Jorge Bustamante, sérstakur skýrslugjafi um mannréttindi innflytjenda, benti á alvarlegar áhyggjur af brottvísun og varðhaldsstefnu, sérstaklega í ljósi þeirrar staðreyndar að tilvik um ótímabundið gæsluvarðhald væru algeng. Aðrar áhyggjur voru meðal annars skortur á réttlátri málsmeðferð, fangelsun barna og ungbarna, fangelsaðir innflytjendur sem sæta einangrun, hugsanlega svefnskorti og útsetningu fyrir miklum hita og kulda.
„Bandaríkin skortir skýra, samræmda, langtímastefnu til að bæta virðingu fyrir mannréttindum farandfólks,“ segir í skýrslu Bustamante.
Skýrslan var skrifuð eftir umdeilt staðreyndaleit í Bandaríkjunum í apríl sl. Heimsóknin var skipulögð til að kanna áhyggjur af mannréttindum 37.5 milljóna farandfólks í landinu, þar á meðal handahófskennda gæsluvarðhald, aðskilnað fjölskyldna, ófullnægjandi skilyrði gæsluvarðhalds, málsmeðferðarbrot í refsi- og stjórnsýslulögum, kynþátta- og þjóðernismismunun, handahófskenndar og sameiginlegar brottvísanir og brot á réttindum barna og kvenna.
„Skýrslan gerir það ljóst að lög, stefnur og venjur bandarískra stjórnvalda eru aðal sökudólgurinn fyrir viðvarandi misþyrmandi meðferð og ofsóknir sem innflytjendafjölskyldur, verkamenn og samfélög verða fyrir. Fram Colin Rajah, forstöðumaður National Network for Immigrant and Refugee Rights (NNIRR) International Migrant Rights and Global Justice Program. „Niðurstöðurnar eru ákæra gegn bandarískum innflytjendalögum og framfylgd og endurspegla þær kvartanir sem við höfum skjalfest víðsvegar um landið.
NNIR gaf út skýrslu, "Ofurárás, undir umsátri: Bandarísk innflytjendalög og framfylgd eyðileggja réttindi innflytjenda18. janúar þar sem skráðar voru yfir 100 sögur af mannréttindabrotum sem gefa sönnunargögn til „mannúðarkreppa“ innflytjendur standa frammi fyrir í Bandaríkjunum.
Samkvæmt Jennifer Turner, sem gaf a yfirlýsingu 7. mars til mannréttindaráðsins fyrir hönd American Civil Liberties Union (ACLU), handtók heimavarnarráðuneytið 322,000 farandfólk árið 2007.
„Vöxtur innflytjendafangelsis hefur leitt af sér mjög erfiðar innilokunaraðstæður, svo sem afar ófullnægjandi heilbrigðisþjónustu, líkamlega og kynferðislega misnotkun, offjölgun, mismunun og kynþáttafordóma,“ sagði Turner.
Eitthvað til að fela?
Bustamante mætti andspyrnu bandarískra embættismanna á síðasta degi ferðar sinnar til Bandaríkjanna þegar honum var meinaður aðgangur að fangageymslum í Texas og New Jersey. Í bréfi Zalmay Khalilzad, sendiherra Bandaríkjanna hjá SÞ, sagði Bustamante: "Báðar þessar heimsóknir voru hluti af samþykktri ferðaáætlun sem samþykkt var við ríkisstjórn Bandaríkjanna. Í hvorugu tilvikinu hefur [Bandaríkja] ríkisstjórnin ráðfært mig við mig um breytingarnar, eða veitt einhverja skýringar á nauðsyn slíkrar afpöntunar.“
Í viðtali við The New York Times Bustamante sagði: „Mín túlkun er sú að einhver í ríkisstjórn Bandaríkjanna sé ekki stoltur af því sem er að gerast í þessum miðstöðvum.
Á meðan embættismaður utanríkisráðuneytisins staðfesti að heimsóknirnar hafi verið skipulagðar af stjórnvöldum, sakaði Joseph W. Oxley, sýslumaður í Monmouth-sýslu (NJ), Bustamante um að hætta við heimsóknina - nokkuð sem rannsóknarmaður Sameinuðu þjóðanna hefur alfarið neitað. Heimsókninni í T. Don Hutto fangavistarfangelsið í Texas, sem er rekið af Corrections Corp. of America (stærsta fangelsiskerfi landsins í hagnaðarskyni), var að sögn aflýst vegna máls gegn aðstöðunni sem var í gangi á þeim tíma - þó talsmaður f.h. Bandaríska innflytjenda- og tolleftirlitsstofnunin sagði að heimsóknin hefði aldrei verið samþykkt.
