Í dag er hann alþjóðlegur friðarsamningamaður, maður eftirsóttur af leiðtogum og ríkisstjórnum heimsins vegna ráðgjafar hans og kennari í friði, réttlæti og ofbeldisleysi á háskólasvæðum helstu háskóla og háskóla um allan heim.
Bankole Thompson, fréttaritari IPS, átti einstaklingsviðtal við manninn sem Nelson Mandela treysti hjá Sannleiks- og sáttanefndinni til að koma með kynþáttalækningar til
Tutu sagði IPS að núverandi alþjóðlega fjármálakreppa sýni að eitthvað sé athugavert við „frjálsa markaðskerfið“ og kallaði eftir endurskoðun á grundvallaratriðum kapítalismans. Hann sagði að stjórnvöld í Afríku ættu að stofna sambönd til að vernda stofnanir sínar ef vestrænar þjóðir vernda sín eigin fjármálafyrirtæki, harmaði að pólitísk og trúarleg forysta Afríku hafi brugðist Simbabvebúum og fagnaði því að Barack Obama yrði forseti í landinu.
IPS: Hvernig heldurðu að alþjóðlega fjármálakreppan muni hafa áhrif á þúsaldarmarkmið Sameinuðu þjóðanna?
DT: Auðvitað, ef það eru engir peningar frá ríku löndunum þá mun það verða mjög erfitt fyrir þróunarlöndin að ná þeim markmiðum. En ég vona að menn skoði alþjóðlega efnahagskerfið betur, því það er að mörgu leyti botninn í þessu. Eða þú gætir sagt að þeir verði að skoða grundvallarreglur kapítalismans, vegna þess að ég held að kapítalismi hafi tilhneigingu til að hvetja til einhverra minna göfugra þátta persóna okkar.
IPS: Vestræn ríki berjast gegn fjármálakreppunni með ríkisstjórnum og inngripum seðlabanka. En í
DT: Okkur er ætlað að búa í samfélagi sem er óháð innbyrðis. Ef við höldum áfram að koma fram við aðra sem utanaðkomandi - og eins og þú sérð, þegar þeir eru utanaðkomandi, þá munu þeir hafa tilhneigingu til að fá þunnan endann á prikinu - þá verðum við í vandræðum. Ég vona að þrátt fyrir að við tölum út frá veikleika ættum við að segja: „Nei, við viljum grundvallarbreytingu á efnahagskerfinu.“
Vegna þess að þeir segja "frjálsa, ekki setja upp viðskiptahindranir." En hvað gera þeir? Í Evrópusambandinu hafa þeir alla þessa miklu landbúnaðarstyrki þar sem þeir borga tvo dollara á dag fyrir hverja kú. Það er til fólk í heiminum, milljónir manna sem lifa á minna en það, og þeir segja ekkert um þeirra tegund regluverks sem setur hindranir, sem gerir það erfitt fyrir vörur frá þróunarlöndunum að keppa í sanngjarnri samkeppni á mörkuðum sínum. En nú held ég að þeim muni finnast [órólegt] að segja að miðstjórnir megi ekki grípa inn í. Þeir hafa gripið gríðarlega inn í og þeir hafa sagt að þeir hafi „frjálst framtak“. Ég veit ekki hversu „frjáls“ framtak er í raun og veru.
IPS: Efnahagssamstarfssamningarnir (EPA) sem verið er að semja á milli Afríku og Evrópu eru að mestu leyti álitnir grafa undan möguleikum Afríku til vaxtar og þróunar. Ber Afríka þá ábyrgð að koma á verndarráðstöfunum þegar hún gerir slíka alþjóðlega samninga?
DT: Ég held að þeir hafi nú miklu betri möguleika á að gera það. Við verðum að viðurkenna að að vissu leyti er okkur um að kenna í þeim skilningi að við höfum leyft fólki [að leiða] sem stundaði stórfellda spillingu, fólk sem var að hugsa um sjálft sig og var ekki þjónar fólksins. Sjáðu hvað varð um Zaire [nú Lýðveldið Kongó], til dæmis, mjög ríkt land en við vitum að mikið af auðæfum þess var geymt á svissneskum bankareikningum og slíku. Og svo verðum við líka að segja við leiðtoga okkar 'þið eruð ábyrgir fyrir fólkinu ykkar og þið ætlið ekki að nota þær stöður sem þið hafið til að auðga sjálfan ykkur, til að upphefja sjálfan ykkur, þið eruð þarna fyrir sakir fólk.'
IPS: Afrísk stjórnvöld hafa verið gagnrýnd fyrir að taka ekki harða afstöðu gegn Robert Mugabe í Simbabve. Pólitískt uppgjör þar er mjög viðkvæmt. Hvað leggur þú til?
DT: Ég sagði strax í upphafi að það hvernig við hegðum okkur sem leiðtogar lét mig langa til að hengja haus af skömm. Og ég var ekki bara að tala um stjórnmálaleiðtogana, vegna þess að ég hélt að trúarleiðtogar og aðrir þyrftu að benda á að við getum ekki horft á og séð svo marga af okkar fólki þjást svo sárt bara til þess að halda einhverjum sem vissulega átti framúrskarandi árangur sem frelsisbaráttumaður og kannski fyrstu 10 árin af frelsi í Simbabve undir eið, þegar við hugsum ekki um fjöldamorðin. Hann hafði hjálpað til við að gera Simbabve að brauðkörfu og nú er hræðilegt þegar maður hugsar um hvað gerðist. Ég myndi vona að þeir yrðu háværari.
