Ahakoa ko nga kawanatanga katoa o Amerika Latina e utu ana i nga ngutu ki te whakauru, ko te whai i nga huarahi raima e tika ana kia tutuki he uaua ake i te tuku korero noa. I te paheketanga o te Whakaaetanga Hokohoko Koreutu o Amerika (FTAA), kei te raru a Amerika Latina ki te noho wehewehe me te manaakitanga o nga hiahia o nga mana nunui, ka haere ranei ki te huarahi ki te kotahitanga o nga whenua. Ahakoa ko nga kaha e pai ana ki te whakauru, ka mau tonu te ahua o te whakaurunga hei hanga.
E rua rau tau i muri mai i to ratou rangatiratanga motuhake, kaore i taea e nga kawanatanga o Amerika Latina te wikitoria i to ratou Balkanization, tetahi o nga taonga tuku iho kino o te koroni. I roto i nga porowhita ahu whakamua me nga kaiwhaiwhai hapori, ko nga aukati ki te kotahitanga o Amerika Latina ka kiia ko te wehewehenga i ruia e nga momo emepaeatanga puta noa i te hitori. Engari ko te titiro ake ki nga mea i tupu i roto i nga rautau e rua kua pahure ake nei '"mai i te ngana a Simón Bolón BolÃÂvar ki te whakakotahi i te taha raki o Amerika ki te Tonga ki a Jose Artigas i te RÃo de la Plata'” ka puta ki te whakatau ko nga raruraru ka puta mai i te taupatupatu nga hiahia o te maha o nga kaitakaro e tapawha ana i runga i te papa chesss rohe.
Ka mutu te tau 2005 i te hinganga o te FTAA i whakaarohia e te United States me te hinganga o te rautaki maapono a Washington mo te rohe. Ko te whakaaro ki te hanga i te maakete kotahi me nga whenua 34 o Amerika i whakatauhia ki te whakakotahi i te mana o nga umanga maha o Amerika me nga kaupapa here whakatikatika hanganga '"ara, neoliberalism'" tae noa ki te kore e taea te huri. Ka noho tenei hei huarahi nui ki te whakatu i te mana rangatira o Amerika ki runga i te punaha o te ao. 1 I te Huihuinga Hapori o te Ao i Porto Alegre, he tokomaha i kii ko te Hanuere 1, 2005 he ra whakanui mo nga nekehanga hapori, i te mea ko te ra tera o te hinganga nui o te tohu a te US i tana ngana ki te tuku i te FTAA. Ahakoa te wikitoria me te kaha o nga whenua maha ki te huri i te Mercosur kua whakawhanuihia hei huarahi rereke, kei te wharikihia te huarahi ki te whakaurunga-a-rohe me nga whakaaro pai engari he iti noa atu nga whaikorero teitei me nga tono kare i tutuki.
Ko te Huihuinga o Amerika i tu ki Mar del Plata, Argentina i te marama o Whiringa-a-rangi kaore i whakarereke i nga hononga a-rohe, ahakoa i whakaatu i te ahunga whakamua a Washington ki te whakatutuki i te 29 o nga whenua 34 o te tuakoi i whakaae ki te tirotiro ano i te FTAA. Ko te mea nui ko Brazil, ko te ohanga nui rawa atu o te rohe e haere tonu ana ki te kowhiri i tana ake huarahi, me te whakakore i nga putea ahuwhenua, ahakoa kaore i waho me te whakakore i te FTAA.
Te Rahunga o te FTAA me nga Tepe o Washington
I nga tau tata nei, he uaua te mahi a te Whare White ki te whakatutuki i ana kaupapa here. Ko nga tino raruraru ko nga nekehanga hapori o te rohe i rurukuhia e te Continental Social Alliance. He maha nga porotēhi me nga pakanga i mahia e te Alliance ki te FTAA, a, i timata i te tau 2002, i angitu ki te kawe i nga tautohetohe mai i nga huihuinga umanga me nga huihuinga motuhake ki te tiriti me nga taangata noa. I te taumata o te kawanatanga, ko te tino whakahē kaha i ahu mai i te mana whakahaere o Brazil i naianei, i aratakina e Luiz Inacio Lula da Silva (Lula). Kua hanga e Brazil tetahi kaupapa here hou o kee, e matara atu ana i a ia mai i nga tono a te US me te noho hei tohu mo nga whenua o te rohe engari mo te tini o nga whenua ki te tonga puta noa i te ao. Ko Itamaraty, e mohiotia ana te minitatanga o nga take kee o Brazil, kua roa e mohiotia ana mo tona turanga motuhake. Ko te minita mo nga take kee o naianei, a Celso Amorim, kua kaha ki te whakarite i tetahi momo hononga hou ki te Tonga me te Tonga. He mahi nui a Brazil ki te hanga i te Roopu o 20 (G-20), he hononga o nga whenua e whakahē ana ki nga putea ahuwhenua ki te Raki i whai waahi ki te takahi i te huihuinga WTO o Mahuru 2003 i Cancún. 2
Ko nga mahi takawaenga a Brazil i arahi ki nga whakaaetanga nui me nga whenua hou penei i Haina, Inia me Awherika ki te Tonga, e whai ana ki te whakakore i te whakawhirinaki hokohoko ki te Kotahitanga o Europi me te United States. I roto i tera kaupapa, he mahi takirua tana ki te hiki i te hanganga o te FTAA me te tohe ki te whakawhānui i a Mercosur tae noa ki te tata ki nga whenua katoa o te rohe. Kua tutuki i a ia te whainga tuatahi, ahakoa'”ka kite tatou i raro nei'”kei te raru ki te tuarua, e hono ana ki nga hangarite me nga paanga whakahē, me te nuinga o Argentina. I etahi atu kupu, kua kaha ake a Brazil ki te tuku i nga waahi ki runga i te FTAA i te whakawhanake i te whakauru rereke.
