Nu we geconfronteerd worden met een financiële crisis die de wereldeconomie treft en die gepaard gaat met een voedsel-, energie- en klimaatcrisis die tot een sociale en humanitaire catastrofe leidt, komen er verschillende reacties naar voren. Sommigen suggereren dat de actoren moeten worden veranderd en gestraft (de ‘kippenstelers’, zoals Michel Camdessus, voormalig directeur van het IMF, ze noemt) om door te kunnen gaan zoals voorheen. Anderen, zoals George Soros, benadrukken de noodzaak om het systeem te reguleren, maar zonder de parameters te veranderen. En dan zijn er nog mensen die geloven dat de logica van het hedendaagse economische systeem zelf ter discussie staat en dat er alternatieve oplossingen moeten worden gevonden.
De urgentie van oplossingen is de grootste uitdaging. Er is niet veel tijd meer om effectief op te treden tegen de klimaatverandering. Volgens de FAO zijn de afgelopen twee jaar 100 miljoen mensen onder de armoedegrens gevallen en is de noodzaak om de energiecyclus te veranderen absoluut geworden. Er is een groot aantal alternatieve oplossingen op ieder gebied, maar ze moeten coherent met elkaar zijn als ze effectief willen zijn: ze vereisen geen nieuw dogma, maar een verbinding daartussen.
Op dezelfde manier waarop de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens door de Verenigde Naties werd afgekondigd, zou een Universele Verklaring over het gemeenschappelijk welzijn van de mensheid deze rol kunnen spelen. Het is waar dat de mensenrechten een lange weg hebben afgelegd tussen de Franse en de Amerikaanse revolutie en de aanvaarding ervan door de internationale gemeenschap. Het proces verliep ook geleidelijk voordat de derde generatie rechten, inclusief een sociale dimensie, werd afgekondigd. Het was heel westers in zijn perspectief en het document werd aangevuld met een Afrikaanse verklaring, terwijl een soortgelijk initiatief werd genomen in de Arabische wereld. Natuurlijk is de Verklaring vaak gemanipuleerd voor politieke belangen, vooral door de westerse machten. Maar het is nog steeds een basisreferentie die onmisbaar is voor alle politieke legitimiteit en de bescherming van personen.
De tijd is gekomen dat het proces moet worden voltooid, omdat het voortbestaan van de mensheid en van de planeet op het spel staat. Vier grondbeginselen zouden samenhang kunnen geven aan nieuwe initiatieven die alternatieven proberen te construeren en alle nieuwe praktijken te begeleiden.
1. Een duurzaam en verantwoord gebruik van natuurlijke hulpbronnen. Dit betekent een andere benadering van de relaties tussen mens en natuur, waarbij we van uitbuiting naar respect voor de natuur, de bron van al het leven, gaan.
2. Prioriteit geven aan de gebruikswaarde in plaats van het ruilen van waarde. De economie als activiteit zou dus, met respect voor de sociale en ecologische normen, de basis moeten creëren voor het fysieke, culturele en spirituele leven van alle mensen op de planeet.
3. De democratie veralgemenen in alle sociale relaties en in alle instellingen. Het moet niet alleen worden toegepast en versterkt op politiek gebied, samen met een nieuwe definitie van de staat en internationale organisaties, maar moet worden uitgebreid tot de economie, de cultuur en de man-vrouwrelaties.
4. Multiculturalisme, om het voor alle kennis, alle culturen, alle filosofische en religieuze tradities mogelijk te maken om deel te nemen aan de definitie van het algemeen welzijn van de mensheid en aan de uitwerking van haar ethiek.
Het aannemen van deze principes zou het mogelijk maken een echt alternatief proces op gang te brengen, in tegenstelling tot de regels die momenteel de kapitalistische economie, de politieke wereldorganisatie en de westerse culturele hegemonie domineren en die de sociale en natuurlijke gevolgen hebben teweeggebracht die we vandaag de dag kennen. . Bovenstaande principes kunnen leiden tot algemene oriëntaties die geschetst kunnen worden.
Het is duidelijk dat respect voor de natuur de collectieve controle over hulpbronnen vereist. Het vereist ook dat de essentiële bestanddelen van het menselijk leven, zoals water en zaden, worden beschouwd als het erfgoed van de mensheid, met alle juridische gevolgen van dien. Het betekent ook dat we bij economische berekeningen rekening houden met de ecologische ‘externaliteiten’.
Er moet de voorkeur worden gegeven aan het gebruik van waarde, wat een transformatie van het productiesysteem betekent, dat momenteel voornamelijk gebaseerd is op ruilwaarde, om bij te dragen aan de accumulatie van kapitaal dat als de motor van de economie wordt beschouwd. Dit betekent het herstel van de openbare diensten, inclusief gezondheidszorg en onderwijs – dat wil zeggen dat ze niet als koopwaar worden behandeld.
