Ny Alatsinainy 14 Aprily, nahazo ny Pulitzer for Journalism Public Service ny Washington Post sy ny gazety Guardian US noho ny tatitra nataony momba ny fitsikilovana NSA. Manoloana ny asa mafy nataon’izy ireo dia andao isika hamerina hijery ny zava-nitranga tamin’ny taon-dasa.
Menatra sy sosotra tamin'ny fivoahan'i Edward Snowden, i Obama dia niampanga tamin'ny herintaona tamin'ny valan-dresaka ho an'ny mpanao gazety fa i Snowden dia manolotra sarin-diso momba ny NSA amin'ny famoahana ampahany amin'ny asany: "Fa tsy hoe misy vatan-kazo mivoaka eto ary misy tongotra mivoaka any," hoy izy: “alefaso fotsiny ny elefanta iray manontolo mba ho fantatry ny olona tsara izay tadiaviny. … Tsy liana amin'ny fitsikilovana olon-tsotra i Amerika,” hoy izy nanome toky antsika. Ny governemanta, hoy hatrany izy, dia tsy “mihaino ny antson'ny olona na mamaky mailaka amin'ny fomba tsy mendrika.”
Enina andro tatỳ aoriana, dia nanambara toy izao ny lohatenin’ny Washington Post: “Nandika lalàna momba ny fiainana manokana imbetsaka isan-taona ny NSA.” Tamin'ny fanaraha-maso anatiny tamin'ny Mey 2012 tamin'ireo ivon-toerana mpitsikilo any amin'ny faritra DC, ilay masoivoho mihitsy no nahita “tranga” 2,776 an'ny NSA nihoatra ny fahefany ara-dalàna. Araka ny nanamarihan'ny American Civil Liberties Union, ny lalànan'ny fanaraha-maso dia “mamela heloka be dia be”, noho izany dia manahiran-tsaina indroa ny sampan-draharaha mihoa-pampana amin'izay efa navelany hatao. Nanampy ny ACLU fa tsy tranganà fanitsakitsahana ny zon'ny olona iray fotsiny ireo tranga voalaza ireo — fa Amerikana an'arivony no voafandrika, tsy misy antony mihitsy, ao amin'ny tambazotran'ny NSA tsy manavakavaka, entin'ny solosaina.
Ny harato fanaraha-maso ataon'ny masoivoho dia mivelatra be ka tena fanararaotana, na dia voafetra ihany aza ny fahefana ara-dalàna amin'ny fitsikilovana ny Amerikana. Ny solombavambahoaka amerikana James Sensenbrenner, mpanohana ny Lalàna PATRIOT (izay notononin'ny NSA ho fahefana ambony indrindra), dia nilaza fa nikasa ny Kongresy fa tsy tokony hampiharina afa-tsy amin'ireo tranga mifandray mivantana amin'ny fanadihadiana momba ny fiarovam-pirenena izany. Tsy misy mpanao lalàna, hoy izy, dia midika fa ny mpitsikilo an'ny governemanta dia tokony ho afaka manao fisamborana ambongadiny ny telefaona, mailaka ary ny firaketana manokana an'ny Amerikana ary avy eo mitahiry izany ao anaty angon-drakitra lehibe hokarohana amin'ny sitrapo.
Fa jereo ny lasa NSA:
1. Ny antso an-telefaona telo lavitrisa atao any Etazonia isan'andro dia lasan'ny masoivoho, izay mitahiry ny metadata-n'ny antso tsirairay (laharan-telefaonan'ny antoko, daty sy ora, halavan'ny antso, sns.) mandritra ny dimy taona.
2. Isan'andro dia mamadika metadata ny goavan'ny fifandraisandavitra isaky ny antso nokarakarainy.
3. Ny antso sy mailaka rehetra any ivelany avy any (na mankany) olom-pirenena amerikana dia raisin'ny ordinatera NSA, ary mahazo alalana hihaino na hamaky ny iray amin'izy ireo ny masoivoho.
4. Ny masoivoho dia mikaroka sy maka izay rehetra ataontsika amin'ny Internet. Tsy manelingelina ny hatsaran'ny lalàm-panorenana amin'ny fahazoana didy, ny programa XKeyscore dia manangona rakitra Internet 40 lavitrisa eo ho eo isam-bolana ary manampy azy ireo ao amin'ny trano fitehirizana nomerika, anisan'izany ny mailaka, ny fikarohana Google, ny tranokala notsidihina, ny antontan-taratasy Microsoft Word nalefa, sns. Ny teti-bola dia misy ampahefan-davitrisa dolara ho an'ny “fidirana amin'ny mpiara-miasa” — izany hoe, fandoavam-bola hahazoana an'io fitaovana betsaka io avy amin'ny solosainan'ny orinasa.
5. Nilaza i Snowden fa tamin'ny androny tamin'ny naha-mpamakafaka azy, dia afaka nipetraka teo amin'ny solosainy izy ary nikasika ny hetsika Internet an'ny Amerikana — eny fa na dia ny an'ny Filoha aza. Nantsoin'ny mpikatroka mafàna fo ho lainga mampihomehy izany, saingy voaporofo fa marina i Snowden. Tamin'ny taona 2005, nisy mpandinika iray hafa nikasika ny kaonty mailaka manokana an'ny filoha teo aloha Bill Clinton.
6. Nanontaniana tamin'ny fihainoana ny loholona raha manangona angon-drakitra “amin'ny Amerikanina an-tapitrisany na (eny) an-jatony tapitrisa aza ny masoivohony”, hoy ny talen'ny NSA James Clapper: “Tsia.” Niala tsiny izy avy eo, ary nilaza fa very hevitra tamin'ny fanontanian'i Sen. Ron Wyden. Saingy rehefa nasain'i Wyden hanitsy ny valin-teniny diso tao amin'ny firaketana fandrenesana i Clapper dia tsy nety.
7. Ny fampahalalam-baovao be dia be nosintonin'ny masoivoho dia lehibe loatra ka hatramin'ny taona 2008, dia nitazona tranokala fanodinana data 150 manerana izao tontolo izao izy.
8. Tsiambaratelo ofisialy ny teti-bolan'ny NSA, fa ny antontan-taratasin'i Snowden dia mampiseho fa mahazo 11 lavitrisa dolara isan-taona eo ho eo amin'ny famatsiam-bola mivantana, miaraka amin'ny fanohanana bebe kokoa avy amin'ny Pentagon sy ny masoivoho hafa.
Vao tsy ela akory izay no nanambaran'ny filoha Obama ny “fanavaozana” ny fanangonana an-telefaonina marobe an'ny NSA. Ny fanavaozana dia mety mitaky ny orinasa finday hitahiry metadata angoniny mandritra ny 18 volana ho an'ny fampiasana ny NSA miaraka amin'ny fankatoavan'ny fitsarana manokana. Mety ho mitombina izany, saingy mbola manangona angon-drakitra betsaka momba ireo Amerikana tsy manan-tsiny an-tapitrisany - avy amin'ny orinasa ho an'ny governemanta. Ary ahoana ny amin'ny Internet, mailaka ary fanaraha-maso hafa? Ny NSA dia manana andraikitra mavesatra loatra amin'ny fandaharan'asany; tsy hahafoy ny fitsikilovana antsika izany.
Ny ZNetwork dia mamatsy vola amin'ny alalan'ny fahalalahan'ny mpamaky azy fotsiny.
hanome