Ftit aktar minn xahar mill-mewt tal-ambaxxatur Amerikan, l-iżviluppi fil-Libja juru l-instabilità, anke l-kaos, li qed jaħkmu ħafna partijiet tal-pajjiż. Bla ebda gvern ċentrali reali, il-ġlied kompla madwar Bani Walid, meqjusa ħafna bħala żona favur Gaddafi, minn forzi minn Misrata rrabjati għad-detenzjoni u l-mewt sussegwenti ta’ Omran Shaban, il-ġellied ribelli li sab lil Gaddafi wara attakk mill-ajru tan-NATO fuqu. konvoj sena ilu.

Is-sena l-oħra, spjegajna li filwaqt li Gaddafi, “ħakkiem awtokratiku, imdawwar bil-familja privileġġata u l-iskwadri tiegħu”, kien twaqqa’, dan ma kienx l-istess bħall-keċċija preċedenti ta’ Ben Ali fit-Tuneżija jew ta’ Mubarak fl-Eġittu. "Kieku dan kien purament ir-riżultat tal-ġlieda mill-mases tax-xogħol Libjani kien ikun milqugħ b'mod wiesa' iżda l-involviment dirett tal-imperialiżmu jitfa' dell skur fuq il-futur tar-rivoluzzjoni". (CWI,www.socialistworld.net: Gaddafi Regime Crumbles, 26 ta’ Awwissu 2011)

Waħda mill-akbar bidliet matul l-aħħar sena hija li l-produzzjoni taż-żejt irkuprat. Bħalissa, id-dħul miż-żejt tal-Libja huwa ta’ madwar $1 biljun kull għaxart ijiem, xi ħaġa li tmur ferm f’pajjiż ta’ madwar 6.5 miljun. Imma diġà qed jinħolqu gruppi ġodda ta’ looters. F’Ottubru, Le Monde Diplomatique irrapporta li l-ministri qed jirċievu salarji ta’ $7,800 fix-xahar, filwaqt li joqogħdu f’suites tal-lukandi ta’ $325 bil-lejl ta’ Tripli. Għalkemm l-elezzjonijiet għaddew b'mod paċifiku f'Lulju, fir-realtà, il-Kungress Ġenerali Nazzjonali huwa bla saħħa quddiem il-milizzji li qed jikkompetu.

Din is-sitwazzjoni kaotika ma kinitx inevitabbli. Meta fi Frar 2011 bdew protesti tal-massa, Gaddafi nieda kontro-offensiva brutali kontra Bengażi u ċentri oħra ta’ oppożizzjoni. Bengażi, iżda, setgħet ġiet protetta mid-difiża popolari tal-massa tal-belt b’saħħitha ta’ miljuni flimkien ma’ appell rivoluzzjonarju lill-ħaddiema, iż-żgħażagħ u l-foqra fil-bqija tal-Libja. Dan seta’ wassal għal rebħa aktar kmieni u ma ta l-ebda skuża għal intervent barrani.

F'Bengażi, fil-bidu tar-rivoluzzjoni, posters bil-lingwa Ingliża ddikjaraw: 'Le għall-intervent barrani – Il-Libjani jistgħu jagħmlu dan waħedhom'. Iżda, iddominata minn taħlita ta’ diżerġenti mir-reġim ta’ Gaddafi u elementi apertament pro-imperialisti, it-tmexxija awtomaħtura tal-Kunsill Nazzjonali Transitorju warrbet il-burdata popolari inizjali kontra l-intervent barrani. Ħares lejn is-setgħat imperjalisti tal-Punent u l-istati Għarab semi-fewdali għall-appoġġ.

Il-waqgħa ta' Gaddafi f'Awwissu ta' wara kienet milqugħa b'ferħ minn għadd kbir ta' Libjani, iżda mhux kollha ssieħbu fihom. U ma kinux biss l-elite privileġġjata madwar Gaddafi u gruppi favoriti mir-reġim tiegħu. Kien hemm ukoll elementi ta’ oppożizzjoni ġenwina għar-rwol tal-poteri tal-Punent u r-reġimi Għarab awtokratiċi, u biża’ mill-fundamentalisti reliġjużi.

