Tvær stórar opinberanir í síðustu viku sýna hversu langt George W. Bush-stjórnin hefur þegar fært stefnu sína í átt að endurskipulagningu súnnítasveita til að koma á jafnvægi milli áhrifa hliðhollra íranska sjíta í Írak.
Sendiherra Bandaríkjanna Zalmay Khalilzad greindi frá þessu í viðtali með Washington Post pistlahöfundur David Ignatius að hann hafi lagt framtíð hernaðaraðstoðar til ríkisstjórnar undir stjórn sjíta á borðið í þeirri viðleitni sem Bandaríkjamenn hafa lagt mikla áherslu á til að þvinga leiðtoga sjítaflokka til að gefa eftir yfirráð yfir helstu öryggisráðuneytum.
Khalilzad sagði Ignatius að nema „öryggisráðuneytum“ í nýju írösku ríkisstjórninni yrði úthlutað til frambjóðenda sem „ekki litið á sem sértrúarsöfnuð“, myndu Bandaríkin neyðast til að endurmeta aðstoð sína við ríkisstjórnina.
„Við erum að segja að ef þú velur ranga frambjóðendur mun það hafa áhrif á aðstoð Bandaríkjanna,“ sagði Khalilzad.
Khalilzad hafði áður krafist þess að innanríkisráðuneytið yrði veitt frambjóðanda utan trúarbragða, en hann hafði ekki stutt þær kröfur með hótun um afturköllun aðstoð. Hann hefur einnig beinlínis bætt varnarmálaráðuneytinu við þá kröfu í fyrsta sinn.
Í afstöðu Khalilzads felst hótun um að hætta að fjármagna einingar sem eru skilgreindar sem sértrúarsöfnuðir sjíta í stefnu sinni. Það gæti haft áhrif á meginhluta íraska hersins sem og úrvalssveitir sjía-lögreglunnar, sem eru í hávegum höfð af bandaríska herstjórninni.
Ákvörðun Khalilzads um að gera hótun Bandaríkjanna opinberlega var fylgt eftir opinberunin af Newsweek í tölublaði þess 6. febrúar að viðræður milli Bandaríkjanna og „hástigs“ uppreisnarleiðtoga súnníta séu þegar hafnar í bandarískri herstöð í Anbar-héraði og í Jórdaníu og Sýrlandi. sagði Khalilzad Newsweek, „Nú höfum við unnið pólitíska forystu súnníta. Næsta skref er að vinna uppreisnarmennina.“
Eins og þessi umfangsmikla skilgreining á pólitísku markmiði Bandaríkjanna gefur til kynna, miða þessar viðræður ekki lengur að því að kljúfa hópa sem eru síður skuldbundnir til að draga úr Bandaríkjaher, eins og Pentagon hefur verið hlynntur síðan síðasta sumar. Þess í stað virðist stjórnin nú vera reiðubúin að gera einhvers konar samninga við alla helstu uppreisnarhópa.
Talsmaður bandaríska hersins, Rick Lynch, lýsti því yfir: „Staðbundnir uppreisnarmenn eru orðnir hluti af lausninni.
Stærra samhengi þessara viðræðna er sameiginlegur áhugi á að vega upp á móti írönskum áhrifum í Írak. Bandarískir embættismenn þegja um þennan þátt stefnunnar. Samkvæmt NewsweekHins vegar útskýrir „háttsettur vestrænn stjórnarerindreki“ viðræðurnar með því að segja: „Það eru meiri áhyggjur [beggja aðila] um yfirráð Írans yfir Írak.
Áhyggjur Bandaríkjanna af hlynntum Írönskum tilhneigingum herskárra sjítaflokka sem munu ráða yfir næstu ríkisstjórn hafa aukist eftir því sem stjórnin ýtir undir herferð til að fara með kjarnorkuáætlun Írans til öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna, með hernaðarkostinn „á borðinu“. Vestrænn stjórnarerindreki sagði í samtali við Associated Press að Bandaríkin þyrftu að finna „aðra bandamenn sem munu ekki snúast gegn þeim ef allt hitnar í Íran.
Jafnvel möguleikinn á aðskildum friði milli Bandaríkjanna og uppreisnarmanna súnníta, sem felst í þessum samningaviðræðum, gefur sjítum merki um að Bandaríkin séu ekki lengur bundin þeim möguleika að styðja her og lögreglu sjíta.
Forystumenn stjórnmálaflokka súnníta líta einnig á stefnu Bandaríkjanna sem stuðning við súnníta til að takmarka völd sjíta. Íraski íslamska flokkurinn Naseer al-Any sagði Christian Science Monitor, „Við erum sannfærð um að við erum í öflugri stöðu núna. Það er breyting á því hvernig Bandaríkjamenn takast á við okkur...“
Afstaða Bandaríkjanna og stjórnmálamanna súnníta gagnvart nýju ríkisstjórninni er nú að fullu í takt. Þann 28. janúar tilkynntu stjórnmálahópar súnníta og veraldlegir stjórnmálaflokkar nýja stjórnmálaflokk til að krefjast þess að innanríkisráðuneytið væri ekki í höndum „fólks sem tengist stjórnmálaflokkum“.
