Í dag fer hernám breskra verkfræðinga inn á fimmta áratuginn. Það verður engin minning, þrátt fyrir manntjón og gruggugt í kringum það sem þar er að gerast. Samt er heill íbúi, gerður útlægur frá heimalandi sínu og svikinn af breskum stjórnvöldum, að herða herferð sína til að snúa aftur heim. Næstu vikur kunna að ráða örlögum þeirra. Fyrir fjörutíu árum í þessari viku, á meðan Afríku- og Asíulönd voru að kasta af sér breskri yfirráðum, voru embættismenn Whitehall uppteknir við að stofna nýja nýlendu. Breska Indlandshafssvæðið (Biot) varð til með því að greina Chagos-eyjahópinn frá Máritíus og öðrum smáeyjum frá Seychelles-eyjum, þá báðar breskar nýlendur. Máritíus fékk 3 milljónir punda í bætur; árið eftir undirrituðu Bretar hernaðarsamning við Bandaríkin um leigu á stærstu eyjunni, Diego Garcia, til 50 ára.
Washington vildi fá eyjuna sem herstöð og tók það skýrt fram að hún væri ekki reiðubúin að sætta sig við neina íbúa þar - svo Bretar fluttu þá alla 2,000 með valdi, en þeir fóru síðast 1973. Alla tíð síðan, Chagossians, sem flestir búa við fátækt á Máritíus þar sem Bretar vörpuðu þeim, hafa barist fyrir rétti sínum til að snúa aftur. Árið 2000 unnu Chagoss-menn óvenjulegan lagalegan sigur sem leyfði þeim að snúa aftur til úteyjanna í eyjaklasanum. En á síðasta ári hnekkti ríkisstjórnin þessari ákvörðun með því að gefa út fyrirskipanir í ráðinu um að banna eyjabúum að snúa aftur. Nema þessi ákvörðun verði hnekkt af hæstarétti í næsta mánuði, gætu örlög Chagossanna verið innsigluð.
Búast má við að slíkar aðgerðir verði almenningur reiði. Samt státar utanríkisráðuneytið sér í ársskýrslu sinni: „Við höfum varið með góðum árangri lagalega áskorun frá Chagossian þjóðinni ... sem hafði leitað bóta og aðstoðað við endurbúsetu. Ríkisstjórnin hefur líklega eytt um 1 milljón punda af opinberu fé til að sigra Chagossana.
Slíkt miskunnarleysi stjórnvalda í garð Diego Garcia er langvarandi. Embættismenn utanríkisráðuneytisins í Wilson-stjórninni sögðu í leynilegum skjölum daginn eftir stofnun Biot að „best væri að forðast allar tilvísanir í fasta íbúa“ eyjanna. „Besti markið … til að slá á,“ héldu þeir áfram, var að „þetta fólk er Máritabúar og Seychellois“. Bretar hunsuðu ályktun allsherjarþings Sameinuðu þjóðanna þar sem þeir voru hvattir til að sundra ekki yfirráðasvæði Máritíus, en breskir embættismenn skrifuðu leynilega um „brýna nauðsyn þess að rýma fasta íbúa sína“ til að gera ljóst að eyjarnar væru „varnarvirki en ekki ný nýlenda“.
Nýjasti áfangi blekkingar felur í sér þá fullyrðingu að endurbúsetja Chagos-eyjar sé óframkvæmanleg, hrakin af óháðum umhverfissérfræðingum og reynslunni af flóðbylgjunni í Asíu í desember síðastliðnum. Jafnvel 6ft bylgjan sem skall á Diego Garcia olli engum skemmdum á aðstöðu. Þar að auki hafa eyjarnar þegar verið endurbyggðar - af bandaríska hernum, sem hefur byggt bókasafn, pósthús, banka og kapellu fyrir 1,700 hermenn þar og nóg húsnæði fyrir 1,500 borgaralega starfsmenn. Heimasíða bandaríska sjóhersins fullvissar komandi hermenn um að „persónuleg lífskjör á eyjunni séu frábær“ og mistekst að trufla þá með því að minnast á útlæga íbúa.
B2 laumusprengjuflugvélar byggðar á Diego Garcia hafa verið notaðar gegn Írak í kjölfar þess að Blair-stjórnin samþykkti um mitt ár 2002 beiðni Bandaríkjamanna um að hafa þær þar aðsetur. Leynilegt minnisblað Downing Street frá júlí 2002, sem lekið var fyrir nokkrum mánuðum, kom skýrt fram að bandaríski herinn liti á Diego Garcia stöðina sem „mikilvæga“ fyrir alla innrásarmöguleika í Írak.
Jafnvel myrkari eru fréttir í bandarískum og kanadískum fjölmiðlum um að Diego Garcia sé notaður til að halda grunuðum hryðjuverkamönnum utan seilingar Bandaríkjanna og alþjóðalaga. Bresk stjórnvöld hafa stöðugt neitað því að fangar frá Afganistan eða Írak hafi verið í haldi Diego Garcia. Samt sagði Amnesty International við yfirheyrslu í öldungadeild Bandaríkjaþings í júní að eyjan væri ein í neti leynilegra fangastöðva CIA, þar sem „fangar eru í haldi handahófskennt, án samskipta og ótímabundið án heimsókna Rauða krossins“.
Chagos-eyjarnar eru, líkt og Írak, hertekið landsvæði en samt hefur þetta litla samfélag átt fáa alþjóðlega vini. Sagan af Diego Garcia er ákæra fyrir stjórnmálamenningu Bretlands sem og stefnu stjórnvalda. Ef ríkisstjórninni tekst í næsta mánuði að verða fórnarlambið á þessu samfélagi sem hefur lengi verið misnotað, þá er það á okkar ábyrgð.
· Mark Curtis, höfundur Unpeople: Britain's Secret Human Rights Abuses, var forstjóri World Development Movement
ZNetwork er eingöngu fjármagnað með örlæti lesenda sinna.
Styrkja