On i te 4 o Tiurai, ka pai kia whakarerea e tatou te iwi whenua me ona tohu katoa: ona haki, ana kupu taurangi, ana waiata, tohenga ki te waiata me wehe e te Atua a Amerika kia manaakitia.
E ere anei te here ai‘a—te haapa‘oraa i te reva, te himene, te hoê otia puai roa e faatupu ai i te taparahiraa taata rahi—te hoê o te mau ino rahi o to tatou nei tau, e tae noa’tu i te racism, e te riri i te pae faaroo?
Ko enei huarahi whakaaro — i whakatupuria, i poipoia, i whakaakona mai i te tamarikitanga — i whai hua ki te hunga whai mana, me te whakamate mo te hunga kore mana.
He pai te wairua o te motu i roto i te whenua iti, karekau i te kaha o te ope hoia me te hiakai ki te roha (Switzerland, Norway, Costa Rica me te maha atu). Engari i roto i te iwi penei i a tatou - he nui, he mano tini o nga patu whakamate - he aha te whakakake kino ka waiho hei motu whakahihi mo etahi atu, mo tatou ano.
Kua whakatipuhia to tatou tangata whenua ki te kite i to tatou iwi he rereke i etahi atu, he mea rereke i te ao, he ahurei mo te morare, ka toro atu ki etahi atu whenua hei kawe mai i te ao, te herekore, te manapori.
Ko taua tinihanga whaiaro i timata wawe.
I te nukutanga o nga kainoho tuatahi o Ingarangi ki te whenua Inia i Massachusetts Bay, ka whakahēhia, ka piki te tutu ki te whawhai ki nga Inia Pequot. Ua mana‘ohia te haapoheraa o te mau Inidia e te Atua, te haruraa i te fenua mai tei faauehia e te Bibilia. Ua faahiti te mau Puritano i te hoê o te mau Salamo, te na ô ra e: “Inoia mai ia ’u, e horoa ’tu vau na oe i te mau etene ei parahiraa no oe, e ei parahiraa no oe te mau hopea o te fenua.”
I to te mau Beretane tutuiraa i te auahi i te hoê oire iti Pequot e ua haapohehia te mau tane, te mau vahine e te mau tamarii, ua parau te taata tuatapapa faaroo Puritano o Cotton Mather e: “Ua mana‘ohia e aita i iti mai i te 600 taata Pequot tei afaihia i raro i te po auahi i taua mahana ra.”
I te ahiahi o te Pakanga o Mexico, ka kii tetahi kairipoata Amerika ko ta tatou "Maifest Destiny ki te hora i te whenua i whakawhiwhia e Providence." I muri a‘e i te haamataraa o te aroraa i Mehiko, ua faaite te New York Herald e: “Te tiaturi nei matou e e tuhaa te reira no to matou tapaeraa ia ite i taua fenua nehenehe ra.”
I nga wa katoa he kaupapa pai i haere ai to tatou whenua
whawhai.
I whakaekea e matou a Cuba i te tau 1898 ki te tuku i nga Cubans, a ka haere ki te whawhai i Philippines i muri tata mai, i ta te Perehitini McKinley i kii, "ki te mohio me te Karaitiana" i te iwi Filipino.
I te wa e patu ana a matou ope taua i nga Piripini (e 600,000 nga tangata Filipino i mate i roto i nga tau torutoru o nga pakanga), ka kii a Elihu Root, to matou kaituhi o te pakanga: "He rereke te hoia Amerika i era atu hoia katoa o era atu whenua mai i te wa ka timata te whawhai. O Oia te tia‘i mua no te ti‘amâ e te parau-ti‘a, no te ture e no te nahonaho, e no te hau e te oaoa ».
Ka kite tatou i Iraki kaore he rereke o a tatou hoia. Kua mate pea ratou i to ratau ahua pai ake, i patu nga mano tini o nga tangata maori o Iraq. A kua whakaatu etahi hoia i a ratou ano he kaha ki te mahi nanakia, ki te whakamamae.
Heoi ano he patunga ratou, na nga korero teka a to tatou kawanatanga.
E hia nga wa i rongo ai matou ki a Perehitini Bush ki te korero ki nga hoia, ki te mate ratou, ki te hoki mai kahore he ringa, he waewae, he matapo ranei, he "tikama," mo te "manapori"?
Ko tetahi o nga paanga o te whakaaro o te motu ko te ngaro o te ahua o te rahi. Ko te kohurutanga o nga tangata 2,300 i Pearl Harbor ka waiho hei tika mo te patu i te 240,000 i Hiroshima me Nagasaki. Ko te kohurutanga o nga tangata 3,000 i te Hepetema 11 ka waiho hei tika mo te patu i nga mano tini o nga tangata i Afghanistan me Iraq.
Na ka whakawhiwhia te motu ki tetahi kino motuhake ina kiia he manaakitanga na Providence. I tenei ra he perehitini ta tatou, e rua nga whenua ka whakaekea i roto i nga tau e wha, nana i whakapuaki i runga i te huarahi pakanga i te tau 2004 e korero ana te Atua na roto ia ia.
Me whakahē tatou i te whakaaro he rereke to tatou iwi, he pai ake i te morare ki era atu mana emepaea o te hitori o te ao.
Me u to tatou piripono ki te iwi tangata, kaua ki te iwi kotahi.
Howard Zinn, te hoê taata pupuhi pupuhi no te Tama‘i Rahi II o te Ao nei, o te taata papai ïa i te papai “A People’s History of the United States” tino hoko rawa (Perennial Classics, 2003, putanga hou). I tohatohahia tenei waahanga e te Progressive Media Project. Īmēra ki: Progressive Media Project using our contact form.
Ko te putea a ZNetwork na te atawhai o ana kaipānui.
Donate