De Iraakse regering gaat onderzoek doen naar het gebruik van witte fosforgranaten door het Amerikaanse leger tijdens de slag om Fallujah – een onderzoek dat zou kunnen uitwijzen of de Amerikaanse strijdkrachten een fundamenteel internationaal wapenverdrag hebben geschonden.
De waarnemend minister van Mensenrechten van Irak, Narmin Othman, zei gisteravond dat een team naar Fallujah zou worden gestuurd om te proberen definitief vast te stellen of burgers zijn gedood of gewond door het brandwapen. Het gebruik van witte fosfor (WP) en andere brandwapens zoals napalm tegen burgers is verboden.
De aankondiging kwam toen John Reid, de staatssecretaris van Defensie, te maken kreeg met toenemende oproepen tot een onderzoek naar het gebruik van WP door Britse troepen en naar wat Groot-Brittannië wist over de inzet ervan door Amerikaanse troepen. De heer Reid zei dat hij de zaak zou onderzoeken.
De stap van de Iraakse regering en de groeiende bezorgdheid in Westminster volgen op de bevestiging door het Pentagon aan The Independent eerder deze week dat WP was gebruikt tijdens de slag om Fallujah afgelopen november en op de presentatie van overtuigend bewijs dat burgers onder de slachtoffers waren.
De nieuwe controverse over Fallujah, die al twaalf maanden woedt, werd vorige week aanvankelijk aangewakkerd door een documentaire van de Italiaanse staatsomroep RAI, waarin werd beweerd dat er talloze burgerslachtoffers waren gevallen. Een woordvoerder van het Pentagon zei gisteren dat hij “niet verrast zou zijn” als WP door Amerikaanse troepen elders in Irak zou zijn gebruikt.
Luitenant-kolonel Barry Venable zei dat de brandgranaten een vast onderdeel waren van de munitie van de troepen. “Ik sluit niet uit dat het op andere locaties is gebruikt.” De erkenning door het Pentagon van het gebruik van WP – het kan iemand tot op het bot verbranden – is een enorme schande gebleken voor sommige elementen van de Amerikaanse regering.
In een brief aan deze krant beweerde de Amerikaanse ambassadeur in Londen, Robert Tuttle, dat Amerikaanse troepen “napalm of WP niet als wapens gebruiken” .
Geconfronteerd met de bekentenis van het Pentagon zei een woordvoerder van de ambassade dat de heer Tuttle geen verder commentaar zou geven en dat “alle vragen over WP” aan het Pentagon moesten worden doorverwezen. De Amerikaanse ambassade in Rome had een soortgelijke ontkenning afgegeven.
De omvang of schaal van het door de Iraakse regering uit te voeren onderzoek is onduidelijk, en het is niet bekend wanneer de onderzoekers in Fallujah zullen aankomen. Een functionaris van het ministerie van Mensenrechten zei dat, hoewel ook niet bekend was hoe lang het onderzoek zou duren, “de bevolking van Fallujah volledig zal worden geraadpleegd”. Het Pentagon zegt dat het gebruik van brandwapens tegen militaire doelen niet verboden is.
Maar artikel twee, protocol III van het VN-Verdrag inzake bepaalde wapens uit 1980, verbiedt het gebruik ervan tegen burgers.
Het verdrag is wellicht van cruciaal belang voor de Iraakse onderzoekers en beperkt ook het gebruik ervan tegen militaire doelen “binnen een concentratie van burgers, behalve wanneer een dergelijk militair doel duidelijk gescheiden is van de concentratie van burgers”.
De heer Reid bevestigde gisteren dat Britse troepen WP in Irak hadden gebruikt, hoewel hij zei dat de granaten alleen waren gebruikt om rook te maken om de troepenbewegingen te verdoezelen, wat volgens experts hun primaire functie is.