Inaa, mo te wa tuatahi i roto i nga tau maha, ko te kaha o Washington ki te tuku i ana kaupapa here ki runga i te rohe ka aukati i te nuinga o te waa na te ahua o te whenua hou kua paheke te tauira neoliberal. Ko nga korero o mua o te FTAA e whakaatu ana i tenei. I tutuki te kaupapa FTAA i te Huihuinga WTO i Cancún, i kitea nga rereketanga hohonu i waenga i te tauira US me nga whenua whakawhanake. I ngana a Robert Zoellick, ko te Kaihokohoko Tauhokohoko o Amerika i taua wa, ki te whakakore i te tono tuatahi i te Huihuinga Tuawaru o te Hui Amerika i tu i te Noema 20, 2003, i Miami. He kaupapa matua. I te wa o te hui, kua whiriwhiria e Washington mo te ngawari'”te whakaae ki nga taumata o te pono i waenga i nga mema, ko te mea ranei i kiia ko te 'FTAA Light'”engari ko te hua o te hui he raru mo te kaupapa here a Amerika. I roto i nga kupu a Lula, ka whiwhi a Brazil 'te mea i moemoeahia e matou: ko te hanga FTAA anake i nga waahi ka taea, ka waiho te toenga ki te whawhai ki te Whakahaere Tauhokohoko o te Ao.' 3
Ka mutu, ko te hinganga o te FTAA na te kaha o te atete o nga nekehanga o te rohe, engari na te koretake o te US ki nga take o te putea ahuwhenua me nga mahi aukati. Mo ratou, ko nga whenua o Amerika Latina kaore i pai ki te whakatuwhera i nga hoko a te kawanatanga ki nga kamupene kaha o Te Tai Tokerau. I te tau 2004, i muri mai i te huihuinga o Miami, ka noho kore noa nga whiriwhiringa, a ka whakakorea etahi hui kua whakaritea. I tenei wa, i timata nga roopu tautohetohe ki te neke i a raatau waahanga ki runga i te papa chesss a rohe: Kua whai a Mercosur, a Brazil, ki te whakauru i nga whenua katoa o te whenua, tae atu ki te Andean Community of Nations (CAN). 4 I te hoê â taime, ua tamata oia i te faatupu i te mau faaauraa e te tahi atu mau fenua mai i Inidia, i Afirika Apatoa e tae noa ’tu i te Union Europa. Ko te United States, mo tana waahanga, i tere tere ki te whakatutuki i nga whakaaetanga hokohoko kore utu e rite ana ki tetahi i hainatia me Chile me nga whenua CAN, ina koa ko Ecuador, Colombia, me Peru. I tawhiti atu i te huri i te huarahi, kua whai a Washington ki te ahu whakamua i tana rautaki ma etahi atu huarahi. I roto i te pakanga a Amerika ki te wikitoria i nga hoa rangatira me te wehe i nga hoa riri, kei te takarohia te mutunga o te whakaurunga a-rohe.
Mercosur i te Impasse
Heoi, karekau he mea hei tohu ka pakaru a Mercosur ko tana raru o naianei mo te wa poto. Ahakoa, e ai ki te purongo mai i te Laboratorio de PolÃticas Públicas, ko Mercosur 'kei te angitu te tarai i te United States' ngana ki te wehe mai i era atu o nga whenua o te whenua hei whiu mo tona tuunga i runga i te FTAA,' he aha te tino mohio. ko te hononga a-rohe 'kei tawhiti atu i te whakakotahi i ana whakaaetanga matua mo te neke whakamua i te tukanga whakauru.' 5 Ko te Minita mo te Ohaoha o te kawanatanga maui o Uruguay, a Danilo Astori, i te mohio ki nga ngoikoretanga o te hononga a-rohe, i kii te ahua o nga mea kei te heke mai he 'korero.' 'Kaore au e kaha ki te tautoko i te whakaaro o te whare paremata a-rohe ina karekau he maakete kore utu e mahi ana i roto i te rohe,' te kii a Astori. E whakapono ana ia e kore e taea te timata i tetahi mahi penei i te hapori o nga iwi o Amerika ki te Tonga (e uru ana ki te whakaurunga o nga whenua tekau) i te mea i muri i te tekau tau neke atu i te tekau tau, he ngoikore rawa nga umanga a Mercosur, a kaore e taea e ia te whakahaere i te whakawhiti taonga. i waenga i nga whenua mema me nga tautohetohe hokohoko i waenga i Argentina me Brazil ka haere tonu. 6
I te hui 26th Mercosur Heads of State Summit, i tu i te 8 o Hūrae, 2004, i Puerto Iguazú, Argentina, i tuhia te whakarite o nga hononga. Ko nga mema o te tutohinga e wha i honoa atu e etahi atu whenua e ono: e toru kua whai mana o 'te whenua hono' (Chile, Bolivia, me Peru) tae atu ki Venezuela me Colombia, na te whakaaetanga hokohoko kore utu (FTA) i hainatia me te KANA. Kei te kaha te whawhai, i te mea kei te whiriwhiri etahi o enei whenua, kua hainatia ranei nga FTA me te United States. I etahi wa, ka ahu mai nga raruraru i nga tautohetohe tawhito (penei i tera i waenga i a Chile me Bolivia mo te tono a Bolivia mo tetahi ara moana); i etahi atu, he raruraru i ahu mai i nga kaupapa here neoliberal (pēnei i te pakanga hau i waenga i a Chile me Argentina, na te korenga o te haumi a nga kamupene o Argentine kua noho motuhake, ka tupono ki te kawe hau ki waho). Engari, i runga ake i nga mea katoa, he tautohetohe i ahu mai i te whakararuraru tata o nga kawanatanga katoa ki nga kamupene nui "a-whare, whenua-maha ranei" e ngana ana ki te tuku i a raatau kaupapa.
