Lula stopte vlak voor een overwinning in de eerste ronde van de Braziliaanse presidentsverkiezingen, maar zal vrijwel zeker de tweede ronde van de verkiezingen op 27 oktober winnen. Volgens 99 procent van de peilingen heeft Lula 46.4 procent van de stemmen. Alles behalve een klein hoekje van het land is rood geverfd op een verkiezingskaart die laat zien waar Lula een meerderheid heeft gewonnen. Ciro Gomes, een populist die vierde werd met 12 procent van de stemmen, heeft zijn steun al uitgesproken voor Lula voor de tweede ronde.
“Activisten van de Arbeiderspartij zijn opgetogen”, meldt Marcela Escribano van Alternatives, een in Montreal gevestigde NGO die nauw samenwerkt met de volksbewegingen in Brazilië. Escribanon heeft die nacht contact gehad met mensen in Lula's campagne. “Het is niet alleen de overwinning van Lula, maar ook dat de PT-stem bij de gouverneurs- en deelstaatverkiezingen enorm is toegenomen. Ze verhoogden ook hun zetels in de Senaat van drie naar elf.”
Er zullen tweede verkiezingen plaatsvinden voor de gouverneurs van de meeste staten. Hoewel er in een tweede ronde van alles kan gebeuren, zal er ongetwijfeld een massale mobilisatie van de volksbewegingen in Brazilië plaatsvinden, terwijl de overwinning zo dichtbij is.
De overwinning van Lula zal een cruciaal keerpunt zijn voor links, niet alleen in Latijns-Amerika, maar over de hele wereld. De PT heeft een nieuwe richting ontwikkeld voor links in de regering. Toen hij een paar jaar geleden in Toronto was, legde Lula uit dat ze, gezien het falen van de sociaal-democratie en het communisme, een nieuwe weg voor links moesten creëren.
'Waar wij aan de macht zijn,' zei Lula tegen een vol publiek in de OISE-auditorium, 'zetten we het neoliberalisme op zijn kop. Dat is ons uitgangspunt. We gaan uit van de behoeften van de mensen, niet van de behoeften van het kapitaal.” De PT en andere linkse groepen controleren nu meer dan honderd gemeenten, waaronder de meeste grote stedelijke gebieden, zoals Sao Paulo, Recife, Belem en Porto Alegre.
Terwijl de reguliere media zich over de hele wereld buigen om uit te leggen hoe gematigd Lula de afgelopen jaren is geworden, is de PT diep geworteld in de sociale bewegingen van Brazilië, met name de Landless Movement (MST) en de CUT (de Braziliaanse vakbondsfederatie). Bovendien is de PT zelf een alliantie van linkse partijen, waaronder een breed spectrum van sociaal-democraat tot trotskist.
Het belangrijkste zijn echter de nieuwe vormen van democratie die de PT heeft ontwikkeld op de plekken waar zij aan de macht was. De Participatieve Begroting in Porto Alegre, een stad in Zuid-Brazilië, is een model van burgerbetrokkenheid geworden dat door gemeentelijke politici en academici over de hele wereld wordt bestudeerd. Over alle nieuwe uitgaven in Porto Alegre en andere steden die onder de PT vallen, wordt besloten door burgervergaderingen die eerst per regio en vervolgens stadsbreed worden georganiseerd.
“Het is niet zomaar een nieuwe gemeentelijke overheid die hier wordt gebouwd”, legt Edmilson Brito Rodrigues uit, burgemeester van Belem (1 miljoen inwoners), “het is een nieuwe manier van regeren.'
Voor de PT vormt de democratische participatie van burgers de kern van een nieuwe linkse politiek. De overwinning van Lula in de eerste ronde van de presidentsverkiezingen is een teken van de populariteit van dit soort politiek. In andere delen van het land waar de PT aan de macht is, experimenteren ze met nog bredere vormen van participatieve democratie, zoals Volksvergaderingen.