“Noch deze munitie, noch enige andere munitie, wordt tegen burgers gebruikt. Het is geen chemisch wapen”, zei hij. Tijdens een NAVO-trainingsoefening in Duitsland, waar hij Britse troepen bezocht die op weg waren naar Afghanistan, zei de heer Reid dat het gebruik van WP door de VS een “zaak voor de VS” was.
Vorige week gaf de heer Reid echter aan dat hij de kwesties in de RAI-documentaire ter sprake zou brengen als hij met bewijsmateriaal zou worden voorgelegd.
Maar gisteravond stonden parlementsleden openlijk afwijzend tegenover de opmerkingen van de heer Reid en riepen op tot een onderzoek, omdat ze zeiden dat ze eerder waren misleid over het gebruik van napalm door de VS in Irak. De VS hadden een onderscheid gemaakt tussen conventionele napalm en bijgewerkte Mk 77-brandbommen, die volgens experts vrijwel identiek zijn.
Mike Gapes, de Labour-voorzitter van de Foreign Affairs Select Committee, zei: “Ik denk dat er hier een vraag is over de vraag of het verdrag over chemische wapens moet worden versterkt om deze specifieke stof op te nemen, omdat het wordt gedefinieerd als een brandgevaarlijke stof en niet als een chemisch wapen. het is uitgesloten van bepaalde definities.”
Sir Menzies Campbell, de liberaal-democratische woordvoerder van Buitenlandse Zaken, zei: “Het gebruik van dit wapen mag technisch gezien legaal zijn geweest, maar de effecten ervan zijn zodanig dat het een propaganda-overwinning zal opleveren voor de opstandelingen. De ontkenning van het gebruik, gevolgd door de bekentenis, zal de twijfelaars er eenvoudigweg van overtuigen dat er iets te verbergen was.” Tot nu toe zijn de gevolgen van de onthulling in de VS minimaal geweest. Maar voormalig president Bill Clinton zei gisteren tegen studenten van de Amerikaanse Universiteit van Dubai dat hij het niet eens was met de invasie van Irak.
De slag om Fallujah, een bolwerk van de opstandelingen, vond afgelopen november twee weken plaats. Het leidde tot de ontheemding van 300,000 mensen. Uit rapporten uit vluchtelingenkampen en van een Iraakse arts die tijdens de gevechten in de stad verbleef, blijkt dat talloze burgers brandwonden en een “smeltende huid” opliepen. Foto's tonen rijen lichamen die bijna onherkenbaar verkoold zijn.
Chemische stof die legitiem wordt gebruikt of een massavernietigingswapen? Wat is witte fosfor?
Witte fosfor is een licht ontvlambaar materiaal dat ontbrandt bij blootstelling aan zuurstof en de menselijke huid verbrandt totdat alle zuurstof is opgebruikt. Een arts uit Fallujah beschreef de slachtoffers tijdens de Amerikaanse belegering “van wie de huid was gesmolten”.
Witte fosfor, in het leger bekend als WP of Willy Pete, vlamt op in spectaculaire uitbarstingen met een gele vlam wanneer het wordt afgevuurd door artilleriegranaten en produceert dichte witte rook. Het wordt gebruikt als rookgordijn voor troepenbewegingen en om een slagveld te verlichten.
Is het een chemisch wapen?
Nee. Witte fosfor heeft thermische eigenschappen die verbranden door alles eromheen te verwarmen, in plaats van chemische eigenschappen die de levenssystemen van het lichaam aantasten. Het valt daarom niet onder het Chemische Wapenverdrag van 1993. Maar protocol III van het Verdrag inzake Conventionele Wapens uit 1980 verbiedt het gebruik ervan als brandwapen tegen de burgerbevolking.
Dus waar gaat al die ophef over?
De Amerikaanse ambassadeur in Londen, Robert Tuttle, zei in een brief aan The Independent dat “Amerikaanse strijdkrachten geen napalm of fosfor als wapen gebruiken. Het standpunt van de VS was dat witte fosfor, gebruikt als rookgordijn, legitiem was – een standpunt dat gisteren werd geschetst door John Reid, de minister van Defensie.
