Ina ua latou feiloai i steaks ma pia i le lafumanu a le peresitene o Amerika i Texas, o le talanoaga i le va o John Howard ma George Bush na vave ona liliu atu i le "taui" a le malo o Ausetalia mo le auai i le taua a Iraq.
Ma o lenei, ua taʻu mai ia i matou, o se maliega tau fefaʻatauaʻiga saoloto (FTA) i le va o le US ma Ausetalia lea o le a faʻapipiʻi atili ai Ausetalia i totonu o le tamaoaiga o Amerika, faʻafefe ai faiga faʻaagafesootai ma le siosiomaga ma faʻatagaina le pule saoloto i kamupani tetele a Amerika. Se taui!
"Fefa'ataua'iga saoloto", fai mai, o le fa'aupuga a le tagata fa'atau. A e fa'alogo i se tasi o fai mai 'fefa'ataua'iga saoloto', e tatau ona e fesili 'O le a le mea o lo'o latou taumafai e fa'atau mai ia te a'u?â€
E ulufale atu Ausetalia i nei feutagaiga ma se fuafuaga e matua faigofie lava - fa'ataga fa'amautu i le fa'atauina atu o mea tau fa'ato'aga i le maketi tele i totonu o Amerika. E le gata o le a maua ai se lagona o le tamaoaiga i le malo - o faʻatoʻaga o loʻo maua pea i fafo. O le a maua ai foi se uiga faapolokiki - e faamoemoe le National Party o nisi o maliega o le a lagolago ai ana palota, o le taimi nei e liki ona o le faaletonu o le tamaoaiga o loo feagai ma le tele o faifaatoaga.
O manaoga o Uosigitone o le a sili atu le lautele - o le lisi faʻatau e aofia ai mea mai le lautele lautele o vaega faʻapisinisi. I totonu o sini:
• le Polokalame Fa'amanuiaga mo Falema'i. O le PBS, o lo'o iai mo le 50 tausaga, e fa'amautinoa e maua e tagata Ausetalia le avanoa i vaila'au fesoasoani e ala i le tele o fa'atauga a le malo. Ua leva ona manatu le kamupani o fualaau faasaina a Amerika o le PBS o se "pa puipui i fefaʻatauaʻiga" ma o loʻo manaʻomia le toe faʻaleleia. E sefululima kamupani ua oo lava ina fausia se vaega o lobby faapitoa mo lea faamoemoe.
• Komiti Fa'afoe e Iloilo Tupe Teufaafaigaluegaina Mai Fafo. O lo'o fa'amalosia e le FIRB mana'oga mo le itiiti ifo o le pule a Ausetalia i nisi o alamanuia. E mana'omia e kamupani a Amerika le aveesea o ona malosiaga e fa'amaoti ai tapula'a o le umiaina o fa'asalalauga, feso'ota'iga, kamupani va'alele ma pisinisi faletupe.
• “Local content†tulafono i ata tifaga, televise ma musika. E fa'atonu e le malo le fa'amautinoaina o se aofa'iga o mea e afua mai i Ausetalia, e le gata i le puipuia o fa'afiafiaga fa'alotoifale ma fa'amautinoa e mafai ona fa'asalalau fa'apitoa tu ma aga a Ausetalia. O lo'o naunau le pisinisi fa'afiafia a Amerika e aveese ia pa pupuni.
• Fa'ailogaina o meaola fa'afoma'i (GMOs). O le tulafono a Ausetalia e manaʻomia ai soʻo se meaʻai e iai GMO e tatau ona faʻamaonia manino, ma faʻatapulaʻaina le faʻatupulaia o fualaʻau GM. US agribusiness, le lalolagi sili ona faʻaaogaina GMOs, o loʻo faʻamalosi malosi mo nei tapulaʻa ina ia soloia.
