လွန်ခဲ့တဲ့ လေးဆယ့်နှစ်နှစ်လောက်က ကျွန်တော့်မှာ ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ အတွေ့အကြုံတစ်ခု ရှိခဲ့ပါတယ်။ Noam Chomsky ဆိုတဲ့ကောင်လေးနဲ့ ခင်မင်ရင်းနှီးလာခဲ့တယ်။ သူ့နာမည်ကျော်ကြားမှုနဲ့ သူ့အလုပ်ရဲ့ သက်ရောက်မှုတွေကို အပြည့်အ၀ မသိခင်မှာ သူ့ကို လူသားတစ်ယောက်အနေနဲ့ သိလာခဲ့တယ်။ ဒီအတွေ့အကြုံကို ကျွန်တော် မကြာခဏ တွေးကြည့်ဖူးပါတယ် - သူ့ဆီ ပေးခဲ့တဲ့ ထိုးထွင်းသိမြင်မှုတွေကြောင့်ရော၊ ပိုအရေးကြီးတာက ဒီနေ့ ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံနဲ့ ကမ္ဘာက သူတို့တွေ့နေရတဲ့ နက်နဲတဲ့ ပြဿနာပါ။ ကျွန်ုပ်အတွက် သူ၏ အဓိက ပံ့ပိုးကူညီမှုသည် ကမ္ဘာ့လူဦးရေ အများအပြားကို “လူမဲ့များ” အဖြစ် ဆက်ဆံပုံ၊ အမေရိကန် ခေါင်းဆောင်များက ၎င်းတို့ကို စီးပွားရေးအရ အသုံးချခြင်း သို့မဟုတ် စစ်ပွဲတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ ကိုယ်လက်အင်္ဂါများ သို့မဟုတ် လူသန်း 20 ကျော် အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ ဖြစ်စေခဲ့သော အမေရိကန် ခေါင်းဆောင်များ အကြောင်းကို အစဉ်မပြတ် အာရုံစိုက်နေခြင်း ဖြစ်သည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီး (၅ သန်းကျော်) အီရတ် အမေရိကန်အစိုးရ၏ တရားဝင်စာရင်းဇယားများအရ အင်ဒိုချိုင်းနားတွင် ၁၆ သန်းရှိသည်။
၁၉၇၀ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် လာအိုနိုင်ငံသို့ အလည်အပတ်ရောက်ရှိစဉ်က ဤ“လူ”အချို့အတွက် စိုးရိမ်ကြောင့်ကြ၍ ခင်မင်ရင်းနှီးမှု တိုးပွားလာခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် ကျွန်ုပ်သည် ဗီယင်ကျန်းမြို့အပြင်ဘက်ရှိ လာအိုကျေးရွာတွင် သုံးနှစ်ကြာနေထိုင်ခဲ့ပြီး လာအိုစကားပြောခဲ့သည်။ ဒါပေမယ့် လွန်ခဲ့တဲ့ငါးလလောက်က လာအိုကွန်မြူနစ် Pathet Lao က ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ လာအိုမြောက်ပိုင်းက Plain of Jars ကနေ ပထမဆုံးလာအိုဒုက္ခသည်တွေကို တွေ့ဆုံမေးမြန်းတဲ့အခါ ကျွန်တော့်ရဲ့အူတိုင်ကို ထိတ်လန့်တုန်လှုပ်ခဲ့ရပါတယ်။ အမေရိကန် အမှုဆောင် ဌာနခွဲ ခေါင်းဆောင်များသည် ဤငြိမ်းချမ်းသော ရွာသူရွာသားများကို ငါးနှစ်ခွဲကြာ တိတ်တဆိတ် ဗုံးကြဲပြီး ထောင်သောင်းချီသော မြေအောက်နှင့် ဂူများထဲသို့ မောင်းဝင်ကာ တိရိစ္ဆာန်များကဲ့သို့ နေထိုင်ခိုင်းစေခဲ့သည်။
မရေမတွက်နိုင်သော အဖွားများကို နာပါလမ်ဖြင့် အရှင်လတ်လတ် မီးရှို့ခဲ့ကြောင်း၊ ပေါင် ၅၀၀ ဗုံးဖြင့် အရှင်လတ်လတ် မြှုပ်နှံထားသော မရေမတွက်နိုင်သော ကလေးများ၊ ဗုံးများဖြင့် ဖြိုခွဲခံခဲ့ရသော မိဘများအကြောင်း သင်ယူခဲ့ပါသည်။ ဗုံးဒဏ်ကြောင့် လွတ်မြောက်သွားတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေရဲ့ အလောင်းတွေမှာ ကျည်ဆန်တွေ ကျည်ဆန်တွေ ပေါက်နေတာကို ခံစားခဲ့ရတယ်၊ ဗုံးဒဏ်ကြောင့် မျက်စိကွယ်သူတွေကို တွေ့ဆုံမေးမြန်းခဲ့တယ်၊ မွေးကင်းစကလေးတွေရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်မှာ လက်သီးဒဏ်ရာတွေ တွေ့ခဲ့ရတယ်။ အမေရိကန်က Plain of Jars ဗုံးခွဲမှုကြောင့် လူ ၂၀၀,၀၀၀ လောက် သက်တမ်းရှိတဲ့ လူ့ယဉ်ကျေးမှုကို မြေရိုင်းအဖြစ် ပြောင်းလဲစေခဲ့ပြီး အဓိက ဒုက္ခရောက်သူတွေကတော့ ရွာတွေအနီးမှာ နေနေကြရတဲ့ မိဘတွေနဲ့ ကလေးတွေ၊ - ကော်ဇောထူထူသစ်တောများကို ဖြတ်သန်းသွားလာနိုင်သည့် ကွန်မြူနစ်စစ်သားများ မဟုတ်ပါ။ ကွန်ဂရက်လွှတ်တော် ဒါမှမဟုတ် အမေရိကန်ပြည်သူတွေကို အသိပေးဖို့နေနေသာသာ ဒီဗုံးခွဲမှုကို တစ်ဖက်သတ်လုပ်ဆောင်ခဲ့တာကို မကြာခင်မှာ ငါသိလိုက်ရတယ်။ ပြီးတော့ ဒီ Jars ပျက်စီးသွားတဲ့ Plain of Jars ဒုက္ခသည်တွေဟာ ကံကောင်းသူတွေပဲဆိုတာ ကျွန်တော်နားလည်ခဲ့တယ်။ သူတို့ လွတ်မြောက်ခဲ့တယ်။ အခြား အပြစ်မဲ့ လာအို ထောင်ပေါင်းများစွာကို အမေရိကန်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခြင်း သည် ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေရုံသာမက ပြင်းထန်လာသည်။
အမေရိကန်ရဲ့တန်ဖိုးတွေကို ယုံကြည်လာခဲ့ပေမယ့် ဒီဗုံးခွဲမှုဟာ အပြစ်မဲ့အရပ်သားတိုင်းကို ချိုးဖောက်ခဲ့ပါတယ်။ လာအိုဒုက္ခသည်စခန်းတစ်ခုရဲ့ရှုထောင့်ကနေ အမေရိကန်အလုပ်အမှုဆောင်အဖွဲ့ခေါင်းဆောင်တွေကို ကြည့်လိုက်ရင် သူတို့ဟာ လူ့ဂုဏ်သိက္ခာ၊ ဒီမိုကရေစီ၊ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ နိုင်ငံတကာဥပဒေတွေရဲ့ ရန်သူဖြစ်ကြောင်း ရက်သတ္တပတ်အနည်းငယ်ကြာမှ သိလာရပြီး ဒီကမ္ဘာကြီးမှာ မှန်ကန်တယ်လို့ ဆိုနိုင်ပါတယ်။ ရာဇဝတ်မှုပေးဆောင်။ အမေရိကသည် အိမ်တွင် "လူမဟုတ်သော ဥပဒေရှိသောနိုင်ငံ" ဖြစ်သည်ဟု လူအများက ယုံကြည်ခဲ့ကြသော်လည်း လာအိုတွင် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်ပြီး ဥပဒေမဲ့ အမျိုးသားများ ရှိနေသည်မှာ ထင်ရှားသည်။
