Парис. Энэтхэг, Пакистан хоёр дайны байдалтай байна. Кашмирын хоёр мужийг тусгаарладаг 1972 оны хяналтын шугамын хоёр талд нэг сая цэрэг дайчлагдсан байна. Хоёр талын энгийн иргэд их бууны солилцоонд амь үрэгдэж байна. Пакистаны зэвсэгт дайчид Энэтхэг дэх Энэтхэгийн цэргүүд болон энгийн иргэд рүү дайрчээ. Пакистан, Энэтхэг хоёр олон улсын зөвшилцлөөр дор хаяж хоёр зуун цөмийн цэнэгт хошуутай. Хэрэв НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөл "олон улсын энх тайван, аюулгүй байдлыг сахин хамгаалахад аюул учруулж болзошгүй" маргааныг мөрдөн шалгахыг уриалсан 34-р зүйлд заасан үүрэг хүлээдэг байсан бол энэ нь тийм байх ёстой.
Тэгэхээр НҮБ-д юу болж байна вэ? Яаралтай чуулган хуралдуулж, яаралтай хэлэлцэх, энхийг сахиулах хүчин байгуулах, мөргөлдөөнийг хурцатгавал хоёр тал хориг арга хэмжээ авах санал тавьсан уу? Яг биш. Сирийн элчин сайд Михаил Вехбе мягмар гарагт Ройтерс агентлагийн мэдээлснээр "Аюулгүй байдлын зөвлөлийн гишүүд Энэтхэг, Пакистаны Кашмирын асуудлаарх маргааныг НҮБ-аас гадуурх хоёр талын дипломат хүчин чармайлтад үлдээх ёстой гэж санал нэг байна" гэж мягмар гарагт мэдэгдэв.
НҮБ хуулийн үүргээсээ татгалзаж байна. Үүний оронд хоёр талын дипломат ажиллагаа нь цөмийн дайны аюулыг нэмэгдүүлэх боломжийг олгодог. НҮБ-ын дүрэм нь аливаа улс (35-р зүйл) эсвэл Ерөнхий нарийн бичгийн дарга (99-р зүйл) олон улсын энх тайванд заналхийлсэн аливаа заналхийллийг Аюулгүйн зөвлөлийн өмнө тавихыг зөвшөөрдөг. Хэн ч ийм зүйл хийгээгүй.
Үүний оронд АНУ Төрийн нарийн бичгийн даргын орлогч Ричард Армитажийг илгээж, Батлан хамгаалахын сайд Уильям Рамсфелдийг Пакистан, Энэтхэгийн удирдагчидтай мөргөлдөөний асуудлыг хэлэлцэхээр илгээж байна. ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Владимир Путин Пакистаны Ерөнхийлөгч Первез Мушарреф, Энэтхэгийн Ерөнхий сайд Атал Бехари Важпаи нарыг Москвад урьжээ. Их Британи элч илгээсэн.
Гэвч сүүлийн үеийн жижиг хэмжээний дайныг зогсоох эсвэл хоёр улсад олон сая хүний аминд хүрэх цөмийн солилцооноос урьдчилан сэргийлэх олон улсын нэгдсэн хүчин чармайлт гараагүй байна. НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөлийн байнгын таван гишүүн орон энгийн иргэдийг хоморголон устгахаас хамгаалахын тулд олон улсын хууль тогтоомжийг ашиглахгүй байна.
Энэ оны эхээр Ерөнхийлөгч Жорж Буш генерал Ариэль Шаронд хандан Палестины нутаг дэвсгэрээс цэргээ “нэн даруй”, “нэн даруй”, “цаг алдалгүй” гаргахыг сануулсан шиг Америкийн дипломат бодлого Энэтхэгт их нөлөөлж байна. Хэрэв Буш АНУ-аас жилд 3 тэрбум гаруй ам.долларын татаас авдаг улсад нөлөөлөх талаар нухацтай хандаагүй бол Энэтхэг, Пакистанчууд яагаад түүний үгийг нухацтай хүлээж авах ёстой гэж?
Хэрэв АНУ ямар ч нөлөө үзүүлэхгүй бол бяцхан Британи эсвэл дарангуйлагдсан Орос юу хийж чадах вэ? НҮБ-д АНУ, Орос, Хятад болон дэлхийн бусад улс орнууд хамтран ажиллаж, улс орноо сүйрүүлэхээс илүүтэйгээр нүүр царайгаа алдахаас эмээж буй хоёр удирдагчтай тохиролцоонд хүрч чадна.
Саяхны "Цөмийн төлөв байдлын тойм" сэтгүүлд Америк цөмийн зэвсгийг анх удаа ашиглах хувилбаруудыг санал болгосон АНУ шинэ уур амьсгалыг бүрдүүлэв. Исламабад дахь Кайд-е-Азам их сургуулийн Пакистаны физикч Первез Худбой "Америкийн милитаризм сэргэж байгаа нь зэвсгийн хяналтын арга хэмжээг хаа сайгүй устгаж байна" гэж бичжээ. "Пакистан, Энэтхэгт байгаа бид хойгийн цөмийн зэвсгийн эсрэг удаан хугацаанд тэмцэж ирсэн хүмүүс түр зуур хэл амгүй болсон." Мөн хамгаалалтгүй.
