Bron: Links
Dit artikel is een fragment uit Jenny Chan's hoofdstuk “Werknemers organiseren in China: uitdagingen en kansen”, in Robert Ovetz (redacteur), Arbeidersonderzoek en mondiale klassenstrijd: strategieën, tactieken, doelstellingen , Pluto-pers, 2021
In China zijn de rechten, net als in veel landen, zodanig in de wet vastgelegd dat van werknemers wordt verwacht dat zij zich ook zo gedragen "brandweerlieden” die hun rechten zelf afdwingen door te blazen "brandalarm” bij arbeidsafdelingen en rechtbanken om hoge ambtenaren te dwingen de arbeidsnormen te handhaven. Als werknemers de noodklok luiden door zaken in te dienen en de overheid consequent de bescherming van werknemers afdwingt, kunnen werkgevers anticiperen op het risico van een geschil en het probleem vermijden. Maar als de handhaving laks is en de straffen mild, omdat lokale overheden vaak prioriteit geven aan het aantrekken van investeringen in plaats van het afdwingen van wet- en regelgeving, zullen werkgevers waarschijnlijk de letter en de geest van de wet negeren en zullen conflicten de boventoon voeren. Een hardnekkig patroon is dat hoewel wanhopige werknemers het brandalarm luiden, ernstige problemen zoals het niet betalen van lonen en misbruik door het management voortduren en onopgelost blijven. "De kern van slechte arbeidsomstandigheden, zo laten Eli Friedman en Ching Kwan Lee zien, is het fundamentele machtsevenwicht tussen werknemers en werkgevers op het punt van de productie.
Volgens de Chinese vakbondswet bepaalt artikel 10 dat alle soorten ondernemingen met 25 werknemers of meer geacht worden "vakbondscomités op basisniveau” op de werkvloer. Het organiseren van onafhankelijke vakbonden is echter illegaal. De bedrijfsvereniging moet worden goedgekeurd door de vakbond op een hoger niveau. In deze gecentraliseerde organisatiestructuur monopoliseert de All-China Federation of Trade Unions (ACFTU) de macht van de vakbondsvertegenwoordiging door haar gezag op te leggen aan elke groep georganiseerde arbeiders op de werkvloer.
De ACFTU opereert onder het bevel van de regerende Communistische Partij en dient in de eerste plaats de staat's belangen om de industriële vrede en sociale stabiliteit te behouden. Tegen de achtergrond van de herstructurering van ondernemingen en het verlies van oude leden heeft de ACFTU vanaf 2003 haar lidmaatschap uitgebreid tot arbeidsmigranten op het platteland, die in toenemende mate zowel in de staats- als in de particuliere sector zijn gerekruteerd. Er zijn echter redenen voor de werknemers om in het algemeen geen vertrouwen te hebben in de officiële vakbonden. Uit enquêtes onder bedrijfsvakbondsleiders blijkt steeds dat de meerderheid tegelijkertijd hoofden van personeelsafdelingen of senior managers zijn, die normaal gesproken naast het management staan in plaats van bij de werknemers.
Chinese functionarissen slagen er consequent niet in om werknemers te beschermen' vakbondsrechten tegen represailles van het management. Een typisch voorbeeld is de aanhoudende controle door de vakbond Foxconn. Sinds 2007 wordt de bedrijfsvakbond geleid door een senior vrouwelijke manager, aangesteld door Terry Gou, de oprichter van het bedrijf. In de nasleep van een golf van zelfmoorden onder werknemers in 2010 probeerde Foxconn de communicatie met werknemers te verbeteren door de publicatie van gratis bedrijfskranten, de sponsoring van sociale en entertainmentactiviteiten en vooral de uitbreiding van het lidmaatschap van een vakbond. Wel Auret van Heerden, de Vereniging Eerlijke Arbeid's president en CEO (2003–13) en Apple'De opdrachtgevende accountant (2012-13) ontdekte dat "de vakbond Foxconn houdt wel verkiezingen, maar de kandidaten worden vaak door het management genomineerd”. In 2015 werden de toezichthouders van Foxconn breed beschuldigd van het manipuleren van de vakbondsverkiezingen door werknemers te instrueren hun stem uit te brengen op aangewezen kandidaten. Uit angst voor represailles volgden de arbeiders de instructies op. Het is duidelijk dat de nieuwe rondes van "verkiezingen” voor het vakbondsleiderschap bij Foxconn zijn gedaan als een formaliteit die de machtsstructuur van de vakbond intact zou laten. Sommige arbeiders leerden pas over het bestaan van hun vakbonden toen ze van vakbondspersoneel souvenirs, zoals waterflessen met het vakbondslogo, ontvingen.
