[Na Mark McHarry i whakamaori]
I te Hakihea 6, 1998, i toa a Hugo Chavez i te perehitini o Venezuela, te ono o nga wikitoria pooti whai muri. Ko wai tonu tenei tangata nana nei i whakaara ake nga tumanako me nga mataku? Ma tana ahua ahua, ka korero te kaituhi o One Hundred Years of Solitude i te haurongo torangapu a Hugo Chavez. Ka whakatau ia i runga i te ruarua. Inaianei kei te mana whakahaere a Chavez, me whakatau te feaa.
I te ahiahi o te ahiahi, ka heke iho a Carlos Andres Perez i te waka rererangi i kawe mai i a ia mai i Davos, Switzerland. I runga i te ramp i miharo ia ki te kite i a Tianara Fernando Ochoa Antich, tana minita parepare. Ka oho tona hiahia, ka patai, 'He aha te mahi?' Ko nga whakapumautanga maia a te minita i noho humarie ai ia, na reira kaore te perehitini i haere ki te whare o Miraflores engari ki te whare perehitini a La Casona. Kua timata ia ki te moe i te wa i whakaohohia ai ia e te minita parepare ma te waea ki te whakamohio ki a ia mo te tutu a nga hoia i Maracay. Kare noa ia i uru ki roto i Miraflores i te wa i pahū ai te pu tuatahi.
Ko te Hui-tanguru 4, 1992. Na tona hiahia mo nga ra o mua, ko Kanara Hugo Chavez FrÃas te whakahau i te whakaekenga mai i tana pou whakahau i roto i te Whare Taonga o te hitori o La Planicie. I mohio te perehitini ko tana awhina anake ko te tautoko a te iwi, ka haere ia ki nga whare whakaata pouaka whakaata o Venevisi ki te korero ki te motu. Tekau ma rua haora i muri mai kua kore te tukituki a nga hoia. I tuku a Chavez i runga i te tikanga ka tukuna ano ia ki te korero ki te iwi i runga pouaka whakaata. Ko te rangatahi mestizo koroni, me tana paratrooper's beret me tana whare whakamiharo ki nga kupu, i mau te kawenga mo te kaupapa. E rua nga tau i noho ia ki te whare herehere tae noa ki te wa i murua ai e te Perehitini Rafael Caldera. Engari ko tana korero he wikitoria torangapu. Ko te nuinga o ana kaitautoko, ehara i te tokoiti o ona hoa riri, e whakapono ana ko tana korero i te hinganga te tuatahi i roto i te kaupapa pooti i kawe mai ia ki te perehitini o te Repupiripia iti iho i te iwa tau i muri mai.
I korero mai te Perehitini Hugo Chavez ki ahau i tenei korero i runga i te waka rererangi o Venezuelan Air Force i haria mai ai matou i Havana ki Caracas, iti iho i te 15 ra i muri i tana tangohanga hei perehitini ture mo Venezuela, i pootihia e te pooti rongonui. I tutaki matou mo te wa tuatahi e toru nga ra i mua i Havana, i a ia e korero ana me nga Perehitini Castro me Pastrana. Ko te mea tuatahi i pa ki a au ko te kaha o tona tinana kua whakakahangia e ia. He ngawari tona ngakau me te aroha o te tangata Venezuelan toto parakore. I ngana ano maua ki te kite ano i a raua engari mo o maua he kare i taea, no reira i haere tahi maua i runga i te waka rererangi ki Caracas ki te korero mo tona oranga me ona merekara.
He wheako pai tenei mo tetahi kairipoata kore mahi. I a ia e korero ana i tona oranga, ka kitea e au tetahi ahuatanga kaore rawa he hononga ki te whakaaro o te rangatira rangatira i hanga e matou mai i nga purongo. Ko tetahi atu Chavez. Ko wai o te tokorua te mea tuturu?
