SObere oge ka mkparịta ụka UN gbasara ihu igwe na Copenhagen na 2009 daa, James Lovelock, nna nna nke gburugburu ebe obibi ọgbara ọhụrụ, jụrụ ya. Guardian onye nta akụkọ Leo Hickman ihe ekwesịrị ime n'ihi ọdịda. Lovelock nyere oku maka ihe a ga-akọwa naanị dị ka ọchịchị aka ike ihu igwe.
N'ịjụ echiche ahụ na enwere ike nweta ihe ngwọta maka mgbanwe ihu igwe na ọchịchị onye kwuo uche nke oge a, Lovelock gbara égbè eluigwe na ihe a chọrọ kama bụ "ụwa nwere ikike karịa" ebe enwere "ndị mmadụ ole na ole nwere ikike ị tụkwasịrị obi na-agba ya."
“Gịnị bụ ihe ọzọ na ọchịchị onye kwuo uche? Ọ dịghị otu. Mana ọbụna ọchịchị onye kwuo uche ya kacha mma na-ekweta na mgbe nnukwu agha na-abịaru nso, a ghaghị ịkwụsị ọchịchị onye kwuo uche ya maka oge a. Enwere m mmetụta na mgbanwe ihu igwe nwere ike ịbụ okwu siri ike dịka agha. Ọ ga-adị mkpa ka a kwụsị ọchịchị onye kwuo uche ya ruo nwa oge. "
A na-akpọwanye oku a maka ụdị ọchịchị aka ike dị mma nke sayensị maka ọtụtụ nsogbu anyị na-eche ihu n'ụwa niile, site na mfu nke ụdị ndụ dị iche iche ruo n'iguzogide ọgwụ nje.
Mgbochi ọgwụ nje abụrụla ihe ize ndụ nye ahụike ọha n'ụwa niile, yana omume gọọmentị adịchaghị mma na ezughị oke, nke na otu ụzọ ndị ọkà mmụta sayensị na-enweghị ndidi n'ọnọdụ ahụ akpọọla oku ka otu onye isi ụwa ọhụrụ weghara nsogbu ahụ. Ha chọrọ nzukọ mba ụwa nke yiri ndị a na-arụ ọrụ ugbu a ịnyagharị nzaghachi ụdị anyị maka mgbanwe ihu igwe - nke bụ otu Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), mana maka ahụhụ na ọgwụ ọjọọ yana nke nwere nnukwu onye isi.
Nyere ịdị ukwuu nke ihe ize ndụ ahụ - "apocalyptic"ọnọdụ, dị ka Sally Davies, onye isi ndị ọrụ ahụike UK si kwuo, bụ na n'ime afọ iri abụọ, anyị ga-agwụcha ọgwụ ndị dị irè megide ọrịa na-efe efe na-aga n'ihu - ọ nwere ike iyi ihe na-adịghị mkpa, ọbụna nke na-enweghị isi, na-emega ahụ na-ewe iwe n'ihi oke ọchịchị onye kwuo uche nke dị otú ahụ. megharia.
Agbanyeghị, n'ịtụle ugboro ole ụdị atụmatụ teknụzụ a bụ nzaghachi ndabara maka nsogbu sayensị ọhụụ ọ bụla nke mbubata miri emi, ndị ọchịchị onye kwuo uche ya kwesịrị ịtụle ma ụzọ ndị ọzọ ọ dị mma.
"SKa ọ dị ugbu a, nzaghachi mba ụwa adịla ike, "Jeremy Farrar, onye isi Wellcome Trust, ụlọ ọrụ ebere nyocha ahụike kachasị na UK, na Mark Woolhouse, prọfesọ nke ọrịa ọrịa na-efe efe na Mahadum Edinburgh dere. nkọwa tubthumping bipụtara na akwụkwọ akụkọ sayensị Nature na May na ọkọnọ na pịa ogbako na Royal Society (enye amụma imprimatur nke august sayensị ahu).
Nkwupụta ahụ lekwasịrị anya na Healthtù Ahụ Ike Worldwa, nke n'April wepụtara akụkọ mbụ ya na-enyocha nguzogide nje n'ụwa niile, na-achọpụta “ọkwa dị egwu” nke nguzogide nje. "Ihe iyi egwu a dị egwu abụghịzi amụma maka ọdịnihu, ọ na-eme ugbu a na mpaghara ọ bụla nke ụwa ma nwee ike imetụta onye ọ bụla, nke afọ ọ bụla, na mba ọ bụla," ka ndị edemede dọrọ aka ná ntị.
