Bolivia ligt in het hart van Zuid-Amerika de grootste lithiumafzettingen in de wereld – een benijdenswaardige positie, in de ogen van veel landen, nu de markt voor elektrische voertuigen een vlucht neemt. Hoewel EV's minder broeikasgassen uitstoten dan voertuigen op brandstof, hun batterijen meer mineralen nodig - vooral lithium, dat ook wordt gebruikt om batterijen voor smartphones en computers te maken.
In tegenstelling tot zijn buren Chili en ArgentiniëBolivia moet nog een belangrijke speler in de wereld worden mondiale lithiummarkt. Gedeeltelijk komt dit doordat het zoutpannen op grote hoogte zijn niet geschikt voor het gebruikelijke extractie methode:, verdamping door de zon.
Maar dat lijkt te veranderen: in januari 2023 staatsbedrijf YLB een overeenkomst getekend met het Chinese consortium CBC, waartoe de wereld behoort grootste producent van lithium-ionbatterijen, te een nieuwe methode introduceren directe lithiumextractie genoemd.
Het kan een economische zegen blijken. Maar sinds de koloniale tijd is de erfenis van de overvloed aan mineralen in Bolivia is er ook sprake geweest van vervuiling, armoede en uitbuiting. Terwijl sommige inwoners hoopvol zijn over de potentiële voordelen van de groeiende lithiumindustrie, maken anderen zich zorgen lokale impact van de winning. Vooral de directe lithiumextractie vergt veel zoetwater, mogelijk omliggende ecosystemen in gevaar brengen zoals in andere delen van het land is gebeurd De ‘lithiumdriehoek’ van Zuid-Amerika. '
Een snelle escalatie van de lithiumwinning in de Boliviaanse Andes vertegenwoordigt ook een dreigende botsing tussen twee fundamenteel verschillende opvattingen over de natuur: van de moderne industriële samenleving en die van de Inheemse gemeenschappen die de regio hun thuis noemen – een focus van mijn huidige onderzoekssamenwerkingen en proefschrift project.
De Pachamama
Bolivia is de thuisbasis van 36 etnische groepen over de hoog- en laaglandgebieden. Aymara en Quechua volkeren omvatten het grootste deel van de inheemse gemeenschappen in het Andesgebergte.
Voor deze culturen is de natuur geen middel om menselijke doeleinden te bereiken. In plaats daarvan wordt het gezien als een groep wezens met een persoonlijkheid, geschiedenis en macht die buiten het menselijk bereik liggen. De vrouwelijke godheid van de vruchtbaarheid, aan wie mensen respect verschuldigd zijn, is bijvoorbeeld de Pachamama. Omdat zij de reproductie van het leven in stand houdt en veiligstelt, brengen de inheemse bevolking van de Andes offers aan de Pachamama in voorouderlijke rituelen bekend als “challa’s” die hun band met haar proberen te versterken.
Op dezelfde manier herkennen hooglandgroepen bergen niet als een reeks inerte rotsen, maar als voorouderlijke bewakers ‘Achachilas’ in Aymara en ‘Apus’ in het Quechua. Elke Andesgemeenschap prijst een nabijgelegen berg die volgens hen hun leven beschermt en overziet.
In Uyuni bijvoorbeeld, waar een van de twee nieuwe lithiumfabrieken zal worden gebouwd, erkennen inheemse gemeenschappen de aanwezigheid van deze heilige wezens. Tot op de dag van vandaag leggen aanbidders in de nabijgelegen regio Lipez de oorsprong van de zoutvlakte uit een traditionele legende: Het is de moedermelk van hun Apu, een vrouwelijke vulkaan genaamd Tunupa.
Echter, religieuze concepten zoals ‘heilig’ of ‘goddelijk’ weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs de relaties die de inheemse bevolking van de Andes al lang met deze meer dan mensen, die zijn geweest sinds de prekoloniale tijd bekend als ‘huacas.” Deze entiteiten worden niet beschouwd als ‘goden’, of gezien als mensen die zich bezighouden met buitenaardse overtuigingen. In plaats daarvan worden ze behandeld als een integraal onderdeel van het aardse dagelijkse leven van mensen.