ငါ့ဘက်မှ သတိရှိရှိ ဆုံးဖြတ်ချက်မချဘဲ၊ ဤမျှလောက်ထိတ်လန့်မှုကို ရပ်တန့်ရန် တတ်နိုင်သမျှ ကြိုးစားလုပ်ဆောင်ရန် ချက်ခြင်း ကတိကဝတ်ပြုထားသည်ကို ငါတွေ့ရှိခဲ့သည်။ Holocaust မှာ နစ်မြုပ်နေတဲ့ ဂျူးတစ်ယောက်အနေနဲ့ Auschwitz နဲ့ Buchenwald တို့ရဲ့ အမှန်တရားကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သလို သတ်ဖြတ်မှုတွေ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေခဲ့တယ်။ မကြာခင်မှာ တွေ့သမျှလူတိုင်းကို ခေါ်ဆောင်သွားနိုင်ဖို့ တတ်နိုင်သလောက် ကြိုးစားရှာတွေ့ခဲ့တယ် — CBS မှ Bernard Kalb ၊ ABC မှ Ted Koppel ၊ New York Times ၏ Flora Lewis အပါအဝင် သတင်းထောက်များ — ဗုံးပေါက်ကွဲမှုနှင့်ပတ်သက်သော ဇာတ်လမ်းများကို သူတို့မျှော်လင့်ချက်ဖြင့် စခန်းများသို့ ထွက်လာခဲ့သည်။ ကမ္ဘာကို ဖော်ထုတ်ရန်။
တစ်နေ့တွင် စစ်ဆန့်ကျင်ရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ သုံးဦးဖြစ်သည့် Doug Dowd၊ Richard Fernandez နှင့် Noam Chomsky တို့သည် ဗီယင်ကျန်းမြို့ရှိ Hotel Lane Xang တွင် တစ်ပတ်ကြာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ထိန်းချုပ်ရေးကော်မရှင် (ICC) လေယာဉ်ဖြင့် ဟနွိုင်းသို့ တစ်ပတ်ကြာ သွားရောက်လည်ပတ်ခဲ့ကြောင်း ကြားသိရသည်။ (ဖနွမ်းပင်ကလွဲလို့ တခြားအချိန်က ဟနွိုင်းကိုသွားရမယ့် တစ်ခုတည်းသောလမ်းက။) သူတို့အခန်းကို ဖုန်းဆက်ပြီး မိတ်ဆက်တယ်၊ ငါတို့တွေ့တယ်၊ နောက်နေ့ ညစာစားဖို့ နောအမ်က ငါနေထိုင်တဲ့ ရွာကို ထွက်လာခဲ့တယ်၊ နောက်နေ့ ဟနွိုင်းအတွက်။
60s အများစုကို အရှေ့အလယ်ပိုင်း၊ တန်ဇန်းနီးယားနှင့် လာအိုတို့တွင် ကုန်ဆုံးခဲ့ပြီး Doug၊ Dick သို့မဟုတ် Noam အကြောင်း အနည်းငယ်သာ သိသော်လည်း Noam သည် နာမည်ကြီး ဘာသာဗေဒပညာရှင်ဖြစ်ပြီး အင်ဒိုချိုင်းနားစစ်ပွဲအကြောင်း ကောင်းကောင်းရေးထားသည်ကို သိသော်လည်း၊ အဲဒီ့အချိန်က ကျွန်တော့်ရဲ့ အာရုံစိုက်မှုက ဗုံးပေါက်ကွဲမှုရဲ့ လေးနက်မှုအကြောင်း သူတို့ကို အသိပေးဖို့ ကြိုးစားနေတာဖြစ်ပြီး၊ အဲဒါနဲ့ ပတ်သက်ပြီး တစ်စုံတစ်ရာ လုပ်ဆောင်နိုင်မယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။
ကိုယ်ရေးကိုယ်တာအဆင့်မှာ နောအမ်ကို ချက်ချင်း သဘောကျခဲ့တယ်။ သူသည် နူးညံ့သိမ်မွေ့သော်လည်း တင်းမာသူဖြစ်သည် - နောက်ဆုံးအရည်အသွေးမှာ ကျွန်ုပ်တို့မျှဝေပေးသည့်အရာဖြစ်သည်— ဂရုစိုက်မှုမှာ သိသာထင်ရှားပါသည်။ ဗုံးပေါက်ကွဲမှုကြောင့် အလွန်ထိတ်လန့်ခဲ့ရသည့် အကြောင်းရင်းတစ်ခုမှာ လွန်ခဲ့သည့် သုံးနှစ်ခန့်က ကျွန်ုပ်၏ရွာတွင် နေထိုင်ခြင်းဖြင့် လာအိုလူမျိုးများအဖြစ် သိလာခဲ့ရခြင်းဖြစ်သည်၊ အထူးသဖြင့် ကျွန်ုပ်လာရောက်ခဲ့သော အသက် ၇၀ အရွယ် Paw Thou Douang အမည်ရှိ အမျိုးသား၊ အငှားဖခင်တစ်ယောက်အနေနဲ့ ချစ်တယ်။ သူက ကြင်နာတယ်၊ လိမ္မာတယ်၊ နူးညံ့တယ်၊ ပြီးတော့ ငါတွေ့ဖူးတဲ့သူတိုင်းကို လေးစားတယ်။ အထူးသဖြင့် Noam နဲ့ Paw Thou နဲ့ သူနဲ့ သူ့မိသားစုနဲ့ ညစာစားချိန်မှာ နွေးနွေးထွေးထွေး ဆက်ဆံရတာကို အရမ်းသဘောကျမိပါတယ်။ ရွာကိုခေါ်ဆောင်သွားတဲ့ တခြားဧည့်သည်တော်တော်များများမှာ မတွေ့ဖူးတဲ့ သူတို့နဲ့ ချက်ချင်းရင်းနှီးမှုကို သူ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ခံစားရတယ်။ သူသည် လာအိုတွင်ဖြစ်ပျက်နေသည့်အသေးစိတ်အချက်များနှင့်ပတ်သက်၍ စူးစူးစိုက်စိုက် သိချင်စိတ်ကိုလည်း ပြသခဲ့ပြီး ကျွန်တော်ကျေနပ်သည်ထက် တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။
နောက်တစ်နေ့တွင် ဧည့်သည် သုံးဦးသည် စိတ်အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စရာ သတင်းကို တွေ့ရှိခဲ့သည်- ဟနွိုင်းသို့ ICC ခရီးစဉ်ကို ဖျက်သိမ်းလိုက်ပြီး နောက်တစ်ကြိမ် ပျံသန်းမှုမှာ တစ်ပတ်ရှိမည်ဖြစ်သည်။ သုံးယောက်စလုံး အလုပ်များသော အချိန်ဇယားများ ရှိကြပြီး တစ်ပတ်အတွက် အိမ်ပြန်ရန် အစီအစဉ်များ ချမှတ်ကြသည်။ ဒါပေမဲ့ နောအမ်ကို သူနေချင်တယ်လို့ အကြံပေးခဲ့တယ်။ ဗုံးပေါက်ကွဲမှုကြောင့် ဒုက္ခသည်တွေ၊ အမေရိကန် သံရုံးနဲ့ လာအို အစိုးရအဖွဲ့ အရာရှိတွေ၊ ၀န်ကြီးချုပ် Souvanna Phouma၊ Pathet Lao ကိုယ်စားလှယ်နဲ့ ပြောက်ကျား စစ်သားဟောင်းတွေ တွေ့ဆုံဖို့ စီစဉ်ပေးနိုင်တယ်လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။ သူ့အမြင်အရ လာအိုက အမေရိကန် လျှို့ဝှက်စစ်ပွဲအကြောင်း လေ့လာခွင့်ရတာက ဗုံးကျဲမှုကို ကမ္ဘာက သိစေဖို့အတွက် ကျွန်တော့်ရဲ့ ကြိုးစားမှု တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကနေ လာအိုက ဗုံးခွဲမှုကို အဆုံးသတ်ဖို့ မျှော်လင့်ချက်နဲ့ ကမ္ဘာကို သိစေခဲ့ပါတယ်။
