Kemgbe 1990s, na karịsịa kemgbe agha Kosovo na 1999, onye ọ bụla nke na-emegide ntinye aka nke ndị agha ọdịda anyanwụ na NATO ga-eche ihe a ga-akpọ mgbochi mgbochi agha ekpe (gụnyere akụkụ aka ekpe ya). Na Europe, na karịsịa na France, mgbochi mgbochi agha a fọdụrụ bụ nke bụ isi nke ọchịchị onye kwuo uche mmadụ, ndị Green Party na ọtụtụ n'ime radical ekpe. Mgbochi mgbochi agha aka ekpe adịghị apụta n'ihu ọha na-akwado nkwado ndị agha ọdịda anyanwụ na ọbụna na-akatọ ha n'oge ụfọdụ (ma ọ na-abụkarị naanị maka ụzọ ha si eme ma ọ bụ ebubo ebubo - West na-akwado ihe kpatara ya, ma n'ụzọ siri ike na maka mmanụ ma ọ bụ maka. ihe kpatara geo-strategic). Mana ọtụtụ n'ime ike ya na-eji na-enye "ịdọ aka ná ntị" megide mkpafu e chere na ọ dị ize ndụ nke akụkụ aka ekpe nke nọgidere na-emegide mmegide dị otú ahụ. Ọ na-akpọ anyị ka anyị gosipụta ịdị n'otu na ndị "ndị a tara ahụhụ" megide "ndị ọchịchị aka ike na-egbu ndị nke ha", na ịghara itinye aka na ikpere-ịkụda mmụọ mgbochi-imperialism, mgbochi America, ma ọ bụ mgbochi Zionism, na nke kachasị elu agaghị akwụsị. elu n'otu akụkụ ka aka nri aka nri. Mgbe ndị Kosovo Albania na 1999 gasịrị, a gwara anyị na "anyị" ga-echebe ndị inyom Afghanistan, Iraqi Kurds na nso nso a ndị Libya na Syria.
Enweghị ike ịgọnarị na mgbochi mgbochi agha hapụrụ adịla ezigbo mma. Agha Iraq, nke e resịrị ọha na eze dị ka ọgụ megide ihe iyi egwu e chepụtara echepụta, kpalitere mmegide na-adịte aka, mana enwere obere mmegide n'aka ekpe na ntinye aka ewepụtara dị ka “mmadụ”, dị ka bọmbụ nke Yugoslavia wepụ ógbè Kosovo, ogbunigwe nke Libya iji kpochapụ Gaddafi, ma ọ bụ ntinye aka na Syria ugbu a. Mkpesa ọ bụla maka mweghachi nke alaeze ukwu ma ọ bụ maka ụzọ udo nke imeri esemokwu ndị dị otú ahụ ka ewepụla naanị site na arịrịọ nke "R2P", ikike ma ọ bụ ọrụ ichebe, ma ọ bụ ọrụ nke ịbịa nyere ndị nọ n'ihe ize ndụ aka. .
Ihe mgbagwoju anya nke mgbochi mgbochi agha hapụrụ na-adabere na ajụjụ ndị bụ "anyị" ndị kwesịrị itinye aka na ichebe. Mmadụ nwere ike ịjụ ndị ọdịda anyanwụ aka ekpe, òtù ọha mmadụ ma ọ bụ òtù ndị na-ahụ maka ihe ruuru mmadụ otu ajụjụ ahụ Stalin jụrụ Vatican, “Nkewa ole ka i nwere?” N'ezie, esemokwu niile nke "anyị" kwesịrị itinye aka bụ agha agha. Ntinye aka pụtara itinye aka agha na maka nke ahụ, onye chọrọ ihe kwesịrị ekwesị agha pụtara. O doro anya na ndị ọdịda anyanwụ enweghị ụzọ ndị ahụ. Ọ nwere ike ịkpọ ndị agha Europe ka ha tinye aka, kama United States, mana ọ dịbeghị mgbe ha mere ya na-enweghị nnukwu nkwado sitere na United States. Ya mere, n'ezie ozi nke mgbochi mgbochi agha fọdụrụ bụ: "Biko, ndị America, mee ka agha ghara ịhụ n'anya!" Ọ ka mma, ebe ọ bụ na kemgbe esemokwu ha na Afghanistan na Iraq, ndị America na-agbasi mbọ ike iziga ndị agha ala, ozi ahụ abụghị ihe ọzọ karịa ịrịọ US Air Force ka ha gaa mba bọmbụ ebe a na-akọ na ọ na-eme mmebi iwu mmadụ. .
