Nke Juntas, Oké Ifufe, na ala ọmajijijiji- Ihe okike na nke mmadụ mere
The Oke Osimiri India tsunami nke 2004, nke nwere ọnwụ 225,000 ma ọ bụ karịa na mba 11, wụrụ ụwa akpata oyi; ya mere, n’ime izu ndị na-adịbeghị anya, enwewo mbibi nke ajọ ifufe siri ike (na oke mmiri ozuzo) nke dakwasịrị na Irrawaddy Delta nke Myanmar. Ọ rụpụtara opekempe Ọnwụ 78,000 (ya na 56,000 ọzọ kọrọ na-efu efu) na ngosipụta nke recalcitrance n'akụkụ nke ndị agha lekwasịrị anya na nchekwa nke ya mgbe ndị ya na-ala n'iyi. N'otu aka ahụ, ala ọma jijiji na-emebi emebi China's Sichuan Province nke ruru 7.9 n'ọkwa Richter na nke ọma jijiji ya mere 1,000 kilomita abanyela na akụkọ. Ọnụọgụ ndị gburu ya eruola 51,000 na ọnụ ọgụgụ ndị China amabeghị ka e liri ya na mkpọmkpọ ebe ma ọ bụ bipụ n'ime ime obodo, yabụ, ka ọ dị ugbu a, enweghị nkọwa, yana e mere atụmatụ ịbụ nde mmadụ ise enweghị ebe obibi.
Ndị a bụ ọdachi ndị na-emere onwe ha dị egwu, ọ siri ike ọbụna ịbanye na ya, ma ọ bụ ajụjụ ezi uche dị na ya ma, n'ihe gbasara mmebi, nke ọ bụla n'ime ha ruru ọdachi na-aga n'ihu nke mmadụ mere (ma ọ bụ kama ọchịchị Bush mere) na Iraq. Nke ka njọ bụ na n'adịghị ka ọdachi ndị na-emere onwe ha mere, ọdachi ndị Iraq yiri ka ọ gaghị agwụ agwụ. Ọ dịghị onye pụrụ ọbụna ịkọ mgbe a pụrụ ikwu banyere mba ahụ na oge mwughachi ma ọ bụ iwughachi ihe na-aga ịmalite. Kama, mmebi ahụ na-eto naanị izu site n'izu nhụsianya ma, dịka ọ na-abụkarị eziokwu n'afọ gara aga. Iraq na-aga n'ihu na-enwe nsogbu ọbụna cracking akụkọ iri kacha na US mkpuchi akụkọ.
Naanị n'izu a, ndị agha Iraq kwabatara n'ime nnukwu mpaghara Shiite etigburu Mwute mmetụta n'ebe ọwụwa anyanwụ Baghdad mgbe izu ụka kpụ ọkụ n'ọnụ gasịrị. Nkọwa nke mbụ nke mmebi ahụ - a na-akpọ ike ikuku US mgbe niile n'ime ọnwa ndị gara aga na mpaghara mkpọmkpọ ebe a juru ebe niile - na-agbawa obi: "Ka m kwagara n'ógbè," Raheem Salman na-ede nke Los Angeles Times online, "Nbibi sitere na ọgụ izu ole na ole bụ ihe jọgburu onwe ya. Ọtụtụ n'ime ụlọ ahịa na kiosks emebiwo. A na-akụtu ọnụ ụzọ ha. Windows na-akụrisị. mgbidi jupụtara n'oghere mgbọ. A na-eji ngwa agha gbarie ụfọdụ ụlọ. "
Mana mgbe ahụ Iraq n'onwe ya bụ mpaghara mbibi. Site na mbuso ujo na egwu mbu na Baghdad ka mbuso agha ochichi Bush malitere na Maachị 2003 - nke gburu naanị ndị nkịtị - na ogbunigwe nke mbụ, ogbunigwe, ogbunigwe, na ọbụna ogbugbu ogbunigwe nke obodo mepere emepe ka ndị agha US na-awakpo gbadara n'ebe ugwu, ọnwụ, ọgba aghara, na mbibi bụ ọgba aghara ọchịchị Bush na Iraq. Ka ọ dị ugbu a, a na-eme atụmatụ Nde Iraqis nde 4.7 bụ ndị gbara ọsọ ndụ ná mba ọzọ ma ọ bụ ndị a chụpụrụ n'ebe obibi na, dabere n'ọmụmụ ihe ma ọ bụ ọnụ ọgụgụ ndị ị na-eji, ọtụtụ narị puku na otu nde ma ọ bụ karịa ndị Iraqi anwụọla n'ime afọ ise gara aga. N'ezie, ọ dịghị ụzọ ọ bụla a pụrụ isi tụọ nrụgide uche na nhụjuanya nke otu afọ ndị ahụ kpataworo ndị Iraq.