Noam က သဘောတူတယ်၊ ငါတို့နှစ်ယောက်လုံးက ငါတို့ဘဝရဲ့ အထူးခြားဆုံး အတွေ့အကြုံတွေထဲက တစ်ခုလို့ ငါထင်တယ် - သူက ငါ့ဆိုင်ကယ်နောက်က ဗီယင်ကျန်းမြို့ရဲ့ လမ်းတွေအကြောင်း မောင်းရင်း အမေရိကန်စစ်ပွဲအကြောင်း သူတတ်နိုင်သလောက် လေ့လာဖို့ ကြိုးစားခဲ့တယ်။ လာအိုမှာ လုပ်တဲ့ဟာကို အပြင်က ကမ္ဘာက သိပ်မသိကြသေးဘူး။ အမေရိကန်က လာအိုကို ခြောက်နှစ်ကြာ ဗုံးကြဲခဲ့တာကို ရစ်ချတ်နစ်ဆင်က နောက်ဆုံး အကြိမ်အဖြစ် နောက်ဆုံး ၀န်ခံခဲ့ပြီး သူနဲ့ Henry Kissinger တို့ဟာ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုဟာ စစ်ရေးပစ်မှတ်တွေသာ ဖြစ်တယ်လို့ လိမ်ညာပြောဆိုနေကြပေမယ့် နောက်လထဲမှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ တစ်ပတ်တာ အတူတူနေခဲ့တဲ့ Noam နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အထူး ကွက်ကွက်ကွင်းကွင်း အမှတ်ရစရာတွေ အများကြီးရှိပါတယ်။ တစ်ယောက်က သတင်းစာဖတ်တာကို ကြည့်နေတယ်။ သူသည် စာမျက်နှာတစ်ခုကို ငေးကြည့်နေသည်၊ ၎င်းကို အလွတ်ကျက်နေပုံရပြီး၊ ထို့နောက် တစ်စက္ကန့်အကြာတွင် ၎င်းကို လှည့်ကာ နောက်တစ်မျက်နှာကို ငေးကြည့်နေသည်။ တစ်ခါက လာအိုစစ်ပွဲအကြောင်းဖတ်ဖို့ စာမျက်နှာ ၅၀၀ ပါတဲ့ စာအုပ်တစ်အုပ်ကို ည ၁၀ နာရီခန့်မှာ ပေးခဲ့ပြီး နောက်တစ်နေ့မနက်မှာ အမေရိကန်သံရုံးက နိုင်ငံရေးအရာရှိ ဂျင်မ်မာဖီဆီ မသွားရောက်မီ မနက်စာမှာ သူ့ကို တွေ့ဆုံခဲ့ပါတယ်။ တွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်းအတွင်း လာအိုတွင် မြောက်ဗီယက်နမ်တပ်များ အရေအတွက်ကိစ္စ တက်လာခဲ့သည်။ အထောက်အထားများအရ ထောင်ဂဏန်းထက်မပိုသော လာအိုကို ကျူးကျော်ဝင်ရောက်သူ ၅၀၀၀၀ ရှိကြောင်း သံရုံးက အခိုင်အမာဆိုသည်။ မနေ့ညက ကျွန်တော်ပေးခဲ့တဲ့ စာအုပ်ထဲက စာမျက်နှာရာပေါင်းများစွာရှိတဲ့ အဲဒီအချက်ကို ဖော်ပြတဲ့ အောက်ခြေမှတ်စုကို ကိုးကားပြီး ခုံပေါ်က ပြုတ်ကျလုနီးပါးပါပဲ။ “ဓာတ်ပုံမှတ်ဉာဏ်” ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို အရင်က ကြားဖူးပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီလောက်ထိ ကောင်းကောင်း အသုံးချတာမျိုး တစ်ခါမှ မတွေ့ဖူးဘူး။ (စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတာက Jim က Noam ရဲ့ အောက်နံပါတ်ကို အတည်ပြုတဲ့ သံရုံးတွင်း စာရွက်စာတမ်းတွေကို ပြသခဲ့ပြီး၊ Noam က သူ့ရဲ့ “At War With Asia” ရှိ လာအိုနိုင်ငံဆိုင်ရာ အခန်းရှည်မှာ နောက်ပိုင်းမှာ ဖော်ပြခဲ့တဲ့ နံပါတ်နိမ့် စာရွက်စာတမ်းတွေကို ပြသခဲ့ပါတယ်။)
သူ့ကိုယ်သူ နှိမ့်ချမှု ကြောင့်လည်း ကျွန်တော် ထိတ်လန့်သွားတယ်။ သူသည် သူ့အကြောင်းပြောရန် မလိုလားသူဖြစ်သည် — ငါတွေ့ဖူးသော “Big Foot” သတင်းထောက်အများစုနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သည်။ သူသည် အသေးအမွှားစကားပြောခြင်း၊ အတင်းအဖျင်းပြောခြင်း သို့မဟုတ် ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေးအကြောင်း ဆွေးနွေးခြင်းတို့ကို စိတ်ပါဝင်စားမှု မရှိသလောက်ဖြစ်ပြီး လက်ထဲတွင်ရှိသော ကိစ္စများကို လုံးလုံးနီးပါး အာရုံစိုက်ခဲ့သည်။ အင်ဒိုချိုင်းနားတွင် ဖြစ်ပွားနေသည့် အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုကို ဆန့်ကျင်ခြင်းနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အရေးမကြီးဟု သူ၏ ဘာသာစကားဆိုင်ရာ အလုပ်ကို နှိမ့်ချခဲ့သည်။ ဗီယင်ကျန်း၏ နာမည်ဆိုးဖြင့်ကျော်ကြားသော ညအချိန်များ၊ ခရီးသွားနေရာများ သို့မဟုတ် ရေကူးကန်ဘေးတွင် အပန်းဖြေခြင်းများကို စူးစမ်းရန် သူစိတ်မ၀င်စားပါ။ သူသည် မစ်ရှင်တစ်ခုတွင် မောင်းထုတ်ခံရသည်မှာ ထင်ရှားသည်။ သူသည် ကျွန်ုပ်အား ဉာဏ်ရည်ဉာဏ်သွေး စစ်စစ်၊ သူ့ခေါင်းထဲတွင် နေထိုင်သူအဖြစ် လုပ်ကြံခဲ့သည်။ ပြီးတော့ ပြန်ပြောပြတယ်။ ငါလည်း ငါ့ခေါင်းထဲမှာနေခဲ့ပြီး မစ်ရှင်ရှိတယ်။
ဒါပေမယ့် အခုအချိန်အထိ ကျွန်မကို ထိပါးမိတာကတော့ အိုးပေါက်က ဒုက္ခသည်တွေ ခိုလှုံနေတဲ့ စခန်းတစ်ခုဆီ ခရီးထွက်တုန်းက အဖြစ်အပျက်ပါပဲ။ အဲဒီ့အချိန်မှာ သတင်းထောက် ဒါဇင်နဲ့ချီတဲ့ တခြားသူတွေကို စခန်းတွေဆီ ခေါ်ဆောင်သွားခဲ့ပြီး အားလုံးနီးပါးဟာ ဒုက္ခသည်တွေရဲ့ ဒုက္ခတွေနဲ့ ဝေးကွာနေတယ်ဆိုတာ တွေ့ခဲ့ရတယ်။ CBS မှ Bernard Kalb၊ NBC မှ Welles Hangen သို့မဟုတ် New York Times ၏ Sidney Schanberg ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ သတင်းထောက်များသည် ယဉ်ကျေးစွာ နားထောင်ကာ မေးခွန်းများမေးကာ မှတ်စုများယူကာ ၎င်းတို့၏ဇာတ်လမ်းများကို တင်ရန် ဟိုတယ်သို့ ပြန်သွားကြသည်။ သူတို့ ဇာတ်လမ်းရေးဖို့ လိုအပ်တာထက် ရွာသားတွေ ဖြတ်သန်းခဲ့ရတဲ့ အဖြစ်အပျက်တွေကို စိတ်ဝင်စားမှု အနည်းငယ်သာ ပြသခဲ့ပါတယ်။ သူတို့ဟိုတယ်ကို ကားနဲ့ပြန်လာတဲ့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဟောပြောချက်တွေဟာ အဲဒီနေ့ညစာ ဒါမှမဟုတ် နောက်နေ့ပွဲတွေကို သက်ဆိုင်ပါတယ်။
နောမ်၏မေးခွန်းများနှင့် ဒုက္ခသည်များ၏အဖြေများကို ကျွန်တော်ဘာသာပြန်ဆိုနေစဉ် ရုတ်တရက် ကြေကွဲသွားပြီး ငိုသည်ကိုမြင်လိုက်ရသောအခါ ကျွန်တော် အံ့အားသင့်ခဲ့ရပါသည်။ စခန်းများသို့ သယ်ဆောင်သွားသော အခြားလူအများစုသည် ဤသဘာဝအကျဆုံး လူသားတုံ့ပြန်မှုအပေါ် ခုခံကာကွယ်ခြင်းခံရရုံသာမကဘဲ ကျွန်မ ဒဏ်ခတ်ခံခဲ့ရပါသည်။ Noam ကိုယ်တိုင်က ကျွန်တော့်အတွက် ဥာဏ်ရည်ဥာဏ်သွေး အရမ်းကောင်းနေပုံရပြီး စိတ်ကူးတွေ၊ စကားလုံးတွေနဲ့ အယူအဆတွေ ကမ္ဘာမှာ နေရတာက ဘာကိုမှ ခံစားချက်ကို ထုတ်ဖော်ပြောဆိုလေ့ မရှိသလောက်ပါပဲ။ အဲဒီအခိုက်အတန့်မှာ သူ့စိတ်ဝိညာဉ်ထဲကို မြင်ယောင်လာတယ်။ ပြီးတော့ အဲဒီစခန်းမှာ ငိုနေတဲ့ သူရဲ့ မြင်ယောင်ပုံက အဲဒီ့ကတည်းက ကျွန်တော်နဲ့ အတူရှိနေခဲ့တယ်။ နောမ်ကို တွေးကြည့်တဲ့အခါ ဒါက မြင်တဲ့အတိုင်းပါပဲ။
