Fit-2 ta’ Lulju, fil-Bolivja saru elezzjonijiet għal assemblea kostitwenti u referendum dwar l-awtonomija reġjonali. Ġimgħa qabel, Pablo Stefanoni tkellem mal-President Evo Morales dwar l-assemblea l-ġdida u l-ewwel ħames xhur ta’ Morales fil-gvern. Dan li ġej huwa mqassar mill-intervista.
L-oppożizzjoni tgħid li l-Bolivja bidlet id-dipendenza tagħha fuq l-Istati Uniti għad-dipendenza fuq il-Venezwela.
M'hemm l-ebda dipendenza fuq il-Venezwela u Kuba. Dawn iż-żewġ nazzjonijiet aħwa esprimew solidarjetà kbira mingħajr kundizzjonijiet favur l-integrazzjoni tal-Amerika Latina. Aħna nirrikonoxxu din l-għajnuna – pereżempju, minn Kuba – li qed tgħinna biex niksbu l-litteriżmu, flimkien ma’ pajjiżi bħall-Olanda, id-Danimarka, l-Isvezja u l-Kanada. L-Italja u Spanja qed jappoġġjaw proġetti fl-oqsma tat-toroq u l-irrigazzjoni.
L-Arġentina kkollaborat fuq mediċini u ikel wara d-diżastri naturali; Irrid nagħti ġieħ lis-suldati Arġentini li mietu fil-Bolivja [f'Marzu li għadda] filwaqt li tana s-solidarjetà tagħhom.
Għaliex Podemos [Qawwa Soċjali Demokratika – partit tal-oppożizzjoni tal-lemin] tant jibża’ minn [President tal-Venezwela] Hugo Chavez? Minħabba li Chavez qed jikkonfronta l-Istati Uniti – u l-istrumenti tal-imperu ta’ Bush … bħall-[ex-president] Jorge “Tuto” Quiroga, qed jikkonfrontaw ukoll lil Chavez. Imma m'hemm l-ebda indħil [mill-Venezwela fil-Bolivja], hemm kooperazzjoni bbażata fuq is-solidarjetà. Grazzi għall-investiment tal-Venezwela se nkunu nistgħu nindustrijalizzaw il-gass tagħna.
Iż-żjara ta' Chavez u d-dikjarazzjonijiet tiegħu fil-Bolivja aggravaw ir-relazzjonijiet mal-ambaxxata tal-Istati Uniti?
L-ambaxxata u l-gvern Amerikan għandhom linja definita: li jattakkaw, jipprovokaw u jikkonfoffaw kontra l-gvernijiet tagħna. Pereżempju, hemm il-każ ta’ Leonilda Zurita. Preċedentement bħala mexxejja tal-unjoni kellha viża tal-Istati Uniti, iżda issa li hija senatur [għall-partit tal-Moviment lejn is-Soċjaliżmu (MAS) ta' Morales] il-viża tagħha tneħħiet. L-istess ġara lill-viċi ministru għall-ilma, Rene Orellana.
It-tieni nett, hemm il-preżenza militari ta 'l-Amerika ta' Fuq, moħbija bħala studenti li suppost jiġu biex jistudjaw il-Quechua, meta, skont informazzjoni affidabbli, fil-fatt qed jiġbru intelligence. Ma kinitx iż-żjara ta’ Chavez li affettwat ir-relazzjonijiet. Il-pożizzjoni tal-Istati Uniti diġà ġiet deċiża: li tikkonfoffa kontra l-gvern tagħna.
Il-Kolombja u l-Perù diġà ffirmaw ftehimiet ta’ kummerċ ħieles (FTAs) mal-Istati Uniti, u l-Venezwela qalet li l-Komunità tan-Nazzjonijiet Andini (CAN) hija "mejta". Għaliex tinsisti li tirrisuxxita l-blokk?
Kieku l-KAN terġa’ lura għall-prinċipji fundaturi tagħha – biex issaħħaħ l-ekonomiji nazzjonali u reġjonali – ikun differenti ħafna. CAN ddgħajjef mill-FTAs, li jeqirdu produtturi żgħar u komunitajiet rurali. Madankollu, għandna l-obbligu li nerġgħu lura għal dawk il-prinċipji u li nsaħħu dan il-blokk – mhux għall-benefiċċju tal-ekonomija transnazzjonali, iżda pjuttost tal-ekonomija komunitarja u popolari fir-reġjun Andin.
Kif tara l-karta tal-bilanċ tiegħek wara ħames xhur fil-gvern?
F’ħames xhur ikkonsolidajna ruħna bħala gvern li jattendi t-talbiet soċjali, u fl-istess ħin qed jieħu ħsieb kwistjonijiet strutturali. Żiedna l-pagi u rrevokajna l-‘flessibbiltà tax-xogħol’; ippromwovejna programmi ta’ litteriżmu u identifikazzjoni flimkien ma’ proġetti ta’ politika tas-saħħa għal dawk l-aktar vulnerabbli, bħall-Operazzjoni Miracle [li tipprovdi trattament biex tirkupra l-vista, b’appoġġ Kuban]. Dan kollu kien akkumpanjat b’politika soda ta’ awsterità [eż., it-tnaqqis bin-nofs tas-salarji tal-parlamentari u ta’ ħaddiema pubbliċi oħra li jħallsu ħafna] u ġlieda kontra l-korruzzjoni fis-settur pubbliku.
