Nkwụsị nke mmekọrịta ndọrọ ndọrọ ọchịchị n'etiti Venezuela na Colombia mgbe nnọkọ pụrụ iche nke OAS na July 22 na-egosi oke iwe n'etiti onye isi ala Colombia na-apụ apụ Alvaro Uribe na onye isi ala Venezuela Hugo Chavez.
Esemokwu dị n'etiti ndị isi abụọ ahụ na-atụ bọmbụ si n'akụkụ okporo ụzọ ndọrọ ndọrọ ọchịchị abụghị ihe ọhụrụ. Ihe na-emepụta ihe nkiri ahụ—na ohere—nke mgbanwe ọhụrụ a bụ ihe ndabere.
Uribe bụ ọbọgwụ ngwọrọ, ebe ọ bụ na a jụrụ ajụ mmezigharị n'usoro iwu maka ịzọ ọkwa nke atọ. Onye nọchiri ya, Juan Manuel Santos, ga-eweghara ọrụ n'August 7. Nraranye Santos bụ njedebe nke ọchịchị afọ asatọ nke Uribe, onye atụmatụ agha ya iji gbochie ndị ọgba ọsọ ọgwụ ọjọọ na ndị agha guerrilla dị ka Revolutionary Armed Forces (FARC) bụ gọọmenti US kwadoro ihe dị ka ijeri dollar asaa. Ka ọ na-eduga n'ọganihu ụfọdụ n'ibelata igbu ọchụ na ịtọrọ mmadụ na Colombia, atụmatụ ndị a enweghị ike nweta udo, na esemokwu Colombia na-aga n'ihu na-egbu ndụ ma na-akpata esemokwu n'akụkụ niile.
Santos na-anọchite anya Uribe's Party nke U ma nwee nkwado ya na ntuli aka. Kedu ihe kpatara onye isi ala ga-eji chọọ nsogbu ndọrọ ndọrọ ọchịchị n'abalị nke nraranye ya? Site n'ịkwalite nkwụsịtụ na mmekọrịta ya na Venezuela, Uribe yiri ka ọ na-egosipụta obi abụọ na onye nketa ndọrọ ndọrọ ọchịchị ya ga-agbaso iwu ya siri ike. Mgbe ọ na-apụ, Uribe na-anwa ịgbachi n'ọgụ nke hapụrụ Colombia na ndị mmekọ ole na ole na South.
Ajụrụ OAS ajụjụ dị ka Forum
Uribe wepụrụ ogbunigwe nkewa ya na Venezuela site na ala nke Òtù Na-ahụ Maka Ọchịchị America (OAS). N'ịgbaso ogologo oge maka mmezu gọọmentị ya, ndị nnọchiteanya Colombia Luis Alfonso Hoyos kwuru na ihe dị ka ndị otu 1,500 “na-eji mpaghara Venezuelan n'enwetaghị ntaramahụhụ” na-ebuso Colombia ọgụ na ịzụ ahịa ọgwụ na ngwá agha. Hoyos gosipụtara ihe akaebe eboro ebubo ma kpọọ oku ka e mee nyocha.
Venezuelan onye nnọchi anya Roy Chaderton jụrụ ajụjụ ihe akaebe gosipụtara ma rụtụ aka n'ihe ọ tụlere na ojiji OAS enweghị isi, na-atụ aro na ọ bụrụ na okwu ọ bụla nwere ike ịbụ isiokwu nke nnọkọ pụrụ iche, nha nhata ga-agụnye ịkpọ maka ndị nnọchi anya nyocha na ọdụ ndị agha asaa nke gọọmentị Colombia nwere. nyefere ndị agha US. Venezuela kwuru na gọọmentị Colombia enweghị ike ilekọta mpaghara ókèala ahụ nke ọma wee chọpụta ihe isi ike nke ịgagharị ihe dị ka kilomita 1,375 nke oke oke ọhịa.
Otu ụbọchị ahụ, Onye isi ala Chavez mara ọkwa na ọ bụ ya imebi mmekọrịta n'etiti mba abụọ ahụ iji chebe "nsọpụrụ" obodo ya.
Ọtụtụ mba emegidela nnọkọ pụrụ iche, na-ekwu na ọ ga-eme ka esemokwu ka njọ. Venezuela kpọrọ ya "ọgba egwuregwu mgbasa ozi" ma boro ebubo na nrụgide US na Colombia mere ka esemokwu ahụ banye n'ọgba aghara n'ala OAS, ebe ha na-ekele ndị nnọchianya ahụ dọrọ aka ná ntị megide iji nnọkọ multilateral maka ịgbasa mkpesa Colombia.
Ecuador mere mkpesa oke ilu nke iji OAS maka ebubo Colombia. Minista mba ofesi Ricardo Patiño enweghị ike iguzogide ịsị "Agwara m gị otu a" mgbe nnọkọ ahụ butere nbibi nke mmekọrịta mba ụwa n'etiti mba abụọ ahụ.
