Kingsley Dennis og John Urry, Eftir Bílnum. Stjórnmál 2009.
Í skáldsögu Marge Piercy Kona á tímamörkum, það er kafla þar sem fólk úr framtíðarútópíu fer aftur í tímann til að dásama bílabrjálæði 20. aldar: „Allt samfélagið var byggt í kringum þá, þeir ruddu yfir jörðina fyrir þá til að hlaupa á og sitja á rétt í miðjunni. þar sem þeir bjuggu! Allir urðu að eiga einn. Og þeir fóru allir á einkabílnum sínum til að fara eitthvað á sama tíma og festust í sultu og anduðu að sér eitri og urðu veikir. Samt elskaði fólk bílana sína eins og fjölskyldu. Þeir keyrðu hratt inn þá þangað til þeir klæddust og rákust á hvort annað og brotnuðu og brunnu og mögluðust og samt vilja þeir frekar keyra á bílnum sínum en gera neitt!"
Fólk sem er háð akstri getur ekki hugsað sér lífið án bílsins síns. Það gefur þeim tilfinningu fyrir frelsi. Í áhugaverðri og gagnlegri bók sinni skrifa bresku vísindamennirnir Kingsley Dennis og John Urry að "bílakerfið sé lífstíll, heil menning". (bls. 59) Og: "Fá, ef nokkur, samfélög hafa getað sloppið við ógnvekjandi yfirráð þess." (bls. 47)
Rithöfundarnir kortleggja leiðir til að byrja að veikja fíknina í einkabíla. " … við skoðum möguleika á kerfisbreytingum. Er ný gerð sem gæti þróast hér? Gæti verið að bílakerfið verði skipt út fyrir "nýja gerð" eða kerfi?" (bls. 9) Mörg fyrirbæri í núverandi samfélögum gera leit þeirra ekki aðeins lofsverð heldur aðkallandi. Við lifum á tímabili loftslagsbreytinga og hámarks olíu. Líkleg stórhækkun olíuverðs mun fljótlega einbeita sér að huga fólks þegar kemur að því að komast á staði. Bílamenningin gæti hrunið vegna eðlislægs ómöguleika hennar við aðstæður í náinni framtíð.
Hluti af þessum ómöguleika hefur að gera með loftslagsbreytingum og óstöðugleikaáhrifum þeirra sem nálgast. Í Mekka bílamenningarinnar, Bandaríkjunum, "er 60 prósent allrar koltvísýringslosunar í Bandaríkjunum frá vélknúnum ökutækjum. Bandaríkin, með 5 prósent jarðarbúa, eiga 30 prósent af bílum heimsins og framleiða ótrúlega 45 prósent af koltvísýringslosun bíla í heiminum.“ Samgöngur eru næst hraðast vaxandi uppspretta gróðurhúsalofttegunda í heiminum og er búist við að núverandi tala muni tvöfaldast fyrir árið 2. (bls. 2050)
Fólk er kannski óljóst meðvitað um að þar sem menningin sem byggir á bílum og olíu hefur náð hámarki eru orkustríð þegar að veruleika. Stórþjóðir vilja tryggja að þær fái sem mest út úr minnkandi auðlindum. Stjórnmálamenn þeirra kunna að tala um að „flytja út lýðræði“ og „verja mannréttindi“. Hinar skelfilegu mannlegu harmleikir í Afganistan og Írak sýna að allt er þetta tunglskin. Það er ekki tilviljun að þessi stríð eiga sér stað í og við helstu orkugjafa og -leiðir. Dennis og Urry fullyrða ranglega að það frelsi sem Bandaríkin segjast verja í heiminum sé í raun og veru frelsi bandarískra ríkisborgara til að keyra. (bls. 18)
Saga bílamenningarinnar er lærdómsrík. Eftir upphaflega eldmóð fyrir rafbíla um 1900, unnu bensínbrennsluvélarnar að lokum keppnina, aðallega fyrir bandarískar tilraunir, og ekki síst með hraðri framkomu ódýrrar olíu. Fyrri heimsstyrjöldin drap rafbílinn að lokum. Dennis og Urry skrifa: "Brennuhreyfillinn skipti sköpum fyrir vélvæðingu hernaðar, þar sem hraði, ending og kraftur á vígvelli voru miðpunktur nýrra hernaðarforma." (bls. 33)
