Het Amerikaanse kapitalisme heeft een zenuwinzinking, verliest vertrouwen en gedraagt zich op zelfdestructieve manieren. Laten we gesprekstherapie proberen. Nee, wacht, het is ernstiger: een pleidooi voor krachtige medicijnen. Geen antwoord? Misschien heeft de financiële wereld een hersentumor. Tijd voor een operatie! Knip de slechte delen weg en de zaken zullen stabiliseren. Hou vol. De patiënt valt nu in zwijm, snakt naar lucht en trilt van de aanvallen. Zuurstof! Bloed! We hebben een enorme transfusie nodig om het lichaam van gifstoffen te ontdoen. Dokter, de patiënt ligt plat. Wat is het volgende? Schok therapie?
Mijn bijtende medische metafoor klinkt een beetje wreed, gezien de enorme verliezen die mensen lijden, maar beschrijft grofweg de stadia van diagnose en genezing waarmee de regering aarzelend heeft geprobeerd het instortende financiële systeem te genezen. Elke nieuwe remedie doet de hoop herleven dat het ergste voorbij is – tenminste totdat de symptomen weer donkerder worden. De dokters binnen
Deze keer is Paulson veel dichter bij een echte oplossing, maar vier het feest en houd de patiënt in de gaten. De nieuwe schets van de regering is opzettelijk vaag over hoe het ministerie van Financiën en de Federal Reserve de details precies willen uitvoeren. Het voorstel impliceert, maar zegt niet dat de regering de leiding over het banksysteem overneemt en haar noodbevoegdheden zal gebruiken om bankiers te dwingen de kredietverlening opnieuw op te starten om de reële economie van producenten en consumenten te herstellen. Misschien is dat wat Paulson in gedachten heeft, maar hij heeft niets beloofd. Het publieke geld geeft een geruststellend tonicum aan de slechteriken van Wall Street, maar het wordt nog steeds verpakt als een vrijwillige aanpak – niet te verwarren met de echte nationalisatie die
Nationalisatie is de ‘shocktherapie’. Misschien zien we het nog voordat er een einde komt aan deze onrust. Uiteraard is dit ideologisch beledigend voor de regering-Bush, en vooral voor Paulsons oude collega's en rivalen op Wall Street. Het overnemen van de controle zou de regering de enorme uitdaging opleggen om deze grote en aanmatigende instellingen te hervormen, banken uit te roeien die het verdienen om te sterven en de overlevenden formele verplichtingen op te leggen om het nationale belang te dienen dat zij een generatie lang moedwillig hebben verraden. Die taak zal waarschijnlijk worden overgelaten aan de opvolgers van Paulson.
Zonder expliciete controle over te nemen, gokt de regering er simpelweg op dat de bankiers zullen meewerken in ruil voor redding. Misschien gaan ze weer geld lenen, maar misschien ook niet: de banken zitten in een diep gat dat ze zelf hebben veroorzaakt en hebben meer dan een biljoen verloren. Doorgaans passen ze strenge kredietverleningstactieken toe om de balansen te herstellen – het tegenovergestelde van wat het land nu van hen nodig heeft. De ongeveer 125 miljard dollar die bestemd is voor de negen grootste banken zal niet genoeg zijn om ze allemaal te genezen. Institutional Risk Analytics, een bankmonitoringbedrijf, zegt dat 250 miljard dollar aan kapitaalinjecties ‘slechts de aanbetaling zal zijn om de golf van kredietverliezen te doorstaan die op weg is naar enkele van de grotere spelers in de wereld.