Maar een verklaring van het Pentagon op dinsdag lijkt het argument te hebben verlegd. Er stond dat Amerikaanse troepen de witte fosfor hadden gebruikt als wapen tegen opstandelingen. Het ministerie van Buitenlandse Zaken corrigeerde ondertussen een verklaring, volgens welke witte fosfor “in de lucht werd geschoten om vijandelijke posities ‘s nachts te verlichten, niet op vijandelijke jagers”. Nu concentreert het argument zich op de vraag of de doelwitten opstandelingen of burgers waren, en natuurlijk geeft dit grijze gebied de VS in een plaats als Fallujah meer een ontsnappingsclausule.
Het humanitair recht maakt onderscheid tussen strijders en niet-strijders. Als de witte fosfor tegen opstandelingen werd gebruikt, kwalificeren ze zich als strijders en is er geen sprake van een schending van het protocol.
Zowel de VS als Groot-Brittannië hebben het verdrag ondertekend, maar Washington verklaarde ten tijde van de ondertekening van Protocol III in 1995 dat zijn militaire doctrine zich aan de bepalingen van het protocol zou houden. Deze bepalen dat het leger onderscheid maakt tussen militaire en civiele doelen.
Als blijkt dat er burgers zijn gedood, welke rechtsmiddelen zijn er dan?
Als een Iraaks onderzoek bewijs levert dat burgers zijn gedood door witte fosfor als wapen, is er geen verhaal mogelijk op grond van het Conventionele Wapenverdrag.
Er zou echter een beroep kunnen worden gedaan op het eerste protocol bij de Conventies van Genève uit 1977. De Verenigde Staten hebben het protocol dat betrekking heeft op de Vierde Conventie, waarin de behandeling van burgers aan de orde komt, ondertekend maar niet geratificeerd.
Artikel 35 van het protocol maakt duidelijk dat het gebruik en de gebruiksmethoden van ‘oorlogswapens niet onbeperkt zijn’. Elk wapen of wapengebruik dat ‘overbodig of onnodig lijden’ veroorzaakt, is verboden. Het willekeurige gebruik van fosfor op de burgerbevolking zou hieronder vallen.
Schendingen van de Conventies van Genève worden door individuele landen aanhangig gemaakt en worden doorgaans gehoord door de Verenigde Naties op het niveau van de Veiligheidsraad of bij het Internationale Gerechtshof.
Peter Carter QC, een expert op het gebied van internationaal recht en voorzitter van de mensenrechtencommissie van de balie, zei dat de laatste Amerikaanse bekentenissen aanleiding gaven tot ernstige zorgen over de vraag of witte fosfor zonder onderscheid tegen burgers werd gebruikt. Hij riep op tot een onafhankelijk onderzoek, mogelijk via de Verenigde Naties, naar het gebruik van witte fosfor in Irak.
Waarom komt dit allemaal zo lang na de belegering van Fallujah naar buiten?
Een Italiaanse televisiedocumentaire vorige week beschuldigde de VS ervan witte fosfor op “massale en willekeurige wijze” te gebruiken tegen burgers in Fallujah.
Dit werd ontkend door het Pentagon, maar getuigen in het tijdschrift Field Artillery van het Amerikaanse leger beschreven het afvuren van 'shake and bake'-missies op opstandelingen en hoog explosieve granaten om ze 'uit te schakelen'. De berichtgeving door The Independent over de RAI-documentaire en de gevolgen ervan was aanleiding voor een brief van ambassadeur Tuttle.
Wat zegt de Amerikaanse ambassadeur nu?
Geen commentaar. Hij verwees alle vragen naar het Pentagon.
