le tulaʻi mai o le tapuaʻiga toetoe lava o le lalolagi atoa, o tusi a Harry Potter e leai ni lotu. E le gata o tapuaiga i le tulaga faatulagaina o le ekalesia ma faifeau ma isi, ae o le manatu tonu lava o le atua e le o iai i tusi.
O filifiliga tonu ia na faia e le tusitala ma faʻaalia lana vaaiga i le lalolagi. Ae o nei manatu e le o lafo mai i o tatou faai. Nai lo lena, o loʻo lalagaina i latou i le tala lava ia, i le malie ma le olaola, o le mea lea e talia ai e tamaiti.
E i ai se vaega o le itu taumatau Kerisiano i le Iunaite Setete ma Europa lea na alaga mo le aveesea o le faasologa o Harry Potter mai faletusi a le malo ma aoga. E tusa ai ma i latou, o tusi e faʻalauiloa ai togafiti faʻataulāitu ma faʻataulāitu i tamaiti. Ma o lenei, ioe, ua faaopoopo e le Pope lana tupe lua-pene e ala i le taʻusalaina o le faasologa.
E faavalevalea lea mea. O tusitusiga a tamaiti i le lalolagi atoa ua faʻaaogaina elemene o mafaufauga ma togafiti faʻataulāitu. O ia tusitusiga, pe afai e le o se mea leaga, e fesoasoani i le tamaititi e faʻalauteleina ai ona mafaufauga.
Ou te nofo i Initia, ma ou ola aʻe i le faitauina o ituaiga uma o tala uiga ese, faʻataulāitu, uiga ese, mataʻina. Panchatantra, lea e fa'asoa ai e manu ma tagata se gagana; Ramayan ma Mahabharat sa nofoia e atua ma temoni; tala fa'aleaganu'u o lo'o tutupu ai ituaiga uma o mea fa'ataulāitu ma fa'afiafiaga.
O le le fiafia ia Harry Potter i le agavale e mafua mai i le mea ou te vaʻaia, lua aʻa. Tasi, o le hype, o le maketiina, o le fa'ailogaina, o nei mea uma e fai ai i latou o lo'o i le agavale e tali atu ma le mataala. Mo mafuaaga lelei ma manino. E foliga mai ia te aʻu, e ui lava e tatau ona tatou mataala i na mea uma, e le tatau foi ona amata ona tatou vaʻai i se taupulepulega e leai se mea e iai. A uma mea uma, matou te iloa isi mataupu o loʻo agaʻi i luma, poʻo nisi tulaga faʻafouina, galuega poʻo faʻailoga na faʻaaogaina e sharks.
Mafaufau ia Picasso, Neruda, Brecht, poʻo le, o le faʻailoga faʻafefeteina sili na faʻaumatia e le maketi, Che.
I nei tulaga uma, matou te le lafoaia nei fuainumera pe ta'usalaina i latou. Matou te toe aumaia i latou.
Ae o fuainumera ia i le itu tauagavale. Rowling e leai. Ma o le mafuaaga lona lua lea mo nisi i le agavale ua lagona le le fiafia ia Harry Potter.
E ala i le faʻataʻitaʻiina o Voldemort ia Hitila, ua faʻaalia ai e Rowling e tetee o ia i le fascism. Peita'i, sa faitioina o ia ona o lona 'lē mafai ona iloa o faiga fascism ma faiga fa'asaosaoa e mafua mai i le manatu lava e tasi; o le fascism ua na'o se ituaiga o le faasaoloto i mafatiaga'.
E tusa ai ma lenei manatu, o le mea moni, o tusitusiga uma sei vagana ai le mea na pasia le suʻega faʻafefeteina sili ona mamafa o le a tatau ona taʻusalaina - ma e aofia ai galuega a Tagore, ma Marquez, ma Kafka, ma Mahfouz, ma le afe o isi.
O le mea e sili atu ona matuia i lenei au'ili'iliga, peita'i, o se mea fa'apolokiki. E ui lava e masani ona tupu aʻe le fascism mai le faʻasaolotoina o kapitalisme, e le tutusa le lua. I le tala faasolopito, o le agavale o le tau sili lea ona totoa e tetee atu i le fascism, ae e lei manuia le agavale pe a na o ia e feagai ma fascism. I se isi itu, o le agavale ua taia i soʻo se mea na pipii i se laina faʻalotu.
I le tauiviga e tetee atu i le fascism, o le nofoaga autu faatemokalasi saoloto e tatau ona avea ma a tatou paaga. O se aumea femoumouai, o se uo e auauna atu ia te ia lava, i le tele o itu e matua tetee lava i tagata, fai avanoa, ma tuuina atu i togafiti, o se uo e le fiafia ia i tatou e pei ona tatou le talitonu i ai, ae o se uo.
O le leiloa o lenei mea moni faʻapolokiki e taʻalo i lima o fascism.
O Sudhanva Deshpande o se tagata fai pese, faatonu ma le tusitala ma Jana Natya Manch, o le kamupani lauiloa tele a Initia, ma e galue o se faatonu i LeftWord Books, New Delhi (www.leftword.com). E mafai ona maua o ia i [imeli puipuia].