I te wa o te pakanga, ko te tohenga kino rawa atu ki a ia ko tana mahi o mua hei kaihautu me te kaihautu tukituki. Engari ko nga hitori o Venezuelan kua keri e wha etahi atu tukituki. I timata mai i a Rómulo Betancourt, he tika, he he ranei te mahara ko ia te papa o te manapori Venezuelan, nana i turaki a IsaÃas Medina Angarita, he hoia hoia manapori nana i ngana ki te horoi i tona whenua mo nga tau 36 o Juan Vicente Gómez. Ko tana kai-riiwhi, ko Rómulo Gallegos, te kaituhi pukapuka, i turakina e Tianara Marcos Perez Jimenez, ka noho tata ki te 11 tau te mana. Ko ia ano, i turakina e te reanga rangatahi manapori nana i whakatu te wa roa rawa atu o nga perehitini pooti.
Ko te tukitukitanga o Hui-tanguru anake te mea i puta kino mo Kanara Hugo Chavez FrÃas. Heoi ano, ka kite ia mo tona taha pai, he ahua keehe. Ko te ahua o tana mohio ki te waimarie, ki tona mohiotanga ranei, ki tona mohiotanga, ki tona mohiotanga ranei'”ahakoa he aha te ahua o te mahi nanakia i arahi i ana mahi mai i tona taenga mai ki te ao i Sabaneta, Barinas, i te 28 o Hurae, 1954, i raro i te tohu o te Leo. He Katorika pono, e kii ana a Chavez i tana mate pai ki te scapular neke atu i te 100-tau te pakeke kua mau i a ia mai i te tamarikitanga, he mea tuku iho mai i tetahi tupuna tupuna, a Kanara Pedro Perez Delgado, tetahi o ana toa kaitiaki.
He uaua te noho a ona matua i runga i te utu o te kaiako kura tuatahi. Me awhina ia ia ratou mai i te iwa o ona tau, he hoko reka me nga hua hua mai i te wira wira. I etahi wa ka haere ia ki te toro atu ki tona kuia whaea i Los Rastrojos, he taone tata he taone nui na te mea he whare hiko e rua haora te marama i te timatanga o te po me tetahi kaiwhakawhanau nana i manaaki i a ia me ona tokowha nga teina ki te ao. Ko tana whaea i hiahia kia noho ia hei tohunga, engari ka tae noa ia ki te tamaiti aata. Ka whakatangihia e ia nga pere i runga i te aroha ka mohio te katoa na te peera. 'Ko Hugo tena e waea ana,' ka kii ratou. I roto i nga pukapuka a tona whaea, i tutaki ia ki tetahi encyclopedia. Ko tana upoko tuatahi i whakapohehe i a ia: Me pehea te wikitoria i te ora.
Ko te mea pono he pukapuka tunu kai mo nga whiringa ka whakamatauhia e ia tata katoa. Ka rite ki te kaitoi miharo i te aroaro o nga mahi a Michelangelo, i te 12 o ona tau ka riro ia ia te waahi tuatahi i roto i te whakaaturanga a rohe. I te mea he kaiwhakatangitangi, na tona mohio ki te cuatro [he kita] me tona reo pai, he mea tino nui ia mo nga ra whanau me nga haruru. I te mea he kaitakaro poipaparo, he kaikawe tuatahi ia. Ko te whiringa hoia kaore i te rarangi. Kare ano i puta ki a ia, tae noa ki te korero a tetahi ki a ia ko te huarahi pai ki te eke ki nga riiki nui ko te kuhu ki te whare wananga hoia i Barinas. Ko tetahi atu merekara o te scapular, no te mea i taua ra ka whai mana te mahere a Andres Bello. I whakaaetia nga tauira o te kura tuarua o nga kura hoia ki te haere tonu, ki nga taumata teitei o te whare wananga. I ako ia i te ao torangapu, te hitori me te Marxism-Leninism. I tino miharo ia ki te oranga me nga mahi a BolÃÂvar, tana nui a Leo, ana panui i maumahara ia.
Engari ko tana pakanga tuatahi ki nga mahi torangapu o te ao ko te matenga o Allende i te marama o Hepetema 1973. Kare a Chavez i mohio. 'A he aha, ki te pootihia e nga Tireni a Allende, ka whakahaerea e te ope hoia o Chile he tukituki ki a ia?' I te wa poto i muri mai, ka tukuna e te kapene o tana kamupene te mahi ki te matakitaki i tetahi tama a Jose Vicente Rangel, i whakaponohia he communist. 'Whakaaro noa ki nga korikori o te ao,' ka kii mai a Chavez ki ahau, ka pahū ki te kata. 'I naianei ko tona papa te Kaihauturu.' Ko te mea whakahianga ano i te wa i puta ia ia, ka riro ia ia te saber o te perehitini nana nei i nga tau 20 i muri mai ka ngana ia ki te turaki, a Carlos Andres Perez.