Málsóknin málsókn, sem ACLU lagði fram fyrir hönd 26 innflytjendabarna sem voru í haldi í fangelsinu með foreldrum sínum, var settust í ágúst. ACLU lýsti því sem "tímamótabyggð", sem bætti aðstæður fyrir börn og fjölskyldur þeirra. Sumar úrbætur eru ma: börn þurfa ekki lengur að klæðast fangabúningum, þeim er ekki lengur hótað af vörðum að vera aðskilin frá fjölskyldum sínum og þeim er nú boðið upp á næðisgardínur þegar þau nota baðherbergið.
Öll börn sem áður voru í haldi var sleppt dögum áður en sátt náðist.
„Mér líður miklu betur, ég er rólegur, ég get gert hluti núna sem ég gat ekki gert þar,“ sagði Andrea Restrepo, 12 ára gamalt barn frá Kólumbíu, haldið með 9 ára systur sinni. "Ég er að reyna að gleyma öllu um Hutto. Mér finnst ég frjáls. Þetta var martröð."
Barbara Hines, forstöðumaður lagadeildar innflytjendadeildar háskólans í Texas, sagði að upplifunin í Hutto væri „ólýsanlegt áfall fyrir mörg barnanna sem við vorum fulltrúar fyrir“.
Washington „vonbrigði“ vegna skýrslunnar
Jan Levin, háttsettur yfirmaður hjá bandarísku sendinefndinni hjá SÞ, gaf strax út sendi frá sér svar við mjög gagnrýna skýrslu Bustamante.
„Mér þykir leitt að segja að ríkisstjórn mín hafi orðið fyrir vonbrigðum með skýrslu sérstaks skýrslugjafa, sem inniheldur verulegar rangfærslur og rangtúlkanir á lögum og stefnu Bandaríkjanna,“ sagði Levin.
Hún gagnrýndi Bustamante fyrir að hafa ekki notfært sér þær upplýsingar sem honum eru tiltækar í gegnum stjórnvaldsleiðir. En Bustamante hitti fjölmarga embættismenn á staðnum, fylki og sambandsríki. Það sem Washington gæti ekki verið sammála eru upplýsingarnar sem safnað hefur verið frá farandfólki sem hefur verið í haldi, sem og fjölmörgum mannréttindasamtökum og öðrum frjálsum félagasamtökum.
En Levins skoðun er sú að skýrslan hafi verið of neikvæð og þar af leiðandi hafi hún birt „ófullkomna og hlutdræga mynd af mannréttindum farandfólks í landinu“.
Kelly Nantel, talskona bandarískra innflytjenda- og tollaeftirlits, sagði Bustamante hafa mistekist að taka inn í skýrslu sína vernd innflytjenda sem fyrir hendi er, svo sem réttinn til að mótmæla varðhalds- og brottvísunarstefnu. En fullyrðingar Nantels um réttláta málsmeðferð fyrir farandfólki var tekið til fulls í skýrslunni.
„Árið 2005 mættu 65 prósent innflytjenda við yfirheyrslur í varðhaldi án þess að hafa fengið lögfræðiráðgjöf,“ segir í skýrslu SÞ. „Þrátt fyrir andstæð og lagalega flókið eðli brottvísunarmeðferðar og þær alvarlegu afleiðingar sem eru í húfi, fá fangar ekki skipaðan verjanda.
Skýrsla SÞ lagði fram ýmsar ráðleggingar til Washington til að hjálpa þeim að fara að alþjóðalögum og bæta mannréttindavernd farandfólks. Það væri góður staður til að byrja að afnema skyldufangelsi, fangelsa ekki barnafjölskyldur og tryggja lögfræðiráðgjöf fyrir innflytjendur í haldi. Hvort Bush-stjórnin reyni að taka á og laga þessi vandamál er mjög ólíklegt, á meðan ekki má búast við miklu meira af demókrataþingmönnum. Reyndar hefur fulltrúinn Heath Schuler (D-NC 11.). nýlega lagt til lögin um Secure America Through Verification and Enforcement (SAVE), sem gætu hótað fangelsisvist yfir embættismenn kirkjunnar, mannúðarstarfsmenn og alla aðra sem bjóða óskráðum innflytjendum aðstoð með því að tilnefna þessa miskunnsamu borgara sem „geimverusmyglara“.
Það sem er ljóst er að það er mikið mannréttindastarf framundan í þágu innflytjenda hér á landi. Komandi kosningar geta þjónað sem farartæki fyrir þetta, en skýrsla SÞ getur verið teikning.
Cyril Mychalejko er ritstjóri hjá www.UpsideDownWorld.org.
ZNetwork er eingöngu fjármagnað með örlæti lesenda sinna.
Styrkja