Á næstu áratugum tóku bíla- og olíuiðnaður höndum saman til að útrýma fleiri sameiginlegum flutningsmáta, sérstaklega strætisvagnum: „Þetta samsæri hjálpaði bílnum að verða neysluvara í eigu og drifinn af einkaaðilum (aðallega karlmönnum), sem býður upp á útópískar hugmyndir um framfarir. " (bls. 35)
Heimspekingar hafa furðað sig á því hversu vel samfélög sætta sig við daglegt blóðbad á vegum, þó að tala látinna sé mun hærri en af völdum hryðjuverkaárása sem grípa fyrirsagnir. Tölfræðin sem Dennis og Urry vitna í eru ógnvekjandi: "Á heimsvísu valda bílar 1.2 milljón dauðsföllum og 20-50 milljónum slasaðra á ári, þar af margir einstaklingar sem ekki eru bílstjórar. Áætlaður heildarkostnaður er 518 milljarðar dollara." Rithöfundarnir segja: "Nútíma vegir eru "drápssvæði" nútímasamfélaga. Hrun eru orðin eðlileg og fyrirsjáanleg, venjulega nefnd "slys", frávik frekar en "venjulegir" eiginleikar kerfisins." (bls. 38)
Einkabílanotkun gæti ekki horfið alveg. Dennis og Urry kortleggja þróun í bílaframleiðslu frá minna mengandi ökutækjakerfum og örbílum til snjalltækja og samskiptakerfa milli bíla, vega og umhverfis. Þær útskýra einnig árekstravarðarkerfi til lengri tíma. Þeir segja okkur um samnýtingu bíla, samvinnubílaklúbba og snjöll bílaleigukerfi. Ökutæki mega vera í minni einkaeign o.s.frv.
Í mest krefjandi hlutum bókar þeirra, velta Dennis og Urry fyrir sér hugsanlega framtíðarþróun. Þau verða öll að hluta til afleiðing af vali samfélaga en að mestu knúin áfram af stórkostlegum breytingum sem munu valda hruni alþjóðlegs og staðbundins lífsstíls eins og við þekkjum þá. Það eru ógnvekjandi möguleikar á glundroða og ofbeldi, þjóðarmorði í loftslagi og nauðungarflutningum milljóna manna.
Hin góðlátlegasta framtíð myndi líta eitthvað út eins og staðbundin eftir olíu þar sem langferðir eru sjaldgæfar. Dennis og Urry skilja okkur hins vegar eftir með áhyggjufullar hugsanir: „Hvernig er tekið á hreyfanleika einstaklinga mun að hluta til ráða því hvort og hvernig fólk lifir lífi sínu eftir línuna, í smærri byggðastefnu, í stríði Hobbes-manna gegn allt, eða Orwellian kerfi fyrir stafrænt eftirlit. Ókeypis hádegisverður tuttugustu aldar hefur leitt til, eftir áratug af alþjóðlegri bjartsýni á tíunda áratug síðustu aldar, í gríðarlega dökkum vandamálum fyrir tuttugustu og fyrstu öldina. bílinn. Hann og kolefnismiklir vinir hans virtust hafa gert sitt besta til að láta lítið á sér standa jafnvel þótt þeir gætu sjálfir horfið af sjónarsviðinu." (bls. 1990)
Þrátt fyrir svo svartsýna niðurstöðu bjóða Dennis og Urry upp á mikið umhugsunarefni. Ljóst er að sósíalistar og vistfræðingar nútímans hafa brýnt að hugsa. Í ljósi hugsanlegrar stórhættulegrar þróunar geta sumar staðbundnar lausnir virst notalegar atburðarásir, en þær eru að minnsta kosti umhugsunarefni: „Framtaksverkefnið „Transition Town“ er hvetjandi fyrirmynd fyrir borgara á staðnum til að taka þátt í borgarumhverfi sínu, þ.m.t. krafa um lágkolefnishreyfanleika sem felur í sér aukna göngu, hjólreiðar og almenningssamgöngur.“ (bls. 122)
ZNetwork er eingöngu fjármagnað með örlæti lesenda sinna.
Styrkja