In het licht van de groeiende arbeidsconflicten hervormt de ACFTU zichzelf langzaam om beter op de arbeiders te kunnen reageren. Vakbondsfunctionarissen hebben, samen met rechters en advocaten, proactief bemiddeld in onderhandelingen met bedrijfsleiders en werknemersvertegenwoordigers in een poging ter plaatse tot een snelle regeling te komen. De op handen zijnde verhuizing van een Walmart-winkel in de stad Changde in de provincie Hunan was bijvoorbeeld aanleiding voor een eenmalige, door de vakbonden geleide sluitingsonderhandelingen in juni 2014, waarbij een ontslagvergoeding voor alle getroffen werknemers werd gewonnen. In enkele gevallen zijn provinciale en gemeentelijke vakbonden tussenbeide gekomen om de herverkiezing van vakbondsleiders op de werkvloer tijdens de onderhandelingen na de staking te vergemakkelijken. De gekozen werknemersvertegenwoordigers en leden van het vakbondscomité werden daarna echter steevast lastiggevallen of zelfs ontslagen door het management.
Stakingen en vakbondsorganisatie van onderop
Veel zeldzamer is enige erkenning van zelfgeorganiseerde werknemers' vakbonden. Opmerkelijk is dat arbeiders er in 2006, na een staking tegen de grove onderbetaling van minimumlonen en het niet verstrekken van arbeidscontracten in een elektronicafabriek van Ole Wolff, in slaagden een vakbond op te richten door middel van verkiezingen om het heft in eigen handen te nemen. Ze demonstreerden duidelijk arbeiders' subjectiviteit en vakbondsbewustzijn. De geboorte van de gekozen vakbond op de werkvloer markeerde een nieuwe bladzijde van de arbeidersstrijd aan de basis. In een bredere context heeft de ACFTU haar streven naar vakbondsvorming versneld door de door Ole Wolff gekozen vakbond op de werkvloer officieel te erkennen en werknemers van grote in het buitenland geïnvesteerde bedrijven te bereiken.
Interessant is de vakbond Yantian International Container Terminal "ontwikkelde een systeem van jaarlijkse collectieve onderhandelingen” na de staking van 2007 in de stad Shenzhen in Guangdong. Verstoringen kunnen een negatieve invloed hebben op de stroomopwaartse en stroomafwaartse verbindingen van de gehele logistieke, maritieme en grondtransportketen. Een kritische factor bij de werknemers in de haven' succes is de strijdbaarheid van kraanmachinisten – mannelijke plattelandsmigranten van middelbare leeftijd met een laag personeelsverloop – die blijk geven van een hoge mate van onderhandelingsmacht bij een van de's drukste havens in de kapitaalintensieve sector in Zuid-China. De gekozen vakbondsleiders dienen de havenarbeiders' belangen om op regelmatige, in plaats van eenmalige, basis met het management te onderhandelen. Door hun deelname aan de collectieve onderhandelingen oefenen havenarbeiders hun associatieve macht uit, terwijl ze het institutionele toezicht van de vakbondsfederatie op verschillende niveaus aanvaarden.
Niettemin is een representatieve unie op ondernemingsniveau hoogst uitzonderlijk in de Chinese politieke economie. Zowel het management als de overheid waken tegen georganiseerde arbeid en geven prioriteit aan winstgevendheid en stabiliteit. Werknemers' De deelname aan besluitvormingsprocessen van vakbonden blijft ernstig beperkt. Als gevolg hiervan omzeilen werknemers vaak de vakbonden en zoeken ze hulp bij niet-statelijke organisaties wanneer ze arbeidsarbitrage aanvragen of deelnemen aan stakingen.
De opkomst van basisarbeidsorganisaties
Sinds de jaren negentig zijn, met de verdieping van de transnationale en grensoverschrijdende sociale banden die kenmerkend zijn voor de neoliberale mondialisering, grassrootsorganisaties in Hong Kong en op het Chinese vasteland ontstaan om tegemoet te komen aan de groeiende behoeften van arbeidersorganisatie. Het in Hong Kong gevestigde China Labour Bulletin, opgericht in 1990 door de Chinese activist en onafhankelijke vakbondsorganisator Han Dongfang (die gevangen zat wegens deelname aan de Democratiebeweging van 1994), was een van de eerste niet-gouvernementele organisaties (NGO’s) die werknemers promootten en verdedigden.' rechten op het vasteland. Andere in Hong Kong geregistreerde NGO’s op het gebied van arbeidsrechten (zoals het Chinese Working Women Network en Labour Action China), bestaande uit arbeiders, maatschappelijk werkers, academici, bewegingsadvocaten en andere betrokken individuen, hebben ook een pioniersrol gespeeld bij het opbouwen van een opkomende klasse. gebaseerde Chinese kracht via lokale en mondiale solidariteit.