Bush-stjórnin hefur reynt að finna leiðir til að vega upp á móti áhrifum frá miðjum árs 2004, einkum með því að halda stjórn hersveita og leynilögreglu úr höndum herskárra sjíta. En þar til nýlega hefur þessi viðleitni verið takmörkuð af pólitískri nauðsyn þess að sigra í stríðinu gegn súnnítum.
Leiðtogar sjíta hafa verið sannfærðir um það síðan í kosningabaráttunni í fyrra um að Washington hafi verið að gera samsæri við óvini sína um að afturkalla pólitískt vald sem sjítar höfðu náð árið 2005.
Redha Taki, embættismaður í höfuðstöðvum flokks æðsta ráðsins fyrir íslamska byltingu í Írak (SCIRI), sem fer fyrir ríkjandi bandalagi sjíta, sagði Christian Science MonitorCharles Levinson sagði að Bandaríkin séu aðeins hluti af miklu stærra hagsmunabandalagi sem er á móti pólitísku valdi sjíta í Írak, sem felur í sér Bretland, írösku súnníta og Arababandalagið.
Samnefnarinn sem sameinar alla þessa aðila er auðvitað andóf gegn íslömsku byltingarstjórninni í Íran, sem herskáir sjítaflokkar í Írak eru í takt við.
Leiðtogar sjíta telja að stefnubreyting Bandaríkjanna sé ætluð til að endursetja Baath-stjórn í Bagdad. Taki gaf sterklega í skyn Skjár að SCIRI ætlar að beita valdi ef þörf krefur til að verja núverandi ríkisstjórn. „Við hótum því að í framtíðinni munum við kannski nota aðrar leiðir,“ sagði hann, „vegna þess að við höfum sannan ótta.
Síðan bætti hann við: „Ég er reiðubúinn að fara út á göturnar og grípa til vopna og berjast til að koma í veg fyrir að einræðisherrar Baath og hryðjuverkamenn komist aftur til valda.
Þessi yfirlýsing fangar þá tilfinningu meðal margra leiðtoga sjíta og vígamanna að vera undir umsátri, sem gæti leitt til þess að þeir skipuleggi öfgafullar aðgerðir til að takast á við væntanleg tilboð óvina þeirra um að taka vald þeirra frá sér.
Allir bíða nú eftir því að sjá hversu langt Bush-stjórnin mun bera pólitíska endurskipulagningu sína. Þessar nýju ráðstafanir benda til þess að ríkisstjórnin hafi hugsanlega endurskilgreint hagsmuni sína í Írak til að draga úr mikilvægi baráttunnar gegn uppreisnarmönnum þar í ljósi meiri átaka við Íran.
Rökfræði slíkrar endurskilgreiningar á hagsmunum myndi segja til um vopnahlé við uppreisnarmenn súnníta. Það myndi ekki aðeins frelsa hina síðarnefndu til að berjast gegn al-Qaeda, heldur breyta valdahlutföllum herskárra sjíta og súnníta í Írak.
Að ganga svona langt myndi stangast á við tryggingarnar fyrir aðeins nokkrum vikum síðan um „sigur“ Bandaríkjanna í Íraksstríðinu. En í utanríkisráðuneytinu í síðustu viku var sagt að Khalilzad, höfuðpaurinn að nýju stefnunni, hefði eyra forsetans. Og nýja stefnan gæti verið einmitt það sem Donald Rumsfeld varnarmálaráðherra og aðrir harðlínumenn í Íran hafa verið að leita að.
Þó að það gæti verið leið út úr stríði sem ekki er hægt að vinna, þá hefur breyting Bandaríkjanna á pólitískri aðlögun frá sjítum og í átt að súnnítum í för með sér annan kostnað og áhættu.
Það hlýtur að draga upp á yfirborðið þær and-BNA-viðhorf sem stjórnmálaforysta sjíta og vígamenn hafa haldið meira og minna inni frá innrás Bandaríkjanna af raunsæjum pólitískum ástæðum.
Og þar sem sjítar gyrða sig fyrir uppgjör við óvini sína, munu þeir leita aðstoðar írönsku verndara sinna. Verstu kreppurnar fyrir stefnu Bandaríkjanna í Írak eru enn ókomnar.
(Inter Press Service)
Gareth Porter er sagnfræðingur. Nýjasta bók hans er Hætta á yfirráðum: Valdaójafnvægi og leiðin til stríðs í Víetnam (University of California Press).
ZNetwork er eingöngu fjármagnað með örlæti lesenda sinna.
Styrkja