ისრაელ-პალესტინასა და თურქეთის ქურთისტანში ჟურნალისტად და პოლიტიკურ აქტივისტად მუშაობამ საშუალება მომცა დამეწყო შეფასების ზოგიერთი მსგავსება და განსხვავება ორივე სფეროში წარმოებულ ბრძოლას შორის. ბოლო კვირებმა, როცა ოკუპირებულ პალესტინის ტერიტორიებზე დავრჩი, ამ საკითხზე ფიქრის შემდგომი საშუალება მომცა.
ძნელია გამოტოვო პარალელები თურქეთსა და ისრაელს შორის. თურქეთის რესპუბლიკის კონსტიტუციას აქვს ტოქსიკური დისკრიმინაციული მახასიათებლები, ანიჭებს პრივილეგიას თურქებს ეთნიკურ უმცირესობებზე, ხოლო ისრაელის სასამართლო სისტემა (ისრაელს არ აქვს კონსტიტუცია) პრივილეგიას აძლევს ებრაელებს არაებრაელებზე. ამ სახელმწიფოების უთანასწორობის ფუძემდებლური პრინციპის ასახვით, ორივე ქვეყანამ დიდი ძალისხმევა გასწია თავიანთ დიდწილად წარმატებულ მცდელობებში, რათა თავიდან აიცილონ სხვა ხალხების ემანსიპაცია, რომლებიც ცხოვრობენ თურქეთისა და ისრაელის სრული კონტროლის ქვეშ მყოფ ადგილებში.
თურქეთის ამჟამინდელი კონსტიტუცია, რომელიც შეიქმნა 1982 წელს სამხედრო ხუნტას მიერ, აცხადებს, რომ რესპუბლიკის მოქალაქეები არიან მხოლოდ "თურქული ერის" წევრები - ეს მახასიათებელი არ მოსწონდა დაახლოებით 15 მილიონ ქურთს, რომლებიც ცხოვრობენ თურქეთის საზღვრებში. მაგალითად, კონსტიტუციის მე-10 მუხლი კრძალავს ე.წ. თურქი ერის ქვეერთეულებად დაყოფას, რადგან - ზედმეტია იმის თქმა, რომ თურქი ერი განუყოფელია. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, თურქეთში ეთნიკური უმცირესობების არსებობის ცნება შეიძლება არაკონსტიტუციურად იქნას აღქმული.
ორივე სახელმწიფო უაღრესად მილიტარიზებულია და ორივე სახელმწიფოს აქვს ფართო „ანტიტერორისტული“ კანონმდებლობა - ინსტრუმენტი, რომელიც ხშირად გამოიყენება არაძალადობრივი პოლიტიკური ორგანიზაციის დასამორჩილებლად, რომელიც გამოწვევას აყენებს სტატუს კვოს. ორივე ქვეყანა რეგულარულად არღვევს ჟენევის კონვენციებს და ორივე მთავრობა პროგნოზირებად უარს ამბობს პასუხისმგებლობის აღსრულებაზე სახელმწიფო პერსონალის მიმართ, რომელმაც ჩაიდინა საერთაშორისო სამართლის აშკარა დარღვევა.
ისრაელის ებრაული პოლიტიკური ხელმძღვანელობის რასიზმი და ნაციონალიზმი ნელ-ნელა აღიარებულ ფაქტად ჩნდება, თუმცა, თურქეთის ხელმძღვანელობაც და ფართო საზოგადოებაც იცავენ მანკიერ ჯინგოიზმს, რომელიც შესაძლოა არც ისე კარგად არის ცნობილი ბევრ დასავლელში. იმის გათვალისწინებით, რომ PKK არის ორგანიზაცია, რომელიც მხარს უჭერს ქურთების პოლიტიკურ და კულტურულ უფლებებს, ხოლო ისლამური სახელმწიფო არის ექსპანსიონისტური ტაქფირი დაქირავებული ერთეული, გამოკითხვა 2014 წლის ბოლოდან ავლენს შედეგებს, რომლებიც გარკვეულწილად გასაოცარია. თურქების 43.7% მიიჩნევს, რომ PKK უფრო საშიშია, ვიდრე ისლამური სახელმწიფო, ხოლო 41.6% მიიჩნევს, რომ ისლამური სახელმწიფო უფრო საშიშია, ვიდრე PKK.
ქურთების ემანსიპაციისთვის ბრძოლას თურქეთში და პალესტინელების ბრძოლას ისრაელ-პალესტინაში აქვს ხანგრძლივი ისტორია და მრავალი აღმავლობა და ვარდნა. ამის თქმით, ამ ბრძოლების ამჟამინდელი მდგომარეობა საკმაოდ განსხვავებულია.
თურქეთში, ქურთების მოძრაობის ძირითადი ორგანიზაციები არიან ქურთისტანის მუშათა პარტია (PKK) და სახალხო დემოკრატიული პარტია (HDP). პირველი არის პოლიტიკურ-სამხედრო ორგანიზაცია, რომელიც ჩართულია თურქეთთან შეიარაღებულ კონფლიქტში სამ ათწლეულზე მეტი ხნის განმავლობაში. ეს უკანასკნელი არის პოლიტიკური პარტია, რომელმაც შეძლო თურქეთის საარჩევნო ბარიერის გადალახვა, ბოლო საპარლამენტო არჩევნებში ხმების 12%-ზე მეტი მოიგო.