'I tua atu,' ka ki atu ahau ki a ia, 'kei te mate koe i a ia.' 'Kaore rawa,' ka whakahē a Chavez. 'Ko te whakaaro ko te whakatu i tetahi huihuinga ture me te hoki ki te pa.'
Mai i te tuatahi ka tutaki matou, i kite ahau he tangata korero maori ia. He waahanga nui o te ahurea rongonui o Venezuelan, he auaha, he koa hoki. He tino mohio ia ki te whakahaere taima me te maharatanga tata tipua, e taea ai e ia te taki mai i te mahara ki nga whiti a Neruda, Whitman ranei, me nga wharangi katoa o Rómulo Gallegos.
I a ia e tamariki rawa ana, na te tupono noa, ka kitea e ia ko tana tupuna tupuna ehara i te kaipatu mo nga riiki e whitu, i kii ai tona whaea, engari he toa rongonui mai i nga wa o Juan Vicente Gómez. Ko te tino ngakau nui o Chavez ka whakaaro ia ki te tuhi pukapuka hei pure i tona mahara. I tirotirohia e ia nga purongo o mua me nga whare pukapuka o nga hoia, ka huri haere ia i te rohe, i tetahi taone ki tetahi taone, me te putea a tetahi kaituhi korero ki te hanga ano i nga haerenga a tona tupuna tupuna mai i nga korero mo te hunga i ora mai i a ia. Mai i tera wa, ka taapiri atu a Chavez ki a ia ki te whare rangatira o ana toa ka timata ki te mau i tana scapular tiaki.
'He aha ahau i konei?'
I tetahi ra ka whakawhiti ia i te rohe i runga i te Arauca Bridge me te kore e mohio. Ko tetahi kapene Kolombia i rapu i tana peke ka kitea he take hei whakapae i a ia mo te mahi torotoro: i mau ia he kamera, he ripene hopu, tuhinga huna, whakaahua o te rohe, he mapi hoia, me nga pistols ture e rua. He teka pea nga tuhinga tuakiri, penei i te korero a te tutei. I roa te korerorero mo etahi haora i roto i tetahi tari ko tana pikitia anake ko te whakaahua o BolÃvar i runga hoiho.
'Kua tata au ki te tuku,' ka kii mai a Chavez ki ahau. 'Ka nui noa atu taku whakamarama, ka iti ake tana mohio.' Tae noa ki te kupu whakaora: 'Kapene, tirohia he aha te ora. No te kotahi rau tau ki muri i noho matou i roto i te ope taua ko tenei tangata e titiro mai ana ki a matou i te whakaahua ko to matou rangatira. Me pehea ahau hei tutei?'
Ma te neke, ka timata te kapene ki te korero mo nga mea whakamiharo o te Kolomupia Nui, a ka mutu ka inu raua tokorua i nga pia o ia whenua i roto i te arauca cantina. I te ata o muri ake nei, i a ia e mate ana, ka hoki mai te kapene ki a Chavez nga taputapu o tana kaituhi korero, ka poroporoaki ki a ia me te awhi i waenganui o te piriti o te ao.
'Mo tera wa, ka mohio au kua he tetahi mea ki Venezuela,' ta Chavez. I tohua ia hei rangatira mo te roopu hoia 13 me tetahi roopu whakawhitiwhiti korero ki te whakakore i te whakamutunga o nga ope hoia.
I tetahi po tino ua, ka rapu whakaruruhau raua ko tana hoia ki roto i te puni a te koroni matauranga. He tokoiti a ratou kaitaua, he mea hopukina, he puhoi, he kiri, he kōiwi noa iho. Tata ki te 10 i te po, i a Chavez ka timata ki te moe, ka rongo ia i te aue o te kopu mai i te ruuma tata.