“Agwara m ya (OAS Secretary General Jose Insulza) na e kwesịghị ikwurịta okwu ahụ n'ụzọ dị egwu, mana ugbu a, ka anyị gbanwee 'oke ọkụ' maka 'enweghị ọrụ'. Nke a bụ n'ihi na ịghara ịṅa ntị n'ihe na-eme na mpaghara ahụ ", Patiño kwuru, na-agbakwụnye na a dọrọ Insulza aka na ntị na nnọkọ ahụ nwere ike iduga n'ịwapụ mmekọrịta mmekọrịta ma ghara ịrụ ọrụ ya iji zere ihe ahụ.
Onye odeakwụkwọ ukwu OAS Insulza yiri ka ọ mebiela mmekọrịta ya na ọtụtụ mba site n'ịhapụ nrụgide Colombia ịkpọ nnọkọ pụrụ iche. Nzukọ ahụ dị ka ọ ghọtara faux pas ya a tọhapụrụ ya nke ahụ kwadoro isi n'isi mbọ ọ bụla megide Venezuela. "OAS ekwupụtala njikere ya ịgbazite, dịka o mere n'oge ndị ọzọ, mana ndị ga-ekpebi nke a bụ mba abụọ ahụ site na nkwekọrịta nkwekọrịta. Ọ dịghị mgbe a ga-amanye Òtù a n'isi ọchịchị mba dị iche iche, n'ihi na ọ bụ nzukọ nke ọtụtụ akụkụ na ọ bụghị nke àgwà karịrị."
Oge ọzọ na-akọwapụta maka amụma mba ofesi US
Na nnọkọ pụrụ iche, onye nnochite anya US Carmen Lomellin tụlere usoro mkpebi dị iche iche na ntinye aka ịlụ ọgụ megide iyi ọha egwu na mpaghara - okwu na-enweghị esemokwu - ma gbaa mba abụọ ahụ ume ịchọta "ihe ngwọta dị mma", na-enweghị ịkpọ oku kpọmkwem maka nhazi ahụ. nke otu OAS Commission.
Onye na-ekwuchitere Ngalaba steeti PJ Crowley kwadoro nyocha mba ụwa, mana o kwuru na ebe ahụ nwere ike ịbụ OAS ma ọ bụ UNASUR - mpaghara mpaghara nke mba Latin America nke Brazil họọrọ. N'ime Nzukọ ndị nta akụkọ July 23, ọ katọrọ ọchịchị Venezuela:
"Venezuela n'etiti steeti ndị ọzọ dị na mpaghara ahụ nwere ọrụ doro anya maka ịlụso iyi ọha egwu ọgụ na mpaghara ahụ yana ịkwado mgbalị n'ime OAS na n'ime UN iji lụso iyi ọha egwu n'ebe ọ bụla ọ nọ, n'ụzọ doro anya n'ihi nchegbu anyị banyere njikọ dị n'etiti Venezuela na FARC. anyị enwetabeghị Venezuela n'afọ ndị na-adịbeghị anya ka ha na United States na ndị ọzọ na-akwado nke ọma n'ihe gbasara mbọ mgbochi iyi ọha egwu a. "
Mgbe a jụrụ ya ma nchoputa nke "ndị na-eyi ọha egwu" ga-akwado mbuso agha dị ka o mere na Afghanistan, ọnụ na-ekwuchitere zara na okwu abụọ ahụ abụghị nke zuru oke nakwa na gọọmentị US ga-achọ ịhụ ka e dozie okwu ahụ n'udo. Ka o sina dị, aro maka agha ọzọ n'okpuru ebubo iyi ọha egwu pụtara n'ihu ọha.
BrazilGọọmentị emeela ka o doo anya na ọ ga-achọ ka e weba okwu a n'ime Union of South America Nations (UNASUR), na-enweghị mmetụta nke United States. Ọ kpọsara South America "mpaghara udo" ma kwupụta na a ga-ebu ụzọ dozie nsogbu dị n'etiti mba dị iche iche. Ndị nnọchi anya UNASUR zukọrọ ka ha kparịta ya mana ha eruteghị n'otu nkwekọ. Ndị otu kpọkuola oku ka e nwee ọgbakọ onyeisiala nke ndị otu UNASUUR ka ha weba ya n'okwu a, na-egosipụta etu okwu ahụ siri dị na mpaghara ahụ.
Mgbanwe esemokwu Colombia
Otu nkọwa maka nkwuputa ọha na eze Uribe banyere Venezuela obere oge tupu ọ rịtuo bụ na onye ndu Colombia na-enwe nchegbu na onye isi ala na-abata ga-enwe oke nkwekọrịta n'ebe ọchịchị Chavez nọ. A nchịkọta akụkọ na La Semana na-ekwu na ejiri nlezianya gbakọọ oge ahụ "iji mebie mgbalị nke onye isi ala ọhụrụ Santos iji mee ka mmekọrịta ya na gọọmentị Hugo Chavez kwụsị."
