Wat als het omgaan met klimaatverandering meer betekende dan een druk op de knop? Zouden onze vrienden in de geïndustrialiseerde wereld er anders over denken als de gevolgen van de klimaatverandering erger zouden zijn dan de verlengde zomermaanden en de komst van exotische soorten? Verzacht en vertroeteld hebben ze de luxe gehad om hun geest af te sluiten voor de werkelijke impact van wat er gebeurt in de fragiele en kostbare atmosfeer die de planeet waarop we leven omringt. Waar zich in de geïndustrialiseerde wereld klimaatverandering heeft voorgedaan, zijn de gevolgen tot nu toe relatief goedaardig geweest. Met uitzondering van gebeurtenissen zoals de orkaan Katrina in 2005, hebben de inwoners van Noord-Amerika en Europa slechts een zachte streling gevoeld van de wind van verandering.
Ik vraag me af hoeveel bezorgder ze zouden zijn als ze afhankelijk zouden zijn van de cyclus van moeder natuur om hun gezinnen te voeden. Hoeveel groter zouden hun zorgen zijn als ze in sloppenwijken en townships zouden wonen, in lemen huizen of onderkomens gemaakt van plastic zakken? In grote delen van Afrika bezuiden de Sahara is dit een realiteit. De armen, de kwetsbaren en de hongerigen worden elke dag van hun leven blootgesteld aan de harde gevolgen van de klimaatverandering.
Het smelten van de sneeuw op de top van de Kilimanjaro is een waarschuwing voor de veranderingen die plaatsvinden in Afrika. Op dit prachtige maar kwetsbare continent voelen mensen de verandering in het weer al. Maar regen of droogte, het resultaat is hetzelfde: meer honger en meer ellende voor miljoenen mensen die aan de rand van de mondiale samenleving leven. Zelfs in plaatsen als Darfur heeft de klimaatverandering een rol gespeeld. In de semi-aride zones van de wereld is er hevige concurrentie om de toegang tot weidegronden en drinkplaatsen. Waar water schaars is en de bevolking groeit, zullen conflicten nooit ver weg zijn.
In veel van de landen waar de armsten wonen, zijn regeringen slecht toegerust om hiermee om te gaan. Katrina was een uitdaging voor de VS, dus waarom zouden we verbaasd zijn dat het jaarlijkse cycloonseizoen voor de oostkust van Afrika de regeringen van Mozambique en Madagaskar tot het uiterste blijft drijven? Waar regeringen zwak zijn, is de afhankelijkheid van humanitaire organisaties groter.
Mensen die voor organisaties als het VN-Wereldvoedselprogramma werken, ontdekken dat hun werk een humanitaire ‘groei-industrie’ is. Het aantal mensen dat weet hoe het is om honger te lijden bedraagt ruim 850 miljoen, en groeit nog steeds met bijna 4 miljoen per jaar. De toenemende frequentie van natuurrampen maakt de strijd tegen de honger nog uitdagender. De Wereldbank schat dat het aantal natuurrampen is verviervoudigd van 100 per jaar in 1975 tot 400 in 2005.
De afgelopen tien jaar zijn 10 miljard mensen getroffen door natuurrampen. Dat is meer dan een derde van de wereldbevolking – het merendeel in de ontwikkelingslanden. De menselijke impact is duidelijk, maar wat niet zo duidelijk is, is de mate waarin klimatologische gebeurtenissen de ontwikkelingswinst die de afgelopen decennia is geboekt, ongedaan kunnen maken. Droogtes en overstromingen verwoesten levens, maar vernietigen ook scholen, economieën en kansen.
Ieder kind zal zich het verhaal van de drie biggetjes en de grote boze wolf herinneren. In de wereld waarin we leven heeft de boze wolf van de klimaatverandering het strohuis en het huis van stokken al geplunderd, en de bewoners van beide kloppen op de deur van het bakstenen huis waar de mensen van de ontwikkelde wereld wonen. Onze vrienden daar zouden hierover moeten nadenken de volgende keer dat ze naar de thermostaatschakelaar grijpen. Ze moeten beseffen dat de problemen van de Mozambikaanse boer weliswaar ver weg lijken, maar dat het niet lang meer zal duren voordat hun problemen op hun kusten aanspoelen. ________
Desmond Tutu is voormalig aartsbisschop van Kaapstad en Nobelprijswinnaar voor de vrede
ZNetwork wordt uitsluitend gefinancierd door de vrijgevigheid van zijn lezers.
Doneren