(Caïro) – De afgelopen decennia hebben talloze opiniepeilingen aangetoond dat de meerderheid van de Egyptenaren wil dat de sharia – of islamitische principes – worden toegepast op delen van het rechtssysteem van hun land. De Egyptische grondwet weerspiegelt dit: artikel 2 van de grondwet stelt dat de sharia de belangrijkste bron van wetgeving is.
Zelfs met de steun van het volk die Artikel 2 in Egypte geniet, is het ook de bron van verhitte controverses geweest. Stemmen uit de Koptisch-Orthodoxe Christelijke gemeenschap in Egypte, die 12 procent van de bevolking uitmaakt, betwisten wat zij in dit artikel zien als impliciete discriminatie van de niet-moslimminderheid. Secularistische mensenrechten- en pro-democratie-activisten uiten soortgelijke opvattingen en zeggen dat de toepassing van de islamitische wet onverenigbaar is met de democratie, die volgens hen alleen in een seculiere staat kan bestaan.
Ze wijzen bijvoorbeeld op controversiële rechtszaken over het Egyptische familierecht – dat deels wordt beheerst door het islamitische recht, maar ook op beperkingen op het bouwen van kerken en de vraag of een Kopt president mag worden. Zij zien deze voorbeelden als redenen om de rol van het islamitisch recht in het binnenlands beleid te beperken, vooral omdat dit van toepassing is op niet-islamitische religieuze minderheden.
Maar te midden van de publieke debatten waarbij enerzijds secularisten en Koptische activisten betrokken zijn, en anderzijds islamitische politieke groeperingen – vooral de Moslimbroederschap, die vaak in de schijnwerpers van de media staat als het gaat om discussies over de islamitische wet – is een alternatieve middenweg. Op deze middenweg zouden de concepten van de sharia, democratie en secularisme naast elkaar bestaan als onderdeel van een verenigd politiek systeem, zonder de fundamentele principes van een van de drie concepten in gevaar te brengen.
Voorstanders van deze aanpak geloven in de heerschappij van het volk en de suprematie van de wet, en zijn van mening dat wetgevers door het volk moeten worden gekozen. Ze zien de islamitische wet nog steeds als een referentiekader, zolang deze door de meerderheid wordt aanvaard via een burgerlijk proces waarin gekozen functionarissen het laatste woord hebben. Deze benadering zou verschillen van andere benaderingen, zoals die van de Moslimbroederschap, die de goedkeuring van religieuze geleerden vereist voordat wetten uiteindelijk worden aangenomen.
Langs deze lijnen moet Egypte zijn eigen model vormgeven in overeenstemming met zijn geschiedenis, cultuur en vooral de wil van zijn volk. Democratie en secularisme worden in verschillende landen op verschillende manieren overgenomen: de Franse en Turkse modellen, die religie in het openbare leven strikt reguleren om de democratie te behouden, verschillen van het Amerikaanse systeem, waarin religie relatief invloedrijk is in de politiek. In elk van deze voorbeelden past de unieke relatie tussen religie en het politieke systeem bij de kenmerken van de specifieke natie.
Binnen dit raamwerk moet de Egyptische christelijke minderheid recht hebben op alle burgerrechten die minderheden in democratieën genieten, zoals het recht om zich kandidaat te stellen voor presidents- en parlementsverkiezingen, het recht om wetsvoorstellen in te dienen bij het parlement en het recht op gelijkheid voor de wet. Maar dit betekent niet dat al hun eisen zullen worden ingewilligd, zoals het schrappen van artikel 2 uit de Egyptische grondwet; een eis zou wrok bij de meerderheid aanwakkeren en sektarische meningsverschillen aanwakkeren.
Het is belangrijk op te merken dat in geen enkele democratie alle verzoeken van minderheden zijn ingewilligd. Het verbod op hijabs (hoofddoekjes) op scholen in Frankrijk is bijvoorbeeld tegen de wensen van de moslimminderheid in het land, maar werd gesteund door gekozen Franse wetgevers.
Een van de symbolische kwesties als het gaat om de relatie tussen de rechten van minderheden en de islamitische wetgeving in Egypte is de vraag of een Kopt zich kandidaat kan stellen voor het presidentschap. Als een Kopt zich kandidaat wil stellen voor het presidentschap van Egypte, moet hij of zij het recht hebben om te beloven zich te conformeren aan de Egyptische wetten en de wil van de meerderheid. Het zal aan het volk worden overgelaten om hem of haar te kiezen, of niet.
In tegenstelling tot wat velen misschien denken, is het niet de sharia die dit in de weg staat. Er zijn interpretaties van de sharia die vinden dat het presidentschap in de moderne tijd een burgerlijke positie is die de president niet het recht geeft om belangrijke beslissingen te nemen, tenzij deze in lijn zijn met de wil van het volk en de waarden van het land.
Het is de huidige politieke stand van zaken in Egypte – en niet de sharia – die iemand anders dan president Hosni Mubarak – moslim of christen – ervan heeft weerhouden de afgelopen 28 jaar de rol van president op zich te nemen. De democratie heeft nog geen wortel geschoten in Egypte.
De Kopten moeten blijven vechten voor hun rechten, maar zonder inbreuk te maken op de waarden van de meerderheid door op te roepen tot de volledige verwijdering van islamitische principes uit de politiek. Democratische vooruitgang in Egypte vereist niet de afschaffing van de sharia, een essentieel onderdeel van de identiteit van het land, maar vereist hervormingen van het bestaande systeem en betere rechten voor de minderheden van het land.
Kopten en moslims moeten zich verenigen in hun roep om democratie. Samen kunnen ze Egypte naar een model leiden dat werkt voor de unieke cultuur en samenleving van het land en vrijheid voor iedereen garandeert.
Sara Khorshid is een internationaal gepubliceerde Egyptische journalist die verslag doet van de politiek, cultuur en samenleving van Egypte en de moslimwereld, evenals van de moslim-westerse betrekkingen. Dit artikel maakt deel uit van een serie over het islamitisch recht en niet-moslimminderheden, geschreven voor de Common Ground News Service (CGNews).
Bron: Common Ground News Service (CGNews), 2 februari 2010, www.commongroundnews.org
ZNetwork wordt uitsluitend gefinancierd door de vrijgevigheid van zijn lezers.
Doneren