N'ezie, onye ọ bụla nweere onwe ya ikwu na a ga-enyefe ikike mmadụ site ugbu a gaa n'ihu n'aka ezi uche nke gọọmentị US, ndị na-atụ bọmbụ ya, ndị na-ebu egbe ya na drones ya. Mana ọ dị mkpa ịghọta na nke ahụ bụ isi ihe arịrịọ ndị ahụ niile maka “ịdị n'otu” na “nkwado” maka mmegharị nnupụisi ma ọ bụ nkewa na-etinye aka na ọgụ ọgụ. Ntugharị ndị ahụ enweghị mkpa nke slogan ndị a na-eti n'oge "ngosipụta nke ịdị n'otu" na Brussels ma ọ bụ na Paris, na nke ahụ abụghị ihe ha na-arịọ. Ha chọrọ inweta ngwá agha dị arọ ma hụ ka a tụrụ bọmbụ ndị iro ha.
Ndị agha mgbochi agha hapụrụ, ma ọ bụrụ na ọ bụ eziokwu, kwesịrị ikwu eziokwu banyere nhọrọ a, ma kpọọ United States n'ihu ọha ka ha gaa bọmbụ ebe ọ bụla a na-emebi ikike mmadụ; ma mgbe ahụ ọ ga-anabata ihe ga-esi na ya pụta. N'ezie, otu ndọrọ ndọrọ ọchịchị na ndị agha nke kwesịrị ịzọpụta ndị bi na "ndị ọchịchị aka ike ha gburu" bụ otu ihe ahụ kpatara agha Vietnam, nke nyere iwu na agha na Iraq, na-amanye ndị Cuba, Iran na ihe ọ bụla ọzọ. mba nke na-ezute enweghị ihu ọma ha, nke na-enye Israel nnukwu nkwado na-enweghị mgbagha, nke na-eji ụzọ ọ bụla gụnyere coups d'état megide ndị na-eme mgbanwe mmekọrịta ọha na eze na Latin America, site na Arbenz ruo Chavez site n'ụzọ Allende, Goulart na ndị ọzọ, na nke na-emegbu ndị ọrụ n'enweghị ihere. na ihe onwunwe n'ụwa nile. Otu ga-abụ nnọọ starry-anya ịhụ na ndọrọ ndọrọ ọchịchị na òtù ndị agha ngwá ọrụ nke nzọpụta nke "ndị a tara ahụhụ", ma nke ahụ bụ na omume kpọmkwem ihe mgbochi mgbochi agha ekpe na-akwado, n'ihi na, nyere mmekọrịta nke ndị agha na ndị agha. ụwa, ọ dịghị ndị agha ọzọ nwere ike ịmanye uche ya.
N'ezie, gọọmentị US amachaghị maka ịdị adị nke mgbochi mgbochi agha hapụrụ. United States na-ekpebi ma ha ga-ebu agha ma ọ bụ na ha agaghị ebu agha dịka ohere nke inwe ihe ịga nke ọma si dị yana nleba anya nke onwe ha gbasara ọdịmma ha atụmatụ, ndọrọ ndọrọ ọchịchị na akụ na ụba. Ozugbo agha malitere, ha chọrọ imeri n'agbanyeghị ihe ọ ga-efu. Ọ baghị uru ịrịọ ha ka ha mee naanị ihe omume ọma, megide ezigbo ndị ọjọọ, na-eji ụzọ dị nro na-echebe ndị nkịtị na ndị aka ha dị ọcha.