N'agbanyeghị mmụba nke ihe ize ndụ a zuru ụwa ọnụ, òtù UN zara ya site n'ịkpọku naanị maka nyocha ka mma. "WHO tụfuru ohere inye onye ndu n'ihe achọrọ ngwa ngwa iji mee mgbanwe n'ezie," ndị odee dere, na-ekwenye na nleba anya dị mkpa, mana ezughị oke.
Ihe iyi egwu na-eto eto sitere na ihe a na-akpọkarị "superbugs" yiri nke mgbanwe ihu igwe na-ebute - ha bụ "usoro okike nke ọrụ mmadụ na-eme ka ọ dịkwuo njọ na omume nke otu mba nwere ike inwe mmetụta zuru ụwa ọnụ," dị ka nkwupụta yiri nke ahụ wepụtara. òtù ndị odee abụọ ahụ.
Ọ bụghị naanị ha bụ ndị nyocha ma ọ bụ ndị dọkịta mere ntụnyere n'etiti nguzogide ọgwụ na mgbanwe ihu igwe. N'afọ gara aga, Davies kọwara ọnọdụ dị ka a ka dị ize ndụ ihe egwu karịa iyi ọha egwu, na ihe egwu dị ukwuu nye ụmụ mmadụ karịa okpomoku zuru ụwa ọnụ, na-agwa BBC, "Ọ bụrụ na anyị emeghị ihe, mgbe ahụ anyị niile nwere ike ịlaghachi azụ na ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ narị afọ nke iri na itoolu ebe ọrịa na-egbu anyị n'ihi ọrụ a na-eme kwa ụbọchị. ”
Ọtụtụ usoro ọgwụgwọ na ntinye aka ewepụtara kemgbe 1940 na-adabere na ntọala nke nchebe mgbochi nje. Uru ndị mmadụ nwetara n'oge ndụ a dabere n'ọtụtụ ihe, mana ha agaraghị enwe ike ma ọ bụrụ na ọ nweghị ọgwụ nje. Tupu e mepụta ọgwụ nje, nje nje bụ otu n'ime ihe na-akpatakarị ọnwụ.
Anyị kwesịrị ịnọgide na-achọpụta ụdị ọgwụ nje ọhụrụ n'ihi na ka oge na-aga, a na-ekpochapụ ahụhụ ndị nwere ike ịnweta ọgwụ. Ndị nwere mmụgharị na-enweghị usoro nke na-eme ka ha na-eguzogide ọgwụ na-adị ndụ, ịmụpụta ma mechaa chịa. Nke a bụ naanị mmalite.
Ma ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ afọ iri atọ, enweela "nchoputa efu" Ọ dịghị klas ọhụrụ nke ọgwụ nje emepụtara kemgbe e jiri lipopeptides mee ihe na 1987. Ihe kpatara nke a bụ eziokwu: nnukwu ụlọ ọrụ ndị na-emepụta ọgwụ ajụla itinye aka n'ime nnyocha n'ime ezinụlọ ọhụrụ nke ọgwụ nje n'ihi na ọgwụ ndị dị otú ahụ abụghị nanị ihe na-abaghị uru, kama ọ bụ ihe megidere nke ikeketa ụkpụrụ ọrụ. Obere ha na-eji, otú ahụ ka ha na-adị irè karị.
Dị ka ụlọ ọrụ ndị a na-ekweta ngwa ngwa, ọ na-eme enweghị uche maka ha itinye ego ihe ruru nde $870 maka ọgwụ ọ bụla nke ndị na-achịkwa kwadoro na ngwaahịa nke ndị mmadụ na-eji naanị oge ole na ole na ndụ ha, ma e jiri ya tụnyere itinye otu ego ahụ na mmepe nke ọgwụ na-aba uru nke ukwuu nke ndị ọrịa ga-ewere kwa ụbọchị maka ezumike nke ndụ ha.
Gọọmenti ụfọdụ amalitela ịmata nke ọma ọdịda ahịa a. European Commission ewepụtala €600 nde maka mmemme “ọgwụ ọhụrụ” nke ọma aha ya bụ "Ọgwụ Ọgwụ ọhụrụ 4 ahụhụ ọjọọ." Mana ọnụọgụ ego gọọmentị kenyere maka ngwọta a ka ezughị oke.