Kull waħda mir-rivoluzzjonijiet tar-rebbiegħa Għarbija kellha l-karatteristiċi tagħha stess. Fit-Tuneżija u l-Eġittu kien hemm organizzazzjonijiet tal-ħaddiema li qed jiżviluppaw, jew jittrasformaw. Fil-Libja, min-naħa l-oħra, ir-rewwixta inizjali fil-biċċa l-kbira spontanja ma wasslitx għall-organizzazzjoni demokratika u fuq skala kbira tal-mases ħaddiema u taż-żgħażagħ. Minkejja l-involviment ta’ għadd kbir ta’ Libjani fil-ġlied u l-armament tal-massa tal-popolazzjoni, s’issa m’hemm l-ebda sinjali ta’ ħaddiema Libjani, żgħażagħ u foqra jistinkaw biex jistabbilixxu l-ħakma kollettiva tagħhom stess fuq is-soċjetà. Mingħajr organizzazzjonijiet demokratiċi u indipendenti b'saħħithom fil-biċċa l-kbira tal-komunitajiet u l-postijiet tax-xogħol, il-milizzji qed jieħdu t-tmexxija fiż-żamma tas-sigurtà. Iżda ħafna minn dawn il-milizzji huma maqsuma minn differenzi territorjali, tribali, reliġjużi jew ta’ oriġini etnika u l-mexxejja tagħhom għandhom l-aġendi tagħhom stess.

Fundamentalisti reliġjużi

Issa hemm l-involviment dejjem jikber tal-fundamentalisti reliġjużi u l-eżistenza kontinwa ta’ elementi li ġġieldu flimkien ma’ Gaddafi kontra dak li raw bħala intervent barrani. B’hekk, flimkien mar-rivalitajiet tal-milizzja, kien hemm it-twaqqigħ ta’ shrines Sufi minn fundamentalisti Salafisti u erba’ attakki fuq rappreżentanti tal-punent fit-tħejjija għall-attakki tal-11 ta’ Settembru fuq il-konsulat tal-Istati Uniti f’Bengażi u fuq bażi semi-sigriet tal-intelligence tal-Istati Uniti.

Il-protesta tal-20 ta’ Settembru li keċċiet il-milizzja ta’ Ansar al-Sharia, inizjalment akkużata bl-attakk tal-konsulat tal-Istati Uniti, barra minn Bengażi ma kinitx sempliċiment reazzjoni popolari kontra l-milizzji. Il-protesta tmexxiet mill-pulizija militari li mbagħad ipproċedew biex jattakkaw il-bażi tal-milizzja Rafallah al-Sahati ffinanzjata mill-Qatari li taħdem mal-ministeru tad-difiża bbażat fi Tripli. Kemm din it-tieni mira kienet parti mir-rivalità li għaddejja bejn il-mexxejja f’Bengażi u Tripli mhuwiex ċar. Dawn it-tensjonijiet komplew. Fil-21 ta’ Settembru l-kmandant militari ta’ Bengażi kien maħtuf għal sitt sigħat. Tlett ijiem wara, milizzji favur Tripli f'Bengażi bdew jarrestaw parteċipanti fil-protesti tal-20 ta' Settembru, inklużi 30 uffiċjal militari.

Filwaqt li xi Libjani għadhom grati għall-appoġġ tal-Istati Uniti biex iwaqqgħu lil Gaddafi, hemm ukoll oppożizzjoni dejjem tikber – prinċipalment, f’dan iż-żmien, ta’ karattru reliġjuż – għall-involviment kontinwu tal-Istati Uniti fil-Libja. Dan x'aktarx jiżdied hekk kif il-potenzi tal-Punent jippruvaw isaħħu l-preżenza tagħhom. F’Settembru, l-amministrazzjoni ta’ Obama allokat $8 miljuni għat-taħriġ ta’ forza ‘kontra t-terroriżmu’ ta’ elite ta’ 500 fil-Libja.

