In de nasleep van de recessie, veroorzaakt door het uiteenspatten van de huizenzeepbel, hebben veel mensen opgeroepen tot een nieuwe economie. Er zijn zeker redenen om te betogen dat we een nieuwe economie nodig hebben, maar het grotere probleem is dat economen de oude economie niet eens zullen aanhangen, of tenminste niet als deze indruist tegen het geaccepteerde denken in politieke kringen.

Dit komt misschien het meest duidelijk naar voren in de reactie van economen, of het gebrek daaraan, op het grote handelstekort van de VS. In een systeem van zwevende wisselkoersen wordt de aanpassing aan een groot en aanhoudend handelstekort verondersteld een daling van de waarde van de munt te zijn. Dat is honderd procent economische orthodoxie.

Economen maken de mensen die zich zorgen maken over banenverlies door import belachelijk door hen te vertellen dat er nieuwe banen zullen worden gecreëerd in andere sectoren van de economie. Er zit enige logica in dit verhaal, maar een essentieel onderdeel van het beeld zou een daling van de waarde van de dollar zijn.

Stel dat de Verenigde Staten elk jaar voor 100 miljard dollar aan geïmporteerde fabrieksgoederen gaan kopen ter waarde van 100 miljard dollar aan goederen die voorheen in eigen land werden geproduceerd. Het verhaal zou moeten zijn dat dit betekent dat we het aanbod van dollars op de internationale valutamarkten met 100 miljard dollar per jaar hebben vergroot, terwijl de vraag helemaal niet is toegenomen. Met een groter aanbod van dollars en geen verandering in de vraag zal de prijs van de dollar, gemeten in vreemde valuta, dalen.

Een lager geprijsde dollar maakt de Amerikaanse export goedkoper voor mensen die in andere landen wonen, wat leidt tot een toename van de export. Een lager gewaardeerde dollar maakt import uit andere landen ook duurder, waardoor we minder hoeven te importeren. Als we meer exporteren en minder importeren, zal de netto-export stijgen, waardoor banen worden gecreëerd en de handel weer in evenwicht komt. Dat is het verhaal uit het leerboek en de reden dat goede vrije handelaars zich geen zorgen maken als we banen verliezen door import.

Maar wat gebeurt er als de dollar niet mag dalen? De afgelopen tien jaar hebben veel landen, met name China, hun munt expliciet gekoppeld aan de dollar. Ze doen dit door dollars te kopen op de internationale valutamarkten wanneer hun handelsoverschot (ons handelstekort) leidt tot een overaanbod aan dollars. In feite verhindert het optreden van deze regeringen het normale aanpassingsproces dat de handel weer in evenwicht zou brengen en de Amerikaanse economie dicht bij volledige werkgelegenheid zou houden.

Zonder dit aanpassingsproces heeft de ‘vrijhandel’-ploeg geen echt argument. Het is volkomen aannemelijk dat een grotere import tot een hogere werkloosheid zal leiden, aangezien het aanpassingsmechanisme dat de economie weer naar volledige werkgelegenheid moet brengen niet werkt. Dit zijn allemaal traditionele economische leerboeken.

Nu is het mogelijk om andere kanalen te hebben om de leemte op te vullen, maar deze zijn geenszins automatisch. We zouden de overheid bijvoorbeeld grote begrotingstekorten kunnen laten hebben, waardoor de vraag ontstaat door hogere uitgaven of lagere belastingen. Er is echter geen garantie dat de regering deze route zal volgen, vooral niet wanneer de begrotingshaviken Washington regeren.

De andere mogelijkheid is dat de Fed de rente zal verlagen en daarmee de vraag zal stimuleren. Dit is een gemengde zegen, zelfs in de beste tijden. De investeringen reageren slechts in bescheiden mate op de lagere rentetarieven. Verreweg de lagere rentetarieven zullen de grootste impact op de consumptie hebben. Wanneer dit lage rentekanaal werkt, betekent dit dat mensen veel geld zullen lenen om dingen te kopen, en op die manier het gat in de vraag zullen opvullen dat door het handelstekort is ontstaan. Dit laat ons achter met huishoudens met zware schulden die niets hebben gespaard voor hun pensioen; klinkt bekend?

Wanneer de Federal Funds-rente al op nul staat, zoals nu het geval is, zal deze lage renteroute om de vraag te stimuleren uiteraard helemaal niet werken. In principe zou de Fed dramatischer stappen kunnen ondernemen, zoals haar kwantitatieve versoepelingsbeleid, maar er is in Washington weinig animo om deze buitengewone maatregelen heel ver door te voeren.

Dit brengt ons terug bij de wisselkoersen. Reguliere economen, die in hun eigen economie geloven, zouden moeten schreeuwen over de overgewaardeerde dollar en actie moeten eisen om de dollar terug te brengen naar een niveau dat meer in overeenstemming is met een evenwichtige handel. Economen zwijgen echter grotendeels over deze kwestie.

We krijgen veel zwakke opmerkingen over hoe China de waarde van zijn munt ten opzichte van de dollar zou moeten verhogen, maar China is een groot land en ze willen dit niet doen, zo jammer. Natuurlijk zijn de Verenigde Staten in feite niet het meest hulpeloze land ter wereld, vooral niet als het gaat om het verlagen van de waarde van de dollar op de internationale valutamarkten.

Joe Gagnon en Gary Hufbauer, beiden lid van het 100 procent reguliere Peterson Institute for International Economics, ontwikkelden een heel eenvoudig voorstel dat serieuze druk zal uitoefenen op China om zijn bezit aan dollars te verminderen. Zij roepen op om de Chinese dollarbezit te belasten met een jaarlijks tarief van 20 procent. Dit kan worden gedaan op een manier die 100 procent legaal is onder de Amerikaanse handelsovereenkomsten en geen duidelijke negatieve bijwerkingen heeft.

De vraag die dit voorstel zou moeten oproepen is waarom niet alle economen het voorstel van Gagnon-Hufbauer of een vergelijkbare maatregel steunen. De overgewaardeerde dollar is een groot obstakel voor het herstel van een normaal economisch evenwicht met een vrijwel volledige werkgelegenheid. Dit is een kwestie waarover alle reguliere economen het vrijwel eens zouden moeten zijn.

Natuurlijk zijn er machtige belangengroepen die de dollar niet noodzakelijkerwijs willen zien dalen. Goldman Sachs, J.P. Morgan en andere banken zijn waarschijnlijk blij dat hun dollars verder gaan bij het opkopen van Chinese activa. Op dezelfde manier zijn Wal-Mart en andere grote detailhandelaren waarschijnlijk niet bang om de prijzen van de goederen die zij importeren met grote hoeveelheden te zien stijgen. En Pfizer, Apple en Time-Warner zouden zich waarschijnlijk zorgen maken dat als we de Chinese regering boos maken over haar valutabeleid, zij minder happig zou zijn om hun patent- en copyrightclaims te beschermen.

Als dit een zaak zou zijn die gebaseerd is op de economie – de reguliere economie die iedereen leert als bachelor- en masterstudent – ​​zou het economische beroep stevig achter Gagnon en Hufbauer moeten staan. De belangen van degenen met geld en macht lijken echter aan de andere kant te liggen, en dat is waar we de meeste economen aantreffen.

Het verhaal hier is dus dat we wel of niet een nieuwe economie nodig hebben, maar dat we eerst en vooral eerlijke economen nodig hebben. Het lijkt erop dat we er op dit moment niet veel hebben en het is niet duidelijk hoe een nieuwe economie dit feit zou veranderen. 

---