Enweela akụkọ siri ike na Santos kwadoro a thawing nke mmekọrịta n'etiti obodo abụọ ahụ. Onye isi ala a họpụtara ahọpụtala ọtụtụ okwu na-egosi ebumnuche ya ịmaliteghachi mmekọrịta ya na mba agbata obi.
O nwere ihe mkpali siri ike ime nke ahụ. Ọ bụ ezie na ọnọdụ mkparị n'ebe Chavez nọ na-eme ka mmekọrịta ya na US dịkwuo mma ma na-agbakọta ndị ntuli aka Colombia na atụmatụ "nchekwa ọchịchị onye kwuo uche" na nkwekọrịta ntọala US, ọ na-aghọ ọdachi maka akụ na ụba. Nke Gọọmentị Colombia kọrọ na nso nso a na mbupụ Colombia na Venezuela dara 71% n'etiti Jenụwarị na Mee nke afọ a ma e jiri ya tụnyere otu oge ahụ n'afọ gara aga, na-anọchite anya mfu nke ọrụ 350,000 e mere atụmatụ. Ngalaba Akụ na Colombia na-agbakọ na mbelata nke azụmaahịa na Venezuela ga-efu akụ na ụba ọkara nke uto n'afọ a, n'elu isi zuru oke n'afọ gara aga. Venezuela kwụsịrị azụmahịa ya na onye agbata obi ya iji mee mkpesa na nkwekọrịta Colombia inye US ohere ịnweta ebe ndị agha asaa na mba.
Onye bụbu onye ọrụ gọọmentị Bush State, Roger Noriega, onye nkatọ siri ike nke Chavez na onye na-akwado Uribe, kwukwara na mwakpo Uribe mere ka ndụ siri ike nye Santos, mana site n'akụkụ nke ọzọ nke ngere echiche.
"N'ụzọ dị ịtụnanya, otu n'ime gọọmentị nke gambit diplomatic diplomatic Uribe na-etinye na ebe ahụ bụ nke onye nọchiri ya, Juan Manuel Santos, bụ onye na-arụ ọrụ n'August 7. Ụfọdụ ndị na-ekiri ihe na-ekwu na Uribe na-agba ọsọ Santos iji gosi nnwere onwe ya site n'ịme nhọpụta. na iwere ụzọ ga-abara ndị Uribe mgba kacha njọ. Echiche ọzọ bụ na Uribe chọrọ ịhụ na onye nọchiri ya enweghị ike ịchọ ụlọ na Chavez dị ize ndụ. " Noriega kwubiri na US kwesịrị ịkwado "gambit" site n'ịkwado onye isi ala na-apụ apụ na ebubo ya megide Venezuela.
Mwakpo US-Colombia megide Venezuela n'oge mgbanwe ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-eweta nnukwu ihe egwu na nkwụsi ike mpaghara. Uribe anọgidewo na-adabere na visceral nzaghachi nke mba nri, ndị agha n'ime US ọchịchị na Nationalist mgbochi Venezuela mmetụta na Colombia na-ewu a egwu Chavez na-dabeere ọzọ na kere nghọta karịa na jụụ-isi analysis. N'ụzọ doro anya, ọnụ ọgụgụ ka ukwuu nke ndị agha FARC, ELN na ndị agha aka nri kwupụtara "onye na-eyi ọha egwu", na-arụ ọrụ n'ime Colombia.
Dị ka akụkọ nta akụkọ si kwuo, gọọmentị Venezuela na-eleta mba dị iche iche na South America ugbu a iji nyochaa atụmatụ udo nke a ga-ewepụta na nzukọ UNASUR na July 29. Reuters kwuru Mịnịsta na-ahụ maka mba ofesi Venezuelan Nicolas Maduro na-ekwu, “Venezuela… na-eji atụmatụ udo a tụrụ anya. Anyị ga-edozi nsogbu na-akpata, nke bụ agha Colombia. "
The Upshot
Izu ndị na-abịanụ ga-egosi otú ihe nkiri a ga-esi pụta. Kama ogbugbu nke Uribe nwere ike bata n'ụkwụ ya ozugbo. Kama ijide onye ga-anọchi ya n'ọnọdụ siri ike n'ebe Venezuela nọ, nkwutọ ọha na eze achịkọtala mgbalị South America iji chọọ udo na nkwekọ - ọ bụghị site n'ilekwasị anya nanị na ọrụ Venezuela nwere ike ịrụ n'ọdụ ụgbọ mmiri kama na echiche sara mbara nke ịkwalite mkparịta ụka udo kwụsị. esemokwu na Colombia.