N'ihi ya, ihe Farrar na Woolhouse chọrọ ka e guzobe otu zuru ụwa ọnụ, sayensị nke na-akwado ihe ịma aka ahụ. Otu gọọmentị etiti ọhụrụ ahụ ga-adị ka ọ ga-adị ka ihe akaebe na-emegide ọgwụ na-agba ume na mmejuputa iwu. Na-arụkọ ọrụ na gọọmentị mba na ụlọ ọrụ mba ụwa na-arụ ọrụ iji mejuputa atumatu ya, ọ ga-ewepụta ebumnuche siri ike iji kwụsị mfu nke ike ọgwụ na ngwa ngwa mmepe nke usoro ọgwụgwọ ọhụrụ.
A ga-anabata ndị otu gọọmentị etiti na mgbochi mgbochi ma ọ bụrụ na ọ na-enye ohere maka nhazi nkekọrịta ozi, nleba anya na nyocha.
Ma ònye ka òtù na-atụ aro amụma sayensị a ga-akọ? Kedu nnukwu usoro ga-ekpebi ihe a ga-eme wee mejuputa ndụmọdụ ndị ahụ?
Ọ bụ ezie na nsogbu dị iche iche, mmadụ ga-eche na dị ka amụma ihu igwe, ọ ga-achọ otu ejima IPCC, ọgbakọ ndị otu na UN Framework Convention on Climate Change (UNFCCC). E hiwere IPCC na 1988 site na UN Environment Programme na World Meteorological Organisation. Afọ anọ ka e mesịrị, IPCC rụrụ ọrụ dị mkpa n'ịmepụta akwụkwọ akụkọ diplomatic ya, UNFCCC, oghere anọ maka ịzụ ahịa ịnyịnya n'etiti gọọmentị nke niile dara na 2009 na Copenhagen na nke na-agabeghị kemgbe.
Anyị dị ka ụdị ndị ọzọ chere nsogbu siri ike ihu, na ndọrọ ndọrọ ọchịchị na akụ na ụba zuru ụwa ọnụ, na enweghị otu onye kwuo uche ya zuru ụwa ọnụ iji lebara ya anya. Na nanị nhọrọ a pụrụ ichetụ n'echiche bụ usoro nke teknụzụ na mkpebi nke diplomatic.
Nguzogide ọgwụ ọjọọ na mgbanwe ihu igwe abụghị naanị isiokwu dị ka nke a. Dị ka IPCC n'onwe ya ji nganga na-ekwupụta, mmekọrịta dị n'etiti ya na UNFCCC aghọwo ihe nlereanya maka mmekọrịta dị n'etiti sayensị na ndị na-eme mkpebi, na mgbalị dịgasị iche iche agbagoro n'ime afọ kemgbe ha malitere iji wuo nyocha na usoro amụma maka ụwa ndị ọzọ. okwu.
Na 2012, n'okpuru ngalaba nke UN Environmental Programme (UNEP), e hiwere Intergovernmental Platform on Biodiversity and Ecosystem Services (IPBES), mana na mmekorita ya na ndị otu ndị debanyere aha n'ọtụtụ mgbakọ UN, gụnyere ndị na-ekpuchi ụdị dị iche iche nke ndu, ụdị dị ize ndụ, ndị na-akwaga mba ọzọ. ụdị, akụrụngwa mkpụrụ ndụ ihe ọkụkụ, na ala mmiri: “IPCC maka ụdị ndụ dị iche iche.” A na-eguzobekwa usoro yiri nke ahụ ugbu a iji kpọkọta ndị ọkachamara na ndị isi n'otu enyemaka nke ọgbakọ ndị otu na UN Convention on Combating Drrought and Desertification: "IPCC for Deserts and dustbowls."
Maka ụfọdụ, ọbụna IPCC/UNFCCC bụ ndị ndọrọndọrọ ọchịchị gabigara ókè (gụọ: onye kwuo uche ya). Johan Rockstrom, onye isi nke Stockholm Resilience Center, na Will Steffen, onye nduzi nke Australian National University Climate Change Institute bụ abụọ n'ime ụwa na-eduga ihu igwe strategists, na kasị mara maka mmepe ha na iri abụọ na isii ndị ọzọ na-eme nchọpụta nke Ụwa- usoro echiche nke "oke mbara ala," usoro maka ịghọta "ebe nchekwa ọrụ maka ụmụ mmadụ" - ọ bụghị naanị dịka ọ na-emetụta mgbanwe ihu igwe, ma oké osimiri acidification, mmetọ, ozone depletion, na ndị ọzọ.
