“Als economen prijzen wij de (Hondurese) president Castro en de bevolking van Honduras, en hopen dat landen over de hele wereld hun voorbeeld zullen volgen in de richting van een eerlijker, democratischer handelssysteem.”
In 2023 zal het kleine Midden-Amerikaanse land Honduras (bevolking: 10.7 miljoen) was de tweede meest aangeklaagde natie bij het Internationale Centrum voor de Beslechting van Investeringsgeschillen (ICSID) van de Wereldbank, met in totaal negen ISDS-zaken (beslechting van geschillen tussen investeerders en staten) tegen het land (het enige land met meer was Mexico, met tien). Slechts één van die pakken, gebracht door het Amerikaanse bedrijf Próspera Inc, een bedrijf gefinancierd door verschillende investeerders uit Silicon Valley, waaronder Peter Thiel, Balaji Srinivasan en Marc Andreessen, is goed voor 10.8 miljard dollar, wat overeenkomt met ongeveer een derde van het bbp van Honduras.
Próspera Inc. heeft eind 2022 zijn ISDS-zaak ingediend bij ICSID nadat de linkse president van Honduras, Xiamora Castro (geen familie van Fidel), een wet gedeeltelijk had ingetrokken die buitenlandse investeerders zoals Próspera het recht verleende om chartersteden te creëren in zones van werkgelegenheid en economische ontwikkeling. of ZEDE's. Próspera werd in 2021 opgericht op Roatán, een eiland zo’n 40 kilometer voor de noordkust van Honduras. beschreven via de technieuwswebsite Rest van de Wereld als een ‘crypto-libertair paradijs’.
Slechts een jaar later trok de regering van Castro het tapijt onder de voeten van Próspera weg door een deel van de wet af te schaffen die ZEDE's toestond om als min of meer autonome gebieden op Hondurees grondgebied te opereren. In zijn ISDS-zaak heeft Próspera Inc. beweert dat Honduras het land meer dan 10 miljard dollar schuldig is voor het verbreken van een “50-jarige juridische stabiliteitsgarantie” die het land soevereiniteit over Próspera verleent, inclusief de mogelijkheid om zijn eigen wetten, rechtbanken, autoriteiten en belastingen te creëren.
Klauwen en tanden
Voor degenen die niet bekend zijn met dit onderwerp: de ISDS-clausules geven de meeste bilaterale of multilaterale investeringsverdragen hun klauwen en tanden, waardoor buitenlandse investeerders feitelijk de binnenlandse wet- en regelgeving met voeten kunnen treden. Simpel gezegd kunnen buitenlandse investeerders regeringen aanklagen voor winstderving, inclusief winsten die nog niet zijn verdiend, als gevolg van nieuwe wet- en regelgeving, en deze hebben doorgaans een huiveringwekkend effect op de regelgevende maatregelen van algemeen belang. De zaken worden beslist door geheime panels, bemand door goedbetaalde, investeerdervriendelijke arbiters, en worden altijd door bedrijven aanhangig gemaakt tegen overheden, en nooit andersom.
Maar er gebeurt iets bijna ongehoords in het geval van Honduras. In plaats van te wachten op het opleggen van verlammende boetes die vrijwel zeker haar regering, Xiaomi Castro, failliet zouden laten gaan besloot eind februari haar land terug te trekken van ICSID, met het argument dat de rechtbank op illegale wijze inbreuk maakte op de Hondurese soevereiniteit.
Door deze stap te zetten is Honduras het eerste Midden-Amerikaanse land geworden dat zich heeft teruggetrokken uit de ICSID, 's werelds belangrijkste forum voor het beslechten van meningsverschillen tussen investeerders en staten, met in totaal 149 ondertekenaars van de regering. Tot nu toe is Latijns-Amerika een enorm lucratieve bron van inkomsten geweest voor (voornamelijk westerse) bedrijven die juridische schadevergoeding vorderden tegen regeringen voor het aannemen van wetten of regels die hun bedrijfsresultaten bedreigen, evenals voor de internationale arbitrageadvocaten die de zaken bepleiten. Van een dit artikel Ik schreef in 2016:
De afgelopen tien jaar was de regio een van de belangrijkste bronnen van hun exorbitante vergoedingen, die kunnen variëren van $375 tot $700 per uur, afhankelijk van waar de arbitrage plaatsvindt.