Hei whakarāpopoto, ahakoa kua tipu haere a Mercosur, karekau i eke ki te whakapakari i nga hononga i waenga i ona mema. I roto i te ripoata i tukuna i te marama o Hurae o tera tau, i whakaae te Hekeretari o Mercosur 'karekau te tauira whakahaere e whai mana ana i tenei ra e whakaatu ana i te kaupapa roopu, i te tirohanga noa ranei mo te whakakotahitanga a-rohe.' 7 Ko te Huihuinga Mercosur, i tu ki Ouro Preto, Brazil i te Hakihea 2004, kaore i taea te whakamaarama i te hau, a, i pakaruhia e te tautohetohe mo nga mahi whakamarumaru unilateral i mahia e Argentina hei tiaki i tana whakaoranga ahumahi hou, i te takahi i nga ture o roto o te roopu. I muri i te amuamu a te Minita mo te Ohanga o Argentina, ko nga kawemai ahumahi mai i Brazil kei te whakakore i te whakakotahitanga o te ahumahi o Argentina, ko te Minita mo te Whakawhanaketanga, Ahumahi, me te Tauhokohoko a Brazil, a Luiz Fernando Furlan, i kii, 'Kaore a Brazil i mutu te haumi i enei tau katoa. Ahakoa i nga wa o te raru, i haere tonu te haumi a te umanga pakihi. Me whakangao moni a Argentina me te whakahou me te hoahoa ano i ana mahi. He wero nui atu tenei mo Argentina i a matou.' 8
Kaore ano a Mercosur e anga whakamua i runga i nga kaupapa kore-ohanga, penei i te hanganga o te whare paremata, e kiia ana ka tu te whakaurunga hei te mutunga o te tau 2006, na te mea karekau he whakaaetanga mo te maha o nga mangai o ia whenua.
Ko te tauira pai o nga uauatanga ko te Huihuinga Tuatoru o Amerika ki te Tonga, i tu mai i te 7 ki te 9 o Hakihea ki Cuzco, ka hui me te whakaaro ki te hanga i tetahi Hapori o nga Whenua o Amerika ki te Tonga (SACN). Ko te SACN ko nga whenua e wha o Mercosur, nga whenua CAN e rima, me Chile. Ka karangahia ano a Guyana me Surinama kia uru mai. Koinei te kaupapa whakauru nui rawa atu i mahia, a, he kaha te tautoko a Lula me te perehitini o Venezuela, a Hugo Chavez. Ka taea e te SACN te noho hei poraka nui rawa atu i te ao: 17 miriona kiromita tapawha, tata ki te 400 miriona nga tangata noho, me te hua nui o te $800 piriona; ko ia te tino kaihanga kai o te ao me te whenua rahui kanorau koiora nui rawa atu o te ao; i tua atu, kei a ia te hautoru o nga wai hou o te whenua tae atu ki nga rawa hinu me te hau mo te neke atu i te kotahi rau tau. 9
Heoi, ko te hui Cuzco he tino kore. Karekau he whakaaetanga nui i tutuki, i te mea kaore nga perehitini o nga whenua e toru o Mercosur i tae mai, ko te korenga o Nestor Kirchner, o Argentina'”e kii ana mo nga take hauora'”ko te mea nui. He aha te take i muri mai i te mahi a Argentina i waiho ai a Lula me Brazilian diplomacy ki waho? Ko te tikanga, e rua nga raru: kotahi, he matū, e hono ana ki te hohonu o te hangarite i waenganui i nga whenua e rua. He kaha te ahumahi o Brazil, kua timata a Argentina ki te ora mai, ahakoa nga uaua nui, mai i te whakangaromanga o tana umanga i nga tau 1990 e te tauira neoliberal mohoao i whakatinanahia e Carlos Menem. I tua atu, he whakataetae a Brazil me Argentina tata ki nga waahi katoa: he rite nga hua ki te kaweake ki nga whenua kotahi '"koko rawa ki Haina me nga whenua ki te Raki" ka whakataetae ratou mo te haumi. Tuarua, ko te mauahara o Argentina mo te kore tautoko a Brazil i a ia i roto i tana tohenga kawa ki te International Monetary Fund kia puta mai i te kore utu. E mohiotia ana i tono tautoko a Kirchner i a Lula i a ia e whawhai ana ki nga tari putea o te ao, engari kaore i tae mai taua tautoko.