'I whiua e nga hoia nga mauhere me nga peka poipapa kua takai ki te tauera kia kore ai e waiho tohu,' te korero a Chavez. I riri ia ki te tono ki te koroni kia tukuna nga mauhere kia haere atu ranei, kia kaua ia e whakaae ki te tukino i te tangata i raro i tana whakahau. 'I te ra i muri mai ka whakawehi ratou i ahau ki te kooti mo te tutu mo te tutu,' ka kii a Chavez, 'engari i tiakina ahau e ratou mo tetahi wa.'
I etahi ra i muri mai ka whai wheako ia i nga mea o mua. I a ia e hoko kai ana mo ana hoia i te taenga mai o te waka topatopa a te ope taua ki te patio o te whare hoia me nga hoia i whara kino mai i te pehipehi. Ka mau a Chavez i tetahi hoia i roto i ona ringa he maha nga matā i roto i tona tinana. 'Kaua ahau e mate, e taku rūtene,' ka ui ia me te wehi. Kare e taea e Chavez te whakanoho i a ia ki roto i te motuka. Tokowhitu ano i mate.
I taua po, e oho ana i roto i tana moenga, ka ui a Chavez ki a ia ano, 'He aha ahau i konei? I tetahi taha, ko nga kaiahu whenua e mau ana i nga rohirohi o te hoia kei te whakamamae i nga kaiahuwhenua riri, i tetahi atu ringa, kei te patu nga kaiahu whenua i etahi atu kaiahuwhenua he kakahu kakariki. I tenei wa, i te mutunga o te pakanga, karekau he pai ki te pupuhi ki tetahi. I reira,' ka mutu tana i runga i te waka rererangi e kawe ana i a matou ki Caracas, 'I patua ahau e taku pakanga tuatahi.'
I te ra i muri mai ka oho ake ia me tana whakaaro ko tana tikanga he mahi. Na ka mahia e ia i te 23, me te ingoa tino kitea: ko te ope Bolivian o nga Tangata o Venezuela. Ko ona mema tuatahi: tokorima nga hoia me ia, me te mana o te riutene.
'He aha te mutunga?' Ka patai ahau. He tino ngawari, i kii ia, 'Na te mutunga o te whakarite i a maatau mena ka puta tetahi mea.'
He tau i muri mai, i tenei wa he apiha paratroop i roto i te hokowhitu mau patu o Maracay, ka timata ia ki te mahi whakaaro nui. Engari i kii marama i whakamahia e ia te kupu 'whakapae' anake i roto i tona tikanga ahua o te karanga ki nga tangata rite te whakaaro mo tetahi mahi noa.
Koira te ahuatanga i te Hakihea 17, 1982, i te wa i puta mai tetahi wahanga ohorere i whakaarohia e Chavez he mea tino nui i roto i tona oranga. I taua wa ko ia te kapene o te ope hoia tuarua me te kaiawhina ki tetahi apiha mohio. I te mea kaore i tino whakaarohia e ia, ka tohua e te rangatira o te ope taua, a Kanara Angel Manrique, ki te tuku korero ki mua i te 1,200 tangata, apiha me nga hoia.
I te 1 i te ahiahi, ko te hokowhitu e tu ana i runga i te papa poikiri, ka panuitia e te rangatira o nga huihuinga. 'Me te korero?' Ka patai te rangatira o te hoia i tana kitenga i a ia e eke ana ki runga i te poupou kaore he pepa. 'Karekau he korero tuhi,' ta Chavez. Na ka timata ia ki te mahi improvise. He korero poto tenei, na BolÃvar raua ko Martà i whakaawe, engari i whakamohiotia e te tukino me te he i roto i nga tau 200 o Amerika Latina o te motuhaketanga. Ko nga apiha, ko te hunga me tana neke me te hunga kore, i whakarongo puku. I roto ia ratou ko nga kapene a Felipe Acosta Carle me Jesús Urdaneta Hernandez, i aroha ki ana whainga. I muri iho ka tino riri te rangatira o te hoia, ka oha ki a ia me te tawai hei whakarongo ma te katoa: 'E Chavez, he ahua torangapu koe.' 'Kua mohio koe,' ka whakahoki a Chavez.
Ko Felipe Acosta, neke atu i te 6 putu te roa, ka taea e ia te tu atu ki te 1o nga kaiwhakataetae, ka tu ki mua o te rangatira ka mea, 'E he ana koe, e te rangatira. Ehara a Chavez i te kaitōrangapū. Ko ia te rangatira o te reanga hou, ka rongo koe i ana korero i roto i ana korero, ka mimi koe i roto i to tarau.'
