Þegar George W. Bush var ríkisstjóri í Texas, var grundvallarstefna hans að taka stöðu og neita að víkja, í von um að leggja aðra í einelti til að fallast á. Aðeins þegar hann mætti mikilli andstöðu dró hann aftur og gerði málamiðlanir. Við erum að sjá sömu stefnu í stefnu hans varðandi Írak. Undanfarnar vikur hefur forsetinn reynt að leggja Sameinuðu þjóðirnar og nú þingið í einelti til að leyfa honum að ráðast á Írak og steypa leiðtoga þess frá völdum. Líklegt er að hann verði að ósk sinni. En stærra vandamálið er ekki hvað mun gerast ef enginn stendur uppi gegn Saddam Hussein. Það er það sem mun gerast ef enginn stendur upp við forsetann og sýn hans um siðferðilega skýrleika.
Stjórnarskráin okkar skildi eftir vald til að lýsa yfir stríði við þingið vegna óttans um að ef forsetinn gæti beitt sér einhliða gæti hann reynt að auka sjálfan sig með því að taka landið í hvert stríðið á eftir öðru. Þótt forsetinn gæti alltaf varið þjóðina ef á hann yrði ráðist, gat hann ekki hafið stríðsrekstur án samþykkis þingsins. Á 20. öld hefur hlutverk þingsins hnignað af nauðsyn, þannig að vald forsetans til að hefja stríð hefur að mestu verið bundið af innanlandspólitík, hótunum um kjarnorkuhefnd og alþjóðalögum.
Hin nýja stefna Bush-stjórnarinnar um fyrirbyggjandi árásir er hættuleg viðbót við þessa blöndu, sem skapar fjölda slæmra hvata. Einfaldlega með því að tilkynna framtíðarógnir sem verðskulda fyrirbyggjandi aðgerðir, geta forsetar náð stjórn á pólitíska sviðinu. Forseti sem fer með landið í stríð ýtir öllum öðrum áhyggjum til hliðar. Með því að færa herafla þjóðarinnar frá einni hernaðarsókn í aðra getur hann beint athyglinni frá innanlandsbrestum og utanríkisstefnuglöpum. Því oftar sem forsetinn ræðst í forvarnarskyni á önnur lönd, því meiri líkur eru á því að landið okkar verði fyrir árásum. Forsetinn getur þá réttlætt frekari hernaðaraðgerðir sem svar og enginn þjóðrækinn Bandaríkjamaður mun vera á móti því.
Þannig getur forsetinn í raun stjórnað með stríði, með hörmulegum afleiðingum fyrir þjóðina og heiminn. Vopnuð kenningunni um forskot hersins gæti hin eilífa pólitíska herferð, sem síðasti forseti okkar fullkomnaði, orðið ævarandi hernaðarherferð verðandi forseta.
Bush forseti hafði góða ástæðu til að fara með okkur í stríð eftir 11. september. Hann hefur samt ekki náð yfirlýstu markmiði sínu um að útrýma al Kaída eða ná Osama bin Laden. Þar sem sigur er ekki náð og Afganistan enn óstöðugt hefur hann nú reynt að beina athygli okkar að nýju stríði við Írak. Aftur gæti hann haft góðar ástæður fyrir því. En við verðum að huga að heildarmyndinni. Þingmenn sem ræða heimild fyrir árás á Írak ættu að spyrja forseta harðra spurninga um hvaða framtíðarhernaðaraðgerðir hann er að íhuga. Eins og utanríkisstefna forsetans gengur fyrir sig er Írak kannski ekki síðasta stríðið sem hann biður okkur um að berjast.
Forsetinn hefur þó rétt fyrir sér í einu. Í dag stendur heimurinn frammi fyrir einum manni vopnuðum gereyðingarvopnum, sem sýnir árásargjarnt, eineltislegt viðhorf, sem gæti vel steypt heiminum í glundroða og blóðsúthellingar ef hann reiknar sig rangt. Þessi manneskja, herská, hrokafull og viss um sjálfan sig, er sannarlega hættulegasta manneskja jarðar. Vandamálið er að hann heitir George W. Bush og er forseti okkar.
Jack M. Balkin er Knight prófessor í stjórnskipunarrétti og fyrsta breytingin við Yale Law School. Nýjasta bók hans er „The Laws of Change“ (Schocken Books, 2002).
ZNetwork er eingöngu fjármagnað með örlæti lesenda sinna.
Styrkja