I tua atu ki a Kirchner me nga perehitini o Uruguay me Paraguay (Jorge Batlle me Nicanor Duarte), ko nga upoko o te kawanatanga o Ecuador (Lucio Gutierrez) me Mexico (Vicente Fox) kaore ano i tae ki te Huihuinga Cuzco. Ko te raruraru ko te whakaurunga a-rohe e aratakina ana i tenei ra e Brazil e kore e kaha ki te ahu whakamua ki te kore te mahi tahi me te tautoko a te hoa hokohoko tino nui o Brazil, a Argentina, he iwi e mau tonu ana te mana ohaoha me te torangapu.
Heoi ano, i hainatia e nga whenua tekau ma rua i reira te Whakaputanga o Cuzco, te tuhinga i whakatuu okawatia ai te SACN, e kii ana he 'waahi o Amerika ki te Tonga kua whakauruhia ki roto i nga tikanga torangapu, hapori, ohaoha, taiao, me nga hanganga ka whakapakari ake i te tuakiri o Amerika ki te Tonga.' Ko nga tikanga mo te whakatutuki i aua whainga ko te whakapakari i nga hononga i waenga i a Mercosur me te Hapori o nga Whenua o Andean, te whakakotahi i nga kaupapa kaha me te whakawhitiwhiti korero, me nga mahi torangapu me te taha takawaenga, ahakoa ka kore te SACN i nga umanga tae noa ki te hui e whai ake nei, ka tu i tenei tau i te tau. Paratira.
I roto i ana whakapuakanga, ka tino wehe te SACN i a ia ano i nga wheako o mua penei i a Mercosur me te CAN. Ko te kaupapa matua kaua ko te hokohoko kore utu engari ko te manapori, ko te kotahitanga, ko te mana tangata, ko te herekore, ko te tika o te hapori, ko te whakaute mo te tika o te rohe, te kanorautanga, te kore whakahaehae, me te whakapumau i te mana motuhake, te tauritetanga i waenga i nga whenua rangatira, me te whakatau i nga pakanga marie.' 10 Mēnā e rite ana te pono ki tā te tūtohinga a te SACN, kei te kite mātou i te 'kaupapa mo te whakakotahi i nga iwi'. 11 Engari i runga i nga kaupapa o mua tata nei, he korero pai noa tenei, ahakoa he korero 'tika i te taha torangapu'.
He tino uaua te panga-a-rohe, he iti noa te whai waahi a nga kaiwhaiwhainga rereke ki te whakaoti. Inaianei e toru nga kaupapa whakauru i roto i te rohe: Mercosur, CAN, me SACN. I tua atu, he mea tika kia mahara ko te tuawha, ko te Bolivarian Alternative for the Americas (ALBA), i whakarewahia i te tau 2001 e Hugo Chavez.
Ko te ALBA he korero noa ake, he nui ake te whakaae i waenga i nga kaupapa hapori i era atu kawanatanga o Amerika ki te Tonga. Heoi, i te mutunga o Hakihea ka hainatia e te perehitini a Chavez me tana hoa Cuban, a Fidel Castro, he kirimana hukihuki mo ALBA i Havana, ahakoa kaore he kawanatanga kee i whakaae ki te kaupapa. E ai ki te tohunga ohaoha a Manual Hidalgo, o te Association for the Taxation of Financial Transactions for the Aid of Citizens (ATTAC), tera pea ka taea te whakakotahitanga i waenga i 'nga ahuatanga e rua e pa ana ki nga kaupapa here a te emepaea o te rohe: i runga i tetahi. ringa, te ia Bolivarian, arahina e Venezuela me te tautokona e maha nekehanga pāpori me te tōrangapū i roto i te rohe, me te tahi atu, te '˜neo-developmentalist' ia, māngai e te kāwanatanga o Brazil me Argentina.' 12 Ahakoa kare ano i tino tutuki tenei whakakotahitanga'”i puta i te hui i Cuzco i hanga te SACN'”, i nga marama tata nei kua mahia etahi huarahi hei awhina i te whakatutuki.
Nga Ara Whakarara: nga Kaupapa Ruarua
I te aroaro o nga aukati nui ki te whakaurunga a-rohe, ko nga whenua e tino pirangi ana ki a raatau kei te whai waahi motuhake ki te whakatairanga i nga whakaaetanga rua. Ko nga kaiwhakaari matua mo tenei wa ko Venezuela, Brazil, me Argentina. Ko te kaari tetere a Venezuela he taonga hinu, e mahi ana ia i roto i te kaainga me te ao, ma te tuku hinu iti i runga i nga tikanga pai'”he whakamatautau kaha mo nga whenua rawakore. Ko Argentina me Brazil e takaro ana i o raatau ringa, e whai ana ki te whakaoti i nga raru o te kaainga, i nga hiahia ranei: ko te tumanako o mua ki te whakaoti i nga ngoikoretanga o te kaha i puta mai i te kore o te haumi, me te hiahia o muri ki te whakawhānui ake i nga maakete mo ana kaipakihi ahumahi me nga mahi ahuwhenua.