De veralgemening van de democratie, vooral op het gebied van de organisatie van de economie, betekent het einde van het monopolie op de besluitvorming dat verband houdt met het bezit van kapitaal, maar ook het ontstaan van nieuwe vormen van participatie waarbij de burgers hun eigen onderdanen worden.
Het accepteren van het multiculturalisme bij het uitbouwen van deze principes betekent dat we de cultuur niet reduceren tot één van haar componenten, maar dat we de rijkdom van het menselijke culturele erfgoed tot uitdrukking laten komen, een einde maken aan de patenten die kennis monopoliseren en het mogelijk maken dat een sociale ethiek in verschillende talen wordt uitgedrukt. .
Utopia? Ja, want het bestaat vandaag niet, maar morgen zou het wel kunnen. Het is een noodzakelijke utopie, omdat het synoniem is voor inspiratie en de schepper van samenhang tussen collectieve en persoonlijke inspanningen. Maar het is ook van zeer praktische toepassing, in het besef dat het veranderen van een ontwikkelingsmodel niet in één dag gebeurt en dat het wordt opgebouwd door een geheel van acties die verschillende tijdsperioden nodig hebben om tot bloei te komen. Hoe kunnen we dan maatregelen voorstellen die deel uitmaken van deze logica en die het doel zouden kunnen zijn van volksmobilisaties en politieke beslissingen? Er zijn al veel voorstellen gedaan, maar er kunnen er nog meer aan worden toegevoegd.
Op het niveau van de natuurlijke hulpbronnen zou een internationaal pact over water, dat voorziet in het collectieve beheer ervan (niet uitsluitend door de staat), een bestaand bewustzijn van het probleem weerspiegelen. Er zouden nog enkele andere oriëntaties kunnen worden voorgesteld: de soevereiniteit van naties over hun energiebronnen; het verbod op speculatie met voedselproducten; de regulering van landbouwbrandstoffen zodat deze de biodiversiteit, het behoud van de bodem- en waterkwaliteit en het principe van de boerenlandbouw respecteren; het nemen van maatregelen die nodig zijn om de stijging van de temperatuur op aarde in de 1e eeuw tot 21ºC te beperkenst eeuw; publieke controle over olie en mineralen via een internationale exploitatiecode, geverifieerd en geautoriseerd, met betrekking tot de ecologische en sociale effecten (inclusief, onder meer de rechten van inheemse volkeren).
Wat de gebruikswaarde betreft, zouden enkele praktische voorbeelden het herstel van het algemeen welzijn van water, elektriciteit, de post, telefoons, internet, openbaar vervoer, gezondheidszorg en onderwijs omvatten, in functie van de specifieke kenmerken van elke sector. Het zal nodig zijn om op alle vervaardigde goederen een garantie van vijf jaar te eisen, wat de levensduur van producten zou verlengen en het gebruik van grondstoffen en energie zou verminderen. Er zou een belasting moeten worden geheven op gefabriceerde goederen die meer dan 1,000 km afleggen tussen hun productieplaats en de consument (aan te passen aan de producten), waarvan de opbrengst zou worden gebruikt voor de lokale ontwikkeling van de meest kwetsbare landen. De door de ILO vastgestelde normen voor arbeidsomstandigheden moeten worden versterkt, met een verkorting van de werkuren en een verbetering van de kwaliteit ervan. De parameters van het BNP moeten worden gewijzigd, met de introductie van kwalitatieve elementen die het idee van "goed leven" tot uitdrukking brengen.
De toepassing van de veralgemeende democratie is ontelbaar en zou betrekking kunnen hebben op alle instellingen die een publiek erkende status vereisen, zowel voor hun interne functie als voor de gelijkheid in genderverhoudingen: bedrijven, vakbonden, religieuze, culturele en sportorganisaties. Op het niveau van de Verenigde Naties zou een regel kunnen worden voorgesteld van tweederde overeenstemming voor belangrijke besluiten en absolute meerderheid voor maatregelen die deze moeten toepassen.
Wat het multiculturalisme betreft, zou dit onder meer het verbod omvatten op het patenteren van traditionele kennis, het ter beschikking stellen van het publiek van ontdekkingen die verband houden met het menselijk leven (medisch en farmaceutisch) en het leggen van de materiële basis die nodig is voor het voortbestaan van specifieke culturen (territorialiteit). ).
Dit is een oproep voor concrete voorstellen die kunnen worden samengevoegd om een samenhangend ensemble van alternatieven te vormen en die het collectieve doel van de mensheid en de toepassingen van een Universele Verklaring van het Gemeenschappelijk Welzijn van de Mensheid door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties zouden vormen. Landen.
Vertaald door Victoria Bawtree
Op de website van het World Forum of Alternatives wordt een verzameling voorstellen georganiseerd. Ze kunnen worden doorgegeven aan: [e-mail beveiligd]
ZNetwork wordt uitsluitend gefinancierd door de vrijgevigheid van zijn lezers.
Doneren