Anne Penketh en Robert Verkaik
BUSH'S ARSENAAL De beschuldiging
Napalm/Mark 77s
Tijdens de eerste door de VS geleide invasie in maart 2003 suggereerden wijdverspreide berichten dat mariniers op weg naar Bagdad brandbommen hadden gedropt boven de rivier de Tigris en het Saddam-kanaal.
Clusterbommen
Bij een Amerikaanse clusterbomaanslag op Hilla, ten zuiden van Bagdad, zijn naar verluidt 33 burgers omgekomen, waaronder veel kinderen. Berichten over aanvallen op Basra waren ook wijdverbreid.
Witte fosfor
Coalitietroepen zouden WP zonder onderscheid hebben gebruikt tegen burgers en opstandelingen tijdens het Fallujah-offensief van november 2004.
Wat de VS zeiden
Napalm/Mark 77s
Het Pentagon ontkende berichten dat het napalm had gebruikt en zei dat het het wapen voor het laatst in 1993 had gebruikt en de laatste batch in 2001 had vernietigd. “Dat hebben we niet eens in ons arsenaal.”
Clusterbommen
Generaal Richard Myers, hoofd van de Joint Chiefs of Staff, zei dat de coalitietroepen tijdens de oorlog bijna 1,500 clusterbommen hebben laten vallen en dat er slechts 26 binnen een straal van 1,500 meter van burgergebieden vielen.
Witte fosfor
“[WP werd] zeer spaarzaam gebruikt in Fallujah, voor verlichting. Ze werden in de lucht geschoten om vijandelijke posities 's nachts te verlichten, niet op vijandelijke jagers.” Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken
Hoe Groot-Brittannië hen steunde
Napalm/Mark 77s
“De VS hebben ons bevestigd dat ze op geen enkel moment Mk 77-brandbommen, voornamelijk napalmbommen, in Irak hebben gebruikt.” Adam Ingram, minister van Strijdkrachten, januari 2004
Clusterbommen
Het Ministerie van Defensie zei dat het het gebruik van clusterbommen tegen legitieme militaire doelen ter bescherming van Britse troepen en burgers steunde, en benadrukte dat er zorg voor werd gedragen om bevolkte gebieden te vermijden.
Witte fosfor
“Het gebruik van fosfor door de VS is een zaak van de VS”, zei de woordvoerder van Tony Blair gisteren.
Hoe de VS schoon schip maakten
Napalm/Mark 77s
Het duurde vijf maanden voordat de VS toegaf dat hun mariniers bij de invasie Mk 77-brandbommen (een naaste verwant van napalm) hadden gebruikt. Het Pentagon zei dat hun functies “opmerkelijk vergelijkbaar” waren.
Clusterbommen
Generaal Myers gaf toe: “In sommige gevallen raakten we die doelen in de wetenschap dat er kans was op bijkomende schade.” Het was “ongelukkig” dat “we deze keuzes moesten maken”.
Witte fosfor
Pentagon-woordvoerder luitenant-kolonel Barry Venable zei deze week dat WP was gebruikt “om op de vijand te schieten” in Irak. 'Het brandt... het is een brandwapen. Dat is wat het doet.”
Hoe Groot-Brittannië schoon schip maakte
Napalm/Mark 77s
“Allereerst gebruikten ze geen napalm. Ze gebruikten een brandbom. Het plakt niet zoals napalm aan je huid, het heeft niet de vreselijke effecten daarvan. 'John Reid, minister van Defensie
Clusterbommen
Adam Ingram, minister van de strijdkrachten, zei: “Er waren troepen [en] uitrusting in en rond de bebouwde gebieden, daarom werden bommen gebruikt om de dreiging voor onze troepen weg te nemen.”
Witte fosfor
De regering beweert dat zij WP in Irak alleen heeft gebruikt om rookgordijnen te leggen. “We gebruiken geen witte fosfor tegen burgers”, zei minister van Defensie John Reid. p>
ZNetwork wordt uitsluitend gefinancierd door de vrijgevigheid van zijn lezers.
Doneren