Ko te haerenga tuarima a Chavez ki Argentina, i te timatanga o te tau 2005, i hainatia nga whakaaetanga rautaki i waenga i a Caracas me Buenos Aires; Ko enei whakaaetanga e kii ana, i roto i era atu mea, ka timata a Venezuela ki te whakakapi i nga kaiwhakarato Amerika me nga Argentine. 13 Kei roto i nga kirimana nga take kaha, hokohoko, whakawhitiwhiti korero me nga take ahuwhenua. Ko nga kamupene hinu a te kawanatanga o nga whenua e rua '"Argentina's Enarsa me Venezuela's PDVSA'" i tae ki te mohio ki te whakahaere kaupapa torotoro, keri, te whakamahine, te hokohoko, me nga kaupapa kawe. He korero ano mo te kawe mai i a Petrobras o Brazil ki te hanga i tetahi kamupene hinu nui a rohe ka haere ko Petrosur te ingoa. Ka hangahia e Argentina nga waka taika hinu e wha mo Venezuela, mo te katoa o te $240 miriona te utu, a ka tukuna e Venezuela he waiwaro wai mo te whakangao i te hiko waiariki, he iti rawa te tuku i te wa o te takurua kino o Argentina.
I tua atu, kei te ako a Venezuela i te hoko o nga rawa a Royal Dutch/Shell i Argentina, i te taha o Enarsa me Petrobras. He hikoi nui tenei mo te huarahi ki te whakakotahi i te kaha o te rohe. Na te mea kei te ruku a Shell mai i Amerika Latina me te PDVSA kei roto i te wahanga roha, ka taea e PDVSA te hoko mai i te parani, nga teihana hau, me nga hongere tohatoha a Shell i Argentina. Ko nga kaihoko a Argentina i roto i nga waahanga motuka, pepa me te kaata, nga kirihou, me nga waahanga hanga taonga ka whai hua i roto i te waa waenga me te waa roa, a ka kaha ake te piki haere o ana pata ki waho. Kei te pirangi a Venezuela ki te kawe mai i nga kararehe whakapapa hei whakanui ake i te iti o te hua o te mīti me te miraka. He iti tonu te hokohoko i waenga i nga whenua e rua (i te tau 2004, i kaweake e Argentina te US$430 miriona ki Venezuela, me te US $52 miriona anake te kawemai), ahakoa kua piki haere tonu i nga tau tata nei.
I te 14 o Pepuere, i hainatia e Brazil me Venezuela tetahi 'whakaaetanga rautaki' i Caracas. Ko nga whakaaetanga rua tekau mo te waiwaro, nga hanganga, me te mahi tahi a nga hoia, tae atu ki te hokonga o nga waka rererangi whawhai i hangaia e Brazil's Embraer, he tino mahi whakamua mo nga hononga i waenganui i nga whenua e rua. Kua piki ake te hokohoko a-rua mai i te US$20 miriona i te tau 880 ki te US$2003 piriona i te tau 1.6, a ko tenei tau ka piki ki te US$2004 piriona. Engari ko te waahi nui o te mahi tahi ko nga hua hinu, kei reira te PDVSA o Venezuela me nga Petrobras o Brazil e tika ana kia uru atu ki nga hoia me nga kamupene nui Brazilia motuhake mo te hau me te whanaketanga hinu i roto i nga rohe whanaketanga hau matua '"Te Gulf of Venezuela me te Orinoco Oil Belt. I tua atu, ka hangaia he para hinu ki Brazil ki te whakahaere i te hinu hinu mai i nga whenua e rua, me nga whenua e rua kia hanga tahi nga waka taika hinu me nga papa. 3
I kii a Lula kua rite ia ki te haina i nga 'whakaaetanga rautaki' me etahi atu whenua o te rohe, e tohu ana i te tino hiahia o Brazil ki te kumea etahi atu whenua ki roto i tona orbit. Heoi, ko enei momo kirimana te ahua e whai hua ana ki nga umanga Brazilia, he tino kaha te tauhokohoko hokohoko me Venezuela me te hiahia ki te whakawhānui tonu i o raatau maakete. Mo etahi kaitätari, ko te 'whakaaetanga rautaki' i waenganui i Brazil me Venezuela ka uru ki te whakarereketanga 'kahore i te ohorere me te miharo' o te akoranga a Lula, tera pea ka herea ki nga raruraru o Washington ki te whakatutuki i te Whakaaetanga Hokohoko Koreutu Andean me Colombia, Peru, me Ecuador. 15
I enei ra, ahakoa nga mahi mahi tahi, kua ara ake nga tautohetohe mo te mana rangatira o te rohe. E ai ki nga whiriwhiringa hokohoko me Haina o na tata nei, kei te whakatinana ia whenua i nga kaupapa here hei whakatairanga i ona ake hiahia, ahakoa ka taupatupatu enei kaupapa here ki nga hiahia o o ratou hoa tata. Ko te haerenga a te perehitini Hainamana a Hu Jintao ki te rohe i kitea nga rereketanga i waenga i a Brasilia me Buenos Aires, me te tuku a te kawanatanga a Lula ki te mohio ki a Haina he 'ohanga maakete' (he whakaritenga mo te noho hei mema katoa o te WTO), ka waiho te kawanatanga o Kirchner kaore he whiringa engari ki te whai. 16 I tino whakahēhia e te hunga ahumahi me nga nekehanga hapori i nga whenua e rua nga whakaaetanga i hainatia me Haina i runga i te mataku i te roopu tuatahi ka pakaru nga whakataetae Hainamana i nga umanga a-rohe, engari ko te roopu o muri nei (ina koa ko te kaupapa kore whenua) e kore e whakawhirinaki ki tetahi kaupapa here ohaoha e anga ana ki te kawe i nga taonga me te whakapakari i te tauira neoliberal.