Zich bewust van de druk van het kapitaal en de Verenigde Staten, heeft de PT een basis van internationale solidariteit georganiseerd. Bij het World Social Forum dat de afgelopen twee jaar in Porto Allegre werd gehouden, waren tienduizenden activisten betrokken die met eigen ogen het nieuwe soort wereld hebben gezien dat onder een PT-regering is gecreëerd. Zelfs anarchisten, die welke regering dan ook diep wantrouwden, waren onder de indruk van de deelname van het volk aan de begroting van Porto Alegre.
Lula zelf is ook een krachtig symbool. In een diep klassenverdeelde samenleving zou Lula de eerste arbeidersklasse zijn die ooit Brazilië heeft geleid. Zijn bescheiden begin en ongelooflijk charismatische band met de bevolking van Brazilië betekenen dat zijn verkiezing een gevoel van empowerment zal geven aan de armen en machtelozen van Brazilië dat moeilijk te overschatten is.
Toen ik afgelopen januari in Porto Alegre was voor het World Social Forum, nam ik deel aan een PT-bijeenkomst waar Lula sprak. Het effect dat hij heeft, is moeilijk uit te leggen. Hij sprak nog geen tien minuten heel eenvoudig, maar tegen het einde had iedereen in de kamer een grote glimlach op zijn gezicht. Ik had het gevoel dat ik zojuist een geweldige knuffel had gehad van mijn favoriete oom en dat ik niet eens Portugees verstond. Het is waar dat Lula een beetje naar rechts is opgeschoven om een verkiezingsoverwinning veilig te stellen en de krachten van het kapitaal te kalmeren die een economische catastrofe in Brazilië zouden kunnen veroorzaken. Maar zoals João Pedro Stedile, de nationale leider van de Braziliaanse Sem Terra-beweging (MST), vorige week tegen het gepeupel zei: “De PT heeft een electorale tactiek aangenomen die niet meer wordt nagelaten. Het is een centrumtactiek. Het had zijn redenen. Maar ik geloof dat de overwinning van Lula, meer dan de allianties, een symbool zal zijn voor gedepolitiseerde mensen die zullen merken dat ze tot hun recht zijn gekomen en in opstand zullen komen. Daarom zou een overwinning voor Lula een nieuwe opkomst van de massabeweging in Brazilië kunnen stimuleren, die zich al meer dan tien jaar terugtrekt.” Stedile wees ook op het belang van een Lula-overwinning voor Latijns-Amerika. “Als Lula wint, zou dit een verandering betekenen in de verhouding tussen de politieke krachten op het hele continent. De Verenigde Staten weten dat ze dan geen slaafse regering zullen hebben – dat deze regering zal onderhandelen, maar niet zal buigen. En bovenal zou onze overwinning een heropleving van de massabeweging in Brazilië en in andere landen van Latijns-Amerika inspireren. Dat is wat we verwachten of hopen dat zal gebeuren', vertelde hij vorige week in een interview aan het gespuis. De drie weken tussen de eerste en de tweede ronde zullen dus een echte test zijn voor het mobilisatievermogen van de massabewegingen. Het is deze mobilisatie die ervoor zal zorgen dat de druk van Lula vanaf de grond de onvermijdelijke druk van het kapitaal en zijn politieke dienaren kan tegengaan. De enige tegenvaller bij de verkiezingen van gisteren deed zich voor in de staat Rio Grande del Sul, waar de gouverneur van de PT op de tweede plaats kwam na een vrijwel onbekende. Er zal een tweede verkiezing plaatsvinden, maar PT-activisten zien dit resultaat als een ernstige tegenslag.
-30-
Judy Rebick is de uitgever van www.rabble.ca. Dit artikel verscheen voor het eerst op gespuis.
Judy Rebick
CAW-Sam Gindin Leerstoel Sociale Rechtvaardigheid en Democratie
Ryerson University
416 979-5000 toestel 6169
ZNetwork wordt uitsluitend gefinancierd door de vrijgevigheid van zijn lezers.
Doneren