• Tulafono taofia. O tulafono a Ausetalia i le taofia o meaʻai ma isi mea sa masani ona faigata, e taofia ai faʻamaʻi e le o iai iinei i fafo atu o le atunuʻu. Ua fai mai kamupani a Amerika o nei tulafono o puipuiga ose "auala e faʻatapulaʻaina ai fefaʻatauaʻiga" ma o loʻo manaʻomia le faʻamalieina.
• Tapulaa i le tuuina atu o auaunaga a le Malo. O le FTA o le a mafai ai e kamupani a Amerika ona lu'itauina le tu'uina atu e le malo ma le fa'atonutonuina o auaunaga e pei o le soifua maloloina, a'oa'oga ma vai, ma o'o atu ai i le tu'ufa'atasi. O le lisi lava lea e tasi e pei o feutanaiga lautele lautele i Fefaatauaiga i Auaunaga (GATS) o loʻo faʻagasolo nei i le Faalapotopotoga o Fefaʻatauaʻiga a le Lalolagi, ae i se tulaga e sili atu ona leaga.
• E iai fo'i le avanoa e mafai ai e lenei FTA ona aofia ai aiaiga e tu'uina atu ai i fa'alapotopotoga tuma'oti le aia tatau e tu'u sa'o ai malo mo a'afiaga o a latou faiga fa'avae i galuega a na kamupani. O lenei aia tatau o loʻo faʻatumauina nei i le North American Free Trade Agreement, e aofia ai le US, Kanata ma Mekisiko, ma ua faʻatagaina, mo se faʻataʻitaʻiga, le UPS parcel service e molia Kanata mo le mea moni e iai le pule a le Canada Post i le tuʻuina atu o tusi masani. Ua fa'ataga fo'i i le isi kamupani Amerika (Metalclad) e fa'amalieina le fa'atulafonoina o se taulaga i Mekisikō ona o lona teena o le fa'atagaga e fausia ai se otaota oona.
O le mea e mata'ina i le fa'atusatusaina o lisi e lua o le le tutusa o latou - fa'ataga i fa'ato'aga fa'atau atu i fafo e fa'afesuiai mo fa'ataga i le tele o faiga fa'aagafesootai ma le si'osi'omaga.
O se vaega lenei o se fua o le le tutusa o soʻo se fefaʻatauaʻiga i le va o le US (faitau: 280 miliona) ma Ausetalia (faitau: 18 miliona). O le lipoti a le Malo o Ausetalia lava ia e faatusatusa ai le tele o le tamaoaiga o Ausetalia i le tulaga o le “setete feololo, e tutusa lelei le GDP ma Pennsylvania”.
Ae e le o faʻamatalaina pe aisea ua matua naunau ai le malo o Ausetalia i le fefaʻatauaʻiga - pe a iai, Canberra na tuleia i Washington, ae le o le tua. Aemaise lava e le mafai ona fa'amatalaina pe a o le tele o fa'ata'ita'iga o fa'amanuiaga fa'atamaoaiga e mamao mai le fa'amoemoe.
O le lipoti lata mai a le malo-komesina, mai le ACIL Consultants, na toetoe lava a tanuina ina ua uma ona faʻaalia e faapea, a aveese faʻamatalaga le talafeagai, o Ausetalia o le a mafatia moni lava i tupe gau laiti mai se FTA. O le isi lipoti, e le CIE, na maua ai i'uga lelei — ae o lo'o laititi lava.
Aisea la ua faanatinati ai le vaega a Canberra?
O se vaega o le tali e mafai ona vaaia i se mea e fetaui ma le taimi - na taunuu ai le au fefaʻatauaʻiga a Amerika i Ausetalia i le vaiaso tonu na amata ai ona paʻu pomu i Baghdad. O lenei maliliega e matua tele lava e uiga i taua ma le "saogalemu" ma le tulaga o Ausetalia i le lalolagi.