I roto i te rohe, ko nga hiahia o te motu, tae noa ki nga momo kaihautu whaiaro ka rite ki te whawhai tetahi ki tetahi, hei tauira, ki nga hononga i waenga i a Kirchner me Chavez kaore i a Brazil. Kua whakahē a Brazil ma te whakarite whakaaetanga penei i era i hainatia e Lula raua ko Chavez. Ko enei tauwhainga ka taea te kii ki nga paanga o te motu, engari he aha te mea ko te 'painga mo te motu?' Kei muri i nga taupatupatu i waenga i nga whenua, i etahi wa kei muri ano i etahi tuunga e tautoko ana i te whakakotahitanga, ko nga hiahia o nga pakihi nui.
Te Hokohoko Kore me te Korerite
Ko tetahi o nga raru e pa ana ki te whakaurunga a-rohe ko te tata ki te katoa o nga kawanatanga ka mau ki raro, ka mauhia e nga kamupene nui, ahakoa i roto i te whare, i nga iwi maha ranei. Ka mutu, he iti noa nga mahi a enei kawanatanga ki te whakaahuru i a ratou ano i te mana o te pakihi. Ko te patai: ka taea ranei te whakaurunga a-rohe i runga i te hokohoko kore utu?
Ko tetahi tauira hou e whakaatu ana i enei raru.
I nga ra i mua i te huihuinga nui o Mercosur i Puerto Iguazú, he raruraru nui i waenganui i Brazil me Argentina i aukati i tetahi huihuinga nui mo te whakatau i te heke mai o te hononga a-rohe. I whakatau a Argentina ki te whakawhäiti i nga kawemai o nga taputapu Brazilia e whakaeke ana i tana maakete me te whakakore i nga kaihanga o roto. I tohe te Techint mo nga whenua maha o Argentine mo enei here, e kii ana i tautokohia te umanga Brazilia. He pono kei te tukuna e te kawanatanga o Brazil he putea pai ki nga kaihokohoko, a, hei taapiri, ko nga hua i mahia me nga waahanga i kawea mai i roto i te rohe hokohoko o Manaos e kiia ana ko 'Mercosur take', e whai hua nui ana ki nga kaihanga Brazilia. Heoi ano, tera ano etahi atu hangarite, e hono ana ki te iti o te haumi i mahia e nga kaipakihi Argentine i roto i nga tau e rima kua pahemo o te koretake me te raru, ki nga rahi rereke o nga maakete o roto (180 miriona Brazilia ki te 38 miriona Argentines), ki nga turanga pakari ake. i hangaia te punaha peeke a Brazil, me te iti o nga moni putunga i roto i nga moni kee me te nui o te taara i pa ki a Argentina i nga tau 90.
I runga i enei ahuakore, Techint'"he kaiwawao hihiko o te kawanatanga o Carlos Menem" i hanga he tono ki mua i te Uniana Ahumahi o Argentina i te mutunga o te tau 2003 mo te whakaaro ano ki a Mercosur me te huri mai i te uniana tikanga ki te waahi hokohoko kore utu, mo te whenua ki te whakaora i nga whenua kua ngaro i nga tau tekau o mua. 17 Ko nga tautohetohe e haere tonu ana i waenga i a Argentina me Brazil, i te nuinga o te wa ka uru a Uruguay ki te taha o Argentina, kei te para i te huarahi ki te whakauru. I roto i te tautohetohe mo te kawe mai i nga taputapu, ka whakatau a Lula raua ko Kirchner ki te whakaiti i te tautohetohe me te whiriwhiringa. Engari na tenei ahua houhanga i riro i te kawanatanga o Brazil tetahi tuhinga whakaraerae mai i te tangata whai mana o O Estado de São Paulo, nana i whakapae he ahua o te 'whakamarie ki nga riri a Argentina ki te hokohoko kore utu.' 18 E marama ana ko nga kaupapa here o waho o Brasilia me Buenos Aires i hanga e nga hiahia o nga kamupene nui.