Bijvoorbeeld, voor maaltijdenQuechua- en Aymara-volkeren gooien cocabladeren of morsen hun drankjes op de grond om hun voedsel met deze wezens te delen als een teken van dankbaarheid en wederkerigheid.
Levenloze materie
In industriële samenlevingen daarentegen wordt de natuur opgevat als: iets buiten de mensheid – een object dat kan worden beheerst door middel van wetenschap en technologie. De moderne economie maakt van de natuur een bron van grondstoffen: moreel en spiritueel inerte materie die wereldwijd kan worden gewonnen en gemobiliseerd. Binnen dit raamwerk is een mineraal als lithium een hulpbron die moet worden ontwikkeld bij het nastreven van economische voordelen voor de mens.
In feite is de geschiedenis van deze concurrerende opvattingen diep verweven met de geschiedenis van het koloniale tijdperk, aangezien verschillende culturen kwam in een gewelddadig conflict terecht. Toen de Spanjaarden de rijkdom aan mineralen van de zogenaamde Nieuwe Wereld ontdekten, zoals goud en zilver, begonnen ze aan een intensieve extractie van zijn rijkdommen, afhankelijk van dwangarbeid van de lokale bevolking en geïmporteerde slaven.
Het concept van ‘grondstoffen’ kan worden herleid tot de theologische notie van ‘eerste zaak.” De term komt oorspronkelijk van Aristoteles, wiens werk rond de 12e eeuw via Latijnse vertalingen in het christendom werd geïntroduceerd. In de manier waarop christenen zijn idee van primaire materie aanpasten, was alles hetzelfde geordend op basis van het niveau van ‘perfectie’”, variërend van het laagste niveau – primaire materie, de meest fundamentele ‘dingen’ van de wereld – tot rotsen, planten, dieren, mensen, engelen en, ten slotte, God.
De katholieke kerk en het Spaanse rijk gebruikten dit middeleeuwse begrip van de materie later als iets passiefs, zonder geest rechtvaardigen de extractie van hulpbronnen in de koloniale tijd. Hoe dichter de dingen bij de kern van de zaak stonden, veronderstelde hun argument, hoe meer ze een menselijke afdruk en een extern doel nodig hadden om ze waardevol te maken.
Dit idee werd ook gebruikt door christelijke kolonisten die erop uit waren tradities te vernietigen die zij als afgodisch beschouwden. In hun ogen kwam eerbied voor een berg of de aarde zelf neer op het aanbidden van slechts een ‘ding’, een valse god. De kerk en het rijk geloofden dat dit van cruciaal belang was desacraliseer deze meer-dan-menselijke wezens en behandel ze als louter hulpbronnen.
Deze afgevlakte visie op de natuur diende als basis voor het moderne economische begrip van grondstoffen, dat in de 18e eeuw werd geïntroduceerd met de geboorte van de economie als sociale wetenschap.
De weg voor ons
De lithiumprojecten in Bolivia vormen een nieuwe potentiële botsing van wereldbeelden. Er zijn echter extractie-initiatieven geconfronteerd zware tegenslagen de afgelopen jaren, incl sociale protestenDe 2019 politieke crisis en een gebrek aan noodzakelijke technologie. De Chinese deal vertegenwoordigt een nieuwe mijlpaal, Maar de uitkomsten ervan zijn nog onzeker: voor de economie, voor lokale gemeenschappen en voor de aarde.
Tegenwoordig worden elektrische voertuigen algemeen beschouwd als onderdeel van de oplossing voor de problemen klimaat crisis. Toch zullen ze dit nodig hebben een mijnbouwgolf naar voldoen aan hun batterijvereisten. Als samenlevingen echt een groenere toekomst willen, zullen technologische verschuivingen zoals elektrische voertuigen slechts een deel van het antwoord zijn, naast andere veranderingen zoals duurzamere stedelijke planning en verbeterd openbaar vervoer.
Maar daarnaast zouden andere culturen misschien kunnen leren van de relaties in de Andes met de natuur als meer-dan-menselijke wezens: een inspiratie voor ontwikkeling heroverwegen en onze eigen manier van leven veranderen in iets minder destructiefs.
ZNetwork wordt uitsluitend gefinancierd door de vrijgevigheid van zijn lezers.
Doneren