Arbeids-NGO’s, via hun werknemers' centra of gemeenschapsnetwerken bieden doorgaans sociale en culturele diensten, juridisch advies, leiderschapstraining en bewustmakingsworkshops over genderrechten aan mannelijke en vrouwelijke werknemers in grote industriële districten. Arbeidersactivisten, van wie sommigen gewond zijn geraakt bij arbeidsongevallen of beroepsziekten, hebben zich als vrijwilligers of stafleden bij deze autonome organisaties aangesloten om de veiligheid en de bescherming van de gezondheid te benadrukken door werknemers te bezoeken' slaapzalen en ziekenhuizen. Ze hebben ook juridische kennis en praktische knowhow verspreid om werknemers te ondersteunen bij het verkrijgen van compensatie voor werkgerelateerde letsels en onbetaalde lonen, waardoor ze het vertrouwen van werknemers en hun gezinnen winnen.
Op het niveau van de werkvloer hebben sommige arbeids-NGO's geëxperimenteerd met partnerschappen met multinationale ondernemingen (zoals Reebok en HP) om programma's voor maatschappelijk verantwoord ondernemen te coördineren om het arbeids-, sociaal- en milieubeheer in de toeleveringsketen te verbeteren. De dialoog tussen werknemers en werkgevers in fabrieken van toeleveranciers wordt aangemoedigd onder dit vrijwillige particuliere zelfreguleringskader. Bij enkele gelegenheden hebben rechtstreekse vakbondsverkiezingen plaatsgevonden in aanwezigheid van onafhankelijke waarnemers en beoordelaars. Maar de uitbreiding van dergelijke door het bedrijfsleven gefaciliteerde arbeidsrechtenprogramma’s in de context van transnationale productie blijft onzeker. Afgezien van de commercialisering en vermarkting van de opleidingsprojecten zullen de resultaten van de arbeidsparticipatie op de werkvloer sterk afhangen van de werknemers' agentschap en collectief verzet, evenals de voortdurende monitoring en gecoördineerde acties van lokale en internationale arbeidsorganisaties.
Naast het door het bedrijfsleven geleide bestuurskader zijn er gevallen geweest waarin NGO-activisten rechtstreeks hebben ingegrepen in arbeidsstakingen en protesten. In plaats van controversiële acties te leiden of te organiseren, hebben ze echter vooral geprobeerd te voorkomen dat deze escaleren door de arbeidscrises op te lossen met legitieme, geweldloze middelen, zoals het bieden van constructieve suggesties in collectieve onderhandelingen met werkgevers. Ambtenaren van de provinciale overheid hebben collectieve onderhandelingen vergemakkelijkt door nieuwe arbeidswetten in te voeren die bedoeld waren om de productie en de sociale stabiliteit in Guangdong te handhaven, dat lange tijd werd geplaagd door grote en kleine arbeidsincidenten. Als reactie op sterke tegenstand van werkgevers en bedrijfsverenigingen heeft de regering echter de belangrijkste bepalingen afgezwakt in opeenvolgende ontwerpen van wat de Regulations on Enterprise Collective Contracts in Guangdong zouden worden, die op 1 januari 2015 van kracht werden. Artikel 18 bepaalt dat meer dan 50 procent van de beroepsbevolking moet de formele oproep tot verplichte gesprekken onderschrijven, een formidabel obstakel voor acties van werknemers.
Tijdens een ontmoeting met de vakbondsleiders in Peking herhaalde president Xi dat "vakbonden moeten zich houden aan de werknemersgerichte werkaanpak; zich concentreren op de meest urgente, meest directe kwesties die de werknemers het meest bezighouden; en voldoen aan de verplichting om werknemers te beschermen' rechten en belangen en het oprecht dienen van werknemers en het volk”. Geconfronteerd met toenemende druk van boven en onder, is de ACFTU begonnen met het sluiten van contracten met geselecteerde NGO's om sociale en juridische diensten te leveren aan gemarginaliseerde groepen, zoals vrouwelijke arbeidsmigranten, migrantenkinderen, jongeren en ouderen, om zo een harmonieuze samenleving op te bouwen. Dit is een indringende en subtielere manier om dit te bereiken "sociaal management” op gemeenschapsniveau. Tegelijkertijd zijn bewegingsgerichte NGO’s onder druk gezet en ondergronds gedreven.