Ehara i te mea ngawari ki te rapu huarahi ki waho o tenei taiapa. He mea nui ki te whakamarama i nga mea kei te raru. Kaore he take e pai ai te whakakotahitanga ki nga tangata o te whenua. Ka rite ki te korero a te tohunga hapori Venezuelan Edgardo Lander, he kaupapa whakauru ki te whakatuwhera ake i nga ohanga me te 'whakaarohia hei waahi hokohoko kore utu, i whakaarohia ko te hanga i tetahi waahi ohaoha mo te tohanga kore utu o nga taonga me te whakapaipai' kua whakaritea hei whakanui i te waa. he riterite me te whakapumau i te angitu o te hunga tino kaha i runga i te whakangao me te whakakore i te hunga ngoikore 19
Ko te tauhokohoko kore utu, ko te tino whakaputa i nga rereketanga o te hapori me te mokowhiti me nga rerekee i roto i ia whenua me ia rohe me nga waahi katoa o te ao, na te mea e arahina ana e te kaupapa whai hua me te whakahaere e nga kamupene nui. Ehara i te mea ka whakapouri noa i nga waahanga hapori, ka piki ake te aputa i waenga i te tangata taonga me te hunga rawakore; ka whakaputa ano i nga pou o te whanaketanga me nga pukoro o te whakaheke me te rawakore, me te kawe i te pai ki etahi waahi me nga whenua i te wa e wehea ana etahi atu, e kore ai e whakakorehia. Ko te utu o te tipu o Brazil i te tekau tau atu i 1990 ko te hekenga o te umanga a Argentina.
Ka mutu, ko te huringa e puta ana ki te horapa puta noa i te whenua ka raru pea, ki te mea ka huri ano nga kaiwhakatairanga me nga kaiwhiwhi o te 'whakawhanaketanga' engari ka noho tonu te tauira hohonu. Kua maoa nga tikanga mo te tangohanga i etahi waahanga engari etahi o nga umanga maha i Amerika ki te Tonga e nga umanga maha-a-iwi Pakeha me Amerika. Ka whakakapihia pea e te kotahitanga, iti ake ranei te whakakotahitanga tika mo te taha ki te tangata, na roto i ta Lander e kii ana 'he whakakotahitanga parepare e whai ana ki te raupatu i nga waahi o te mana motuhake me te tino rangatiratanga ki te tautuhi i nga kaupapa here a te iwi me nga whiringa ohanga o te rohe.' Engari, i tetahi atu taha, ka taea te tautuhi ano i nga hononga-a-rohe hei painga mo te rangatira hou. Ko te kaitono, i tenei keehi, ko te akomanga pakihi Brazilia.
Ko Brazil anake te whenua ki te whai i tetahi hanganga hanga ahumahi nui, engari ko nga toenga whenua kua toia i runga i te huarahi o te whakahekenga. He ahumahi taumaha me nga hangarau tino matatau, ko tetahi o ana kamupene rangatira ko te umanga rererangi a Embraer, e kaha ana ki te wikitoria tono i nga whenua o te ao tuatahi. Ahakoa he mea nui te noho mai o nga kamupene maha, me nga kamupene Brazilia nui e hono ana ki te whakapaipai o te ao, ko te nuinga o nga umanga ahumahi no Brazilia, a ko Brazil 'te whenua anake e whai mana ana te whakapaipai moni.' 20 Ko ia anake te bourgeoisie o Amerika Latina; e ai ki a Quijano 'ko te mea anake e puta ana nga huanga o te bourgeoisie o te motu, no te mea kua puta ona paanga ki roto, kua peka mai i roto i te ohanga o te whenua.' Engari he aha i whakamanahia ai e Quijano tana korero me te 'ahua ki?' Akene na te mea ko Brazil te toa o te ao mo te kore tauritenga, te whenua tino whakararuraru o te ao, kei reira te 10% tino whai rawa e whakahaere ana i nga moni whiwhi a te motu e 70 nga wa nui atu i te hunga rawakore 10%. Na tenei ano, ko te whenua manapori iti rawa o te rohe, 'ko te whenua anake o Amerika Latina i angitu ai te kawanatanga o mua, ehara i te mea ka noho tonu [engari ano] ki te whakahou i a ia ano mo te hangarau me ona tikanga kai.' 21 I roto i te haapotoraa, no to ’na tiaraa mana‘o tia ore no Beresilia i nia i te hoê hau manahune, e no te hamani-ino-raa i te feia veve no Beresilia.
Ko tenei akomanga pakihi kei muri i te whakakorenga a Brazil i te FTAA, na te mea me tiaki ia i a ia ano i tetahi kaupapa ka pakaru. Engari ko te ahua o tenei kaipakihi kei te arahi i te whakaurunga 'tino kee'. I Caracas, i te hainatanga o te whakaaetanga rautaki i waenganui i Brazil me Venezuela, i whakatuwherahia te Huihuinga Pakihi Pakihi Binational Entrepreneurial. I kii a Lula ki nga kaipakihi (i te mea pono, he kaipakihi Brazilia, na te mea kei te ngana nga kaipakihi Venezuelan ki te peia atu a Chavez) i tae mai: 'Whakahoahoa, mahi pakihi, whakaputa moni me nga mahi. Ko nga angitūtanga takitahi o tena o koutou katoa ka eke ano ki a tatou katoa.' 22
Whakamutunga Notes
1. Atilio Borón, 'El ALCA y la culminación de un proyecto imperial,' OSAL No. 11, Buenos Aires, Mei-Akuhata 2003.
2. Walden, 'The Meaning of Cancun,' Ae Magazine http://www.yesmagazine.org/article.asp?ID=670 2003
3. 'Analisis de coyuntura sobre ALCA me Mercosur,' Rafael Gentili, www.outrobrasil.net
4. Ko Mercosur, i hangaia i te tau 1991, ko Argentina, Brazil, Paraguay, me Uruguay. Ko te Hapori Andean of Nations (CAN) ko Colombia, Bolivia, Ecuador, Peru, me Venezuela.
