Í desember 2001 hrundi efnahagur Argentínu undir þunga skulda, ráðgjafar Alþjóðagjaldeyrissjóðsins og ríkisstjórnar sem, því miður, fór eftir þeim ráðum. Hrunið og efnahagsstefnan sem leiddi til þess er vel skjalfest. Viðbrögð fólksins, sem fór út á götur með potta og pönnur og henti út fjórum forsetum í röð á tveimur vikum, hefur einnig verið skjalfest. En íbúar Argentínu hafa líka verið að byggja eitthvað upp, gera tilraunir með beint lýðræði, á áhugaverðan hátt og víða um landið.
Strax kreppan
Hvernig líta hlutirnir út á vettvangi í Argentínu í dag? Fyrst þarftu að hugsa um Argentínu eins og þú hugsar um Spán eða Ítalíu. Buenos Aires er með neðanjarðarlestakerfi, samgöngulestir, háar skrifstofubyggingar, götukaffihús, breiðbraut eins og leikhúshverfi, osfrv... Fólk kaupir matinn sinn í matvöruverslunum og almennt er mjög lítið um óformlega hagkerfið sem er ráðandi í fátækari löndum. Utan höfuðborgarinnar er fólk almennt minna evrópskt og fátækara. Um þriðjungur íbúanna býr í Buenos Aires. Piqueteros eru verkalýðsflokkurinn í hreyfingunni og þjást meira.
Piqueteros hafa mótmælt með því að loka helstu þjóðvegum og olíuhreinsunarstöðvum. Cacelerazo-hjónin, af millistéttarhópi, hafa mótmælt með því að berja potta og í auknum mæli rústa bönkum. Ein manneskja sagði, þeir kalla cacelerazos millistétt (mótmæli þar sem þeir lemja potta og rústa stundum banka), en þeir eru í raun bara fólkið sem græðir nokkur hundruð dollara á mánuði og gat haft nóg til að setja peninga í sparnaðarreikningur. Piqueteros eru svangir og þess vegna eru þeir að loka vegi. Þó sumir séu að tala fyrir róttækum breytingum og byltingu, eru beinar kröfur þeirra um mat og störf. Í grundvallaratriðum borða þeir brauð og drekka mikið af maka. Það eru til fullt af mismunandi hópum piqueteros með margvíslega pólitík frá sósíaldemókratíu til sósíalisma í minna róttæka endanum til maóisma, trotskisma og anarkisma meðal róttækra. Margir piqueteros hópar eru tengdir stéttarfélögum eða stjórnmálaflokkum.
Jafnvel miðað við ástandið eru margir Argentínumenn enn að sinna daglegum viðskiptum. Enn er fólk á veitingastöðum, kaupir mat, fer í vinnuna og reynir almennt að gera það besta úr því. Fyrir ári síðan virtust allir í Buenos Aires vera þunglyndir. Í dag er ástandið hlutlægt verra, en það er einhver von um að reka AGS út. Hvert sem þú ferð fordæmir fólk AGS. Það er orðið þjóðleg afþreying að svívirða AGS. Ástæðan er sú að þegar ýtt er á hausinn vita allir að IMF hefur miklu meira vald í Argentínu en nokkur annar.
Þinghreyfingin
Alþýðuþing eru að verða mikilvæg skipulagsleið. Í Buenos Aires, til dæmis, á meðan fullt af hverfum hefur ekki þing (oft hverfi með sterka pólitíska viðveru), þá eru um 80 „lýðsþing“ og enn fleiri í afskekktum svæðum.
Samkomurnar vinna svona. Fólk var pirrað yfir corilitos (takmörkunum á bankastarfsemi), svo það fór að fara út á götur og lemja í potta. Að mestu leyti var þetta ekki skipulagt af neinum hópi, en þegar fólk heyrði potta berja fór það út á götur og sameinaðist þeim. Eftir 20. desember þegar þeir steyptu De La Rua af stóli
hélt áfram mótmælum. Fólk gat fundið nágranna sem voru einnig í uppnámi vegna háværs pottabangs. Þaðan fór fólk bara að tala. Svo virðist sem samkomurnar hafi sannarlega verið sjálfsprottnar. Það voru fullt af skipuleggjendum sem tóku að sér að vinna að þeim en þeir eru ekki verkefni neins fyrirliggjandi hóps. Reyndar hefur verið mikil spenna innan þinganna þar sem reynt er að þvinga burt hvaða vinstriflokka og hugsanlega leiðtoga sem gætu stofnað þinghreyfinguna.
Þingunum er því ágengt að beinu lýðræði. Þingin líta á það að innleiða kerfi beins lýðræðis sem leið til að hafna stjórnmálum. Stjórnmál í Argentínu eru að sumu leyti svipuð Bandaríkjunum. Þú ert með tvo stóra flokka sem reka dýrar fjölmiðlamettaðar herferðir en hafa engan efnislegan stefnumun á milli þeirra. Ólíkt Bandaríkjunum er hins vegar pólitíska og efnahagslega kerfið haldið uppi af mun sterkara kerfi verndara og spillingar. Flokkarnir eru mjög pólitískir vélar.