Arbeidsorganisatoren coachten werknemers om individuele acties te ondernemen, in plaats van collectieve protesten, om hun dringende oproepen te doen. Deze strategie is een tactische innovatie voor rechtenactivisten om de kritieke bedreigingen voor het voortbestaan van organisaties als gevolg van repressie en coöptatie aan te pakken. In het rechtenverdedigingsproces boden de leiders van de vakbonden de broodnodige steun aan individuele werknemers in de backstage, brachten de problemen in kaart en formuleerden mediastrategieën om aan te dringen op economische compensatie voor hun grieven. In succesvolle gevallen hebben arbeiderseisers hun klassenbewustzijn gedemonstreerd door zichzelf te transformeren in kernleden die collega’s ondersteunen door hun eigen ervaringen te delen.
Bij massale conflicten kan de arbeidsorganisatie echter nauwelijks worden verdoezeld. Bij conflicten over giftige vergiftiging, onbetaalde lonen en illegaal ontslag, om maar een paar voorbeelden te noemen, zijn vaak grote aantallen werknemers betrokken. De collectieve aard van de arbeidsontevredenheid vereist effectieve online en offline mobilisatie, waardoor het moeilijker wordt om arbeidersleiders voor de autoriteiten te verbergen. Na de staatsaanval op feministische groeperingen in maart 2015 en op mensenrechtenadvocaten in juli werden in december arbeidsactivisten van verschillende ngo's uit Guangdong gearresteerd. Meng Han, die een groep schoenenfabriekarbeiders hielp om onbetaalde sociale verzekeringen vóór de fabriek terug te krijgen'De geplande sluiting en verhuizing van het bedrijf werd tot 21 maanden gevangenisstraf veroordeeld, terwijl de straf van drie andere activisten van het Panyu Migrant Workers Service Center werd opgeschort. Deze verhoogde controle op het maatschappelijk middenveld laat de overheid zien'De grootste zorg van het land is economische groei en politieke stabiliteit, in plaats van het realiseren van grotere collectieve rechten voor zijn burgers.
Controversiële verhoudingen tussen staat en arbeid in China
Fundamenteel is de "vertegenwoordigingsleemte” blijft ongevuld. Werknemers vinden door de overheid gecontroleerde en door het management gedomineerde vakbonden geen betrouwbare bondgenoot. Wanneer er massale stakingen plaatsvinden, eisen werkgevers of overheidsfunctionarissen van werknemers dat ze vertegenwoordigers kiezen, doorgaans beperkt tot vijf, om deel te nemen aan de gesprekken. Zodra de werknemersvertegenwoordigers zijn gekozen, neemt het bedrijf de controle over de onderhandelingen over. Deze interventie markeert typisch het begin van een fragmentatie, coöptatie en verplettering van de arbeidersmacht.
Om represailles van het bedrijf te voorkomen, hebben protesterende arbeiders door bittere ervaringen geleerd elkaar te beschermen in een collectiviteit die geen zichtbare leiders kent. In veel andere gevallen werden arbeidersleiders echter snel geïdentificeerd. Yanhua Deng en Kevin O'Brien concentreert zich op "relationele repressie” als strategie om protest te beheersen. Door druk uit te oefenen op de families, familieleden, vrienden en belangrijke anderen van de beoogde demonstranten, manipuleren de autoriteiten "sociale banden” en "gevoelens van genegenheid” om collectief protest onschadelijk te maken vóór escalatie. Dit arbeidsintensieve proces van "stabiliteitshandhaving” brengt een onherleidbare hoeveelheid psychologische druk met zich mee die wordt uitgeoefend op degenen die gerechtigheid zoeken.
Hardhandige repressie is een integraal onderdeel van het Chinese autoritarisme, juist omdat de... "Zachte middelen voor protestabsorptie en andere vormen van sociale beheersing werken niet altijd. "Het uitdelen van contante betalingen of andere materiële voordelen in ruil voor naleving kan slechts zo ver gaan, vooral wanneer de principiële demonstranten weigeren zich terug te trekken door het geld aan te nemen. Als er geen oplossing kan worden bereikt, kunnen stabiliteitsgevoelige functionarissen een groot aantal mensen arresteren "problemen veroorzaken” burgers om verdere actie te ontmoedigen.
