Ka anyị chee ya ihu: n'oge agha, Iwu ahụ na-achọ ịkụ aka. Site na nchekwa ma ọ bụ nlanarị nke mba ahụ kwuru na ọ nọ n'ihe ize ndụ, iwu bụ isi nke mba ahụ - nke a na-ewere dị ka ihe dị nsọ - na-aghọ ihe na-adịghị mma, n'okpuru ikike nke ndị ọchịchị na-enweghị ndidi, ụjọ, ụjọ, ma ọ bụ naanị iwe ọkụ. gbanyụọ.
Ihe atụ bụ legion. N'oge Agha Obodo, Abraham Lincoln ji aka ike kwụsịtụ akwụkwọ habeas corpus ma leghara iwu ụlọ ikpe anya nke weghaara ikike ya ime otú ahụ. Mgbe US banyere n'Agha Ụwa Mbụ, nchịkwa nke Woodrow Wilson kwadoro mgbalị zuru oke iji kpochapụ ndị na-emegide ya, na-emechi akwụkwọ mgbochi agha na-eleghara Ndezigharị Mbụ ahụ kpamkpam. N'ime ọgba aghara nke Pearl Harbor kpatara, Franklin Roosevelt nyere iwu isi na-ebuga n'ogige ịta ahụhụ ihe karịrị 100,000 ndị Japan-America, ọtụtụ n'ime ha bụ ụmụ amaala amụrụ. A jụrụ ya na 1944 ka ọ nyochaa oke mmebi iwu a, Ụlọikpe Kasị Elu kwadoro ihe gọọmentị mere site na votu 6-3.
Ọtụtụ mgbe karịa, ịgafe ihe mberede ahụ na-ebute echiche nke abụọ na ọbụna ịkwa ụta. Ka otu agha na-adaba n'oge gara aga, ka arụmụka n'oge agha maka imebi iwu na-apụta na-edochaghị anya. Ndị America si otú ahụ na-enweta nkasi obi na "ihe mmụta" ndị a ga-amachibidoro ịbịaghachi ụdị nzuzu ahụ n'ọdịnihu.
N'agbanyeghị nke ahụ, mmalite nke agha na-esote na-ahụta na a na-emetọkwa Iwu ahụ ọzọ. N'ezie, anyị anaghị ekwughachi mmebi iwu ndị gara aga. Kama, anyị na-echepụta ndị ọhụrụ. Ya mere, ọ bụ n'oge na-aga n'ihu na post-9/11 nke agha ogologo oge.
N'oge ọchịchị nke George W. Bush, United States nakweere ịta ahụhụ dị ka ngwá ọrụ nke amụma megidere nke ọma nke ndezigharị nke asatọ na-amachibido ntaramahụhụ obi ọjọọ na nke pụrụ iche. Onye nọchiri Bush, Barack Obama, nyere iwu ka a igbu mmadụ n'ụzọ ikpe nke nwa amaala America, ọnwụ nke drone na-ahụ anya na-eleghara ndezigharị nke ise na nke iri na anọ. Ọchịchị abụọ ahụ - Bush nwere obi ụtọ, Obama na-akwa ụta - ndị mmadụ tụrụ mkpọrọ ruo ọtụtụ afọ na njedebe na-enweghị ụgwọ na-enweghị ihe ọ bụla na-akwado "ikpe ọsọ ọsọ na ọha na eze, site na ndị juri na-adịghị ele mmadụ anya n'ihu" kwadoro site na Ndezigharị nke isii. Ọ bụrụ na ọnọdụ ọgụ dị ugbu a ga-akwụsị, obi abụọ adịghị ya na anyị nwere ike ịtụ anya na Guantanamo ga-abụ isi iyi ọzọ nke “ihe mmụta” maka ọgbọ ndị America na-eru uju n'ọdịnihu.