The New York Times na nso nso a profaịlụ Onye dibia bekee na-arụ ọrụ na akụrụngwa ochie na-enweghị olileanya n'etiti oke oke mmadụ nwere nkụda mmụọ, merụrụ ahụ na Ibn Rushid, ụlọ ọgwụ psychiatric dị na Baghdad. Ugbu a ọ bụ ọgba aghara nke asaa n'ime ndị ọrụ mmụọ ọrụ 11 gbapụrụ - ma maka mpaghara Kurdi n'ebe ugwu ma ọ bụ ná mba ọzọ - na-atụ egwu ịtọrọ mmadụ ma ọ bụ igbu ọchụ. N'ụlọ ọgwụ ụfọdụ na mahadum na Baghdad, a kọrọ na ndị ọrụ na-ebelata 80%. Akụnụbanụ nọ n'ọkpụkpụ; ikike ọchịchị adịghị adị; ọrịa juru ebe niile; usoro ahụike na mkpọmkpọ ebe; akụkụ dị ịrịba ama nke etiti klaasị agabigala; ndị agha na-achịkwa; na ka, n'ime nke a na-awụ akpata oyi, na-awụ akpata oyi n'ahụ, ọchịchị Bush kwusiri ike na-aga n'ihu na usoro ya.
Awụsala ọtụtụ nlelị n'ime ndị ọchịchị Myanmar n'oge na-adịbeghị anya, ma, mgbe ọ na-abịa na recalcitrance na-etinye onwe-mmasị tupu ọdịmma nke ọtụtụ ndị na-achọsi ike mkpụrụ obi, American President, Vice President, na ha elu ndị isi egosiwo onwe ha a planetary junta nke mbụ iwu. Mgbe ọ bịara Iraq, ruo taa, ha na-anọgide na-abụ ndị na-adịghị mma ma na-echebe ha nke ọma n'ihi ihe si ná nsụgharị mmadụ nke ala ọma jijiji 7.9 ha mere ná mba ahụ pụta.
Laa azụ na Jenụwarị 2005, na-atụle mbufịt oke osimiri India, Rebecca Solnit dere na saịtị a: "Ị nwere ike ikwu n'ụzọ ụfọdụ na ihe mere na Iraq bụ mbufịt mbufịt nke fesara puku kilomita iri site na isi ala ọma jijiji na Washington DC, ala ọma jijiji n'usoro iwu na ụkpụrụ nke bibiela ọtụtụ ndụ na gburugburu na obodo. N'ebe dị anya…" Mana nke a abụbeghị ihe onyonyo ama ama na mgbasa ozi mgbasa ozi America; ya mere, n'ime izu ndị na-adịbeghị anya, ọ dịghị onye ọ bụla chere na ọ ga-ejikọta ọdachi Iraq na-aga n'ihu na ọdachi ndị na-emere onwe ha na Eshia, ma ọ bụ omume nke ndị ọchịchị Burmese na nke ndị isi anyị n'ihe metụtara. Iraq. A sị ka e kwuwe, anyị na-akpachapụ anya na nsogbu na-aga n'ihu nke anyị kpatara.
Ma, dị ka Michael Schwartz na-ekwu, Iraq na-eguzogide ọchịchọ na atụmatụ Bush na-aga n'ihu. Ụdị nguzogide dị na anyị ma ọ dịkarịa ala kemgbe ndị ọrụ ugbo Katọlik Spain - ndị isi okpukpe Sunni nke oge ha - guzogidere, wee merie, ndị agha Napoleon, ndị kacha mma na Europe oge ahụ. Na ikpe ikpe site na usoro mmiri mmiri ama ama nke Francisco Goya, Ọdachi nke AghaỊ gakwaghị achọ izute ndị ọrụ ugbo ahụ n'azụ azụ karịa ka ị ga-achọ ọtụtụ ndị na-emegide ya. Iraq taa.
Schwartz, onye nyocha mbụ na nke canny Iraq abụwo akụkụ nke Tomdispatch ogologo oge, wulitela ugbu a n'ọrụ ahụ iji mepụta akwụkwọ ọhụrụ pụtara ìhè, Agha Akwụsị, nke a ga-ebipụta n’oge na-adịghị anya. Akụkụ a banyere otu mba dị nde 26 siri guzogide “naanị ike” nke ụwa - yana ọnụ ahịa ọ kwụrụ - sitere na nkwubi okwu akwụkwọ ahụ.
