Heimild: Toward Freedom
Í dag er alþjóðlegur dagur frumbyggja heimsins. Það er dagur tileinkaður til að fagna og heiðra menningu, sögu og réttindi af 476 milljónum frumbyggja um allan heim.
Með sérstökum áherslur í ár um seiglu í ljósi COVID-19, þá er kominn tími til að beina kastljósinu að styrk og reisn frumbyggja og viðurkenna framlag þeirra til að vernda plánetuna okkar.
Skógar, dýralíf og líffræðilegur fjölbreytileiki sem er stjórnað af frumbyggjum og staðbundnum samfélögum eru mikilvæg til að koma í veg fyrir heimsfaraldur í framtíðinni. Ennfremur, þeir geyma 37.7 milljarða tonna af kolefni – meira en losun heimsins árið 2013 á CO2 frá bruna jarðefnaeldsneytis og iðnaðarferlum. Já, hlutverkið sem frumbyggjar hafa alltaf gegnt sem verndarar plánetunnar okkar gagnast öllu mannkyni. En enn mikilvægara er að það er réttur þeirra að vera til staðar, hafa hugarró og öryggistilfinningu yfir heimalöndum sínum.
Undanfarna mánuði höfum við séð aukna meðvitund á heimsvísu, þar sem margir hafa vaknað til vitundar um þá staðreynd að flest hagkerfi hafa verið byggð á grundvelli útilokunar, mismununar og arðráns á þjóðum og samfélögum. Hreyfingar eins og Black Lives Matter varpa ljósi á kerfisbundinn kynþáttafordóma og misrétti sem er innbyggt í beinum samfélaga okkar. Þetta hefur verið söguleg barátta frumbyggja og margra annarra samfélaga, eftir að hafa mátt þola landnám og þjóðernisofbeldi sem grefur undan reisn þeirra og velferð.
Þegar fólk fer út á götur í heimshlutum til að mótmæla réttlæti og jöfnuði, sjáum við skelfilega þróun þar sem frumbyggjar og samfélög verða fyrir barðinu á „sömu gömlu“ hótunum um landtöku, aðeins núna í skjóli og skjól fyrir lokun sem stjórnvöld hafa refsað. Þetta auðveldar aftur refsileysi slíkra brottvísana og setur samfélög á flótta í meiri hættu á að verða fyrir heimsfaraldri í vítahring.
Að verja plánetuna hefur aldrei verið banvænni fyrir frumbyggja. Gögn birt í síðustu viku af Global Witness sýnir að 40% land- og umhverfisverndarmanna sem létu lífið árið 2019 voru frá frumbyggjasamfélögum.
Þegar við horfum fram á við til bata eftir heimsfaraldurinn óttumst við hröðun á brottrekstri. Ríkisstjórnir sem reyna að koma hagkerfi af stað gætu hunsað háan samfélagslegan og umhverfislegan kostnað og stefnt að löndum frumbyggja og staðbundinna samfélaga, sem eru rík af líffræðilegum fjölbreytileika og auðlindum.
Sterkar vísbendingar um þetta hefur verið safnað af Defending Land and Environmental Defenders Coalition – þar á meðal viðskipta- og mannréttindamiðstöðin, Frontline Defenders, Global Witness, World Resources Institute og International Land Coalition- með LANDex, alþjóðlegt eftirlitskerfi sem er tileinkað lýðræðisvæðingu landgagna, til að skrá COVID-tengda kúgun, ofbeldi og hefndaraðgerðir gegn verjendum.
Í Kenýa hafa frumbyggjasamfélög Ogiek og Sengwer kerfisbundið verið þvinguð úr skógum sínum frá landnámi Breta. Sagan endurtekur sig í sífellu, þar sem Ríkisstjórn Kenýa vísað frá þá frá heimilum sínum, jafnvel í miðri faraldurnum sem nú er í gangi. Fyrir Ogiek gæti ekki einu sinni endurheimt lögmætra réttinda þeirra, eins og Afríkudómstóllinn um fólk og mannréttindi hefur ákveðið, stöðvað þetta óréttlæti.
Á sama tíma eru hús sem tilheyra frumbyggjum Chepang-búa brennd til kaldra kola af yfirvöldum í Chitwan-þjóðgarðinum, þrátt fyrir að hafa lagaleg réttindi til að búa þar. Stórslysið hefur flutt um 60 fjölskyldur á flótta, sem gerir þá heimilislausa á tímum mikilla rigninga og heimsfaraldurs.
Meðan á COVID-19 lokuninni stóð, ráku skógarfulltrúar Odisha skógardeildarinnar á Indlandi á óréttlátan hátt 32 Kondh adivasi fjölskyldur úr Nehela þorpinu undir Jugsaipatna Panchayat í Kalahandi hverfinu 24. apríl 2020. Hús fórnarlambanna voru tekin í sundur með valdi án fyrirvara og þeirra eigur hent til jarðar.
Náttúruvernd er áfram notuð sem réttlæting fyrir þessum brottflutningi, þrátt fyrir það viðurkennda hlutverk sem frumbyggjar og staðbundin samfélög gegna við að vernda líffræðilegan fjölbreytileika plánetunnar okkar. Margir þjóðgarðar og verndarsvæði eru rekin í sameiningu af stjórnvöldum og náttúruverndarsamtökum á þann hátt að frumbyggjar geti ekki notað þessi svæði fyrir lífsviðurværi sitt og menningarhætti. Þessi nálgun er óréttlát og í ósamræmi við brýna þörf fyrir heildræna og sjálfbæra leið til að stjórna og varðveita auðlindir – nálgun sem byggir á gagnkvæmu og innbyrðis háðu sambandi mannkyns og náttúru, eins og frumbyggjar stunda.
Þegar við förum í átt að heimi eftir Covid, munum við sjá aukinn þrýsting á hraðan efnahagslegan ávinning á kostnað fólks og náttúru. Það er hins vegar alltaf leiðin fyrir alla til að endurreisa hagkerfi okkar, sem leggur áherslu á sjálfbæra nýtingu náttúruauðlinda, virðir mannréttindi og tekur á kerfisbundnum orsökum ójöfnuðar. Við þurfum að draga þá til ábyrgðar sem skaða umhverfi okkar og veita ákvörðunarvald til þeirra sem standa vörð um það, svo þeir geti lifað í reisn og friði. Þó það gæti tekið lengri tíma, þá verður það sjálfbærara til lengri tíma litið og auðvitað betra fyrir plánetuna okkar.
Joan Carling er frumbyggja aðgerðarsinni frá Cordillera, Filippseyjum, og meðþingmaður Stór hópur frumbyggja (IPMG), meðstjórnandi í Indigenous Peoples Rights International (IPRI), og leiðir alþjóðlega herferð gegn refsivist og refsileysi gegn frumbyggjum: https://www.indigenousrightsinternational.org/
Mike Taylor er framkvæmdastjóri International Land Coalition (ILC), alþjóðlegt net sem þrýstir á landsstjórn sem miðast við fólk.
ZNetwork er eingöngu fjármagnað með örlæti lesenda sinna.
Styrkja