Dịka ọmụmaatụ, ndị na-akpọ maka "ịzọpụta ụmụ nwanyị Afghanistan" n'ezie na-akpọku United States ka ha tinye aka na, tinyere ihe ndị ọzọ, bombu ndị nkịtị Afghan ma gbaa drones na Pakistan. Ọ baghị uru ịrịọ ha ka ha chebe ma ghara ịtụ bọmbụ, n'ihi na ndị agha na-arụ ọrụ site n'ịgba égbè na bọmbụ.[1]
Isiokwu ọkacha mmasị nke mgbochi mgbochi agha ekpe bụ ebubo ndị na-ajụ enyemaka ndị agha nke "na-akwado onye ọchịchị aka ike", nke pụtara onye ndu nke obodo a na-achọ ugbu a. Nsogbu a bụ na a na-akwado agha ọ bụla site na nnukwu mgbasa ozi nke na-adabere na mmụọ ọjọọ nke onye iro, karịsịa onye isi ndị iro. Iguzogide mgbasa ozi ahụ nke ọma na-achọ ịkọwapụta mpụ ndị ekwuru na ndị iro na iji ha tụnyere nke akụkụ anyị kwesịrị ịkwado. Ọrụ ahụ dị mkpa ma dị ize ndụ; A ga-eji obere mmejọ mee ihe megide anyị kpamkpam, ebe a na-echefu ụgha niile nke mgbasa ozi mgbasa ozi agha n'oge na-adịghị anya.
Ugbua, n'oge Agha Ụwa Mbụ, Bertrand Russell na British pacifists boro ebubo na ha "na-akwado ndị iro". Ma ọ bụrụ na ha katọrọ mgbasa ozi ndị Allied, ọ bụghị n'ihi ịhụnanya maka German Kaiser, kama ọ bụ n'ihi udo. Mgbochi mgbochi agha hapụrụ hụrụ n'anya ịkatọ "ụkpụrụ abụọ" nke ndị pacifists na-arụkọ ọrụ ọnụ bụ ndị na-akatọ mpụ nke akụkụ nke ha nke ọma karịa ndị ekwuru na onye iro nke oge (Milosevic, Gaddafi, Assad, na ndị ọzọ), ma. nke a bụ naanị ihe dị mkpa n'ihi nke a kpachapụrụ anya na ziri ezi nhọrọ: imegide agha okwu nduhie nke anyị onwe anyị media na ndọrọ ndọrọ ọchịchị ndú (na West), okwu nduhie nke dabeere mgbe nile demonization nke onye iro n'okpuru agha Bilie idealization nke kpara.
Mgbochi mgbochi agha hapụrụ enweghị mmetụta na amụma America, mana nke ahụ apụtaghị na ọ nweghị mmetụta ọ bụla. Nkwuwa okwu aghụghọ ya enyerela aka mee ka udo ma ọ bụ mgbochi agha kwụsị. O mekwara ka mba Europe ọ bụla ghara ịnara ọnọdụ nnwere onwe dị ka France were n'okpuru De Gaulle, ma ọ bụ ọbụna Chirac, ma ọ bụ dịka Sweden mere Olof Palme. Taa ọnọdụ dị otú ahụ ga-awakpo ozugbo site na mgbochi mgbochi agha ekpe, nke mgbasa ozi Europe na-ekwu, dị ka "nkwado nye ndị ọchịchị aka ike", "Munich" ọzọ, ma ọ bụ "mpụ nke enweghị mmasị".
Ihe mgbochi mgbochi agha hapụrụ jisiri ike mezuo bụ ibibi ọbụbụeze nke ndị Europe gbasara United States na iwepụ ọnọdụ aka ekpe ọ bụla nwere onwe ya gbasara agha na ọchịchị alaeze ukwu. O mewokwa ka ọtụtụ ndị Europe na-ahapụ ha ịnakwere ọnọdụ n'ụzọ megidere nke ndị Latin America hapụrụ ma were ya dị ka mba ndị na-emegide dị ka China na Russia na-achọ ịgbachitere iwu mba ụwa, dịka ha kwesịrị.