Tom Engelhardt
River of eguzogide
Kedu ka American Imperial Dream tọrọ ntọala na Iraq
Nke Michael Schwartz dere
Na February 15, 2003, ụmụ amaala nkịtị gburugburu ụwa gbabara n'okporo ámá iji mee mkpesa banyere mbuso agha George W. Bush na-ebuso agha. Iraq. Emere ngagharị iwe na nnukwu obodo na obere obodo n'ụwa niile, gụnyere obere ngagharị iwe nwere mmụọ na ụlọ ọrụ ahụ Ụlọ ọrụ McMurdo in Antarctica. Ihe ruru nde mmadụ 30, ndị chọpụtara na ọdachi na-abịanụ, sonyere na ihe Rebecca Solnit, nke ahụ. onyeozi nke olileanya ọha, akpọọla "mkpesa mkpokọta kachasị na nke zuru ebe niile n'ụwa hụtụrụla."
Ntụle nlele mbụ nke akụkọ ntolite gosipụtara ngagharị iwe mbara ụwa a dị ịrịba ama dị ka ọdịda mebiri emebi, ebe ọ bụ na ọchịchị Bush, ihe na-erughị otu ọnwa ka e mesịrị, nyere iwu iwu. US ndị agha gafere ókè-ala Kuwaiti wee gawa Baghdad.
Ma echefula ya nke ukwuu, ma ọ bụ ikekwe tinye ya nke ọma, kpochapụ ya na ebe nchekwa gọọmentị na nke mgbasa ozi. Ma mkpesa ọha na eze dị ka osimiri karịa oké ifufe; ọ na-aga n'ihu na-eruba n'akụkụ ọhụrụ, na-ebuga iberibe ndụ mbụ ya n'akụkụ ndị ọzọ. Anyị anaghị ama ihe ga-esi na ya pụta ruo ọtụtụ afọ ka e mesịrị, mgbe, ọ bụrụ na anyị nwere chi ọma, anyị na-emecha dozie ụzọ ọjọọ ya. Na-ekwu maka ndị ngagharị iwe azụ na May 2003, naanị otu ọnwa gachara US Ndị agha batara n'isi obodo Iraq, Solnit nyere ndị a:
"O yikarịrị ka anyị agaghị ama, mana ọ dị ka ọchịchị Bush kpebiri megide bọmbụ 'Shock na Awe' nke Baghdad n'ihi na anyị mere ka o doo anya na ọnụ ahịa na echiche ụwa na ọgba aghara obodo ga-adị elu. Anyị nwere ike ịzọpụta ọtụtụ nde mmadụ. puku mmadụ ole na ole ma ọ bụ ole na ole puku iri puku ndụ. Arụmụka zuru ụwa ọnụ banyere agha ahụ na-egbu oge ya ruo ọnwa ole na ole, ọnwa ndị ikekwe nyere ọtụtụ ndị Iraqi oge ịbanye n'ụlọ ahịa, pụọ, nwee nkwado maka mwakpo ahụ."
Ihe ọ bụla akụkọ ihe mere eme mechara kwubie banyere oge mkpesa ahụ a na-atụghị anya ya, ozugbo agha ahụ malitere, ụdị mmegide ndị ọzọ bilitere - tumadi na Iraq n'onwe ya - nke ahụ bụkwa ihe a na-atụghị anya ya. Na mmetụta ha na nnukwu ebumnobi nke ndị na-eme atụmatụ ọchịchị Bush nwere ike ịchọta ngwa ngwa. Chee echiche otú a: N'ala California nke nwere nde mmadụ 26, nchịkọta ragtag nke ndị Baathists, ndị isi okpukpe, ndị bụbu ndị agha, ndị na-ahazi otu, ndị ọchịchị onye kwuo uche ya, ndị isi ebo obodo, na ndị ụkọchukwu na-arụsi ọrụ ike na ndọrọ ndọrọ ọchịchị - na-enwekarị ibe ha. akpịrị (n'ụzọ nkịtị) - ka o sina dị jisiri ike mebie atụmatụ nke New Rome na-akpọ onwe ya, "hyperpower" na "global sheriff" nke Planet Earth. Na nke ahụ, ọbụlagodi na nyocha nlele mbụ nke akụkọ ntolite, nwere ike bụrụ akụkọ ihe mere eme.