Rockstrom na Steffen kpọọ maka "onye ọka ikpe zuru ụwa ọnụ" nọọrọ onwe ya n'ọchịchị ndị a họpụtara ahọpụta iji hụ na ụmụ mmadụ agafeghị oke ndị a: "N'ikpeazụ, a ga-enwe ụlọ ọrụ (ma ọ bụ ụlọ ọrụ) na-arụ ọrụ, nwere ikike, karịa ọkwa nke mba ọ bụla iji hụ na ókèala ụwa dị. kwanyere ùgwù. N'ezie, ụlọ ọrụ dị otú ahụ, na-eje ozi n'aha mmadụ n'ozuzu ya. "
Ha na-atụ aro ka e mepụta Earth Atmospheric Trust, "nke ga-ewere ikuku dị ka ihe onwunwe zuru ụwa ọnụ nke a na-ejikwa dị ka ntụkwasị obi maka abamuru nke ọgbọ dị ugbu a na n'ọdịnihu." Ma olee otú a ga-esi họpụta ndị gọvanọ nke ntụkwasị obi dị otú ahụ? Ndị bi n'ụwa họpụtara, ma ọ bụ ndị technocrats họpụtara?
Iji mee ka o doo anya: nchegbu abụghị maka nchịkọta ọkachamara nke mba ụwa na otu isiokwu. Ònye ga-emegide nchikota nke ihe ọmụma na ikike ọgụgụ isi dị otú ahụ? Kama nke ahụ, ihe na-echegbu anyị bụ na anyị ajụbeghị ajụjụ a nke ọma gbasara ụdị IPCC/UNFCCC ma ọ bụ gbasie mgba ike na otu nka siri metụta nka nka na ọchịchị mba ụwa nke na-emegide ọchịchị onye kwuo uche ya na mgbagha ya na ụkpụrụ nke ịza ajụjụ n'ihu ọha, nsonye, na mkpebi ndị ama ama.
Ọ bụghị ndị niile na-ajụ ajụjụ gbasara IPCC na UNFCCC deficit deficit bụ ndị na-agọnarị ihu igwe. N'ezie, ọ bụ kpọmkwem ndị na-eche banyere ramifications nke anthropogenic okpomoku zuru ụwa ọnụ bụ ndị kwesịrị ịkachasị echegbu onwe ha banyere ọchịchọ galloping nke elites wepụ mkpebi na kpọmkwem ọchịchị onye kwuo uche na n'ógbè nke ndọrọ ndọrọ ọchịchị.
Maka onye nyocha sayensị sayensị na teknụzụ Harvard Sheila Jasanoff, enwere ọnụ ọgụgụ ajụjụ ndị dị mkpa: kedu ihe bụ akara n'etiti ụlọ ọrụ sayensị na ndọrọ ndọrọ ọchịchị? Kedu ka gọọmentị si ewuo ihe ọ kpọrọ "ihe kpatara ọha" - ụdị ihe akaebe na arụmụka ndị e ji mee mkpebi steeti ga-aza ụmụ amaala ajụjụ? Ihe owuwu ọhụrụ ndị a ọ bụ na ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-ejere ọha mmadụ ozi, ka ọ bụ na ha na-enye nchebe ndị a na-anabataghị nke ọma nye otu dị iche iche nke mmasị ha na ndị ọzọ na-emegide onwe ha?
N'ịgbanye echiche a, ọkà mmụta mmekọrịta ọha na eze German Silke Beck na ndị ọrụ ibe yaajụ n'akwụkwọ na-adịbeghị anya banyere ihe owuwu nke IPCC na IBES nke anyị na-enyocha ma ọ dịkarịa ala "nhọrọ zuru oke nke nhọrọ nhazi ụlọ ọrụ ọzọ dị iche iche na-emegide imejuputa otu ụdị nke ọkachamara."
"Ka ọ dị ugbu a," ka Beck na-ekwu, onye nyocha ya lekwasịrị anya n'ụdị ọhụrụ nke ọchịchị gburugburu ebe obibi na sayensị, "enweghị arụmụka ọ bụla enweela maka mmekọrịta IPCC na amụma ọha na eze na 'ọha ọha' dị iche iche zuru ụwa ọnụ ma ọ bụ banyere nkwa iwu ya n'usoro. ikike, ndọrọ ndọrọ ọchịchị, na ndọrọ ndọrọ ọchịchị."