Mgbe mgbasa ozi na-ekwupụta na ogbugbu dị nso, anyị na-anụ mgbe ụfọdụ na ime ihe dị "ngwa ngwa" iji zọpụta ndị eboro ebubo n'ọdịnihu, na oge enweghị ike ịla n'iyi iji jide n'aka na nke bụ eziokwu. Nke a nwere ike ịbụ eziokwu mgbe ụlọ na-agba ọkụ na mpaghara nke ya, mana ụdị ngwa ngwa dị otú ahụ gbasara mba ndị ọzọ na-eleghara mkpagharị nke ozi anya na naanị njehie na mgbagwoju anya nke na-achịkwa akụkọ akụkọ mba ọzọ. N'agbanyeghị nsogbu ndọrọ ndọrọ ọchịchị na mba ọzọ, ozugbo "anyị ga-eme ihe" na-atụgharị uche na-atụgharị uche n'aka ekpe maka ihe a ga-eme kama itinye aka agha. Kedu ụdị nyocha onwe onye enwere ike ịme iji ghọta ihe na-ebute esemokwu na ihe ngwọta? Kedu ihe nwere ike ịbụ ọrụ diplomacy? Onyonyo juru ebe niile nke ndị nnupụisi na-enweghị isi, ndị hụrụ n'anya n'aka ekpe site n'ịhụ n'anya nke esemokwu ndị gara aga, karịsịa agha obodo Spain, na-egbochi ntụgharị uche. Ọ na-egbochi ntule ezi uche dị na mmekọrịta nke ndị agha yana ihe kpatara nnupụisi ngwa ọgụ n'ụwa taa, dị nnọọ iche na 1930, isi iyi nke akụkọ ifo ndị dị n'Ebe Ọdịda Anyanwụ na-amasịkarị.
Gịnị dịkwa ịrịba ama bụ na ọtụtụ n'ime mgbochi mgbochi agha ekpe mbak a n'ozuzu ikpe nke revolutions nke gara aga, n'ihi na ha dugara Stalin, Mao, Pol ite wdg Ma ugbu a na revolutionaries bụ (Western akwado) Islamists, anyị kwesịrị icheta na ihe niile ga-adị mma. Gịnị banyere “ịmụta ihe site n’oge gara aga” na mgbanwe ime ihe ike abụghịcha ihe kasị mma ma ọ bụ nanị ụzọ isi nweta mgbanwe n’etiti ọha mmadụ?
Amụma ọzọ ga-ewepụ 180° pụọ na nke ndị mgbochi mgbochi na-akwado ugbu a. Kama ịkpọ oku maka ntinye aka ọzọ, anyị kwesịrị ịrịọ gọọmentị anyị nkwanye ùgwù siri ike maka iwu mba ụwa, nnyonye anya n'ihe gbasara ime obodo nke steeti ndị ọzọ yana imekọ ihe ọnụ kama ịlụ ọgụ. Enweghị nnyonye anya pụtara ọ bụghị naanị ndị agha anaghị etinye aka. Ọ na-emetụtakwa omume ndọrọ ndọrọ ọchịchị na akụ na ụba: enweghị mmachi n'otu akụkụ, enweghị iyi egwu n'oge mkparita uka, yana nha nha nke steeti niile. Kama "ịkatọ" ndị isi nke mba ndị dị ka Russia, China, Iran, Cuba mgbe niile maka imebi ihe ndị ruuru mmadụ, ihe mgbochi agha hapụrụ hụrụ n'anya ime, anyị kwesịrị ige ntị n'ihe ha nwere ikwu, mkparịta ụka na ha, ma nyere ụmụ amaala ibe anyị aka ịghọta ụzọ iche echiche dị iche iche n'ụwa, gụnyere nkatọ mba ndị ọzọ nwere ike ikwu maka ụzọ anyị si eme ihe. Ịzụlite nghọtarịta dị otú ahụ nwere ike n'ikpeazụ bụ ụzọ kachasị mma isi meziwanye "ikike mmadụ" n'ebe nile.