Sommige ervaren activisten en organisatoren laten zich niet afschrikken en richten moedig hun eigen organisaties op nadat ze zijn ontslagen of uit de gevangenis zijn vrijgelaten, een praktijk die Feng Chen en Xuehui Yang noemen "verlaat met uw stem.” Deze vakbondsleiders hebben zich ontwikkeld "inheemse” groepen die pleiten voor werknemers' rechten door zich aan te passen aan de veranderende economische en politieke context. In 2016 namen bijvoorbeeld twee voormalige Walmart-werknemers het voortouw om zich te mobiliseren tegen de bedrijfsimplementatie van een flexibel urensysteem en een aanzienlijke loonsverlaging door middel van onlinestrategieën. Ze modereerden een internetforum onder de vlag van de Walmart Chinese Workers' Association, die nieuw leven blaast in een zelfgeorganiseerd netwerk dat Walmart-werknemers in meerdere steden in China met elkaar verbindt. Hoewel het momentum van de beweging afnam als gevolg van een verdeeldheid over de werknemersstrategieën, gekoppeld aan managementaanvallen en intimidatie door de overheid, was de ervaring niet geheel negatief. Walmart-werknemers debatteerden enthousiast over de timing en effectiviteit van stakingen, naast andere belangrijke vragen over fondsenwerving en coördinatie, waarbij ze hun actieve deelname, reflexiviteit en vermogen om hun eigen tactieken, strategieën en organisaties te bedenken, demonstreerden.
Al snel volgde een nieuwe golf van strenge maatregelen tegen de organisatie van werknemers. In juli 2018 richtte de staat zich op een kerngroep van arbeiders die zich organiseerden om een vakbond te vormen in de Jasic-lasmachinefabriek in Shenzhen. De politie arresteerde op 30 juli dertig personen, waaronder arbeiders, hun families en vrienden, en één vrouwelijke universiteitsstudent. Op 27 augustus werden bij weer een gecoördineerde inval vijftig studentenactivisten – de ruggengraat van de Jasic Worker Solidarity Group – ondervraagd. lastiggevallen en gewaarschuwd om onmiddellijk te stoppen met deelname aan de "illegale activiteiten” of worden strafrechtelijk vervolgd. Terwijl de meerderheid van de 80 demonstranten later werd vrijgelaten, werden vier arbeiders formeel gearresteerd.
Tijdens de herfst- en wintersemesters van 2018 sloten nationale veiligheidsfunctionarissen en hun universiteitskaders marxistische studiegroepen en aanverwante studentenverenigingen in een poging de institutionele steun voor de Jasic-arbeiders en hun bondgenoten weg te nemen. Zoals Au Loong-Yu kort en bondig heeft opgemerkt: "hoewel Xi Jinping blijft eisen dat de mensen leren van het marxisme-leninisme en Mao'Volgens de gedachte blijft de staat hard optreden tegen elke onafhankelijke en collectieve inspanning om linkse klassiekers serieus te bestuderen – en zelfs nog harder optreden als deze inspanningen de ambitie in zich dragen om te sympathiseren met de werkende mensen.’
Er werd geschat dat tussen januari en mei 2019 meer dan een dozijn activisten (van acht arbeids-ngo’s, sociale werkorganisaties, gemeenschapsdienstencentra en een advocatenkantoor) werden vastgehouden of gearresteerd, ook al lijken ze geen banden te hebben met de Jasische arbeidersstrijd. Om de opkomende alliantie tussen arbeiders en activisten in de kiem te smoren, heeft de Chinese regering duidelijk een breed net uitgeworpen om verschillende vormen van sociale en arbeidersorganisatie in te dammen en te onderdrukken. Onder dergelijke omstandigheden is de zelforganisatie van de werknemers gefragmenteerd en beperkt gebleven, ook al is deze nog steeds wijdverbreid.
[Citaties en bronnen zijn te vinden in Jenny Chan's hoofdstuk “Worker Organizing in China: Challenges and Opportunities”, in Robert Ovetz (redacteur), Arbeidersonderzoek en mondiale klassenstrijd: strategieën, tactieken, doelstellingen, Pluto Press, 2021. Jenny dankt Federico Fuentes, Robert Ovetz en James Kelly voor hun steun.]
Jenny Chan, De Polytechnische Universiteit van Hong Kong en de Internationale Sociologische Vereniging's Onderzoekscommissie voor Arbeidersbewegingen
ZNetwork wordt uitsluitend gefinancierd door de vrijgevigheid van zijn lezers.
Doneren