Аюулгүйн зөвлөлийн 1947, 1965, 1971, 1972 оны тогтоолууд Кашмирын маргааныг шийдвэрлэх тогтолцоог бий болгосон. Харамсалтай нь тухайн үеийн их гүрнүүд НҮБ-ыг Кашмирын маргааныг бүрэн шийдвэрлэхийг дэмжээгүй. Энэтхэг, Пакистан дахь НҮБ-ын Цэргийн ажиглагчийн бүлэг нь 1949 онд анх байрлуулсан нь хоёр талдаа хилийн хамгаалалтад туслах илүү том, хүчирхэг хүчин болох байр суурьтай хэвээр байна.
Пакистан Энэтхэгт нэвтрэн орохоос сэргийлж, босогчдын баазыг хаах ёстой. Энэтхэг улс Кашмирт бүх нийтийн санал асуулга явуулах тухай НҮБ-ын тогтоолыг хүндэтгэх ёстой. 1947 онд Их Британийн Энэтхэгийн тухай хуулиар Кашмирчуудад Энэтхэгийн нэг хэсэг байх уу, Пакистаны нэг хэсэг байх уу гэдгээ өөрсдөө сонгох эрхийг олгосон. Тэр цагаас хойш Кашмирийн үзэл бодол өөрчлөгдсөн нь аливаа санал асуулга нь тусгаар тогтнол гэсэн гурав дахь хувилбарыг зөвшөөрөх ёстой гэсэн үг юм.
Бүх шийдэгдээгүй асуудлыг хэлэлцэж, талуудыг санал асуулга явуулахыг шаардах цорын ганц олон улсын форум бол НҮБ юм. Энэтхэг, Пакистан НҮБ-ын тогтоолыг үл тоомсорловол зэвсгийн хориг болон бусад хориг арга хэмжээ авах боломжтой.
НҮБ 1994 онд Руанда улсад болсон геноцидын сүүлчийн үйлдлээс урьдчилан сэргийлэх ижил төстэй боломжийг алдсан. Ерөнхийлөгч Билл Клинтон НҮБ-ыг хөндлөнгөөс оролцохыг хүсээгүй. Тэрээр НҮБ-ын Геноцидийн конвенцид хандсанаар Сомалид саяхан авчирсан сүйрлийн дараа Америкийн цэргийг Африк руу дахин илгээх замаар геноцидээс урьдчилан сэргийлэхийг дэлхийн хамтын нийгэмлэгээс шаардана гэж эмээж байв.
Руанда дахь НҮБ-ын командлагч, Канадын генерал Ромео Даллер 2,500 цэрэгтэй байв. Тэрээр Нью-Йорк дахь энхийг сахиулах ажиллагааны ахлагчаас дахин гурван мянган машин, бусад хамгаалалтын хэрэгсэл өгөхийг гуйж, түүний мэдээлэгчид түүнийг замдаа байна гэж геноцидээс урьдчилан сэргийлэхийг гуйв. Түүний НҮБ-ын хүчин бэлтгэл муутай байсан тул генерал Даллейр НҮБ-д хандан "Тэд [НҮБ-ын цэргүүд] нутгийн ард түмнийг аврахын тулд зэвсгээ ашиглахын оронд эдгээр нутгийн хүмүүсийг зайлшгүй алах гэж хүлээлгэн өгнө" гэж мэдэгджээ.
НҮБ-ын Кигали дахь орон нутгийн командлагч, Бельгийн хурандаа Лук Маршал надад дараа нь хэлэхдээ, "Бид цөлд байгаа юм шиг санагдаж, зөвхөн бидэнд төдийгүй номлолын төлөө тусламж авахын тулд гадаа уйлахыг хичээж байгаа юм шиг санагддаг. , мөн хүн амын хувьд. Долоо хоног, долоо хоногийн турш бид уйлж байсан ч хэн ч бидэнд хариулсангүй." 800,000 гаруй Руандачуудыг хуту хэт даврагчид буу, хутга, хутга ашиглан нядалсан байна.
АНУ, Бельги, Франц улсууд Руанда дахь нөхцөл байдлын талаар мэдээлэв. Генерал Даллерийн ачаар НҮБ-ын энхийг сахиулах ажиллагааны тэргүүн Кофи Аннан ч бас талархаж байна. Аннан ч, НҮБ-д суугаа АНУ-ын элчин сайд Мадлен Олбрайт нар ч НҮБ-д мэдээлэл өгөөгүй, яаралтай чуулган зарлаагүй. Аннан НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга болов. Мадлен Олбрайтыг Билл Клинтон Төрийн нарийн бичгийн даргаар томилсон бөгөөд тэрээр хоёр дахь удаагаа сонгогдсон. Сургамж нь: чимээгүй байж, геноцидийг үл тоомсорлож, албан тушаал ахих.
Руандачууд өөрсдийнхөө бараг сая хүнийг энгийн зэвсгээр хөнөөжээ. Важпайи, Мушарреф нар үй олноор хөнөөх зэвсгийнхээ хамт дахиад хэдэн хүн авч чадах вэ? Атомын бөмбөгийг хурдан засах талаар бодоход НҮБ-ын идэвхгүй байдал нь Орос, Хятад эсвэл Израильд ямар жишиг үзүүлэх вэ?
Магадгүй цаг үе тийм ч их өөрчлөгдөөгүй байх. 1948 оны Зэвсэгт эвслийн өдрөөр Америкийн армийн генерал Омар Брэдли "Манайх бол цөмийн аварга том, ёс зүйтэй нялх хүүхдүүдийн ертөнц" гэж харамсаж байв.