N'ime afọ abụọ gara aga, enwere mkparịta ụka n'etiti ndị na-ahụ maka ọdịnihu nke IPCC, mana ndị sonyere na nzukọ ndị a mechiri emechi bụ nkwekọrịta nzuzo siri ike, na ndị nta akụkọ na ndị nchọpụta emechiela.
N'otu aka ahụ, nnukwu akụkụ nke isiokwu ndị omebe iwu dị ka amụma ego, azụmaahịa, ikike ọgụgụ isi, azụ azụ, na enyemaka ọrụ ugbo nke a na-arụrịta ụka n'ezoghị ọnụ n'ime ụlọ onye kwuo uche ya ugbu a na-edobe, gbanwee ma kwado ya n'ọgbọ egwuregwu azụ azụ.
Ọ bụ ọkà mmụta mmekọrịta ọha na eze Colin Crouch oku "Mgbe ọchịchị onye kwuo uche ya gasịrị": mgbe ọnụ ọgụgụ nke ntuli aka izugbe na-aga n'ihu, ime mkpebi abụghị n'ime ndị omebe iwu, kama na ọnụ ụzọ mechiri emechi, mkparịta ụka dabeere na nkwekọrịta n'etiti ndị isi gọọmentị ma ọ bụ ndị nnọchiteanya, ndị ọkachamara nyere ndụmọdụ.
N'ihe banyere European Union, ohere ọchịchị teknụzụ kachasị elu n'ụwa, anyị nwere ike ịgbakwunye na ndepụta isiokwu ndị na-abụghị arụmụka ọchịchị onye kwuo uche ya: amụma gbasara mmefu ego (ya bụ, mkpebi mmefu ego niile) na ụkpụrụ ahịa ahịa, mpaghara amụma ndị ahụ bụ isi na , ewezuga nchekwa na ndị uwe ojii, ikekwe kọwaa ọtụtụ ihe ọ ga-abụ steeti.
Kemgbe ọgba aghara Eurozone bịara, ụlọ ọrụ ndị Europe ejirila nke ọma kpuchie mkpebi akụ na ụba sitere na ndị ntuli aka wee bufee ya na ndị ọkachamara nke European Commission, Council of Minister, European Central Bank, European Court of Justice, ma ọ bụ ọbụna ad hoc onwe-ahọpụta otu ndị isi egwuregwu na European mosaic institutional.
Ọdachi nke Eurozone dị oke egwu nke na EU enweghịzi ohere maka "egwuregwu ndọrọ ndọrọ ọchịchị" ma ọ bụ "ịkwado ndọrọ ndọrọ ọchịchị," dị ka onye isi oche kọmishọna na-apụ apụ José Manuel Barroso na onye isi oche kansụl Herman Van Rompuy kwusiri ike ugboro ugboro. N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, ha enwekwaghị oge maka ọchịchị onye kwuo uche ya.
Ọ bụ echiche a na-ahụkarị n'etiti ndị ọkachamara. Onye isi kọmiti na-abata na onye bụbu onye isi otu Eurogroup nke mba na-eji otu ego, Luxembourger Jean-Claude Juncker, notoriously kwuru afọ ole na ole gara aga: “Atụmatụ ego bụ okwu siri ike. Anyị kwesịrị ikwurịta nke a na nzuzo, na Eurogroup, "ka ọ gwara nzukọ gbasara ọchịchị akụ na ụba nke European Movement haziri, n'amaghị na nzukọ ahụ ghere oghe maka ndị nta akụkọ. “Adị m njikere ka a kparị m dị ka onye ọchịchị onye kwuo uche ya ezughị ezu, ma achọrọ m ịdị na-akparị ya. Anọ m na arụmụka nzuzo, ọchịchịrị. "
Tihe nlereanya IPCC/UNFCCC, EU, na ihe owuwu ọchịchị onye kwuo uche ya na-arụkwa ọrụ na ndabere nke nkwenye n'etiti "ndị na-eme ihe ike," kama ịchịisi ọtụtụ site n'ikike ndị ọchịchị onye kwuo uche ya. N'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, a na-eme ka usoro iwu bụrụ nke zuru ụwa ọnụ, ma ọchịchị onye kwuo uche ya emebeghị.