Mgbawa ahụ na Venezuela kpalitere arụmụka na mgbasa ozi Colombia banyere ọnụ ahịa akụ na ụba nke agha ma mee ka ndị ahịa azụmahịa na-agbanwe agbanwe na-ajụ ajụjụ amamihe dị na ịdọpụ mba ahụ n'ebe ndị agbata obi ya na ndị mmekọ azụmahịa bụ isi. Nke a ga-egosi nrụgide maka ụzọ dị mma karịa nke gọọmentị ọhụrụ ahụ.
OAS nwere ike na-egwu ili nke ya site n'ikwe ka gọọmentị US na Colombia jiri ọgbakọ dị iche iche maka nnukwu echiche na echiche echiche. Enweghị ahaghị nhata n'ụzọ ya emebiela ntụkwasị obi ya wee nye nkwenye na oku a na-akpọ maka ikesi ike forums ọzọ maka diplomacy Latin America dị ka UNASUR, ebe Washington adịghị agụnye. E kwesịghị ile nke a anya dị ka ihe na-adịghị mma, ebe ọ bụ na ọ na-akwado ngwọta mpaghara maka nsogbu mpaghara yana mmekọrịta ha nhata dabere na diplomacy karịa ike agha dị elu.
Ọzọkwa, Colombia na US ekewapụla ụlọ ọrụ ike mpaghara, Brazil na ndị mmekọ ndị ọzọ. Ọ bụrụ na gọọmentị US akwadoghị mbọ South America na-abụghị OAS iji dozie nsogbu ahụ, ahịrị mmejọ nke hemispheric sitere na Andes ga-agbasawanye - na-emebi ndị bi na mba niile.
Ọ bụrụ na oku maka atụmatụ udo na Colombia chọtara nkwado na Latin America na n'ime ọchịchị Santos ọhụrụ, US ga-akọwapụta ma ọ na-enye nkwado zuru oke na mbọ udo ma ọ bụ na-aga n'ihu na atụmatụ agha nke Atụmatụ Colombia. Na mgbakwunye na Venezuela, Brazil na UNASUR (n'okpuru nduzi nke Nestor Kirchner) na-atụle mgbalị udo. Ọtụtụ mba Latin America nwere ike ịkwado atụmatụ. Ọ bụrụ na Colombia na gọọmentị US ajụ mbọ ndị a, ha ga-aza ebubo ebubo na ha na-egbochi ọrụ iwu ụlọ udo na mpaghara.
Uribe ekwuola na ọ gaghị 'aghọgbu' ya site na mkparịta ụka udo, na-egosi mmegide ya megide atụmatụ udo tupu otu atụmatụ dị na tebụl.
"Mgbe agwọ na-eyi ọha egwu chere na a na-akpagbu ya, mgbe ahụ ọ na-arịọ maka usoro udo, were oxygen wee laghachi na nsị ọzọ," ka o kwuru.
Ọ bụrụhaala na Colombia, nke United States na-akwado, jụrụ ikwere na udo ma na-arụsi ọrụ ike na-akwalite esemokwu site n'ikewa mba na ibu ọrụ, ọ gaghị enwe ọganihu n'udo. Ọ bụ mmadụ ole na ole kweere na agha dị n'etiti mba abụọ ahụ na-eru nso. Ma ọnọdụ ahụ nwere ike ịka njọ n'oge agha. Ndị agha US na-aga n'ihu na-agbasa ọnụnọ ya na mpaghara Colombia ka ụlọ ọrụ nchekwa US na-enweta nkwekọrịta na-atọ ụtọ yana ndị na-atụ ụtụ US na-akwụ ụgwọ maka amụma dabere na agha na-arụbeghị ọrụ. Ọtụtụ nde ndị Colombia achụpụla n'agha n'ihi agha ahụ nke yiri enweghị njedebe. Mmebi ihe ndị ruuru mmadụ na asịrị ndị dị ka "ụgha ụgha" nke ndị agha Colombia gburu na-ewelite ajụjụ siri ike banyere ụgwọ ọrụ ọha na eze nke agha ahụ. Esemokwu dị n'etiti mba ndị gbara agbata obi - ọ bụghị naanị Venezuela - ka Uribe kpalitere esemokwu. Okwu abụghị ma ọ ga-abụ "pro-Colombia" ma ọ bụ "pro-Venezuela" -ọ bụ otu kacha mma isi belata esemokwu n'oge dị oke egwu.
United States dị njikere itinye udo na nchekwa mpaghara n'ihe egwu naanị iji kwado Colombia wee nweta akara megide Venezuela?
Laura Carlsen bụ onye isi CIP Americas Programme na www.cipamericas.org
A na-akwado ZNetwork naanị site na mmesapụ aka nke ndị na-agụ ya.
inye