Ua fa'ailoa fa'alaua'itele e le malo o Howard, o lo'o va'aia le 'aluega fa'ale-atunu'u o le atunu'u e feso'ota'i ma le so'otaga a le militeri a Amerika-Ausetalia. O le pepa paʻepaʻe talu ai nei a le malo o Ausetalia e uiga i fefaʻatauaiga ma mataupu i fafo na taʻua ai o le FTA o le a "tuu le tatou sootaga tau tamaoaiga i se tulaga tutusa ma le tatou sootaga faaupufai".
E le gata i lea, o John Howard ua faʻafesoʻotaʻi le atunuʻu ma le misiona a le US e toe faʻafouina le lalolagi e tusa ai ma mataupu faʻavae hypercapitalist, e pei o le maketiina, faʻapitoa, faʻapitoa, faʻatau. Mo le Palemia, o le 'aluega a le atunu'u' a Ausetalia e tutusa lelei ma le 'alu a le malo' a Amerika, pulega o le lalolagi ma mea uma.
O le mea e te ofo ai pe a e vaʻavaʻai i le lisi o faʻatagaina a Ausetalia o le malo o Howard o loʻo tuuto atu i latou uma. E teteʻe i tapulaʻa i luga o GMO, ua taumafai e faʻauʻu malo o le setete e faʻasaʻo a latou faʻatapulaʻaina o faʻasalalauga GMO. E manaʻo e faʻataga kamupani mai fafo e faʻatau Qantas ma Telstra ma faletupe i totonu. E le afaina ai mea a Ausetalia i luga o televise, ata tifaga ma leitio. Ma e iai lona talitonuga fa'afeagai i le Pharmaceutical Benefits Scheme, ma va'ai ai o se vaega o le faiga mata'utia "socialised medicine".
I lalo o se fa'aaliga fa'apea, o le fa'amoemoe a le malo o le Coalition i le mauaina o le FTA o se 'au'oa la'ititi. E fa'afesuia'i i faiga fa'avae ua leva ona tete'e i ai ma e le'o manuia ai ana kamupani lagolago, ma o le fa'afesuia'i e maua ai nisi tala fa'aopoopo e auina atu i fafo mo nisi o faifa'ato'aga ma pisinisi fa'ato'aga.
E mautinoa lava, o Howard ma le kamupani e le o ni tagata e te manaʻo e feutagai i le iʻuga o ia faiga - e leai se latou tautinoga i ia mea. Ae sili atu — e mafai ona tatou tuu i tua atu ia i latou e faaaoga feutagaiga i luga o se FTA o se alofaga faigofie e fa'amama ai nei mea?
O le mea e lelei ai, o le amataga lava o aso i le feutagaiga o lenei FTA ma ua amata ona tuʻufaʻatasia le teteʻe lautele. O le au fefaʻatauaʻiga a le US, mo se faʻataʻitaʻiga, ua uma ona taumafai e faʻafilemu popolega lautele e uiga i le PBS, ma folafola atu o le a le manaʻomia e Uosigitone ni suiga tetele i ai. I le taimi nei, o le ata tifaga a Ausetalia, televise ma faatufugaga na faatoa faʻalauiloaina se faʻasalalauga e faʻatatau i le faʻasaoina o tulafono faʻalotoifale.
Afai o faʻalapotopotoga faʻalapotopotoga, iuni, faʻalapotopotoga aʻoga ma vaega faʻapolokiki e tuʻufaʻatasia e faasaga i lenei FTA, ona o le mafuaʻaga e tuʻuina atu ai se faʻamataʻu tele i faiga faʻaagafesootai ma le siosiomaga (ma e oʻo lava i la tatou aia tatau e fai ai ia faiga faʻavae), ona i ai lea o se avanoa tele. e fa'ato'ilaloina lenei maliliega, lea o le a fa'atamaoaigaina ai ni nai tagata, i Amerika ma Ausetalia, i le fa'aleagaina o le to'atele.