သူ့တုံ့ပြန်မှုက ကျွန်မကို အရမ်းထိခိုက်ရတဲ့ အကြောင်းရင်းတွေထဲက တစ်ခုကတော့ အဲဒီ လာအိုလူမျိုးတွေကို မသိလို့ပါပဲ။ ဗုံးဖောက်ခွဲမှုကို ရပ်တန့်ဖို့ ကြိုးစားဖို့ ကတိကဝတ်ပြုဖို့ သူတို့ကြားထဲမှာ နေထိုင်ပြီး ဖောသူလို လူတွေကို အရမ်းချစ်ကြတဲ့ ကျွန်တော့်အတွက် အတော်လေး လွယ်ကူခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် နော်မ်အတွက်တင်မကဘဲ အင်ဒိုချိုင်းနားလူမျိုးတွေကို သတ်ဖြတ်တာကို ရပ်တန့်ဖို့ နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြိုးပမ်းခဲ့တဲ့ ထောင်ပေါင်းများစွာသော အမေရိကန်တွေမှာတော့ သူတို့မမြင်ဖူးတဲ့ စစ်ပွဲမှာ မသိလိုက်ကြဘူး။
အဲဒီနေ့က ကျနော်တို့ စခန်းကနေ ကားပြန်မောင်းလာရင်းနဲ့ သူ တိတ်တိတ်ဆိတ်ဆိတ်နဲ့ သူသင်ယူခဲ့တဲ့ အရာတွေကြောင့် တုန်လှုပ်နေဆဲပါ။ ဒီမတိုင်ခင်က အင်ဒိုချိုင်းနားမှာ အမေရိကန် စစ်ဖြစ်ရေးအကြောင်း အကျယ်တဝင့်ရေးခဲ့ဖူးတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒါဟာ သူရဲ့သားကောင်တွေကို လူချင်းတွေ့တာ ဒါပထမဆုံးအကြိမ်ပါပဲ။ တိတ်ဆိတ်ငြိမ်သက်မှုတွင်၊ ကျွန်ုပ်တို့သည် တစ်ခါမျှ မဆွေးနွေးဖူးသော နှောင်ကြိုးတစ်ခုသည် ကျွန်ုပ်တို့ကြားတွင် အတုအယောင်ဖြစ်ခဲ့သည်။
ငါ့ဘ၀ကို ပြန်တွေးကြည့်ရင် ငါအရင်ကထက် ဒီအချိန်ကထက် ပိုကောင်းတဲ့လူတစ်ယောက်လို့ ခံစားရတယ်။ ပြီးတော့ အဲဒီအချိန်မှာ ငါတို့နှစ်ယောက်လုံးက တစ်နေရာတည်းက လာကြတာကို ငါသဘောပေါက်ခဲ့တယ်- ဒီလို အပြစ်မဲ့၊ နူးညံ့သိမ်မွေ့သူ၊ ကြင်နာတတ်တဲ့ လူတွေရဲ့ မသိစိတ်က ကရာနီနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ရင် တခြားအရာအားလုံးဟာ အသေးအဖွဲပုံပေါက်တယ်။ အပြစ်မဲ့သူတွေ သေတော့မယ်ဆိုတာ သိပြီးတာနဲ့ သူတို့ရဲ့ အသက်ကို ကယ်တင်ဖို့ ကြိုးစားတာကလွဲလို့ တခြားဘာကိုမှ မလုပ်ဘဲ ကိုယ့်ကိုကိုယ် တရားမျှတအောင် ဘယ်လိုလုပ်နိုင်မလဲ။
နောမ်၏ အများသူငှာ ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေးအောက်ရှိ ထိုကားစီးခြင်း၏ ဆိတ်ငြိမ်မှု၌ ငါသည် ဥာဏ်ပညာ၏ ဉာဏဥာဏ်ကို မှီခိုအားထားလျက်၊ သူ၏ အမှုကိစ္စကို ပြုလုပ်ရန် အကြောင်းရင်းကို အားကိုးကာ နက်ရှိုင်းသော ခံစားချက်ရှိသော လူသားတစ်ဦး ရှိနေပါသည်။ နောအမ်အတွက်မူ ထိုလာအိုတောင်သူလယ်သမားများသည် နာမည်၊ မျက်နှာ၊ အိပ်မက်များနှင့် ၎င်းတို့၏ အသက်ကို ပေါ့ပေါ့ဆဆ စွန့်ပစ်ထားသူများကဲ့သို့ ၎င်းတို့၏ အသက်တာအခွင့်အရေးများစွာရှိသည့် လူသားများဖြစ်သည်။ ဒါပေမယ့် လာလည်တဲ့ သတင်းထောက် တော်တော်များများအတွက်ကတော့ အိမ်ပြန်တဲ့ အမေရိကန်တွေလို့ မပြောဘဲ လာအိုရွာသားတွေက ဘာမှအဓိပ္ပါယ်မရှိတဲ့ မျက်နှာမဲ့ “လူ” တွေပါ။
ကျွန်တော် US ကိုပြန်ရောက်တဲ့အခါ Noam နဲ့ ကျွန်တော်ဟာ စစ်ပွဲကာလတစ်လျှောက် ပုံမှန်အဆက်အသွယ်ရှိခဲ့ပါတယ်။ စစ်ပွဲ၏ကြောက်မက်ဖွယ်ကောင်းသည့်စနစ်နှင့် ၎င်းတို့ကိုထုတ်လုပ်ပေးသည့်စနစ်အကြောင်း ဤမျှအသေးစိတ်သောယုတ္တိဖြင့် အခြားမည်သူမျှဤမျှအသေးစိတ်သောယုတ္တိနှင့်မရေးထားသောကြောင့် Noam ကို ပို၍သဘောကျလာကာ ပိုသဘောကျလာသည်။ ဒါပေမယ့် သူနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ပိုသဘောကျတာက Boston University က Howard Zinn နဲ့ သူ့သူငယ်ချင်း Howard Zinn တို့ဟာ စာရေးခြင်းနဲ့ စကားပြောခြင်းတွေကို ကျော်လွန်ပြီး သူတို့ရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ကို ဆန့်ကျင်ဖို့ ကြိုးတန်းပေါ်တင်ခဲ့တာပါပဲ။
Noam နှင့် Howard တို့သည် မေလနေ့ ဆန္ဒပြပွဲများအတွင်း ထောင်နှင့်ချီသော ဖမ်းဆီးခံရခြင်းကို မြင်တွေ့ခဲ့ရပြီး DC ရှိ Redress အာဏာဖီဆန်မှု အရေးယူမှုအတွင်း Noam သည် Redress ၏ ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်ကြောင်းလည်း သိရှိခဲ့ရပါသည်။ စစ်ပွဲကို အကြမ်းနှင့်အခွန် ခံနိုင်ရည်ရှိအောင် မြှင့်တင်ပြီး တက်ထိုးစစ် မဖြစ်ခဲ့ပါက စွဲချက်တင်ခံရမည်ဖြစ်သည်။ ၁၉၆၃ ခုနှစ်ကတည်းက စစ်ပွဲကို ဆန့်ကျင်ပြောဆိုနေခဲ့တာ ကျွန်တော်တို့ အများစု ကြားတောင် မကြားဖူးပါဘူး။ သူ့ဇနီး ကာရိုသည် နောအမ်အတွက် တစ်ခုခုဖြစ်မလာပါက သားသမီးသုံးယောက်ကို ထောက်ပံ့မှုမရအောင် တစ်ခုခုဖြစ်ခဲ့ပါက ဇနီးသည် ကာရိုသည် အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းပြုရန် ကျောင်းပြန်တက်သည့်အထိ သေဘေးခြိမ်းခြောက်မှုများနှင့် အခြားအခက်အခဲများစွာကို ကြံ့ကြံ့ခံခဲ့သည်။