Nkwekọrịta n'otu n'otu na-amachi oke nhọrọ amụma dị maka ndị dị mma maka ndị niile metụtara, nwere ike wepụrụ nhọrọ amụma nwere ike dozie nsogbu enyere n'ezie ma ọ bụrụ na ọ na-eyi ọdịmma nke otu onye na-eme ihe egwu. Enwere ike imebiga ihe ókè ma ọ bụ ọbụna wepụ onye na-eme ihe n'ụdị mkpebi a. N'ihi ya, mpio amụma ahụ nwere oke gburugburu, yana mgbanwe mgbanwe na-amasị karịa ike na ihe ọhụrụ. Amụma amụma dị otú ahụ adịghị mma ma a bịa n'ihe iyi egwu dị adị.
Arụmụka maka ochichi onye kwuo uche ya, yabụ, abụghị naanị otu ụkpụrụ. Usoro UNFCCC gachara ọchịchị onye kwuo uche ya, dabere n'otu n'ime ihe kpatara mkparita ụka ihu igwe na-akwụsị kwa afọ.
Ya mere, ọ ga-abụ n'ụdị ọchịchị atụnyere maka iguzogide ọgwụ. Farrar na Woolhouse na-akọwa na atụmatụ dị otú ahụ dị mkpa n'ihi na "ụwa ndị sayensị na azụmahịa chọrọ ihe mkpali na ebe nchịkwa ka mma iji mepụta ọgwụ ọhụrụ na ụzọ."
A na-ewere ụlọ ọrụ ndị na-emepụta ọgwụ dị ka ndị a na-anabata na tebụl, ndị na-arụ ọrụ kwesịrị ka a kpalie ha ịgbanwe ụzọ ha karịa isi ihe mgbochi nhazi a ga-emeri. Ihe mkpali ndị dị otú ahụ gụnyere kredit ụtụ isi ma ọ bụ onyinye maka mmepe ọgwụ nje mbụ, “akwụkwọ ikike nyocha nke mbufefe” nke na-eme ka nyocha usoro iwu ngwa ngwa maka ngwaahịa ọzọ nke ụlọ ọrụ na-ahọrọ, nkwa ịzụrụ tupu oge eruo, na ịgbatị ndụ patent.
Echiche nke nkwa ahịa ga-aga n'ihu - na isi, mgbe gọọmentị na-ekwe nkwa ahịa maka ọgwụ emepụtara nke ọma - nke World Bank na ndị na-eche echiche ahịa efu dị ka Brookings Institution na-akwalite dị ka ihe ngwọta na-ejupụta oghere nke ọdịda ahịa hapụrụ mgbe na-ahapụ uru isi obodo na-enweghị mgbagha.
Ihe ngwọta kachasị nke elementrị na dị ọnụ ala ga-abụ mmekọrịta nke ngalaba ọgwụ, na-enye ohere ntụgharị uche onye kwuo uche nke ego sitere na ọgwụgwọ na-erite uru iji kwado R&D na mpaghara enweghị uru. Tupu eweghara nkeonwe n'ofe ọdịda anyanwụ, ụdị inye aka n'ofefe a nyere ohere ịnye ozi nzi, ụgbọ oloko, ụgbọ ala, na ọrụ nkwukọrịta na mpaghara ndị dịpụrụ adịpụ, dịka ego sitere na obodo mepere emepe na-eme ka ihe guzozie n'ihe maka ọdịmma nke ọrụ zuru ụwa ọnụ.
Ma ụdị dị mfe dị otú ahụ abụghị nanị na tebụl n'ihi na ọ bụ ihe na-ezighị ezi na ndọrọ ndọrọ ọchịchị. Ọ bụ n'elu tebụl n'ihi na kpọmkwem nhazi nke nkwenye nke gọọmentị etiti na ndị otu na-eme mkpebi na-adịghị ekwe ka e welite ụdị ngwọta dị otú ahụ.