In 2008 was meer dan de helft van alle geregistreerde claims bij het International Centre for Settlement of Investment Disputes (ICSID) waren in behandeling tegen Latijns-Amerikaanse landen. In 2012 was bij ongeveer een kwart van alle nieuwe ICSID-geschillen een Latijns-Amerikaanse staat betrokken.
Een beetje achtergrond
Xiomara Castro is de echtgenote van de voormalige Hondurese president Manuel Zelaya, die in 2009 werd afgezet tijdens een door de VS gesteunde staatsgreep. In april 2022, na vier maanden in functie te zijn, heeft zij aangekondigd dat ze al een van haar belangrijkste campagnebeloften had waargemaakt door een in 2013 aangenomen akkoord van de regering van de voormalige sterke president Porfirio Lobo Sosa, die buitenlandse investeerders had toegestaan chartersteden te creëren in aangewezen ZEDE’s, in te trekken. Think Reutersis de wet slechts gedeeltelijk ingetrokken, hoewel in 2025 verdere stappen worden verwacht om de ZEDE’s af te schaffen.
De hoeveelheid autonomie die de regering van Lobo Sosa aan de eigenaren van de ZEDE's heeft toegekend, is verbijsterend. Zoals het Hondurese dagblad La Prensa gerapporteerd in 2021 stelde de wet van 2013 duidelijk vast dat “elke ZEDE zijn eigen interne veiligheidsinstanties zal hebben (…), inclusief zijn eigen politie, misdaadonderzoeksinstanties, inlichtingendiensten, strafrechtelijke vervolging en penitentiair systeem.” De steden zullen ook een onafhankelijk financieel regime hebben en zullen niet onderworpen zijn aan de deviezencontrole van de Centrale Bank van Honduras; zij hebben de bevoegdheid om hun eigen interne monetaire beleid te ontwikkelen.
Zelfs vóór de verkiezing van Castro waren er lokale bedrijven waren aan het klagen dat de wet te veel privileges had verleend aan buitenlandse investeerders, ten koste van binnenlands kapitaal. De Amerikaanse econoom Paul Rohmer, de peetvader van de internationale chartersteden die aanvankelijk met de regering van Lobo Sosa had samengewerkt om ZEDE's te ontwikkelen, had het project verworpen en waarschuwde dat het ZEDE-systeem in Honduras ondemocratisch, ondoorzichtig, voorbestemd voor ineenstorting en gehuld in leugens was. Als een recent artikel in Het snijpunt legt uit dat de juridische confrontatie tussen de Hondurese regering en de investeerders achter de chartersteden een “bijna onmogelijk te geloven scenario” oplevert:
Een groep libertaire investeerders werkte samen met een voormalige Hondurese regering – die op de heupen zat van drugshandelaars en aan de macht kwam na een door de VS gesteunde militaire staatsgreep – om het meest radicale libertaire beleid ter wereld te implementeren, dat aanzienlijke gevolgen heeft gehad delen van het land aan deze investeerders via zogenaamde speciale economische zones. Het Hondurese publiek verdreef in reactie daarop het door narco gesteunde regime, en de nieuwe regering trok de libertaire wetgeving in. De crypto-investeerders gebruiken nu de Wereldbank om Honduras te dwingen het beleid van de narco-regering te respecteren…
De wet die ZEDE’s instelde – een afkorting van Zone for Employment and Economic Development – heeft in feite delen van Honduras afgesplitst en overgedragen aan Amerikaanse investeerders, die opereren als effectieve soevereine regeringen. Volgens de Verenigde Naties zouden de ZEDE’s op een dag 35 procent van het grondgebied van Honduras kunnen controleren. heeft gezegd dat de zones zorgen baren over de mensenrechten.