Það hafa verið margar mjög sterkar stjórnmálahreyfingar í Argentínu og allar verða þær undirbýrðar af þessari samvinnu leiðtoganna og samtakanna inn í forréttindakerfið. Íbúar Argentínu hafna fulltrúalýðræði vegna þess að það er enginn möguleiki á breytingum innan þess kerfis. Þetta er ekki fræðileg umræða. Þú getur lesið ritstjórnargreinar í blaðinu um hvernig Dualde (núverandi forseti) þarf bara að finna leiðtogana svo hann geti keypt þá af. Þetta er það sem gerðist fyrir þrjú helstu verkalýðsfélögin og marga aðra hópa í fortíðinni.
Þannig að fólkið kom ekki til beins lýðræðis með vitsmunalegri gagnrýni á þvingun fulltrúakerfa heldur frekar vegna þess að það vill og þarfnast raunverulegra breytinga og það lítur á þetta sem eina leiðina út.
Þingin hafa einnig nokkurn flokksfjölbreytileika. Þing eru byggð í hverfum – þannig að í auðugum hverfum eru þátttakendur efnaðir og í fátækum hverfum eru þeir fátækir. Almennt eru cacelerazos álitnir „millistétt“ og piqueteros eru verkamannastétt, en þingin eru bæði.
Hver samkoma er „autoconvacado“ sem þýðir sjálfsafgreiðslu. Þeir hafa yfirleitt eitthvað eins og vinnuhópa sem hittast aðskilið frá barrio (hverfis)þinginu. Vinnuhóparnir (aftur enskt hugtak sem þýðir ekki beint), hittast einu sinni í viku og gefa þinginu skýrslu. Þingið er þar sem tillögur um samþykki annarra þinga eru búnar til. Í grundvallaratriðum er það hvernig það virkar er barrio-þing sem kemur með tillögu. Venjulega til að hafa mótmæli á þessum eða hinum degi, taktu nokkur
eins konar aðgerðir í samstöðu með piqueteros, eða að fordæma nýfrjálshyggjuna og krefjast eignarnáms alls erlends fjármagns og fjárfestinga í landinu. Barrio greiðir síðan atkvæði um það. Fólk getur kosið á þrjá vegu. Já, nei, eða sitja hjá. Ef neiið vinnur er tillagan felld. Ef þeir sem sitja hjá telja stóran hluta atkvæða þá fer það aftur til endurvinnslu og verður lagt fram í næstu viku. Ef Já vinnur þá er það samþykkt. Svipuð ferli virka á staðbundnum barrio þingum, interbarrio's og landsmönnum. Engin tillagnanna er bindandi. Atkvæðagreiðsla miðast við að allir sem sitja viðstaddir séu ekki á einu þingi eins atkvæðakerfi. Þetta er gróft meirihlutakerfi þó satt að segja sé það á hreyfingu og enginn telur atkvæðin mjög náið. Í milligöngunni sá ég fólk keppa um atkvæði. Í grundvallaratriðum gera þeir það með því að öskra og verða í uppnámi. Síðan endurtaka þeir atkvæðagreiðsluna og atkvæðateljararnir telja nánar.
Interbarrio er skipulögð af skiptihópi, þremur staðbundnum þingum í hverri viku. Hvert þing fær mann til að taka til máls, fyrst til að halda smá pólitíska deilurræðu síðan til að flytja tillögu þings síns. Einhver skrifar þær niður og eftir nokkrar klukkustundir af þessu fara þeir að kjósa. Indymedia fólkið (og aðrir) skrifa þær niður og setja þær á vefinn fyrir fólk sem var ekki þar. Mörg sveitarfélög birta einnig fundargerðir/athugasemdir/ákvarðanir sínar á indymedia.
Erfitt er að segja til um hversu stór hluti þjóðarinnar tekur þátt í þessari starfsemi. Íbúar í Stór-Buenos Aires eru um 10 milljónir og það eru um 1000 til 3000 manns á milligöngunum. Það er mjög greinilega útbreidd andstaða við ríkisstjórnina og þá sérstaklega AGS.
Ég las nýlega grein þar sem talað var um að stjórnmálamenn yrðu fyrir árás þegar þeir sáust og greindust á almannafæri. Fólkið á þingunum er að stærstum hluta að stíga sín fyrstu skref inn í stjórnmálin.
Þeir tákna í raun að einhverju leyti vakningu hins áhugalausa þögla meirihluta. Fólk sem hafði lagt hart að sér, hugsað um fjölskyldur sínar og látið stjórnmálamenn vera. Núna eru þeir reiðir og halda að enginn stjórnmálamaður eða flokkur geti lagað hlutina. Ég held að ég hafi heyrt að það hafi verið 60 til 80 samkomur í Buenos Aries og fleiri hefjast alltaf. Ég heyrði að fjöldi fólks sem tók þátt hefði farið fækkandi þó þingum fjölgaði og pólitísk skuldbinding þeirra hafi dýpkað. Þetta er ástæðan fyrir því að ef þinghreyfingin ætlar að halda áfram að vaxa þá þarf hún að vera knúin af eldi hrunandi nýfrjálshyggju.