Ondertussen biedt het geld een goed gevoel voor de club – de relatief kleine groep financiële instellingen die zo’n onderdrukkende invloed uitoefenen op het bedrijfsleven en de samenleving, om nog maar te zwijgen van de politiek. Paulson geeft ze goedkoop geld (van ons) dat aanvankelijk slechts 5 procent zal opleveren, terwijl Warren Buffett 10 procent dividend krijgt op het kapitaal dat hij aan Goldman Sachs ter beschikking heeft gesteld. Ook krijgt het publiek geen controlerend belang, of zelfs zetels in het bestuur, vanwege zijn vrijgevigheid. De keuzes die Paulson maakt als hij het publieke geld uitdeelt, zullen de toekomst effectief vormgeven – waardoor de grote jongens nog groter en arroganter zullen worden, omdat ze weten dat de regering hen niet zal laten falen. Geïnformeerde financiers zien de negen grootste banken nu al consolideren in vier reuzen. De volgende president en minister van Financiën (als ze het lef hebben) zullen deze kwestie van schaalgrootte onder ogen moeten zien en de grote banken moeten inkrimpen – klein genoeg om failliet te gaan zonder de samenleving te schaden.
De nieuwste remedie van Dr. Paulson heeft opnieuw iets belangrijks buiten beschouwing gelaten: de Amerikaanse samenleving als geheel. Er wordt veel goedkoop gepraat
Gelukkig zijn Bush en Paulson lamme eenden. Ze zullen binnenkort worden vervangen (we hopen vurig) door Barack Obama, die de kant van de crisis bespreekt die de Republikeinen altijd negeren – wat er met de mensen gebeurt. Obama heeft zijn agenda herzien en uitgebreid, en hij is niet van plan te wachten tot januari. Veel van zijn voorstellen kunnen nu door het ministerie van Financiën en de Fed worden uitgevoerd. Andere kunnen snel door het Congres worden aangenomen in een lame-duck-sessie direct na de verkiezingen. Als bittere Republikeinen willen filibusteren of Bush zijn veto wil uitspreken, zal dat de schaamte van hun partij alleen maar vergroten.
John McCain reageert op de crisis met volstrekt irrelevante ideeën, zoals het halveren van de vermogenswinstbelasting, maar ook nuttige ideeën, zoals het verlagen van het belastingtarief op opnames uit IRA's en een hypotheekplan vergelijkbaar met de Home Owners' Loan Corporation uit het New Deal-tijdperk dat Hillary voorstelde. Clinton heeft veel Democraten geleid bij hun voorstellen. Obama stelt kleinere maar concrete maatregelen voor, zoals een negentig dagen durend moratorium op huisuitzettingen. Banken die overheidssteun ontvangen, zouden te horen krijgen dat ze niet moeten optreden tegen gezinnen die proberen betalingen te doen, ook al lopen ze achter. Faillissementsrechters zouden bevoegd zijn om hypotheekvoorwaarden te wijzigen. Gezinnen konden geld van hun pensioenrekeningen halen om rekeningen te betalen zonder gestraft te worden. Obama zou de werkloosheidsuitkeringen verlengen en de belastingen op dat inkomen opschorten. Hij zou kleine bedrijven een belastingvoordeel van 3,000 dollar geven voor elke nieuwe baan die ze creëren, en 50 miljard dollar verdelen onder staten en gemeenten om wegen en bruggen te financieren en scholen energiezuinig te maken. Hij zou de kapitaallening aan de auto-industrie verdubbelen tot $ 50 miljard.
Deze en andere voorstellen zijn uiteraard prima voer voor de slotdagen van de campagne. Maar ze suggereren ook dat de Democratische kandidaat snel actie onderneemt om zich aan te passen aan de crisis die de volgende president te wachten staat. De economische onrust heeft een dynamisch proces in de politiek teweeggebracht, waardoor iedereen, inclusief de kiezers, nieuwe wegen inslaat. De komende maanden zullen we waarschijnlijk nog grotere veranderingen zien. De minister van Financiën lijkt buiten adem. Obama lijkt een tweede adem te krijgen.
William Greider is de auteur van, meest recentelijk, "The Soul of Capitalism" (Simon & Schuster).
ZNetwork wordt uitsluitend gefinancierd door de vrijgevigheid van zijn lezers.
Doneren