စစ်ပွဲပြီးသွားတဲ့အခါ ကံကြမ္မာရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ချခဲ့တယ်။ အမေရိကန်ခေါင်းဆောင်များ ဖြစ်ပေါ်လာမည့် ကြောက်မက်ဖွယ်ရာများကို ဆက်လက်ဆန့်ကျင်မည့်အစား၊ စစ်ဆန့်ကျင်ရေးနှင့် လူမှုတရားမျှတမှုကို မြှင့်တင်ပေးသော မျိုးဆက်သစ်ခေါင်းဆောင်များနှင့် အစားထိုးရန် ပြည်တွင်း၌ အလုပ်လုပ်ရန် ကျွန်တော် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ နောက် ၁၅ နှစ်လောက် ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေးနဲ့ ပေါ်လစီမှာ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့တယ် - Tom Hayden နဲ့ Gov. Jerry Brown နဲ့ အစိုးရအဖွဲ့အဆင့် အရာရှိတစ်ဦးအဖြစ် Tom Hayden နဲ့ အောက်ခြေအဆင့် စီးပွားရေး ဒီမိုကရက်တစ် ကမ်ပိန်းမှာ အထက်လွှတ်တော်အမတ် Gary Hart ရဲ့ Think Tank နဲ့ Rebuild America ကို ညွှန်ကြားခဲ့ပါတယ်။ အမေရိကန်၏ ထိပ်တန်းစီးပွားရေးပညာရှင်များနှင့် စီးပွားရေးခေါင်းဆောင် အများအပြားက အကြံပေးခဲ့သည်။
ဤကာလအတွင်း ကျွန်ုပ်သည် Noam နှင့် ကြိုကြားကြိုကြား အဆက်အသွယ် ရှိခဲ့ပါသည်။ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကတော့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အကျိုးစီးပွားတွေ အခုကွဲလွဲနေတာပါပဲ။ အရှေ့တီမောနှင့်ပတ်သက်သည့် လူသတ်အမေရိကန်မူဝါဒ၊ အလယ်အမေရိကရှိ ရေဂင်၏ အကြမ်းဖက်စစ်ပွဲများ၊ ဟေတီနှင့် အခြားတတိယကမ္ဘာနိုင်ငံများရှိ ကလင်တန်၏ စီးပွားရေးမူဝါဒများနှင့် ကိုဆိုဗိုကို ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခြင်းတို့ကို ဆန့်ကျင်သည့် ဆောင်းပါးများ၊ စာအုပ်များနှင့် မိန့်ခွန်းများကို ဆက်လက်သွန်းလောင်းခဲ့သည်။ စိတ်အားထက်သန်စွာခံစားကြည့်ရန်- ပါလက်စတိုင်းများအပေါ် အစ္စရေးတို့၏ ညှင်းပန်းနှိပ်စက်မှုကို အမေရိကန်၏ ပံ့ပိုးကူညီမှု။ ဤစိုးရိမ်မှုများသည် ရွေးကောက်ပွဲနိုင်ငံရေးနှင့် နေရောင်ခြည်စွမ်းအင်ကဲ့သို့သော ပြည်တွင်းပြဿနာများနှင့် အမျိုးသားစီးပွားရေးမဟာဗျူဟာကို ဖော်ဆောင်ခြင်းကဲ့သို့သော ကျွန်ုပ်၏ကိုယ်ပိုင်အာရုံစိုက်မှုနှင့် ဝေးကွာနေပါသည်။
ဒါပေမယ့် အခုပြန်တွေးကြည့်တော့ အလုပ်မှာ သတိလစ်မေ့မြောနေတဲ့ နောက်ထပ်အချက်တစ်ချက်ကို သတိပြုမိခဲ့တယ်- Noam ကို ရှောင်ဖို့ ကြိုးစားခဲ့တယ်၊ အသက်ကယ်ဆယ်ဖို့ ကြိုးစားတဲ့ အလုပ်တွေကို စွန့်ပယ်ပြီး အကျင့်ပျက်ခြစားတဲ့ နိုင်ငံရေးကို စွန့်လွတ်လိုက်တဲ့အတွက်ကြောင့် Noam ကို ရှောင်ဖို့ ကြိုးစားခဲ့တယ်။ စနစ်။ သူနဲ့ ကာကွယ်ရေး ဆွေးနွေးပွဲတွေမှာ ရုတ်တရက် ပါဝင်ပတ်သက်နေတယ်ဆိုတာကို သက်သေပြဖို့ ကြိုးစားရင်း မကြာခဏဆိုသလို ကျွန်တော်ဟာ မအောင်မြင်ခဲ့တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ကြိုးပမ်းမှုတွေကြောင့် ပိုခက်ခဲလာပြီး စစ်ပွဲအတွင်းကထက် ကိုယ့်ကိုယ်ကို ပိုအတ္တဆန်လာတာကို တွေ့ရတယ်။
ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုကျော်ကြာပြီးနောက်၊ ဘော့စတွန်မှာနေခဲ့ပြီး Noam ကိုခေါ်ခဲ့တယ်။ သူက ကျွန်မကို သူ့အိမ်ဆီ နွေးထွေးစွာ ဖိတ်ခေါ်ပြီး ခဏလောက် စကားစမြည်ပြောခဲ့ကြတယ်။ နောက်ဆုံးတော့ ကျွန်မက ရွေးကောက်ပွဲ နိုင်ငံရေးထဲ ဝင်သွားတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဘယ်လို ခံစားရလဲလို့ မေးတယ်။ အဲဒီတုန်းက ဘဏ်ကြီးတစ်ခုအတွက် အလုပ်လုပ်နေတဲ့ တိုးတက်တဲ့သူငယ်ချင်းဟောင်းတစ်ယောက်နဲ့ အတူတူနေခဲ့ရတာကို မနက်က Noam နဲ့ မဆုံချင်ဘူးလို့ ပြောခဲ့တဲ့ နောမ်ကို ဖြုတ်ချမယ်လို့ ယူဆတာကြောင့်ပါ။ Noam က ဒီဇာတ်လမ်းအတွက် တကယ်ကို အံ့သြသွားတယ်။ “ဘာကြောင့်လဲ၊ ငါတို့အားလုံး အပေးအယူလုပ်နေရတာ” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။ "ကိုယ့်ကိုကြည့်ပါ။ ကာကွယ်ရေးဌာနကနေ သန်းပေါင်းများစွာ လက်ခံရရှိထားတဲ့ MIT မှာ အလုပ်လုပ်နေပါတယ်” သူတကယ်ကို ပဟေဠိဆန်ပြီး စိတ်ထိခိုက်နေပုံရသလို ကျွန်တော့်သူငယ်ချင်း ဒါမှမဟုတ် ကျွန်တော်လုပ်နေတဲ့အရာအတွက် သူ ကျွန်တော်တို့ကို ရှုတ်ချမယ်လို့ ကျွန်တော်ထင်နေလိမ့်မယ်။
မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း ကျွန်ုပ်သည် နောအမ်နှင့် ပုံမှန်အဆက်အသွယ်ရှိပြီး အဓိကအားဖြင့် အီးမေးလ်ဖြင့်သာမက Howard Zinn ၏ ဧပြီလ 10 ရက်၊ 3 ခုနှစ် အောက်မေ့ဖွယ်အခမ်းအနားသို့ မတက်ရောက်မီ 2010 ရက်အလိုတွင် သူ့အိမ်၌နေသောအခါတွင်လည်း ရှိသည်။ အထူးသဖြင့် Howard နဲ့ နက်ရှိုင်းတဲ့ ဆက်ဆံမှုရှိတဲ့ Noam က ကျွန်တော်တို့နှစ်ယောက်အတွက် နက်ရှိုင်းတဲ့ စိတ်ခံစားမှုရှိတဲ့ ကာလတစ်ခုဖြစ်ပြီး အဲဒီခရီးစဉ်က ကျွန်တော့်ကို အထင်ကြီးစေခဲ့ပါတယ်။
စောစောက အနှစ် ၄၀ လောက်က တွေ့ဖူးတဲ့ Noam ကိုပဲ တွေ့ခဲ့တယ်။ အသေးအမွှားစကားတွေကို စိတ်မဝင်စားဘူး။ မိမိကိုယ်ကို နှိမ့်ချခြင်း။ အမေရိကန်ခေါင်းဆောင်များ၏ စစ်ရာဇ၀တ်မှုများအပေါ် ရပ်တည်ရန် အမေရိကန်၏ ပညာတတ်များနှင့် ဂျာနယ်လစ်များကို ဆက်လက်ငြင်းဆိုနေခြင်းအပေါ် ဒေါသဖြစ်မိသည်။ ကျွန်ုပ်တို့ခေတ်၏ ကြီးမားသော ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ ပြဿနာများ။ လူကောင်းတစ်ယောက်၊ Cambridge မှာ အစည်းအဝေးကနေ အပြန် ကားစီးခွင့်ပေးဖို့၊ ဒါမှမဟုတ် ငါတို့ရဲ့ အစားအစာတစ်ခုအတွက် စူပါမားကတ်မှာ ကုန်ခြောက်တချို့ လာယူဖို့ ကမ်းလှမ်းတယ်။