Congress na Sidelines
N'agbanyeghị otu usoro nyocha na nguzozi n'usoro iwu ugbu a na-apụta na apụrụla ya n'ihe a na-eme ugboro ugboro nke nleda anya na-esochi ya bụ ọrụ egwu, ihere, na "ọ dịghị mgbe ọzọ-ism" ozugbo ihe mberede ndị agha gafere. M pụtara, n'ezie, Nkeji edemede I, ngalaba 8 nke Iwu, nke na-enye Congress ikike "ịkpọsa agha" ma ka na-eguzo dị ka ihe akaebe nye amamihe nke ndị debere ya. Enweghị ajụjụ ọ bụla na ibu ọrụ nke ikpebi mgbe na ma United States kwesịrị ịlụ ọgụ na-ebi na ngalaba ndị omebe iwu, ọ bụghị ndị isi, na nke a bụ n'ụzọ doro anya ebumnuche nke Framers.
Na akpụkpọ anụ opekata mpe, nkewa ọrụ na-apụta n'ụzọ kwụ ọtọ. Nhọpụta onye isi ala dị ka onye isi ọchịagha nke ndị agha n'ụzọ ọ bụla egosighi ikike mkpuchi iji were ndị agha ahụ n'agbanyeghị ọ masịrị ya ma ọ bụ ihe ọ bụla dị ka ya. N'ụzọ megidere nke ahụ: ịkwado iwu onye isi ala chọrọ mmachi nzuko omebe iwu.
Omume n'ezie abanyela n'ihe dị iche kpamkpam. Akụkụ nke edemede nke Mbụ, Nkeji 8, nke e hotara n'elu abụrụla akwụkwọ ozi nwụrụ anwụ, gbasara ka ọ na-arụ ọrụ dị ka iwu na-acha anụnụ anụnụ ka dị n'akwụkwọ ndị dị na ụfọdụ obodo na obodo America ndị na-ekwu na ha na-ahazi ihe omume ụbọchị izu ike. Idochi ederede edere bụ ogbo edeghị ede nke na-aga ihe dịka nke a: na ndị omebe iwu na-etinyekarị aka na ọkwa nke ndị na-ekiri ihe nkiri, ndị isi na-ebu agha mgbe ọ bụla, ebe ọ bụla, na n'agbanyeghị na ha chere na ọ dị mma. Ma nsonaazụ ya tozuru oke dị ka nbibi ma ọ bụ ịhapụ bụ otu n'ime ajụjụ ọkụkọ na akwa na-atọ ụtọ mana ọ na-ekwu okwu n'akụkụ isi okwu ahụ.
Nke a apụtaghị na ọ bụ mmepe na nso nso a. O nwere akụkọ ihe mere eme. N'oge okpomọkụ nke 1950, mgbe President Harry Truman kpebiri na mkpebi UN Security Council nyere ya akwụkwọ ikike zuru ezu ka ọ nye ndị agha US iwu ka ha lụọ agha na Korea, ndị agha ọgbakọ ogbako meriri nke ha na-agaghị agbake.
N'oge na-adịghị anya ka e mesịrị, Congress zụtara n'echiche ahụ, nke ejiji n'oge Agha Nzuzo, na nkwupụta agha nke agha aghọọla agafeela. Ịgba “mgbaka chi jiri ogologo oge” chọrọ ịsọpụrụ ọchịagha isi n'ihe niile metụtara nchekwa obodo. Iji kwado ihe a na-eme na ọ ka na-ejigide ihe dị mkpa, Congress weputara iwepụta ihe bụ ikike ikike, na-enye ndị isi ohere ikike ime ihe ọ bụla ha nwere ike ikpebi na ọ dị mkpa ka emee ya na nzaghachi nsogbu ọhụụ ọhụrụ.
