In de herfst van 1915 zag een Oostenrijkse ingenieur genaamd Litzmayer, die hielp bij de aanleg van de spoorlijn Constantinopel-Bagdad, een groot Turks leger op weg naar zijn mening.
De ongeveer 40,000 vrouwen waren allemaal Armeniërs, gescheiden van hun mannen – van wie de meesten al de keel hadden doorgesneden door de Turkse gendarmerie – en gedeporteerd tijdens een genocidale dodenmars, waarbij tot 1.5 miljoen Armeniërs stierven.
Omdat ze voortdurend werden verkracht en geslagen, hadden sommigen al gif ingeslikt op weg van hun huizen in Erzerum, Serena, Sivas, Bitlis en andere steden in het Turkse West-Armenië. ‘Sommigen van hen’, schreef bisschop Grigoris Balakian, een van Litzmayers tijdgenoten, ‘waren in zo’n staat gedreven dat ze slechts skeletten waren, gehuld in vodden, met een huid die leerachtig was geworden, verbrand door de zon, kou en wind. Veel zwangere vrouwen hadden, nadat ze gevoelloos waren geworden, hun pasgeboren kinderen langs de kant van de weg achtergelaten als protest tegen de mensheid en God.' Elk jaar komen er nieuwe bewijzen naar voren over deze massale etnische zuivering, de eerste holocaust van de vorige eeuw; en elk jaar ontkent Turkije dat het ooit genocide heeft gepleegd. Maar zaterdag – tot afgrijzen van miljoenen nakomelingen van Armeense overlevenden – is de president van Armenië, Serg Sarkissian, van plan in te stemmen met een protocol met Turkije om de diplomatieke betrekkingen te heropenen, wat nieuwe handelsconcessies en oliebelangen mogelijk zou moeten maken. En hij stelt voor dit te doen zonder zijn belangrijkste belofte aan de Armeniërs in het buitenland na te komen – te eisen dat Turkije toegeeft dat het de Armeense genocide in 1915 heeft gepleegd.
Gisteren protesteerden duizenden Armeniërs in Beiroet buiten het hotel van de heer Sarkissian tegen dit handels-voor-ontkenningsverdrag. ‘We zullen het niet vergeten’, stond op hun spandoeken. "De Armeense geschiedenis is niet te koop." Ze noemden de president een verrader. 'Waarom zouden onze anderhalf miljoen martelaren te koop worden aangeboden?' vroeg een van hen. 'En hoe zit het met onze Armeense gronden in Turkije, de huizen die onze grootouders hebben achtergelaten? Sarkissian verkoopt ze ook.'
De trieste waarheid is dat de 5.7 miljoen Armeense diaspora, verspreid over Rusland, de VS, Frankrijk, Libanon en vele andere landen, de afstammelingen zijn van de westerse Armeniërs die in 1915 de dupe werden van de Turkse Ottomaanse brutaliteit.
Het kleine, geheel door land omgeven, hedendaagse Armenië – met slechts 3.2 miljoen inwoners en woonachtig in wat ooit Oost-Armenië werd genoemd – is arm, kent een twijfelachtige versie van democratie en is diep corrupt. Het is afhankelijk van geldovermakingen van zijn rijkere neven en nichten in het buitenland; vandaar de hopeloze missie van de heer Sarkissian naar New York, Los Angeles, Parijs, Beiroet en Rostov aan de Don om hen ervan te overtuigen het verdrag te steunen, dat door de Armeense en Turkse ministers van Buitenlandse Zaken in Zwitserland moet worden ondertekend.
De Turken hebben ook een mogelijke regeling verkondigd voor het grondgebied van Nagorno-Karabagh, een deel van het historische Armenië dat bijna twintig jaar geleden door Armeense milities van Azerbeidzjan werd veroverd – niet zonder een kleine etnische zuivering door Armeniërs, zo moet worden gezegd. Maar het is de weigering van de regering van Jerevan om de erkenning door Turkije van de genocide als voorwaarde voor de gesprekken te stellen, die de diaspora woedend heeft gemaakt.
“De Armeense regering probeert de smaak voor ons te verzachten door te suggereren dat Turkse en Armeense historici om de tafel gaan zitten om te beslissen wat er in 1915 is gebeurd”, zei een van de Armeniërs die in Beiroet protesteerde.
"Maar zouden de Israëli's diplomatieke betrekkingen onderhouden als de Duitse regering plotseling de Joodse Holocaust in twijfel zou trekken en zou voorstellen dat dit allemaal door historici zou worden overdacht?"
Verraad heeft altijd in de lucht gehangen. Barack Obama was de derde opeenvolgende Amerikaanse president die de Armeense kiezers beloofde dat hij de genocide zou erkennen als hij zijn ambt zou verwerven – en hen vervolgens, zodra hij verkozen was, zou verraden door zelfs maar te weigeren het woord te gebruiken. Ondanks donderende aanklachten in de nasleep van de Armeense genocide door Lloyd George en Churchill – de eerste Britse politicus die het een holocaust noemde – beweert het ministerie van Buitenlandse Zaken nu ook gedwee dat de ‘details’ van de bloedbaden van 1915 nog steeds ter discussie staan. Toch komen er nog steeds bewijzen binnen, zelfs van de lezers van deze krant. In een brief aan mij zei een Australiër, Robert Davidson, dat zijn grootvader, John ‘Jock’ Davidson, een veteraan uit de Eerste Wereldoorlog van het Australian Light Horse, getuige was geweest van de Armeense genocide: ‘Hij schreef over de honderden Armeense karkassen buiten de muren van Homs. Het waren mannen, vrouwen en kinderen en ze waren allemaal naakt en hadden achtergelaten om te rotten of door honden te worden verslonden.
"De Australian Light Horsemen waren geschokt door de brutaliteit die deze mensen werd aangedaan. In een ander geval trof zijn compagnie een Armeense vrouw en twee kinderen in skeletachtige toestand aan. Ze tekende hen dat de Turken de keel van haar man en twee oudere kinderen hadden doorgesneden. ."
In zijn nieuwe boek over bisschop Balakian, het Armeense Golgotha, legt de historicus Peter Balakian (de achterneef van de bisschop) vast hoe Britse soldaten die zich bij Kut al-Amara in het huidige Irak aan de Turken hadden overgegeven en op hun eigen dodenmars werden gestuurd. in het noorden – van de 13,000 Britse en Indiase soldaten zouden er slechts 1,600 overleven – had gesproken over angstaanjagende taferelen van een Armeens bloedbad nabij Deir ez-Zour, niet ver van Homs in Syrië. 'In die uitgestrekte woestijnen', zei de bisschop, 'waren ze stapels menselijke botten tegengekomen, verbrijzelde schedels en overal uitgestrekte skeletten, en hopen skeletten van vermoorde kinderen.'
Als de ministers van Buitenlandse Zaken zaterdag in Zwitserland hun protocol gaan ondertekenen, moeten ze hopen dat er geen bloed uit hun pennen loopt.
ZNetwork wordt uitsluitend gefinancierd door de vrijgevigheid van zijn lezers.
Doneren