I taua wa ka tu a Kanara Manrique i nga hoia ki te titiro, ka ki atu ki a ratou, 'E hiahia ana ahau kia mohio koutou ki ta Kapene Chavez i kii i whakamanahia e au. I hoatu e ahau te whakahau ki a ia kia hoatu taua korero. Ko nga mea katoa i korerotia e ia, ahakoa kaore i tuhia e ia, kua korerotia mai e ia ki ahau inanahi.' Ka okioki ia mo te mana, ka mutu me te ota whakamutunga: 'Kaore e wehe i konei!'
I te mutunga o te hui, i haere a Chavez me nga Kapene Felipe Acosta me Jesús Urdaneta ki Saman del Guere, e ono maero te tawhiti, a, i reira ka hoki ano te oati a Simón BolÃÂvar ki Maunga Aventino. 'Ae, i te mutunga, i hanga e ahau he huringa,' ka kii a Chavez ki ahau. Hei whakakapi mo 'Ka motuhia e matou nga mekameka o te mana o Paniora e pehi nei i a matou,' ka mea ratou, 'Kia motuhia ra ano nga mekameka o te hunga kaha e pehi nei i a matou, e pehi ana i te iwi.'
Mai i tera wa, me oati nga rangatira katoa i uru ki te kaupapa huna. Ko te wa whakamutunga i te wa o te kaupapa pooti i mua i te 100,000 tangata. E rave rahi matahiti te maoro, ua faatupu ratou i te mau amuiraa huna, i te mau taime atoa e rahi atu â, e te mau tia faehau no te mau fenua atoa. 'E rua nga ra ka whakahaere matou i nga huihuinga i nga waahi huna. I pa atu matou ki nga roopu a-iwi, ki nga hoa, ki te ako me te wetewete i nga ahuatanga o te motu. I roto i nga tau 10, ka taea e matou te whakahaere i nga huihuinga e rima kaore i kitea.'
I tenei wa o te korerorero, ka kata kino te perehitini, ka whakaatu me te ataata, 'Ae, kua kii tonu matou ko te tuatahi o matou e toru. Inaianei ka taea e matou te kii he tino tangata tuawha, i huna e matou tona tuakiri hei tiaki i a ia. Karekau ia i kitea i te 4 o Pepuere, ka noho kaha tonu ia ki te Ope Taua, ka eke ki te taumata o te koroniera. Inaianei kei te tau 1999 ka taea e matou te whakaatu ko te tangata tuawha kei a matou i runga i tenei waka rererangi.' Ka totoro tona maihao tohu ki te tangata tuawha, i tetahi nohoanga i tawhiti atu, ka mea, 'Kanara Badull!'
Ko Karacazo
I runga ano i tana kaupapa whakaaro, ko te tino kaupapa o te oranga o te rangatira o Chavez ko te Caracazo, te whakaohooho rongonui i pahuatia ai a Caracas. He maha tonu ana korero: 'I kii a Napoleon ka whakatauhia he pakanga i roto i te tuarua o te hiranga rautaki.' Mai i tera whakaaro, i whakawhanakehia e Chavez nga ariā e toru: ko te haora o mua, ko te meneti rautaki me te tuarua.
'I pouri matou na te mea kaore matou e pai ki te wehe atu i te Ope Taua,' te kii a Chavez. 'I hanga e matou he kaupapa, engari kaore matou i te marama mo te aha.' Heoi ano, ko te whakaari nui i puta mai, kaore i rite. 'Koira te korero i miharo te meneti rautaki i a matou.'
Ko tana korero, ko te tikanga, mo te tutu o Pepuere 27, 1989: te Caracazo. Ko tetahi o nga tino miharo ko Chavez ano. Kua riro a Carlos Andres Perez hei perehitini, i pootihia e te taha hauora, a kaore e taea te whakaaro he mea kino ka tupu i roto i nga ra 20.