Mkpebi Gulf Tonkin nke 1964 na-enye ihe atụ ama ama. Na nso nso a, ndị omebe iwu gbara Onye isi ala Lyndon Johnson ume “ka o mee ihe niile dị mkpa iji gbochie mwakpo ngwa ọgụ megide ndị agha United States na igbochi mwakpo ọzọ” n'ogologo na obosara nke Ndịda Ebe Ọwụwa Anyanwụ Eshia. Site na anwansi nke nkọwa onye isi ala, iwu iji gbochie mkpasu iwe nyere mkpuchi iwu maka onye obi ọjọọ dị ịtụnanya na agha ike na Vietnam, yana Cambodia na Laos. N'okpuru mkpuchi nke ịwakpo ndị agha US, Johnson na onye nọchiri ya, Richard Nixon, mere ka ọtụtụ nde ndị agha America banye agha ha enweghị ike imeri, ọ bụrụgodị na ihe karịrị 58,000 nwụrụ na-agbalị.
Iji maalie ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ afọ iri anọ n'ihu, chee echiche banyere ikike iji ndị agha agha (AUMF) nke Congress wefere ozugbo na 9/11 dị ka nwa nwa nke Tonkin Gulf Resolution. Akwụkwọ a chọrọ (ntụziaka, kpọọ, rịọ, kpọọ, gbaa ume) Onye isi ala George W. Bush "iji ike niile dị mkpa na nke kwesịrị ekwesị megide mba ndị ahụ, òtù, ma ọ bụ ndị ọ na-ekpebi atụmatụ, nyere ikike, kwadoro, ma ọ bụ nyere aka na mwakpo ndị na-eyi ọha egwu. mere na Septemba 11, 2001, ma ọ bụ jide òtù ma ọ bụ ndị dị otú ahụ, iji gbochie omume iyi ọha egwu ọ bụla nke mba, òtù, ma ọ bụ ndị dị otú ahụ megide United States n'ọdịnihu." N'asụsụ dị larịị: nke a bụ nlele efu; nweere onwe gị imeju ya n'ụzọ ọ bụla masịrị gị.
Agha ebighi ebi
Dị ka ihe bara uru, otu onye kpọmkwem - Osama bin Laden - kpara nkata 9/11. Otu otu - al-Qaeda - agbaala izu iji wepụ ya. Naanị otu mba - azụ azụ, ndị Taliban na-achịkwa Afghanistan - enyela aka, na-enye bin Laden na ndị agha ya ebe nsọ. Ma ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ afọ 15 ka nke ahụ gasịrị, AUMF na-anọgide na-arụ ọrụ ma bụrụkwa ihe ndabere maka omume agha megide ndị mmadụ, òtù dị iche iche, na mba dị iche iche na-enweghị ihe ọ bụla na-etinye aka na ihe omume igbu ọchụ nke Septemba 11, 2001.
Tụlee ihe ndị a na-erughị ndepụta mmepe anọ, nke niile mere naanị n'ime ọnwa na ọkara gara aga:
* Na Yemen, mwakpo ụgbọ elu US gburu opekata mpe mmadụ 50, kwuru na ha bụ ndị otu otu Islamist nke na-adịbeghị na 9/11.
* Na Somalia, mwakpo ụgbọelu US ọzọ gburu Ndị agha 150 kọrọ, ndị a na-akpọ ndị otu al-Shabab, uwe jọgburu onwe ya, ọbụlagodi na onye na-enweghị ezigbo ebumnuche gafere Somalia n'onwe ya.
* Na Syria, dabere na mkpọsa nke igbu ọchụ bụ nke kacha ọhụrụ n'agha Iraq, ndị agha pụrụ iche US. dapụrụ “Mịnịsta na-ahụ maka ego” a na-akwanyere ùgwù nke Islamic State, otu egwu egwu ọzọ na-adịbeghịdị na Septemba 2001.