Innazzjonalizzajna l-idrokarburi u g[addejna l-li;i g[as-se[[a tal-assemblea kostitwenti, li ssir l-ispazju fejn nistg[u nirrifondu lil pajji]na. F’dawn il-ħames xhur segwejna l-islogan li jiggvernaw billi nobdu u llum kisbu appoġġ akbar mill-poplu Bolivjan. [Stħarriġ reċenti tal-Grupos Mori ta lil Evo Morales klassifikazzjoni ta' approvazzjoni ta' 81% u 80% għall-viċi-president Alvaro Garcia Linera.]
X'jiddistingwi lil Evo il-president minn Evo il-mexxej tal-unjin?
Nara lili nnifsi aktar bħala mexxej tal-unjin milli president tar-repubblika; kultant għadni ma nemminx li jien president. Nippreferi meta n-nies jirreferu għalija bħala Evo – companero Evo – għax tirrappreżenta fiduċja akbar fija. Il-gwardjani tas-sigurtà tiegħi kienu jsejħuli ‘Sur President’, issa jsejħuli biss president jew “presi”. Nieklu flimkien bħala ndaqs u dan iġġenera qrubija akbar man-nies mill-pulizija u l-forzi armati.
Għaliex tkompli tkun il-president tas-sitt federazzjonijiet ta’ cocaleros [koltivaturi tal-koka] ta’ Chapare?
Kienet ir-rieda unanimu tas-sitt federazzjonijiet, iżda hija wkoll garanzija għalihom, il-familja estiża tiegħi. It-tagħlim politiku tiegħi beda fl-attivitajiet tal-għaqdiet tal-bdiewa. Imċarċajna flimkien, ġarrbu l-piż tar-repressjoni flimkien, bkijna għall-mejtin u l-midruba tax-Chapare u żfinna wkoll flimkien u ċċelebrajna t-trijonfi tagħna. Hija xi ħaġa li qatt mhu se ninsa. Minħabba dik il-fratellanza aċċettajt li nkompli nkun mexxej tal-unjin.
X'inhi r-rispons tal-gvern għar-rifjut tal-korporazzjonijiet mediċi tal-preżenza ta' tobba Kubani fil-Bolivja?
Xi tobba jgħidu "Kubani barra", iżda dawk it-tobba m'għandhomx sentimenti għall-maġġornanzi nazzjonali, għall-foqra, għall-bdiewa u l-indiġeni, li għall-ewwel darba għandhom kura tas-saħħa b'xejn. Iċ-ċentri oftalmoloġiċi, mibnija bil-kooperazzjoni tal-Kubani, għandhom l-aħħar teknoloġija u jinkludu speċjalisti. Nilmenta ħafna li xi wħud mit-tobba huma kontra tagħhom, meta l-maġġoranza l-kbira tal-popolazzjoni qed tappoġġja l-preżenza tagħhom. It-tobba Bolivjani ħafna drabi ttrattaw lill-popli indiġeni bħala ħnieżer, filwaqt li l-Kubani jaħdmu b'ħafna ħbiberija u affezzjoni.
Dan l-aħħar akkużat lill-familja Monasterios, li għandha n-netwerk tal-midja Unitel, li akkwistat l-art tagħha illegalment u ħabbret li l-gvern tiegħek se jippromwovi l-ħolqien ta’ radjijiet komunitarji bħala midja alternattiva. Kif tara r-relazzjoni tiegħek mal-midja?
Min iħaddem m'għandux ikun l-uniċi li għandu l-midja tagħhom stess. Il-fqar u l-bdiewa għandhom ukoll id-dritt li jkollhom il-midja tagħhom. Illum, l-unika oppożizzjoni hija n-netwerks kbar tal-midja, li jiddefendu l-interessi ta’ numru żgħir ta’ familji li għexu mill-politika u kkonċentraw il-poter ekonomiku f’idejhom. Dak kellu jinbidel, u issa li neħħejna l-flixkun tat-tarbija tagħhom, [il-korporazzjonijiet tal-midja l-kbar] iddejqu u għalhekk ta’ kuljum jattakkaw lill-moviment popolari u lill-gvern tal-MAS.
Kemm se tilħaq ir-“rivoluzzjoni agrarja” tiegħek?
Qed nibdew inħejju r-rivoluzzjoni agrarja, li mhix sempliċi distribuzzjoni jew distribuzzjoni mill-ġdid tal-art, iżda wkoll li tistabbilixxi swieq għall-prodotti u l-mekkanizzazzjoni tal-kampanja. Bdejna nqassmu mill-ġdid l-art pubblika u se nkomplu bit-[ridistribuzzjoni ta’ art proprjetà tal-] latifundios [proprjetarji kbar] li ma jikkonformawx mal-funzjoni soċjali u ekonomika tagħhom.
Ħafna jistaqsu "għaliex irridu l-assemblea kostitwenti jekk diġà għandna president li jirrappreżenta l-movimenti soċjali?" X'għan għandha sservi l-assemblea kostitwenti?
L-assemblea kostitwenti hija dwar il-bidla paċifika tal-istruttura tal-istat, dwar l-irkupru tat-territorju u r-riżorsi naturali, biex tinkorpora l-ġustizzja komunitarja - f'dan iż-żmien is-sistema tal-ġustizzja hija bbażata fuq ir-rikatt u l-korruzzjoni - u biex in-nazzjon tagħna jerġa' jinkorpora l-maġġoranzi nazzjonali. Hekk se nerġgħu lura d-dnub oriġinali tal-Bolivja: l-esklużjoni ta’ 90% tal-popolazzjoni meta twaqqfet.
Fil-kampanja elettorali ddikjarajt lilek innifsek soċjalista. Tkompli tkun soċjalista?
Naturalment, dak huwa l-għan.
ZNetwork huwa ffinanzjat biss permezz tal-ġenerożità tal-qarrejja tiegħu.
Donate