5. 'Informe sobre el Mercosur,' Rafael Gentili, Noema 2004, Politicainternacional.net.
6. La República, Montevideo, Hanuere 4, 2005.
7. 'Informe sobre el Mercosur,' Rafael Gentili, Noema 2004, Politicainternacional.net.
8. Folha de São Paulo , Tihema 15, 2004.
9. 'Informe sobre el Mercosur,' Tihema 2004, Politicainternacional.net.
10. Declaración de Cuzco, www.comunidadandina.org.
11. Edgardo Lander, '¿Modelos alternativos de integración? Proyectos neoliberales y resistencias populares,' OSAL Nama 15, Buenos Aires, Hepetema-Tihema 2004.
12. Gustavo Gonzalez, 'America del ALCA al ALBA,' www.ipsenespanol.net.
13. APM (Agencia PeriodÃstica del Mercosur), 'Acuerdos Argentina-Venezuela: un ejemplo a seguir,' www.alainet.org.
14. Agencia Latinoamericana de Información y Analysis-Dos, 'Hagamos que esta sea la grand hora de Venezuela y Brasil,' www.alia2.net.
15. Aram Aharonian, 'Acuerdo estrategico Brasil-Venezuela,' www.brecha.com.uy.
16. 'Informe sobre el Mercosur', Noema 2004.
17. Raúl Zibechi, 'El Mercosur y la integración ā-rohe: Una interminable carrera de obstaculos,' Masiosare , Hōngongoi 18, 2004, www.jornada.unam.mx.
18. O Estado de São Paulo , Hurae 9, 2004.
19. Edgardo Lander, '¿Modelos alternativos de integración? Proyectos neoliberales y resistensias populares.'
20. AnÃbal Quijano, 'El laberinto de America Latina, ¿hay otras salidas?,' Revista Venezolana de EconomÃa y Ciencias Sociales , Vol. 10, Nama 1, Caracas, Jan.-Aperira 2004, www.revele.com.ve.
21. Ibid.
22. www.alia2.net.
Ko Raúl Zibechi, he mema o te poari etita o te Brecha de Montevideo ia wiki, he kaiako, he kairangahau hoki mo nga nekehanga hapori i te Multiversidad Franciscana de America Latina me te kaitohutohu mo etahi roopu hapori. He kaikoha ano ia ia marama ki te IRC Americas Program (www.americaspolicy.org), i puta tuatahi ai tenei tuhinga. I whakamaoritia mai i te reo Paniora na Alan Hynds. Whakaahua mai i igtn.org
Mō ētahi atu mōhiohio
Nga hononga-a-rohe:
CAN: Hapori Andean of Nations, tito o Colombia, Bolivia, Peru, Ecuador, me Venezuela: www.comunidadandina.org
SACN: Hapori o nga Whenua o Amerika ki te Tonga, he tekau ma rua nga whenua o Amerika ki te Tonga (ia whenua i te whenua engari ko Suriname me Guyana).
Mercosur: Maakete Whakatau ki te Tonga, ko Argentina, Brazil, Paraguay, me Uruguay: www.mercosur.org.uy
Ētahi atu rauemi:
Agencia Latinoamericana de Informatics y Tatari-Dos: www.alia2.net
Agencia PeriodÃstica del Mercosur (APM): www.prensamercosur.com.ar
Bello, Walden, 'Te tikanga o Cancun,' Ae Moheni http://www.yesmagazine.org/article.asp?ID=670
Borón, Atilio, 'El ALCA y la culminación de un proyecto imperial', OSAL No. 11, Buenos Aires, Mei-Akuhata. 2003.
Tauākī a Cuzco o te SACN: www.comunidadandina.org
Instituto de Estudios y Formación de la CTA, 'Diferencias entre Brasil y Argentina,' Buenos Aires, Paenga-whāwhā 2003, www.cta.org.ar
Laboratorio de PolÃticas Públicas: www.Politicainternacional.net
Lander, Edgardo '¿Modelos alternativos de integración? Proyectos neoliberales y resistencias populares,' OSAL Nama 15, Buenos Aires, Hepetema-Tihema. 2004.
Observatorio Social de America Latina (OSAL): http://osal.clacso.org
Quijano, AnÃbal, 'El laberinto de America Latina, ¿hay otras salidas?,' Revista Venezolana de EconomÃa y Ciencias Sociales , Vol. 10, Nama 1, Caracas, Hanuere-Aperira 2004, www.revele.com.ve
Ko te putea a ZNetwork na te atawhai o ana kaipānui.
Donate