* Na Libya, dị ka akụkọ akụkọ si kwuo, Pentagon dị ọzọ na-etolite maka "ọrụ agha siri ike" - ya bụ, ikuku ikuku ọhụrụ na mwakpo ọrụ pụrụ iche iji kwụsị ọgba aghara sitere na mgbasa ozi ikuku nke United States kwadoro nke na 2011 mebiri obodo ahụ. Mwakpo ụgbọelu e mere na ngwụcha February nyere nkọwa nke ihe gaje ịbịa: ya gburu ihe dị ka ndị agha Islam State 50 (na ikekwe ndị Serbia abụọ a dọọrọ n'agha).
Yemen, Somalia, Syria, na Libya na-ekerịta opekata mpe nke a: ọ nweghị onye n'ime ha, ma ọ bụ otu n'ime otu ndị ezubere iche, nwere aka na mwakpo 9/11.
Cheedị ma ọ bụrụ, n'ime izu ole na ole, China ga-ebuso mwakpo na Vietnam, Thailand, na Taiwan, na-eji ntaramahụhụ megide Philippines n'oge ahụ. Ma ọ bụ ọ bụrụ na Rọshịa, n’ịbụ onye gbaworo Ukraine, Georgia, na Azerbaijan ọsọ ọsọ, agbapụtala atụmatụ ya ịkụziri Poland ihe mmụta maka ijikwa ihe na-eme n’ime ya emejọ. Ọ bụrụ na Onye isi ala China Xi Jinping ma ọ bụ onye isi ala Russia Vladimir Putin nyere iwu ka omume ndị dị otú ahụ, ụlọ nzukọ Congress ga-eji nkatọ kpụ ọkụ n'ọnụ. Ndị òtù nke ụlọ abụọ ahụ ga-agbagharị n'ebe dị n'ihu igwefoto TV iji katọọ ndị na-eme ihe ọjọọ maka ịkpachapụ anya na-emebi iwu mba ụwa na imebi atụmanya nke udo ụwa. N'ịbụ ndị enweghị ikike maka omume nke steeti ndị ọzọ na-achị achị, ndị omebe iwu na ndị nnọchiteanya ga-agbaji ụzọ iji were ohere iji nweta ego cents abụọ ha. Ọ dịghị onye ga-akwụsị ha. Kedu onye Xi chere na ọ bụ! Kedu ka Putin si atụ egwu!
Ma mgbe onye isi ala America na-eme ihe ndị yiri nke alaka ụlọ omebe iwu eme nwere ikike, ndị otu Congress na-agbagharị ma ọ bụ kpuchie anya ha.
N'akụkụ a, ndị Republican bụ ndị omempụ dị oke egwu. N'okwu ebe President Obama na-eme nke ọma n'ụzọ kwekọrọ n'ụkpụrụ iwu - dịka ọmụmaatụ, n'ịhọpụta onye ga-ejupụta ohere na Ụlọikpe Kasị Elu - ha enweghị mgbalị ọ bụla iji gbochie ya. na-ezukọta jọgburu onwe arụmụka ọ dịghị ebe hụrụ na oruru na-akwado ha obstructionism. Ma mgbe otu onye isi ala a zoro aka na 2001 AUMF dị ka ihe ndabere maka ịmalite agha ebe a na yon, ihe dị na ihu ya abụghị nke iwu kwadoro kama ọ bụ ihe ọchị, ha na-ekwenye ekwenye.
N'ezie, mgbe Obama na 2015 gara n'ihu ịrịọ Congress ka ọ nyefee AUMF ọhụrụ na-ekwu maka ihe iyi egwu nke Islamic State na-ebute - ya bụ, na-agbanye agha o nwere. amalitelarị n'onwe ya na Syria na Iraq - ndị ọchịchị Republican emeghị ihe ọ bụla. Na-atụ anya ụbọchị Obama ga-apụ n'ọkwa, Senator Mitch McConnell na ihu abụọ ụgha ya na-echegbu onwe ya n'olu dara ụda ka AUMF ọhụrụ nwere ike igbochi onye ga-anọchi ya. Onye isi ala na-esote “ga-ehichapụkwa ọgbaghara a, nke ihe ngafe a niile mere n'ime afọ asatọ gara aga,” ka ndị isi ọtụtụ kwuru. N'akụkụ ahụ, "ikike iji ike agha nke kechie aka onyeisi oche n'azụ ya abụghị ihe m ga-achọ ime." Ọrụ kwesịrị ekwesị nke Congress bụ ịpụ n'ụzọ ma nye onye isi ọchịagha a carte blanche ka onye na-esote wee nwee ike nweta ikike na-enweghị njedebe.