Narị Afọ Ọhụrụ nke America na-efu efu n'omume
O siri ike ugbu a ọbụna icheta ọhụụ mbụ George W. Bush na ndị isi ya nwere banyere otú mmeri nke Iraq ga-apụta dị ka ihe omume na Agha Ụwa Nile nke Onye isi ala na ụjọ. N'uche ha, mbuso agha ahụ ga-eweta mmeri ngwa ngwa, nke ga-esochi ya site na ịmepụta steeti ndị ahịa nke ga-adị mkpa. "na-adịgide adịgide" US ntọala ndị agha nke sitere na ya Washington ga-arụ ọrụ ike n'ime ihe ha masịrị ịkpọ "Etiti Ebe Ọwụwa Anyanwụ Ụwa."
Na mgbakwunye, Iraq na-aga ngwa ngwa ịghọ paradaịs nke a na-ere n'ahịa, nke jupụtara na mmanụ a na-emepụta n'onwe ya na-erute n'ọ̀tụ̀tụ̀ ọ̀tụ̀tụ̀ kasị baa ọgaranya n'ahịa ụwa. Dị ka dominos na-ada ada, Syria na Iran, nke ihe ngosi dị otú ahụ nke ndị America na-akwado, ga-agbaso ya, site na mkpali agha ọzọ ma ọ bụ n'ihi na ọchịchị ha - na nke ruo mba iri isii n'ụwa nile - ga-enwe ekele maka ya ihe-efu nke iguzogide ihe Washington choro. N'ikpeazụ, "unipolar oge" nke US zuru ụwa ọnụ hegemony na ọdịda nke Soviet Union ewelitere ga-agbatị n'ime a "New American Century" (ya na ọgbọ Pax Republicana n'ụlọ).
Ọhụụ a dị ugbu a, n'ezie, ọ dịla anya, nke ukwuu n'ihi nguzogide a na-atụghị anya ya na nke siri ike n'ụdị ọ bụla n'ime. Iraq. Nguzogide a nwere ihe karịrị nke mbụ nnupụisi nke Sunni nke jikọtara ihe Donald Rumsfeld ji nganga kpọrọ "ndị agha kasị ukwuu n'elu ụwa." O nwebeghị nkwupụta okwu ọkụ ọkụ na-atụ aro na, n'ọkwa niile nke ọha mmadụ, na-abụkarị n'àjà dị ukwuu, ndị Iraq na-akpasu atụmatụ alaeze ukwu nke ike dị ike.
Dị ka ihe atụ, tụlee ụzọ dị iche iche ndị Sunnis Iraqi si guzogide ọrụ nke obodo ha site n’ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ oge ọchịchị Bush bu n’obi ibibi ọchịchị Baathist nke Saddam Hussein n’ụzọ zuru ezu bịara doo anya. Obodo kacha ndị Sunni Fallujah, dị ka ọtụtụ obodo ndị ọzọ gburugburu mba ahụ, hiwere onwe ha ọchịchị ọhụrụ dabere n'usoro ndị ụkọchukwu na ebo dị n'ime obodo. Dị ka ọtụtụ n'ime obodo ndị a, ọ na-ezere ihe kachasị njọ nke ịkwakọrọ ihe mgbe mwakpo ahụ gasịrị site n'ịgba ume ka e guzobe ndị agha obodo na-eji uwe ojii na obodo. N'ụzọ na-eju anya, orgy nke ịkwakọrọ ihe mere na Baghdad bụ, opekempe na akụkụ, a n'ihi na US Ọnụnọ ndị agha, nke na-egbu oge ịmepụta ndị agha dị otú ahụ n'ebe ahụ. Otú ọ dị, n'ikpeazụ, ndị agha ịrọ òtù wetara ụkpụrụ nke usoro ọbụna na Baghdad.
Na Falluja na n'ebe ndị ọzọ, n'oge na-adịghị anya otu ndị agha a ghọrọ ngwá ọrụ dị irè maka ibelata, na - maka oge - wepụ, ọnụnọ nke ndị agha. US agha. N'ime akụkụ ka mma nke otu afọ, chere IEDs na mgbanaka sitere n'aka ndị nnupụisi ihu, ndị US ndị agha kwuputara Falluja mpaghara "agaghị aga", pụọ na ntọala ndị dị na mpụga obodo ahụ, ma kwụsịkwa mwakpo ime ihe ike na mpaghara ndị iro. Nkwụghachi azụ a dabara n'ọtụtụ obodo na obodo nta ndị ọzọ. Enweghị ndị nche nche site n'aka ndị agha na-arụ ọrụ zọpụtara iri puku kwuru iri puku "ndị a na-enyo enyo na ọgbaghara" n'ime ihe ike na-egbukarị egbu nke mwakpo ụlọ, na ndị ikwu ha n'ụlọ ndị e mebiri emebi na ndị òtù ezinụlọ ejidere.