IPS: Í aðdraganda sjálfstæðis Afríku voru flest fyrirtæki stofnuð af afrískum leiðtogum seld til fjölþjóðlegra fyrirtækja. Með núverandi fjármálakreppu eru vestrænar þjóðir að vernda eigin fyrirtæki. Nicolas Sarkozy Frakklandsforseti sagði Evrópuþinginu í síðustu viku að stofna auðvaldssjóði til að vernda fyrirtæki sín fyrir erlendum „rándýrum“. Hver er lexía Afríku?
DT: Jæja, ég vona að leiðtogar okkar hafi lært og að þeir ættu að mynda...kannski kartell. Leyfðu þeim að taka höndum saman og segja „við neitum að láta ýta okkur lengur“. Mörg lönd okkar búa enn yfir þeim auðlindum sem þróuð heimurinn þarfnast. Og við ættum að geta sagt "sjáðu, við viljum gera sanngjarnari samning en við höfum gert hingað til".
IPS: Hver eru afleiðingarnar fyrir Afríku fyrir forsetatíð Barack Obama?
DT: Ég vil bara segja að ég bið þess að bandarískir kjósendur geri rétt. Þetta verður, að ég trúi, stórkostlegur hlutur fyrir litað fólk um allan heim. En þegar þú sást hvernig tekið var á móti honum í Þýskalandi áttar þú þig á því að það er ekki bara fyrir litað fólk, þetta verður nýtt tímabil. Nýtt tímabil mun renna upp þegar Obama kemur inn í Hvíta húsið.
Menn tala stundum um and-amerískisma erlendis. Það er ekki í minni reynslu neinn and-ameríski. Það er vissulega gremja víðast hvar í heiminum [í átt að] hrokafullri einhliða Ameríku sem er litið á sem stóran frekjudreng sem neitar að skrifa undir Kyoto-bókunina þegar heimsbyggðin segir að loftslagsbreytingar séu mjög raunveruleg ógn við áframhaldandi tilvist mannkynið - þegar meirihluti heimsins undirritaði sínar eigin samþykktir um stofnun Alþjóðaglæpadómstólsins og Bandaríkin segja að við munum hoppa í vatnið og fara og gera það sem margir hafa sagt að ætti ekki að gerast - innrásin í Írak - sem hefur orðið svo hræðileg hörmung.
Og maður vonar að nýja stjórnin myndi segja "við munum losa Ameríku við hræðilega merki Guantanamo Bay, að við verðum ekki land sem gerir það mögulegt að hlutir eins og Abu Ghraib gerist."
IPS: Suður-Afríka hefur verið mikið í fréttum undanfarið og þú hefur verið mjög gagnrýninn á fyrrverandi forseta Thabo Mbeki. Hvað býst þú við af nýju umskiptin?
DT: Eitt af því merkilega hefur verið sú staðreynd að breytingar urðu án blóðsúthellinga eða hvað sem er. Það er nokkuð óvenjulegt að forseti í okkar heimshluta, þar sem kjörtímabili hans er ekki lokið, víki eins og Thabo Mbeki gerði. [Venjulega] kalla þeir á herinn og það er yfirleitt mikið blóðsúthelling. Þannig að umskiptin hafa átt sér stað.
En ég verð að segja að nýi forsetinn okkar er aðlaðandi manneskja. Hann er hófsamur maður, persónubundinn og sumar breytingarnar sem þeir hafa gert eru mjög mikilvægar eins og í heilbrigðisráðuneytinu — að við ættum að fá nýjan heilbrigðisráðherra sem talar skynsamlega um alnæmi og svo framvegis. Það eru margir plúsar. Áhyggjurnar af umskiptum eru augljóslega með tilliti til Jacob Zuma. Við vitum ekki hvort ákæruvaldið muni ákæra hann aftur og það gæti valdið ólgu.
IPS: Eftir að African National Congress (ANC) náði hámarki valda, halda sumir því fram að það hafi verið stöðug þrá fátæks svarta meirihluta Suður-Afríku til að ná efnahagslegum jöfnuði. En vandamálið, segja gagnrýnendur, er að forysta ANC er ótengd grasrótinni. Hvað finnst þér?
DT: Mjög truflandi hlutur hefur verið bilið milli ríkra og fátækra að stækka. Og ég hef sagt að fólk ætli að vera gremjulegt og segja "hvar er þessi friðararður?" Ef þú ferð til Suður-Afríku eitt af því fyrsta sem slær þig - þegar þú ert að fljúga til Höfðaborgar - sérðu kofann.
Hægt væri að leggja fram mál fyrir sérstaka Marshall-áætlun. Evrópa komst aftur á fætur eftir seinni heimsstyrjöldina vegna þess að Evrópa fékk þessa hjálparhönd Marshalláætlunarinnar. Þú ert með ríkisstjórn sem þarf að takast á við arfleifð aðskilnaðarstefnunnar, en þarf líka að takast á við kröfur samtímans og þarfir og væntingar íbúa þess. Og það er erfitt.
Ég þarf sífellt að segja við fólk „mundu þó að við höfum verið frjáls í aðeins 14 ár“. Ameríka varð frjáls um 1700 og er enn að glíma við ójöfnuð. Fátæktarstig hér [í Ameríku] getur verið nokkuð átakanlegt. Svo við segjum að gefa okkur tíma vegna þess að eitt af því ótrúlega er að Suður-Afríka ætti að hafa þann stöðugleika sem það hefur. Það er samt ótrúlegt. Þú sérð fyrirsagnirnar „grimmt kynþáttaóeirðir“ og þú heldur að það sé Suður-Afríka. Og þú lest áfram, þú finnur að það er Manchester á Englandi.
ZNetwork er eingöngu fjármagnað með örlæti lesenda sinna.
Styrkja