Ijikọ onye isi ala ha na-eleda anya - na-ekwenye n'ụzọ doro anya na nkwupụta Obama na-enyo enyo na "ụkpụrụ ndị dị ugbu a na-enye m ikike m chọrọ" iji buso ISIS agha - GOP na-achịkwa Congress wee gbanwee post-9/11 AUMF ihe aghọwo ugbu a, dị ka a pụrụ isi kwuo ya, ihe odide nke agha agha na-adịgide adịgide na nke na-enweghị njedebe. Dị ka ihe atụ, na Iraq na Syria, ihe malitere dị ka mkpọsa ikuku nwere oke ma meghere emepe nke Onye isi ala Obama nyere ikike n'August 2014 amụbaala ka ọ gụnye ndị na-enye ọzụzụ na ndị ndụmọdụ US maka ndị agha Iraq, ndị agha ọrụ pụrụ iche na-eduzi agha na ma Iraq na Syria, mbụ ọhụrụ niile-US n'ihu ọkụ isi na Iraq, ma ọ dịkarịa ala 5,000 Ndị ọrụ agha US ugbu a nọ n'ala, ọnụọgụ na-aga n'ihu na-etowanye.
Cheta Barack Obama na-eme mkpọsa azụ na 2008 wee kwe nkwa ịkwụsị agha Iraq? Ihe ọ leghaara ịkọ n'oge ahụ bụ na ọ na-ejigide ikike itinye obodo ahụ n'ime agha Iraq ọzọ na tiketi nke ya. Ya mere, o mela ugbu a, ya na ndị otu Congress na-ekwenye ekwenye na obodo ahụ bụ onye mkpọrọ nke agha.
Ka ọ dị ugbu a, site na arụghị ọrụ ya, ngalaba ndị omebe iwu enyefela ikike ikpeazụ ọ debere n'ihe metụtara ma, mgbe, onye megide ya, na maka ebumnuche United States kwesịrị ịga agha. Ọ dịghị ihe fọdụrụ ugbu a ma ọ bụghị ịkwụ ụgwọ ndị ahụ, nke Congress na-eme mgbe niile, na-ekwu maka ọrụ dị mkpa nke "ịkwado ndị agha." N'ụzọ dị otú a, ịrụ ọrụ ndị dị nta na-enye ihe ngọpụ maka ịghara ime ihe ndị ka ukwuu.
Na okirikiri ndị agha, enwere okwu iji kọwaa ụdị omume a. A na-akpọ ya ụjọ.
Andrew Bacevich, a TomDispatch mgbe nile, bụ onye edemede nke Agha America maka Greater Middle East: Akụkọ ndị agha, nke Random House bipụtara.
Edemede a pụtara na TomDispatch.com, weblog nke National Institute of the Nation, nke na-enye usoro isi mmalite, akụkọ na echiche sitere n'aka Tom Engelhardt, onye nchịkọta akụkọ ogologo oge na mbipụta, onye na-arụkọ ọrụ nke Alaeze Ukwu America, onye dere akwụkwọ. Ọgwụgwụ nke omenala mmeri, dị ka akwụkwọ akụkọ, Ụbọchị Ikpeazụ nke mbipụta. Akwụkwọ ọhụrụ ya bụ Igwe Gọọmenti: Nyocha, Agha Nzuzo, na Global Security State na World Na-adịbeghị Elu (Akwụkwọ Haymarket).
A na-akwado ZNetwork naanị site na mmesapụ aka nke ndị na-agụ ya.
inye