အမေရိကန်ခေါင်းဆောင်များသာမက အခြားနိုင်ငံများ၏ ရာဇ၀တ်မှုများကို အာရုံစိုက်ခြင်းအတွက် ပုံမှန်ဝေဖန်ခံရခြင်းအပေါ် နောအမ်အား မည်သို့ခံစားရကြောင်း ကျွန်ုပ်မေးခဲ့သည်။ သူသည် အမေရိကန် နိုင်ငံသား ဖြစ်ကတည်းက သင့်လျော်သည်ဟု ယူဆရပြီး အမေရိကန် ခေါင်းဆောင်များသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ပြီးဆုံးချိန်မှစ၍ အခြားသူများထက် ပြည်ပတွင် စစ်ရာဇ၀တ်မှုများ ပိုမိုကျူးလွန်ခဲ့ကြောင်း ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။ နိုင်ငံခြားခေါင်းဆောင်တွေကို ဝေဖန်တဲ့ ထင်ရှားတဲ့ လူထုပညာတတ်တွေနဲ့ သတင်းစာဆရာတွေ အများကြီးရှိတယ်ဆိုတာကိုလည်း ကျနော်သဘောတူပါတယ်၊ ဒါကြောင့် သူတို့ကိုယ်တိုင်ကျူးလွန်ခဲ့တဲ့ စစ်ရာဇ၀တ်မှုတွေကို ထောက်ပြရဲတဲ့သူ အနည်းငယ်သာ ရှိတာကို သတိပြုမိပါတယ်။
ပြီးတော့ လွန်ခဲ့တဲ့ အနှစ် ၄၀ တုန်းကလိုပဲ၊ သူ့ရဲ့ မဆုတ်မနစ်တဲ့ အလုပ်တွေကြောင့် ကျွန်တော်ဟာ အားလုံးထက် သာလွန်ခဲ့ပါတယ်။ သူသည် အချိန်တိုင်းလိုလို စာဖတ်ခြင်း၊ စာရေးခြင်း၊ လူကိုယ်တိုင် သို့မဟုတ် တယ်လီဖုန်းဖြင့် အင်တာဗျူးခြင်းခံရခြင်း၊ စကားပြောခြင်း နှင့် အထူးလူသိများသည့် ရက်ရောမှုဖြင့် အီးမေးလ်များ အဆုံးမသတ်နိုင်သော အီးမေးလ်များကို အဆက်မပြတ်ဖြေကြားခြင်း - မကြာခဏဆိုသလို ငါးခု သို့မဟုတ် ခြောက်ခုအထိ ကုန်ဆုံးခဲ့သည်။ တစ်နေ့လျှင်နာရီ။
ပြီးတော့ သူ့အချိန်ဇယားကို နှစ်ပေါင်းများစွာကြိုတင်ပြီး ပြည့်နေတဲ့အထိ နိုင်ငံနဲ့ ကမ္ဘာအနှံ့မှာ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပြောနေမှန်း ကျွန်တော် သိလိုက်ရတယ်။ အသက် 82 နှစ်တွင် သူသည် အသက် 40 ငယ်သူအား လွှမ်းမိုးနိုင်စေမည့် အစီအစဉ်ကို ထားရှိခဲ့သည်။
ဘုန်းကြီးတို့လည်း ဒဏ်ခတ်ခံရတယ်။ ကျွန်တော် သူ့ဆီဖုန်းဆက်လိုက်တဲ့အခါ သူ့မှာ တူညီတဲ့ ဖုန်းနံပါတ်ရှိမှန်း သိလိုက်ရပြီး သူ့မှာ လွန်ခဲ့တဲ့ အနှစ် ၄၀ ကလို ခပ်ပျော့ပျော့ ဆင်ခြေဖုံးအိမ်မှာ နေထိုင်ခဲ့ပါတယ်။ သူသည် ဂျင်းဘောင်းဘီကို ၀တ်ဆင်ထားပြီး အစားအသောက် သို့မဟုတ် ပစ္စည်းဥစ္စာများကို စိတ်ဝင်စားမှု မရှိသလောက်ဖြစ်သည်။ သူသည် သူငယ်ချင်းများနှင့် မိသားစုများမှ အခါအားလျော်စွာ လာရောက်လေ့ရှိသော်လည်း အခြားသော အားလပ်ချိန်များတွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိပါ။
အထူးသဖြင့် ညစာစားပွဲမှာ သူနဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်ထိုင်နေတဲ့ တစ်ညမှာ Noam သိတဲ့ US ခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ သတ်ဖြတ်ခြင်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး လူအများ သိရှိနားလည်ထားတဲ့ ကြီးမားတဲ့ အကွာအဝေးက ခါတိုင်းလိုပဲ တုန်လှုပ်သွားခဲ့တယ်။ လူ့အဖွဲ့အစည်းကို ပြောင်းလဲဖို့ မျှော်လင့်ချက်အနည်းငယ်သာမြင်ရပြီး နောင်လာနောက်သား မျိုးဆက်တွေ သတိရလာမယ်ဆိုတဲ့ မျှော်လင့်ချက်နဲ့ အမှန်တရားကို စာရွက်ပေါ်တင်ဖို့သာ အာရုံစိုက်နေတဲ့ Orwell ရဲ့ “1984” ထဲက Winston Smith ကို ရုတ်တရက် တွေးမိခဲ့တယ်။ အဲဒီအချိန်မှာ သူက Winston Smith ကို ကိုယ်စားပြုပြီး ကျွန်တော့်ကို Noam ကို ပြောပြခဲ့တယ်။
သူ့တုံ့ပြန်မှုကို ကျွန်တော် အမြဲအမှတ်ရနေမှာပါ။
သူက ကျွန်တော့်ကို လှမ်းကြည့်တယ်။
ပြီးတော့ ဝမ်းနည်းစွာ ပြုံးလိုက်တယ်။
Noam သည် US စစ်ပွဲဖန်တီးမှုကို ထောက်ခံသည်ဟု ခံစားရသူများကို ခက်ခက်ခဲခဲ လုပ်နိုင်သော်လည်း သူ့ကိုယ်သူ ပိုခက်သည်။ တစ်ခါက ကျွန်တော် နှစ်ယောက်စလုံး ခင်မင်ရင်းနှီးခဲ့တဲ့ နိုင်ငံရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ တစ်ယောက်ကို သူ့ဘ၀ကို ပြန်ကြည့်ရင်း နောင်တရမိသလားလို့ မေးခဲ့ဖူးပါတယ်။ သူ့သူငယ်ချင်းက သူ့မိသားစုနဲ့ အချိန်ပိုကုန်ပြီး နိုင်ငံရေးမဟုတ်တဲ့ အကျိုးစီးပွားမျိုးစုံကို လိုက်ရှာလိုကြောင်း တုံ့ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ "နောင်တရစရာတွေရှိလား" နောမ်ကို မေးတယ်။ သူ့အဖြေက ကျွန်တော့်ကို တုန်လှုပ်စေတယ်။ “ငါ မလုပ်လောက်ဘူး” လို့ ပြောသည်ထက် သူ့ကိုယ်သူ သာ၍ ရေရွတ်နေသည်။
အခြားတစ်ကြိမ်တွင် ကျွန်ုပ်သည် စာအုပ်များစွာရေးသားခြင်းမှ မည်မျှကျေနပ်မှုရခဲ့သည်ကို Noam က ကမ္ဘာတဝှမ်းတွင် အလွန်သြဇာညောင်းသော ဘာသာဗေဒနယ်ပယ်သစ်ကို တည်ထောင်ကာ ဘာသာဗေဒနယ်ပယ်သစ်ကို တည်ထောင်ခဲ့သည် ။ “မဟုတ်ဘူး” ဟု ကမ္ဘာပေါ်ရှိ လူမဟုတ်သူများအပေါ် အမေရိကန်ခေါင်းဆောင်များ၏ ရက်စက်ပြီး ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သော ဆက်ဆံမှု၏ စစ်မှန်သော အတိမ်အနက်ကို နားလည်ရန် လုံလောက်သော လူများကို ဆွဲဆောင်နိုင်ခြင်းမရှိဟု သူခံစားရကြောင်း ရှင်းပြကာ သူက တင်းမာစွာ ပြန်ဖြေသည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ အမေရိကန်ခေါင်းဆောင်များ၏ ထောင်နှင့်ချီသော အပြစ်မဲ့သူများကို သတ်ဖြတ်ခြင်းနှင့် တောင်ဗီယက်နမ်လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ အခြေခံအုတ်မြစ်ကို ဖျက်ဆီးခြင်း အောင်မြင်သွားပုံ၊ အခြားရွေးချယ်စရာ စီးပွားရေးဖြစ်နိုင်ခြေကို ဖျက်ဆီးခြင်းဖြင့် အင်ဒိုချိုင်းနားတွင် အမှန်တကယ် အောင်နိုင်ပုံကို လူများစွာက နားမလည်သည့်အတွက် စိတ်ပျက်မိပါသည်။ နှင့် US ၏ ပေါ်ထွန်းလာသော လူမှုရေးပုံစံ။