Er was meer dan tien jaar geleden enorme politieke kracht voor nodig om de ZEDE’s in wetgeving om te zetten. Ze werden pas mogelijk toen Castro's echtgenoot, Manuel Zelaya, werd in 2009 verwijderd tijdens een door de VS gesteunde staatsgreep.
Nadat Zelaya was afgezet, bracht een nieuwe verkiezing president Porfirio Lobo Sosa met zich mee, die snel actie ondernam om de sociale hervormingen van Zelaya ongedaan te maken, de rechten van werknemers aan te vallen en afstand te doen van de inspanningen op het gebied van landhervormingen. Het Hooggerechtshof heeft de eerste versie van de ZEDEs-wet ongrondwettelijk verklaard, maar nadat de grondwet was gewijzigd en vier nieuwe rechters aan het Hooggerechtshof waren toegevoegd, bleef de wet in 2013 gehandhaafd.
“Economische zelfbeschadiging”
Elf jaar later zijn de zakenlobby's in Honduras dat wel waarschuwing van een dreigende ramp nu buitenlandse investeerders het land beginnen te mijden. De Hondurese Raad voor Particuliere Ondernemingen beschreven het besluit van de Castro-regering om zich terug te trekken uit het ICSID als “economische zelfbeschadiging”, waardoor niet alleen de huidige economische stabiliteit van Honduras in gevaar komt, maar ook toekomstige kansen voor groei en ontwikkeling. Het besluit van de regering, aldus het rapport, “gooit de deur dicht in het gezicht van buitenlandse investeerders en de internationale gemeenschap” en riskeert “een vlucht van investeerders teweeg te brengen op een moment dat we hun vertrouwen en kapitaal het meest nodig hebben om onze economie te ondersteunen.”
Een groep van 85 internationale economen, waaronder velen wier namen regelmatig op deze site verschijnen (bijvoorbeeld Ha-Joon Chang, Yannis Varoufakis, Ann Pettifor, Jayati Ghosh en Daniela Gabor), waren het daar niet meer mee eens. In een letter gepubliceerd Progressive International de economen beweren dat ze “weinig economisch bewijs hebben gevonden dat mechanismen als ICSID betekenisvolle directe buitenlandse investeringen stimuleren.” In plaats daarvan, zo zeggen zij, hebben “internationale arbitragehoven zoals ICSID bedrijven decennialang toegestaan staten aan te klagen en hun vrijheid om regelgeving te reguleren in het voordeel van consumenten, werknemers en het milieu te beperken”:
Sinds 1996 zijn regeringen in Latijns-Amerika alleen al gedwongen om buitenlandse bedrijven meer dan 30 miljard dollar te compenseren, waardoor toezichthouders worden intimideerd om de minimumlonen niet te verhogen, kwetsbare ecosystemen te beschermen en klimaatbescherming in te voeren, naast andere binnenlandse beleidsprioriteiten.
De economen omschrijven de hachelijke situatie van Honduras ook als een “krachtig geval van bedrijfsmisbruik via het ISDS-systeem”:
Sinds de verkiezing van de eerste vrouwelijke president van het land, Xiomara Castro, in 2021, hebben bedrijven in totaal tien ICSID-zaken tegen hen aangespannen. De grootste, ingediend door het Amerikaanse bedrijf Próspera Inc, eist meer dan 10 miljard dollar – tweederde van de jaarlijkse begroting van het land – als compensatie voor het besluit van het land om af te wijken van de rampzalige ‘ZEDEs’-wet die Hondurees grondgebied verspeelde aan buitenlandse bedrijven zoals Próspera. vonden privésteden die vrijwel zonder rekening te houden met arbeids-, milieu- of gezondheidsvoorschriften.
De brief sluit af met een gedurfde bewering dat “het tijdperk van de suprematie van het bedrijfsleven in het internationale handelssysteem ten einde loopt”.
De Europese Unie heeft onlangs aangekondigd zich terug te trekken uit het Energiehandvestverdrag (ECT). De Amerikaanse president Joseph R. Biden heeft ondertussen beloofd om in toekomstige handelsovereenkomsten geen voorzieningen voor deze ondernemingsrechtbanken op te nemen. En grote ontwikkelingslanden, zoals Brazilië en India, blijven standvastig in hun weigering om überhaupt verdragen als ICSID aan te gaan.
