Hagnaður án þess að framleiða: Hvernig fjármál nýta okkur öll
Viðtal við Aaron Leonard
Ný bók hagfræðiprófessors Costas Lapavitsas Hagnaður án þess að framleiða: Hvernig fjármál nýta okkur öll, kafa inn í hinn illskiljanlega heim fjármálanna, þann stað þar sem auður er að því er virðist úr engu, en hefur svo stórkostleg áhrif á hagkerfi heimsins. Lapavitsas fjallar um eitt nýstárlegasta og ef til vill umdeildasta hugtak stjórnmálahagkerfisins: fjármálavæðingu. Aaron Leonard skrifaði nýlega við prófessor Lapavitsas með tölvupósti til að spyrja hann um nýju bókina hans og víðtækari þýðingu hennar.
Þú skrifar: „Það þarf talsverða aðgát til að fara ekki í að meðhöndla fjármál sem sníkjudýr eða íhugandi starfsemi, þannig að fjármögnunarvæðingu sé eingöngu sjúklegt eðli sem væri villandi. Hvað er fjármögnunarvæðing nákvæmlega og hver er hættan á því að vísa henni frá á einfaldan hátt?
Það er engin almennt samþykkt merking með fjármögnun. Ég skil það sem sögulega umbreytingu á kapítalíska hagkerfinu - tímamótabreytingu sem hefur átt sér stað á síðustu fjórum áratugum.
Það væru mistök að hugsa um fjármögnunarvæðingu sem einfaldlega ótrúlegan uppgang fjármála eða vöxt spákaupmannahagnaðar. Fjármögnunarvæðing snýst í grundvallaratriðum um umbreytingu iðnaðar- og viðskiptafyrirtækja, sem leita að hagnaði í fjármálastarfsemi; umbreyting banka, að leita að hagnaði í fjármálaviðskiptum og í samskiptum við heimili; umbreytingin, loksins, á heimilum, sogast inn í starfsemi fjármála til að taka lán en einnig til að stjórna lífeyri og tryggingum. Það táknar djúpa breytingu á efnahagslegu en einnig félagslegu lífi, sem hefur jafnvel áhrif á siðferði og siðferði.
Hvað hafði fjármálavæðing að gera með efnahagskreppuna 2007-2008 - eða með öðrum hætti - hvers vegna ættum við að hafa áhyggjur af fjármálavæðingu í dag?
Kreppan 2007-2009 er kerfisbundin kreppa fjármálavædds kapítalisma. Hugsaðu um það: Mikil alþjóðleg kreppa braust út vegna þess að bandarísk fjármálafyrirtæki höfðu lánað fátækasta hluta bandaríska verkalýðsins slæm lán. Slík þróun hefði verið óhugsandi á 19. öld.
Það þarf ekki að taka það fram að raunveruleg kapítalísk uppsöfnun hefur verið í miklum erfiðleikum í langan tíma og arðsemi, þó hún hafi náð sér á strik, er enn veik miðað við mælikvarða sjöunda áratugarins. Þetta er bakgrunnurinn sem fjármálavæðingin hefur framkallað röð bóla sem hafa alvarleg áhrif á raunhagkerfið þegar þær springa.
Það er kafla sem vakti sérstaka athygli mína: „Haust yfirráða Bandaríkjanna, hvort sem það er vegna fjármálavæðingar eða ekki, hefur farið saman við verulegt innstreymi til Bandaríkjanna, þar á meðal merkilegt nokk, frá sumum af fátækustu löndum heims. Þetta virðist vera algjör þversögn. Gætirðu stækkað?
Þetta er sannarlega ein helsta þversögn fjármálavæðingar. Hinn alþjóðlegi vöxtur fjármála hefur byggst á hlutverki dollars sem alþjóðlegs varagjaldmiðils - það sem er næst því sem er til við peninga í heiminum í dag. Þróunarlönd, aðallega Kína, en jafnvel sum af fátækustu löndum heims hafa safnað dollara til að geta tekið þátt á heimsmarkaði. Dollara er safnað með því að kaupa bandarísk ríkisskuldabréf, það er að segja með því að senda fjármagn til Bandaríkjanna. Niðurstaðan er sú að á nettógrunni hafa Bandaríkin tekið við fjármagni frá umheiminum, ekki flutt það út.
Þetta eru mikil forréttindi sem gera Bandaríkjunum kleift að fjármagna ríkisstjórn sína á ódýran hátt. Þróunarlönd eru á sama tíma leidd til að fjármagna hagkerfi sín þar sem þau eignast mjög fljótandi bandarískar eignir.
Í niðurstöðunni skrifar þú: „Að horfast í augu við fjármálavæðingu er í eðli sínu afstaða sem leiðir til and-kapítalískra hugmynda, stefnu og venja. Af hverju er þetta svona, frekar en sem dæmi, líkan til að stjórna fjármálum, í átt að meira jafnvægi, þ.e. Keynesískari heimi þar sem hagkerfinu er stjórnað í átt að hagsmunum fullrar atvinnu og allt sem því fylgir?
Fjármögnunarvæðing er söguleg breyting, djúp umbreyting á þroskuðum og þroskandi kapítalískum hagkerfum. Það er ekki bara afleiðing af stefnubreytingum, svo sem frjálsræði í fjármálum, þó þær hafi vissulega stuðlað að því. Af þessu leiðir að ekki er hægt að horfast í augu við fjármögnun með því einu að setja eftirlit með fjármálum, eða gera stefnubreytingar á þjóðhagslegu stigi. Auðvitað ættu þetta að eiga sér stað til að halda aftur af fjármögnun en miklu meira þarf til að snúa við fjármögnun.
Nánar tiltekið yrði að fjarlægja starfsemi iðnaðar- og viðskiptafyrirtækja frá fjármálum; það þyrfti að vera opinbert eignarhald og yfirráð yfir bönkum; það þyrfti líka að koma aftur opinberri útvegun á húsnæði, menntun, heilsu og lífeyri til að taka fjármögnun úr lífi einstakra starfsmanna. Þetta eru djúpstæðar breytingar í efnahagslífi og samfélagi sem myndu færa valdahlutföllin á móti fjármagninu og vinnuaflinu í hag.
Í tengslum við það, hvers vegna er það, að þínu mati, sósíalismi - ef ég skil það sem þú skrifar rétt - þá raunverulegur valkosturinn?
Baráttan við að snúa við fjármálavæðingu er hluti af baráttunni við að ná fram sósíalisma. Það er ekki nauðsynlegt að ná fram sósíalisma til að snúa við fjármálavæðingu, að ná sósíalisma er vissulega miklu flóknara mál. En baráttan fyrir því að halda aftur af fjármálum og fjarlægja áhrif þeirra úr daglegu lífi er mikilvægur þáttur í baráttunni fyrir sósíalismanum. Þetta er einmitt sú tegund sósíalisma sem við þurfum á 21. öldinni að halda — samfélagsleg, samfélagsleg, lýðræðisleg og nýstárleg til að takast á við félagsleg vandamál með fjármálavæddum kapítalisma.
Costas Lapavitsas er prófessor í hagfræði við School of Oriental and African Studies, University of London. Hann er meðlimur í Research on Money and Finance (RMF). Hann er aðalhöfundur nýrrar skýrslu RMF „Breaking Up? Leið út úr evrukreppunni." Fyrri útgáfur hans eru m.a Félagslegar undirstöður markaða, peninga og lána og Pólitísk hagkerfi peninga og fjármála.
ZNetwork er eingöngu fjármagnað með örlæti lesenda sinna.
Styrkja