Nke a agaghị eweta ihe ngwọta ozugbo maka mmebi ikike mmadụ ma ọ bụ esemokwu ndọrọ ndọrọ ọchịchị na mba ndị dị ka Libya ma ọ bụ Syria. Ma gịnị na-eme? Amụma nnyonye anya na-abawanye esemokwu na agha n'ụwa. Mba ndị chere na amụma ahụ lekwasịrị anya, ma ha dị ọtụtụ, na-agbachitere onwe ha n'agbanyeghị na ha nwere ike. Mgbasa ndị mmụọ ọjọọ na-egbochi mmekọrịta udo n'etiti ndị mmadụ, mgbanwe omenala n'etiti ụmụ amaala na, na-apụtaghị ìhè, na-eto eto nke echiche na-emesapụ aka nke ndị na-akwado nnyonye anya na-ekwu na ha na-akwalite. Ozugbo mgbochi mgbochi ahụ hapụrụ usoro ihe omume ọ bụla ọzọ, n'ezie hapụrụ ohere nke inwe mmetụta kacha nta n'ihe omume ụwa. N'ezie, ọ bụghị "na-enyere ndị ihe metụtara aka" dị ka ọ na-ekwu. Ewezuga ibibi mmegide niile ebe a megide alaeze ukwu na agha, ọ na-eme ya ihe ọ bụla. Naanị ndị na-eme ihe ọ bụla bụ n'ezie ọchịchị US na-aga nke ọma. Ịtụkwasị obi na ha ilekọta ọdịmma nke ndị ụwa bụ àgwà enweghị olileanya kpam kpam. Enweghị olileanya a bụ akụkụ nke ụzọ ọtụtụ ndị aka ekpe si meghachi omume na "ọdịda nke ọchịchị Kọmunist", site na ịnakwere atumatu ndị bụ nnọọ ihe megidere nke ndị Kọmunist, karịsịa n'ihe gbasara mba ụwa, ebe mmegide nke imperialism na agbachitere mba. Ọchịchị na-arịwanye elu ka mmụọ ọjọọ dị ka "ihe fọdụrụ na Stalinism".
Ntinye aka na ihe owuwu nke Europe bụ atumatu aka nri. Otu n'ime ha jikọtara ya na mbanye America maka ọchịchị ụwa. Nke ọzọ bụ usoro na-akwado amụma akụ na ụba neoliberal na mbibi nke nchebe ọha mmadụ. N'ụzọ na-adịghị mma, a kwadoro ha abụọ n'ụzọ ziri ezi site n'echiche nke "nkụ aka ekpe": ikike mmadụ, mba ụwa, mgbochi ịkpa ókè agbụrụ na mgbochi mba. N'okwu abụọ ahụ, aka ekpe nke tụfuru ụzọ ya mgbe ọdịda nke Soviet Union ghọchara nzọpụta site n'ịrapagidesi ike na okwu "mmesapụ aka, nke ọdịmma mmadụ", nke na-enweghị nyocha ọ bụla n'ezie banyere mmekọrịta nke ndị agha n'ụwa. Site n'aka ekpe dị otú ahụ, aka nri anaghị achọ echiche ọ bụla nke ya; ọ nwere ike ime ya na ikike mmadụ.
Ka o sina dị, ma amụma ndị ahụ, ntinye aka na ihe owuwu ndị Europe, dị taa na njedebe nwụrụ anwụ. Imperialism US na-eche nnukwu nsogbu ihu, ma nke akụ na ụba na nke mba ụwa. Amụma ntinye aka ya jisiri ike jikọta ọtụtụ ụwa megide United States. O siri ike na onye ọ bụla kwenyere na "Europe ọzọ" ọzọ, Europe na-elekọta mmadụ, na ezigbo European Union (naanị otu nwere ike ime) adịghị akpali mmasị dị ukwuu n'etiti ndị na-arụ ọrụ. N'ezie, ọdịda ndị ahụ ugbu a na-erite uru naanị aka nri na aka nri, naanị n'ihi na ọtụtụ n'ime aka ekpe akwụsịla ịgbachitere udo, iwu mba ụwa na ọbụbụeze mba, dị ka ihe mbụ nke ọchịchị onye kwuo uche ya.
JEAN BRIMONT na-akụzi physics na Mahadum Louvain dị na Belgium. Ọ bụ onye edemede nke Imperialism nke mmadụ. Enwere ike iru ya na [email protected].
Onye edemede ga-ebipụta ụdị edemede a nke French n'oge na-adịghị anya.
Ihe edeturu.
[1] N'oge nnọkọ NATO na nso nso a na Chicago, Amnesty International malitere mkpọsa nke akwụkwọ mmado na-akpọ NATO ka ha "na-aga n'ihu na-aga n'ihu" n'aha ụmụ nwanyị na Afghanistan, na-akọwaghị, ma ọ bụ ọbụna na-ebuli ajụjụ banyere otú otu òtù ndị agha si dị. kwesịrị imezu ebumnobi dị otú ahụ.
A na-akwado ZNetwork naanị site na mmesapụ aka nke ndị na-agụ ya.
inye