တစ်ညနေခင်းတွင် ကျွန်ုပ်၏အိပ်ခန်းဆီသို့ လှေကားထစ်ပေါ်တက်နေစဉ် Noam ၏ရုံးခန်းထဲသို့ လှမ်းကြည့်လိုက်သည်။ ဒီရက်တွေမှာ သူအိမ်မှာ အချိန်ကုန်ပြီး ကွန်ပျူတာရှေ့ ရုံးခန်းထိုင်ခုံကြီးတစ်လုံးမှာ ထိုင်ပြီး တရားထိုင်နေတဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးတစ်ယောက်နဲ့ သူ့ကိုယ်ဟန်အနေအထားက ကျွန်မနဲ့ သိပ်မတူပါဘူး။
ပြီးတော့ ငါ့ကို ရိုက်တယ်။
“လွန်ခဲ့တဲ့ အနှစ် ၄၀ လုံးလုံး စစ်ပွဲအတွင်းမှာ ခဏတာ လုပ်ခဲ့သလို နောအမ်ဟာ အသက်ရှင်နေတယ်ဆိုတာ ရုတ်တရက် သဘောပေါက်သွားတယ်။ သူသည် တစ်မိနစ်မဖြုန်းဘဲ စာဖတ်ခြင်း၊ စာရေးခြင်း၊ စကားပြောခြင်း၊ US သတ်ဖြတ်ခြင်းကို ရပ်တန့်ရန် ကမ္ဘာကို တွန်းအားပေးရန် ကြိုးပမ်းမှုတွင် အာရုံစူးစိုက်သည့် ကြိုးပမ်းမှုဖြင့်၊
ပြီးတော့၊ အဲဒီအခိုက်အတန့်မှာ သူ့အတွက် ကြီးကျယ်တဲ့ ချစ်ခြင်းမေတ္တာကို ခံစားခဲ့ရတယ်လို့ ရှက်ရွံ့စွာ မပြောပါဘူး။ ထိုးထွင်းသိမြင်မှု၊ “မဟတ္တမ” ဂန္ဒီကိုဖတ်ပြီးကတည်းက မှတ်မိသလောက် “မဟာဝိဉာဏ်” ဆိုတဲ့ စကားလုံးက ဘာကိုဆိုလိုသလဲဆိုတာကို သိချင်ခဲ့တယ်။ အဲဒီ့အချိန်မှာပဲ နောက်ဆုံးတော့ နားလည်သွားတယ်။ “မဟာဝိညာဉ်” ဖြစ်ခြင်း၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းသည် အသံမဲ့သူ၏ ဆင်းရဲဒုက္ခကို အပြည့်အဝ တုံ့ပြန်ရန်ဖြစ်ပြီး ၎င်းကို လျှော့ချရန် စိတ်၊ ကိုယ်နှင့် ဝိညာဉ်တစ်ခုလုံးကို သွန်းလောင်းရန်ဆိုလျှင် နောက်ဆုံးတွင် တစ်ခုနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ရပါသည်။ ဂျူးရိုးရာဓလေ့သည် ၎င်းတို့မသိလိုက်ဘဲ လူသားမျိုးနွယ်ကို တစ်ချိန်တည်းတွင် အသက်ဆက်ရှင်စေသည့် 36 “Just Men” ၏ ဒဏ္ဍာရီတွင် ၎င်းကို မတူညီသောနည်းလမ်းဖြင့် ထားရှိသည်။ နောအမ်က အဲဒီ ၃၆ ယောက်ထဲက တစ်ယောက်မဟုတ်ရင် ဘယ်သူလဲ လို့ ကိုယ့်ကိုယ်ကို မေးတယ်။ အာမုတ် သို့မဟုတ် ယေရမိတို့လို ဓမ္မဟောင်းပရောဖက်များကို ဂုဏ်ပြုသော နောမ်နှင့် နှိုင်းယှဥ်သူများလည်း အမှတ်ရမိပါသည်။
လွန်ခဲ့သည့် အနှစ် ၄၀ အတွင်း Noam ရရှိခဲ့သော ရပ်တည်ချက်အချို့အပေါ် လျောက်ပတ်သောလူများက သဘောမတူနိုင်သော်လည်း ထိုအချိန်တွင် သူ၏လှေကားထစ်တွင် ထိုကဲ့သို့သောအငြင်းပွားမှုများသည် သူမည်သူဖြစ်သည်နှင့် သူကိုယ်စားပြုသောအရာကို တန်ဖိုးထားလေးမြတ်ခြင်းနှင့် မသက်ဆိုင်ဟု ခံစားမိသည်။ ငါသိတဲ့လူအများစုလိုပဲ ပြီးခဲ့သောဆယ်စုနှစ်များအတွင်း US စစ်ပွဲကြောင့် သားကောင်များရဲ့အော်သံကိုကြားရပြီး၊ Noam သည် ၎င်းတို့ကို မစစ်ဆေးနိုင်ခဲ့ကြောင်း ကျွန်ုပ်သဘောပေါက်ပါသည်။
Noam နဲ့ အတူရှိနေစဉ်မှာ ကမ္ဘာတဝှမ်းက အမေရိကန်မဟုတ်သူတွေလိုပဲ သူ့အပေါ် ကြီးမားတဲ့ လေးစားမှု၊ လေးစားမှုနဲ့ ချစ်ခြင်းမေတ္တာတွေကို ထင်ရှားကျော်ကြားတဲ့ အိန္ဒိယစာရေးဆရာ Arundhati Roy က လာရောက်တွေ့ဆုံခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သူ့အခန်း “The Loneliness of Noam Chomsky” က ဒီစကားလုံးတွေကို ဖတ်လိုက်တဲ့အခါ “Chomsky (က) အမေရိကန် စစ်စက်ရဲ့ သနားစရာ နှလုံးသားကို ထုတ်ဖော်ပြသခဲ့တယ်… သန်းပေါင်းများစွာသော လူသားတွေ၊ အရပ်သားတွေကို ချေမှုန်းပစ်ဖို့ ဆန္ဒရှိနေတယ်။ စစ်သားများ၊ အမျိုးသမီးများ၊ ကလေးများ၊ ရွာများ၊ ဂေဟစနစ်များ တစ်ခုလုံး - သိပ္ပံနည်းကျ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှု နည်းလမ်းများဖြင့် ... အမေရိကန် အင်ပါယာကို နေဝင်ချိန်တွင် ဖြစ်ရမည် ဖြစ်သည့်အတိုင်း၊ Noam Chomsky ၏ အလုပ်သည် ရှင်သန်နေလိမ့်မည် ... ကောင်းကောင်း ခံနိုင်ရည်ရှိသော၊ 'Chomsky Zindabad' ကို အကြောင်းတစ်ခုခုကြောင့် တွေးမနေတော့ဘဲ တစ်ရက်ပြီးတစ်ရက် ကုန်သွားနိုင်တဲ့ အလားအလာရှိတဲ့ ကုပ်ကောင်ဖြစ်နိုင်တယ်ဆိုတာ ဘယ်သူသိမလဲ။ ('Chomsky အသက်ရှည်ပါစေ')။"
ပြီးတော့ Noam ဟာ အမေရိကန်ခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ သားကောင်တွေရဲ့ ဝေဒနာကြောင့် ဘာကြောင့် ဒီလောက်ထိ ထိခိုက်ခံစားခဲ့ရတာလဲလို့ ကိုယ့်ကိုယ်ကို တွေးမိပါတယ်။
လွန်ခဲ့သည့်ဆယ်စုနှစ်များက ကျွန်ုပ်တို့၏အပြုအမူအများစု၏သော့ချက်မှာ ကျွန်ုပ်တို့၏ ငယ်ရွယ်စဉ်ကပင် စိတ်ဒဏ်ရာများကို မသိစိတ်ဖြင့် ကစားပုံ၊ အထူးသဖြင့် ကျွန်ုပ်တို့၏ အရွယ်ရောက်ပြီးသူဘဝတွင် သေရမည်ကို သင်ယူခြင်းဖြစ်သည်၊ ပြီးတော့ Noam ကို အဲဒီ ရှုထောင့်ကနေ ပုံဖော်ဖို့ ကြိုးစားနေတာ တွေ့တယ်။