N'akwụkwọ na-akọwa n'oge na-adịbeghị anya banyere mmasị na-eto eto n'akụkụ ụfọdụ maka ihe ọ kpọrọ ikike ọchịchị gburugburu ebe obibi, onye nchọpụta sayensị na nkà na ụzụ bụ Andy Stirling. dere na "a na-ahụwanye ọchịchị onye kwuo uche ya dị ka 'ọdịda,' 'okomoko,' ma ọ bụ ọbụna 'onye iro nke okike.'... Ya mere, ihe ọmụma n'onwe ya na-esiwanyewanye ike site na nchegharị oge ochie nke ike ọchịchị na nkwupụta nchịkwa. Ọ dị ka ọ nweghị ihe ọzọ ma ọ bụghị nnabata - ma ọ bụ agọnahụ enweghị isi na mbibi dị adị. ”
N'ụzọ megidere nke ahụ, Stirling na-arụ ụka, mgba ọchịchị onye kwuo uche ya bụ ụzọ bụ isi e si emepụta nkwado na mbụ - na anyị kwesịrị ile ọgwụ nje anya dị ka ihe bara uru nke a ga-eji nlezianya zụọ ma kwado ya. "[C] ike gbadoro anya na ndahie nke njikwa bụ nsogbu karịa ngwọta… n'etiti ihe mgbochi kachasị na [mgbanwe mmekọrịta ọha na eze na-aga n'ihu], bụ echiche nke mgbanwe teknụzụ."
Nnwale echiche ole na ole iji mesie isi okwu ahụ ike: nke mbụ, onye France na-ahụ maka akụ na ụba Thomas Piketty tụpụtara ụtụ isi akụ na ụba zuru ụwa ọnụ n'oge na-adịbeghị anya dị ka ihe ngwọta nye ọchịchọ ikeketeke sitere n'ike mmụọ nsọ na-enwekarị enweghị ahaghị nhata. Ọ ghaghị ịbụ nke zuru ụwa ọnụ, ọ na-ekwu n'ụzọ ziri ezi, iji zere asọmpi n'etiti steeti iji wepụta ọnụego ụtụ isi kacha ala.
Mana were were were amụma a nke ọma maka mmejuputa ya. Kedu ka ụlọ ọrụ ọ bụla ga-esi tinye ụtụ isi dị otú ahụ ma e wezụga ọchịchị zuru ụwa ọnụ nke nwere ikike siri ike ime otú ahụ? Ihe nlereanya dabere na ihe owuwu UNFCCC ma ọ bụ EU ga-ejedebe n'ime afọ ma ọ bụ iri afọ nke mkparịta ụka na-enweghị mkpụrụ, na-ebute nke ọma na ụdị mmiri juru nke ukwuu nke ndị niile metụtara ya nwere ike ikweta - dị ka mgbakasị ahụ, mbọ ntọala iwebata Ụtụ Tobin gafee Europe.
A abụọ echiche nnwale: Ọ bụrụ na anyị chọpụtara echi na a nnukwu nso-Earth asteroid nọ na a N'ezie maka mbara ala na bụ n'ihi obliterate ụmụ mmadụ mmepeanya na afọ ise, nke ga-gị mmasị usoro nke na-emepe emepe a mbara agbachitere usoro na arịọnụ a. ozi iji chegharịa ya?
Ọchịchị zuru ụwa ọnụ, ọchịchị onye kwuo uche ya nke nwere ike n'ime izu ole na ole họrọ atụmatụ kachasị mma mgbe ọ nwetasịrị ndụmọdụ sitere n'aka ndị ọkachamara wee zie ngwa ngwa ngwa ngwa gaa ebe mbọ ga-akacha rụọ ọrụ nke ọma ma nwee ike ịga nke ọma?
Ma ọ bụ usoro mkparịta ụka ọtụtụ ndị otu na-arụrịta ụka maka ọtụtụ n'ime afọ ise ahụ ga-ebu nnukwu ego (Ọ bụrụ na ị maara nke ọma na arụmụka "ego ihu igwe", gbalịa "ego asteroid"); Kedu obodo ga-enweta ọrụ kachasị na ọrụ ahụ; Kedu ụlọ ọrụ ga-emeri nkwekọrịta; otu esi ekekọrịta data, teknụzụ, na omume kacha mma; na kedu obodo ga-anabata ndị odeakwụkwọ ọrụ ahụ?
AN'ihe dị ka afọ iri na ise gara aga, òtù ikpe ziri ezi zuru ụwa ọnụ welitere nkatọ nke ụdị mkpebi ọchịchị onye kwuo uche ya, na-elekwasị anya na ntinye ya na ụlọ ọrụ mba ụwa dị ka WTO, World Bank, IMF, na G8, na "ikike ndị na-achụ ego. "Isi okwu mmezi esemokwu nke ndị na-etinye ego na steeti n'ime nkwekọrịta azụmahịa nke na-ekwe ka iwu na ụkpụrụ nke ọchịchị onye kwuo uche kwadoro ka e jiri ụzọ mechiri emechi, ụlọ ikpe azụmaahịa na-ahọpụtaghị.