Is-sentiment ta’ ħelsien li għandhom ħafna Libjani għadu importanti. Dan jista’ jipprovdi bażi għall-oppożizzjoni għal milizzji settarji u reazzjonarji, li l-potenzjal tagħhom deher fil-protesti kontra Ansar al-Sharia. Madankollu, dik il-protesta wriet ukoll li mhux biżżejjed li tmur fit-toroq sempliċement. Jekk it-talbiet tan-nies tax-xogħol ser jiġu realizzati, huwa meħtieġ li tkun organizzata waħedha b'għanijiet ċari, inkella forzi oħra jistgħu jfittxu li japprofittaw minn movimenti bħal dawn.

Ħafna Libjani, partikolarment iż-żgħażagħ, ħassew is-sena l-oħra li kellhom iċ-ċans, u l-poter, li jiddeċiedu l-futur tagħhom stess. Issa qed isir aktar ċar li dan se jirrikjedi organizzazzjoni, programm u taqbida biex il-ħaddiema u ż-żgħażagħ jgħaqqdu fi battalja komuni, inkella jkun hemm ir-riskju ta’ spirali ’l isfel ta’ tkissir.

Id-diviżjonijiet bejn iż-żoni qed isiru aktar wesgħin, minkejja l-kolla li jipprovdi d-dħul taż-żejt. Misrata, pereżempju, issa hija prattikament awtonoma. Fir-reġjun taċ-Ċirenaika li fih ħafna żejt madwar Bengażi hemm talbiet ripetuti għal aktar awtonomija, xi ħaġa li tolqot il-biża’ f’oqsma oħra. Fin-nuqqas ta' organizzazzjonijiet indipendenti u demokratiċi tal-ħaddiema, forzi oħra se jagħmlu l-ġirja.

L-oppożizzjoni għall-involviment barrani, il-biża’ li l-elite l-antika tirritorna jew li titfaċċa waħda ġdida jistgħu jipprovdu l-bażi għal forzi differenti tal-populiżmu – reliġjużi, reġjonali, tribali, etniċi jew nazzjonalisti. Filwaqt li l-ġid taż-żejt tal-Libja jista’ jżomm il-pajjiż flimkien, b’mod partikolari meta wieħed iħares lejn iż-żoni li ma jipproduċux iż-żejt, jistgħu jinqalgħu ġlidiet bejn elites li jikkompetu dwar kif jitqassam il-loot jew, f’ċertu stadju, dwar jekk dan il-pajjiż jinqasamx.

Il-ħolqien ta' organizzazzjonijiet tal-ħaddiema indipendenti u demokratiċi vitali

Il-ħolqien ta' organizzazzjonijiet tal-ħaddiema indipendenti u demokratiċi, inkluż partit tal-ħaddiema, huwa vitali. Dan huwa l-uniku mod kif in-nies li jaħdmu, l-oppressi u ż-żgħażagħ ikunu jistgħu jegħlbu d-diviżjonijiet li qed jikbru u jibdew ġlieda biex tinkiseb trasformazzjoni rivoluzzjonarja reali tal-pajjiż u tfixkel il-pjanijiet tal-imperjalisti, itemm id-dittatorjat u tittrasforma l-ħajja tal-massa ta’ in-nies.

Biex jilħaq l-għanijiet tagħhom moviment tal-ħaddiema jkun jeħtieġ li jiddefendi d-drittijiet demokratiċi kollha, jinvolvi u jiddefendi d-drittijiet tal-ħaddiema migranti, u jopponi l-privatizzazzjoni tal-assi tal-Libja. Jeħtieġ ukoll li titlob l-irtirar tal-forzi armati barranin kollha, topponi kull intervent militari barrani u, fuq kollox, tirrifjuta l-parteċipazzjoni fi kwalunkwe gvern bi forzi pro-kapitalisti.

Minflok, tistinka għal gvern ta' rappreżentanti tal-ħaddiema u l-foqra, ibbażat fuq strutturi demokratiċi fil-postijiet tax-xogħol u l-komunitajiet. Gvern bħal dan juża r-riżorsi tal-Libja għall-popolazzjoni tagħha. Din tkun ir-rebħa reali għall-poplu tax-xogħol u ż-żgħażagħ Libjani u tgħin biex jingħata eżempju internazzjonali ta’ kif jintemm kemm il-ħakma dittatorjali kif ukoll il-miżerji tal-kapitaliżmu.

---