თურქეთის ქურთთა რაიონებში რამდენიმე ლოკაციაზე მუშაობისას აშკარა და დაუყოვნებელი დაკვირვება იყო, რომ ეს ორი ორგანიზაცია აყალიბებს ფართო მასობრივ მოძრაობას მილიონობით აქტიური მხარდამჭერით, როგორც თურქეთში, ასევე დიასპორაში. მიუხედავად იმისა, რომ PKK-ის შიდა ძალაუფლების სტრუქტურა ძნელად არის დეცენტრალიზებული გადაწყვეტილების მიღების სახელმძღვანელოს მაგალითი, ორგანიზაციის დღის წესრიგი საგულდაგულოდ იქნა დახვეწილი ქვეყნის ქურთების უამრავ ქურთთან მჭიდრო თანამშრომლობით და, შესაბამისად, ორგანიზაცია და მისი დღის წესრიგი უზარმაზარია. მხარდაჭერა თურქეთის ქურთ მოსახლეობაში.
HDP არის ისეთივე მასობრივი მოძრაობა, როგორც პოლიტიკური პარტია. გარდა ამისა, ეს არ არის მხოლოდ „პრო-ქურთული“ პარტია, არამედ პარტია, რომელიც უბიძგებს ინკლუზიურ, მულტიკულტურულ და მემარცხენე პლატფორმას. ასეთი პარტიისთვის ხმების 12%-ზე მეტი ისეთ ქვეყანაში, როგორიც თურქეთია, გასაოცარი მიღწევაა.
მიუხედავად იმისა, რომ მოქმედებენ განსაკუთრებულ მტრულ გარემოში, სავსებით შესაძლებელია, თუნდაც სავარაუდოა, რომ PKK-მ და HDP-მა მომდევნო წლებში მოახერხონ ქვეყნის კონსტიტუციისა და უფრო ფართო პოლიტიკური კულტურის დიდი ხნის ვადაგადაცილებული რეფორმის დაცვა. ხშირად ხდება, რომ რაც უფრო მეტი ადამიანი მობილიზდება კონკრეტული საქმის ადვოკატირებისთვის, მით უფრო სავარაუდოა, რომ ისინი საბოლოოდ გაიმარჯვებენ, მაშინაც კი, როდესაც მათი მოწინააღმდეგე არის მჩაგვრელი და ძლიერი სახელმწიფო აქტორი.
პალესტინაში ასეთი გარღვევა ნაკლებად გარდაუვალია. ჩემი ბოლო ყოფნისას ოკუპირებულ პალესტინის ტერიტორიებზე მომცა კიდევ ერთი ანეკდოტური მტკიცებულება სამწუხარო ფაქტის შესახებ, რომ ისრაელის დარბევამ პალესტინელ პოლიტიკურ ორგანიზატორებზე მართლაც დაკარგა თავისი მსხვერპლი. არსებობს მრავალი შთამბეჭდავი - შედარებით მცირე - ჯიბეები სხვადასხვა ფორმის წინააღმდეგობის ისრაელის ოკუპაციის წინააღმდეგ, მაგრამ ამჟამად არ არსებობს კარგად კოორდინირებული პალესტინის მასობრივი მოძრაობა ასობით ათასი აქტიური მონაწილეთ.
ათწლეულების განმავლობაში, როდესაც PLO მართლაც იყო პალესტინელების ფაქტობრივი წარმომადგენელი, საერთაშორისო საზოგადოების ყველაზე მნიშვნელოვანი სახელმწიფოები თანამშრომლობდნენ ისრაელთან პალესტინის თვითგამორკვევის პერსპექტივის ჩახშობაში. მხოლოდ ბოლო წლებში მოიპოვა პალესტინის საქმემ უფრო ფართო მხარდაჭერა ევროკავშირსა და აშშ-ში. მიუხედავად იმისა, რომ შეიძლება გაზვიადებული იყოს იმის თქმა, რომ ეს ძალიან ცოტა გვიანია, უდავოდ იმდენად გვიანია, რომ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე ხალხზე დაფუძნებული პოლიტიკური ორგანიზაციის იმპულსი შემცირდა.
თურქეთში ქურთების ბრძოლას გარედან შედარებით მცირე მხარდაჭერა ჰქონია. PKK იყო და რჩება კრიმინალიზებული ევროკავშირის, აშშ-სა და ნატოს მიერ. თურქეთი ევროკავშირის და აშშ-ს (და, რა თქმა უნდა, ნატოს გავლენიანი სახელმწიფო) მნიშვნელოვანი მოკავშირეა. ყველაფერი, რაც ითქვა, თურქეთის ქურთების პოპულარულზე დაფუძნებული პოლიტიკური სტრუქტურების გამძლეობამ საშუალება მისცა ისეთ რამეს, რაც არაფერია აღსანიშნავი, კერძოდ, რომ ანკარა, საბოლოოდ, იძულებული იქნება ქურთებისთვის სრული უფლებები მიანიჭოს.
თუმცა, რა ელის მომავალში პალესტინის ბრძოლას, ბოლომდე ნათელი არ არის. გაჩნდება თუ არა PKK-HDP-ის პალესტინის ეკვივალენტი, თუ შეძლებენ თუ არა ისრაელი და მისი პალესტინის ხელისუფლების თანამშრომლები შეცვალონ პალესტინის პოლიტიკა პირველი ინტიფადას მასობრივი მოძრაობიდან პოლიტიციდის შემთხვევის შესწავლაში?
ZNetwork ფინანსდება მხოლოდ მისი მკითხველების გულუხვობით.
შემოწირულობა