N'otu aka ahụ, ọgụ a na-alụ taa megide oke ego nke EU manyere iwu n'ofe ndịda Europe - nke ndị na-alụ ọgụ n'okporo ụzọ puku afọ ndị ahụ na-eduga - na-agụnye nkatọ nke iwepụ akụkụ nke amụma mmefu ego na-aga n'ihu na mpaghara ọchịchị onye kwuo uche ya.
Mana n'ọtụtụ akụkụ, nkatọ a nke ọchịchị onye kwuo uche ya bụ ihe na-erughịrị ọchịchọ maka nlọghachi nke ọchịchị mba. Ijikọ ụwa ọnụ bụ neoliberal na enweghị ọchịchị; ya mere, anyị na-atụ aro ndị nta na mpaghara. Njikọ Europe bụ austerian na nkà na ụzụ; ya mere, anyị na-atụ aro nkewa nke EU.
N'aka nke ọzọ, ịmara na ihe egwu dị adị dị ka nguzogide ọgwụ na mgbanwe ihu igwe ga-eche ihu na ọkwa ụwa na-emekarị ka ndị nwere ezi uche na-eme ka ndị mmadụ na-eme ihe dị mma na-anabata mmepụta nke mba ụwa, ma na-esote ọchịchị onye kwuo uche ya.
Ma enwere nhọrọ nke atọ nke dabara nke ọma maka ọrụ ahụ yana nke kachasị mma maka ọnọdụ dị ugbu a: ezi ọchịchị onye kwuo uche ya na mba, ma n'ogo kọntinent na ụwa. Nke a pụtara ịgbahapụ mkparita ụka nke ọma mana enweghị ọchịchị onye kwuo uche ya n'etiti ndị ọrụ gọọmentị, ndị nnọchi anya gọọmentị na ndị ọkachamara ha, na nnabata nnabata nke mmegide echiche siri ike, nke ọtụtụ ọchịchị, na esemokwu ọgba aghara nke echiche na mmemme dị iche iche, nke Stirling kpọrọ “emeghe, enweghị isi. mgba ndọrọ ndọrọ ọchịchị” - nke ọchịchị onye kwuo uche ya.
Ihe iyi egwu dị adị abụghị naanị nsogbu sayensị, ahụike na gburugburu ebe obibi. Ha bụkwa nsogbu ọha na eze, ndọrọ ndọrọ ọchịchị, na nke akụ na ụba, ya mere mgba ọchịchị onye kwuo uche ya ji bụrụ ihe ngwọta kasị mma.
Ihe nke a nwere ike ịdị ka nke a karịrị oke edemede a. Ikekwe otu nzuko omeiwu UN nke e si na ya nweta praịm minista zuru ụwa ọnụ na ụlọ ọrụ gọọmentị, nke nwere ụdị ndị yiri ya na Europe (nke pụtara mgbasa nke kọmitii a na-ahọpụtaghị na kansụl ndị a họpụtara na-apụtaghị ìhè) na na kọntinent ndị ọzọ. Nkọwa kpọmkwem abụghị maka m ịkọwa agbanyeghị: ọ bụrụ na ọchịchị ụwa ga-abụ onye kwuo uche ya, mgbe ahụ site na nkọwa ya ga-alụ ọgụ ma wuo ya site na mmegharị ọchịchị onye kwuo uche ya. Ọ nweghị ike ịbụ ihe mkpali ma ọ bụ ihe owuwu.
Mana ọ bụ ogologo oge gara aga ka anyị wepụrụ echiche ahụ na gọọmentị ụwa niile bụ ihe efu - ma ọ bụ dystopian - echiche efu. Ọ na-emeworị, anyị chọkwara ya nke ukwuu iji nagide ọnụ ọgụgụ nsogbu zuru ụwa ọnụ nke anyị na-eche ihu ugbu a. Ọchịchị ụwa dị ebe a. Anyị kwesịrị ime ya onye kwuo uche ya.
Ọchịchị onye kwuo uche ya bụ nne na-ahụ maka sayensị. Ọ bụghị ihe mgbochi iji dozie nsogbu ndị dị ka ọgwụ nje na-eguzogide na mgbanwe ihu igwe. Kama nke ahụ, ọ bụ, dị ka ọ na-adịbu, olileanya kasị mma nke ụmụ mmadụ.
A na-akwado ZNetwork naanị site na mmesapụ aka nke ndị na-agụ ya.
inye