Nu heeft de regering van president Xiomara Castro opnieuw een belangrijke stap gezet om duurzame ontwikkeling voorrang te geven boven bedrijfswinsten. Als economen prijzen wij president Castro en de bevolking van Honduras, en hopen dat landen over de hele wereld hun voorbeeld zullen volgen in de richting van een eerlijker, democratischer handelssysteem.
Hoewel het moeilijk is om iets aan te merken op de algemene boodschap van de brief, vooral op de hoop dat andere landen het voorbeeld van Honduras zullen volgen, is de bewering dat de dominantie van het bedrijfsleven in het mondiale handelssysteem ten einde loopt – ook al is dit zeker een wenselijk resultaat – misschien een beetje optimistisch. Zoals Yves bekend in de preambule van een recent cross-post artikel over de toenemende weerslag tegen ISDS-clausules: “hoewel nieuwe ISDS-bepalingen niet zomaar worden geaccepteerd zoals ze ooit waren, zijn er nog steeds genoeg handelsovereenkomsten van kracht die deze bepalingen naleven.”
U kunt er zeker van zijn dat krachtige internationale arbitragetribunalen zoals ICSID alles zullen doen wat ze kunnen om hun racket zo lang mogelijk te beschermen. Met andere woorden, hoewel het huidige ISDS-systeem hoogstwaarschijnlijk in een definitieve neergang verkeert, vooral na de ineenstorting van het TPP en TTIP acht jaar geleden, wat in de eeuwige woorden van Obama's Amerikaanse handelsvertegenwoordiger Michael Froman “de mondiale maatstaf voor normen op het gebied van de een gemondialiseerde wereld”, zal de dood ervan waarschijnlijk pijnlijk langzaam zijn (voor leden van het mondiale publiek, niet voor de bedrijven die ervan zullen blijven profiteren).
Geavanceerde economieën zoals Australië en de EU willen zich misschien losmaken van hun ISDS-verplichtingen, maar dit zal tijd vergen. Zes jaar geleden oordeelde het Europese Hof van Justitie dat de ISDS-clausules in bijna 200 bilaterale investeringsverdragen (BIT's) tussen EU-lidstaten onverenigbaar zijn met het EU-recht. Sindsdien heeft de EU het juridische mechanisme gewijzigd dat van toepassing is op de handelsovereenkomsten die zij ondertekent, terwijl zij haar eigen multilaterale investeringsrechtbanksysteem heeft ontwikkeld. Echter als 2022 Verslag van het Europees Parlement merkt op dat het aantal door de EU ondertekende IPA's (investeringspartnerschapsovereenkomsten) sindsdien tot stilstand is gekomen, mogelijk als gevolg van de nieuwe regelingen.
Ondertussen hoopt men dat Xiomara Castro's verdediging van de economische belangen van haar land tegen de roofzuchtige eisen van de ZEDE-investeerders stand houdt, en dat haar presidentschap niet hetzelfde lot zal ondergaan als dat van haar man. Dit zijn tenslotte krachtige krachten – dwz veel van 's werelds grootste bedrijven – waar ze mee te maken heeft, en het laatste wat ze zullen willen is dat landen in het Mondiale Zuiden beginnen de ICSID en andere internationale arbitragepanels in de steek te laten.
Als klap op de vuurpijl is Castro's regering momenteel in rep en roer onderhandelen een handelsovereenkomst met China na de aankondiging van het aangaan van diplomatieke betrekkingen met Peking in oktober. Daarmee werd het de laatste in een lange reeks Latijns-Amerikaanse regeringen die hun decennialange banden met Taiwan overboord gooiden, tot grote ergernis van Washington. Zoals de Washington Post onheilspellend opgemerkt destijds behoorde Honduras (nadruk van mij) “lange tijd tot de meest onderdanig van Amerikaanse regionale partners.” Nu werkt de regering samen met China, de belangrijkste strategische rivaal van Washington.
ZNetwork wordt uitsluitend gefinancierd door de vrijgevigheid van zijn lezers.
Doneren