ကျွန်ုပ်တို့၏အသက်တာသည် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာနာကျင်မှုကို အစောပိုင်းတွင် ဖြစ်ပေါ်လာသော မသိစိတ်မှကာကွယ်မှုများကြောင့် ကျွန်ုပ်တို့၏အသက်တာတွင် အများစုကို တွန်းအားပေးကြောင်း ကျွန်ုပ်သိရှိလာခဲ့သည်။ Noam ကို နားလည်ဖို့ သော့ချက်က ဘာအကြောင်းကြောင့်ပဲ ဖြစ်ဖြစ်၊ သူ့မှာ ကျန်တဲ့လူတွေထက် ကမ္ဘာကြီးရဲ့ နာကျင်မှုကို ခံနိုင်ရည်နည်းတဲ့ အကာအကွယ်တွေ ပိုနည်းတယ်ဆိုတာ ကျွန်မအတွက် ရှင်းရှင်းလင်းလင်း သိလာခဲ့တယ်။ သူ့မှာ "အရေပြား" မရှိဘူး။ “လူမဲ့များ” ၏ဒုက္ခကြောင့် လာအိုတွင် ကျွန်ုပ်ရှိသကဲ့သို့ ထာဝရညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခံရပြီး ၎င်းအား လျော့ပါးစေရန် နာရီပတ်လုံး အလုပ်လုပ်ပါသည်။
ဆန့်ကျင်ဘက်အားဖြင့် သူသည် သူတို့နှင့်အတူ ရှိနေသောအခါတွင် သူသည် အသက်ရှင်ခြင်းအရှိဆုံး ခံစားရပြီး သူ၏ ဉာဏ်ရည်ဉာဏ်သွေးအားဖြင့် အတွင်းစိတ်ခံစားမှုသည် အထင်ရှားဆုံး ပေါက်ကြားလာသည်။
သူနဲ့ အတူရှိနေချိန်မှာတော့ ကမ္ဘာပေါ်မှာ အလေးစားရဆုံး နောမ်ကို မေးခဲ့တယ်။ မိုးသစ်တောများကို ခေါင်းပုံဖြတ်ခံရခြင်းမှ ကာကွယ်ရန် တိုက်ပွဲဝင်နေသော ကိုလံဘီယာကျေးလက်ဒေသမှ တောင်သူများထံ မကြာသေးမီက သွားရောက်ခဲ့သည့် အများအပြားကို ၎င်းက တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။ နောအမ်သည် သူတို့၏ ကြီးစွာသော ဝေဒနာနှင့် ရဲစွမ်းသတ္တိ ကြီးမားသော သူတို့၏ ဇာတ်လမ်းများကို ရက်ပေါင်းများစွာ နားထောင်ကာ မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။ သူ၏ မကြာသေးမီက သွားရောက်လည်ပတ်မှုတွင် ၎င်းတို့သည် တောင်ကုန်းတစ်ခုပေါ်သို့ တက်ခဲ့ကြပြီး ၎င်းတို့၏ shamans များ ဦးဆောင်ကာ Carol အား သစ်တောတစ်ခုအား လှူဖွယ်ကောင်းသော အခမ်းအနားတစ်ခု ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် 40 လောက်ကတည်းက လာအိုမှာ လှုပ်လှုပ်ရှားရှား ရှင်သန်နေပြီး စိတ်ခံစားမှုကို မတွေ့ခဲ့ရပါဘူး။
လာအိုဒုက္ခသည်စခန်းမှာ နော်မ်ငိုနေတာကို မကြာသေးမီက သတိရမိပြီး သူဘာကြောင့်ဒီလိုဖြစ်ရတာလဲလို့ ကိုယ့်ကိုယ်ကို ပြန်တွေးမိတယ်။ သူ့ရဲ့ ငယ်ဘဝ ဒါမှမဟုတ် ဘဝမှာ အဲဒါက ဘာတွေဖြစ်နိုင်မလဲ။ သို့သော် ဤနယ်ပယ်တွင် တိုးတက်မှုများစွာ မရနိုင်ကြောင်း သက်သေပြခဲ့သည်။ Noam သည် သူ၏ကိုယ်ရေးကိုယ်တာကို စောင့်ရှောက်ရုံသာမက လူ့အပြုအမူဆိုင်ရာ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် ဝိညာဉ်ရေးဆိုင်ရာ ရှင်းပြချက်များကို အထူးစိတ်ဝင်စားခြင်းမရှိပါ။ ကုထုံးသည် သူသိသောလူများအတွက် အသုံးဝင်ကြောင်း ဝန်ခံသော်လည်း လူ့အပြုအမူကို အခြေခံအားဖြင့် “ပုံပြင်များ” အဖြစ် ရှင်းပြရန် ကြိုးစားမှုကို သူမှတ်ယူသည်။ သိပ္ပံနည်းကျ ယုံကြည်ရလောက်သော အဖြေများကို ပေးနိုင်သော ထိန်းချုပ်ထားသော စမ်းသပ်မှုမျိုး ပြုလုပ်ရန် မဖြစ်နိုင်ကြောင်းကို ဖော်ပြခြင်းမရှိဘဲ လူသားများ၏ ဦးနှောက်ကို လူသားများ ဦးနှောက်က နားလည်နိုင်ရန် လူသားများကို နားလည်မှုတွင် ပါဝင်သော ကိန်းရှင်များ များပြားလွန်းသည်ဟု သူယုံကြည်သည်။
သံသယရှိသူတစ်ဦးက၊ အမှန်တကယ် လူသားများစွာ ဒုက္ခရောက်နေပြီး လူထုလှုပ်ရှားမှုများ တည်ဆောက်ခြင်းသည် ၎င်းတို့ကို ကယ်တင်ရန် တစ်ခုတည်းသော မျှော်လင့်ချက်ဖြစ်သောအခါ ထိုကဲ့သို့သော "ဇာတ်လမ်းများ" တွင် မြှုပ်နှံထားသည့် အချိန်များစွာကို လွဲမှားစွာ မြှုပ်နှံထားသည်ဟု သံသယရှိသူတစ်ဦးက ယူဆသည်။
လွန်ခဲ့သည့် အနှစ် ၄၀ အတွင်း အပြစ်မဲ့သူများကို သတ်ဖြတ်ခြင်း နှင့် အမြတ်ထုတ်ခြင်းများကို ရပ်တန့်ရန် အမေရိကန်ခေါင်းဆောင်များအား အတင်းအကြပ် ခိုင်းစေရန် Noam ကဲ့သို့ လုပ်ဆောင်ခဲ့မည်ဆိုလျှင် မရေမတွက်နိုင်သော လူများကို ကယ်တင်နိုင်မည်ဖြစ်ကာ အမေရိကနှင့် ကမ္ဘာကြီးသည် ပိုမိုချမ်းသာလာရုံသာမက ပိုငြိမ်းချမ်းလာမည်ဖြစ်သည်။ နှင့် ပို. ရာသီဥတုဖောက်ပြန်ခြင်းမှ ကျွန်ုပ်တို့သိထားသည့်အတိုင်း လူ့ယဉ်ကျေးမှုပြိုလဲခြင်းဆီသို့ ဦးတည်သွားမည်မဟုတ်ပေ။ Noam သည် ဤအရာအတွက် အဓိကတာဝန်မှာ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကို "ပြင်ပအခြေအနေ" အဖြစ် သတ်မှတ်သည့် ရေတိုမောင်းနှင်သည့် ကော်ပိုရိတ်စနစ်ဖြင့် တည်ရှိနေသည်ဟု နိုအမ်က ယုံကြည်သည်။ သို့သော် ကျွန်ုပ်အပါအဝင် ကျွန်ုပ်တို့အပါအဝင် ကျန်သူများ လုံလောက်စွာ မလုံလောက်ခြင်းသည် လူ့ယဉ်ကျေးမှု ထွန်းကားလာခြင်းကို သင့်လျော်စွာ တုံ့ပြန်ခြင်းသည် ပြဿနာ၏ အဓိက အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုလည်းဖြစ်ကြောင်း ထင်ရှားပါသည်။
နောက်ဆုံးတော့ ကျွန်တော် သဘောပေါက်လိုက်ပါပြီ၊ အရေးကြီးတဲ့မေးခွန်းက ကမ္ဘာတဝှမ်းက အပြစ်မဲ့သူတွေရဲ့ ဆင်းရဲဒုက္ခကို Noam က သူလုပ်ပုံလုပ်နည်းကို ဘာကြောင့် တုံ့ပြန်တာလဲ မဟုတ်ဘူး။
ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ကျန်တဲ့ တော်တော်များများက မယူကြဘူး။
Fred Branfman မှာ ဆက်သွယ်နိုင်ပါတယ်။ [အီးမေးလ်ကိုကာကွယ်ထားသည်]. သူ့ဝက်ဘ်ဆိုဒ်က www.trulyalive.org.
ZNetwork သည် ၎င်း၏စာဖတ်သူများ၏ ရက်ရောမှုဖြင့်သာ ရန်ပုံငွေထောက်ပံ့ထားသည်။
လှူဒါန်းရန်