'I haere ahau ki te whare wananga mo taku tohu paetahi,' i kii a Chavez i nga meneti i mua i to matou taunga ki Caracas. 'I te po o te 27 o nga ra, ka uru au ki Fort Tiuna ki te rapu i tetahi hoa ka kite ahau i te penehitini kia hoki au ki te kainga. Katahi ahau ka kite kei te kawe ratou i nga hoia, ka patai atu ahau ki tetahi koroni, 'E haere ana aua hoia ki hea?' Na te mea kei te kawe ratou i nga waahanga whakaurunga kaore i whakangungua mo te whawhai, he iti ake mo te whawhai tiriti. He tangata whakawhanaunga ratou i mataku i te tino raiwhara i mauria e ratou.' Na ka ui atu ia ki te koroni, 'E anga ana te hunga iti nei ki hea?'
'Ka kii mai te koroni ki ahau: 'Ki te tiriti, ki te tiriti. Koira te whakahau i tukuna e ratou: kati te whakararuraru i te mea ka taea e koe, ka haere tatou.' E toku Atua, he aha te tikanga i whakatakotoria e ratou? 'Ae, e Chavez,' ka whakahoki mai te koroni ki a au, 'ko te ota kia whakamutua tenei raruraru kia taea e koe.' Ka ki atu ahau ki a ia: 'Engari e te koroni, ka whakaaro koe he aha te mea ka tupu.' Na ka kii mai ia ki ahau, 'Ae, e Chavez, he ota, kaore he mea hei mahi. Ia riro te mau mea e tupu i te hinaaro o te Atua.'
Ka kii a Chavez ka haere ano ia, ka kirikaa i te mate karawaka. I tana whakaaranga i tana waka, ka kite ia i tetahi hoia taitamariki e oma mai ana, ko tana potae e iri ana ki te taha, ko tana raiwhara kua werohia e tetahi, ka maringi ana matā ki waho.
'Na ka mutu taku waea ki a ia,' te kii a Chavez. 'Ka uru ia ki roto, he mataku, he werawera, he tamaiti 18. Ka patai ahau ki a ia, 'Aha, kei hea koe e oma penei ana?' 'Kao,' ka mea ia, 'na te mea i wehe taku tira i ahau, ka haere taku rūtene i runga i te taraka. Tangohia ahau, e te rangatira, mauria ahau.' Na ka mau ahau i te taraka ka patai atu ki te rangatira nana ratou e kawe, 'E haere ana koe ki hea?' Na ka ki mai ia ki ahau, 'Kaore au e mohio ki tetahi mea. Te reinga, ko wai ka mohio ki tetahi mea.'
Ka manawa hohonu a Chavez. I te mamae o te mamae o taua po whakamataku, ka tata ki te karanga, 'E mohio ana koe, ko nga hoia e whakahaua ana e koe i runga i nga tiriti, he mataku, me te pupuhi me te 500 kariri, ka whakamahia katoatia e ratou. Ka tahia e ratou nga huarahi ki te matā, ka tahia nga puke, nga kainga tata. He aitua! Koia te ahua, manomano ratou, kei roto ko Felipe Acosta. Na taku parapara e kii mai ana i whakahaua kia patu. Ko te meneti te mahi i tatari matou.' Ka kii me te mahi: mai i tera wa, ka timata ia ki te whakaaro i te tukituki i taka e toru tau i muri mai.
I tau te waka rererangi ki Caracas i te toru i te ata. I kite ahau na roto i te matapihi i te kohu rama o taua taone e kore e warewarehia i noho ai ahau mo nga tau e toru, he mea tino nui mo Venezuela ano mo toku oranga. I wehe te Perehitini me te awhi Karipiana me te powhiri: 'Ka kite tatou tetahi ki tetahi ki konei i te 2 o Pepuere.' I a ia e neke atu ana i waenga i ana hoia me ana hoa tawhito, ka wiri ahau i te harikoa o taku haerenga me te korero ki nga tangata rereke e rua. Ko tetahi ki a ia te waimarie kua tukuna he waahi ki te whakaora i tona whenua. Ko tetahi atu, he kaiwhakatakoto whakaaro ka taea te heke i roto i te hitori hei tangata nanakia.
Ko te putea a ZNetwork na te atawhai o ana kaipānui.
Donate
2 Comments
Pingback: Amerika Latina, te whenua–ma nga kanohi o Gabo » HE WHENUA APERIKA
Pingback: Suffragio