Kúgun og sinnuleysi
Viðbrögð yfirvalda við hreyfingum fólksins í Argentínu hafa verið misjöfn. Herinn / lögreglan eru viðbjóðsleg í sumum mótmælum og eru alvarlega kúgandi, en stundum eru þeir það ekki. Eins og í einni lokun á aðalveginum inn í Buenos Aires voru aðeins hálfur tugur lögreglumanna og þeir héldu sig mílu neðar á veginum. Eitt sinn sat ég á veitingastað og lítil mótmæli, kannski 1000 manns, voru að hindra umferð fyrir utan. Þeir voru bara á ferð um borgina og lokuðu stór gatnamót, settust niður um stund og héldu svo áfram. Það eina sem lögreglan gerði var að beina umferð. Nógan tíma lét löggan í rauninni bara fólk ráðast á bankana. Stundum þegar þeim fannst þeir hafa yfirhöndina ýttu þeir fólki frá bönkunum. Það var lokun á stóru olíuhreinsunarstöðinni sem það voru 2000 löggur sem komu þegar þeir vildu loksins hreinsa hana. Almennt séð er ekki sýnileg viðvera lögreglu á neinum þingum. Þegar við tókum viðtöl á þinginu virtist þingfólkið ekki taka þingin mjög alvarlega.
Ég held að lögreglan hafi fyrirskipanir um að hefja ekki árekstra nema hún þurfi virkilega á því að halda vegna þess að hún hefur áhyggjur af því að hlutirnir fari úr böndunum.
Skynjun íbúa
Herskáar aðgerðir á götum úti og á þingum eiga samúð margra. Á hverjum degi má sjá í fréttum fólk í viðskiptajakkafötum ráðast á og rústa banka. Sjónvarpið sýgur og er hægri væng, en þeir eru að fjalla um það sem er að gerast. Í blöðunum eru greinar um vöruskiptakerfin. Þeir fjalla um vikulega interbarrio-samkomuna, en þeir styðja auðvitað ekki. Þrátt fyrir að fjölmiðlakerfið sé í grundvallaratriðum fyrirtækja og hægri sinnað búa margir blaðamenn við sömu vandamálin og allir aðrir.
Þegar ég spurði leigubílstjóra hvað honum fyndist um piqueteros sagði hann „hvað annað eiga þeir að gera“ og að lokun á vegum „var mikilvægur þáttur í baráttunni“. Sem sagt, það eru stórir hlutar þjóðarinnar sem hefðu ekki einu sinni heyrt um þingið.
Aðalatriðið á dagskrá þinganna er höfnun fulltrúa. Í þessu eru þeir virkilega studdir af almenningi. Mið-vinstri blaðið, síða 12, gerði skoðanakönnun þar sem þeir komust að því að 61% þjóðarinnar trúði ekki á fulltrúalýðræði. Það er mikið mál.
Auðvitað eru nýfrjálshyggjumenn að segja að það þýði að fólk vilji einræði eða einhverja chavez/castró týpu, en það er ekki satt. Fólk krefst lýðræðis og fulltrúalýðræði hefur mistekist og þess vegna er verið að leita annarra kosta.
Önnur bein-lýðræðisleg starfsemi
Argentínumenn hafa gert meira en að búa til þing. Starfsmenn hafa hertekið verksmiðjur og reka þær án eigenda. Það eru örugglega hlutar hreyfingarinnar sem eru stefnumótandi og miða að olíuiðnaðinum til að leggja ríkisstjórnina niður. ég
veit að eitt af þingunum vinnur að því að byggja upp bandalag við starfsmenn sjúkrahússins í hverfinu þeirra til að búa til varakerfi til að veita heilbrigðisþjónustu. Ég held að það sem Argentína þurfi að einhverju leyti til að hlutir geti haldið áfram með verkefni róttækra breytinga sé sambland af áframhaldandi geðveiki sem Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn hefur beitt og þingunum og öðrum pólitískum formum til að byrja að þróa eigin kerfi til að veita þeim hlutverkum stjórnvalda sem ríkisstjórnin er. ekki að gera. Þetta ferli tekur tíma og er knúið áfram af áframhaldandi árásum stjórnvalda á félagslega og efnahagslega kerfið. Í ljósi þess að Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn er alls ekki fús til að íhuga aðra líkan og ríkisstjórnin er kjöltuhundur AGS, lítur út fyrir að möguleiki sé á jákvæðri niðurstöðu.
Evan Henshaw-Plath, aktívisti í sjónvarpi, er staddur í Argentínu og greinir frá ástandinu þar. Dru Jay er indymedia aðgerðasinnar í Kanada. Justin Podur er ZNet fréttaskýrandi.
Indymedia er í Argentínu að taka viðtöl. Hér eru nokkrar góðar:
Izquierda Unida en Argentina, eftir Ana Nogueira
Yfirtaka Brukman verksmiðjunnar í Argentínu, Ana Nogueira
Samtöl í Argentínu, Ana Nogueira
ZNetwork er eingöngu fjármagnað með örlæti lesenda sinna.
Styrkja