Ọbụna ihe ịga nke ọma nke US njem njem agha n'oge ahụ, agha nke abụọ nke Falluja na Nọvemba 2004, nwekwara ike ịhụ, site n'ụzọ dị iche, dị ka omume mgbochi na-aga nke ọma. N'ihi na United States a chọrọ ka ọ buru oke ibu nke ndị agha agha ya maka mkpasu iwe (ọbụlagodi na-ebufe ndị agha Britain site na ndịda iji rụọ ọrụ ngwa agha), ọtụtụ obodo ndị ọzọ hapụrụ naanị ya. Ọtụtụ n'ime obodo ndị a na-eji oge ezumike a sitere n'aka ndị agha US guzobe, ma ọ bụ jikọta, ọchịchị nwere onwe ma ọ bụ ọchịchị ndị na-adịghị na ya na ndị agha na-agbachitere, na-eme ka ọ na-esikwu ike maka ọrụ ahụ ịchịkwa ha.
Falluja n'onwe ya bụ n'ezie. ebibi, na 70% nke ụlọ ya tụgharịrị ghọọ mkpọmkpọ ebe, na iri puku kwuru iri puku ndị bi na ya na-adịgide adịgide - àjà dị ukwuu nke nwere mmetụta a na-atụghị anya ya nke iwepụ obodo Iraq ndị ọzọ ruo nwa oge. N'ezie, oke ike nke nguzogide na mpaghara ndị Sunni nke Iraq na-amanye ndị agha America ichere ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ afọ anọ tupu ha amaliteghachi mbọ mbụ ha na 2004 iji mee ka udo dị jụụ nke Sadrist a haziri ahazi na mpaghara Shia nke mba ahụ.
Nnupụisi nke ndị ọrụ mmanụ
N'ọgbọ egwuregwu ọzọ kpamkpam, tụlee nrọ nke ọchịchị Bush njikota Mmepụta mmanụ Iraqi na ebumnuche amụma mba ofesi. Ihe mgbaru ọsọ ozugbo, dị ka ndị na-eme atụmatụ America hụrụ ya, bụ iji okpukpu abụọ na-emepụta tupu agha ma malite usoro nke ịnyefe njikwa mmepụta site na nwe obodo nye ụlọ ọrụ mba ọzọ. Atumatu ume ike atọ emebere iji mezuo ebumnuche ndị a ka enweela nkụda mmụọ site na nguzogide sitere na ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ akụkụ ọ bụla nke obodo Iraq. Ndị ọrụ mmanụ a haziri ahazi nke Iraq rụrụ ọrụ dị mkpa na nke a site n'iji ikike ha weta mmepụta na nkwụsi ike ka ha wee kwụsị mbufe - naanị ọnwa ole na ole ka US kwaturu ọchịchị Saddam Hussein - nke ọrụ ndịda. ọdụ ụgbọ mmiri nke Basra maka njikwa nke enyemaka nke Halliburton mgbe ahụ KBR.
Nke a na omume mbụ nke mmegide ọrụ tụgharịrị mbuso agha megide usoro mmepụta mmanụ nke gọọmentị Iraq na-achịkwa. Omume ndị dị otú ahụ tọrọ ntọala maka mbọ na-aga nke ọma iji gbochie njedebe nke amụma mmanụ e mere na Washington bụ nke e mere iji nyefee nchịkwa nke nyocha na mmepụta ume na ụlọ ọrụ mba ọzọ. Na mbọ ndị a, ndị ọrụ mmanụ bụ ma ndị Sunni na ndị na-emegide Shia, gọọmentị ime obodo, na n'ikpeazụ ndị omeiwu mba ọhụrụ sonyeere ndị ọrụ mmanụ.
Ụdị nguzogide a gbatịkwara n'akwụkwọ ndekọta nke mgbanwe neoliberal nke ndị United States na-achịkwa Coalition Provisional Authority (CPA) na-akwado. Dị ka ihe atụ, site na mmalite nke ọrụ ahụ, e nwere ngagharị iwe megide enweghị ọrụ n'ihi nbibi nke steeti Baathist na imechi ụlọ ọrụ gọọmentị nwere. Ọtụtụ n'ime nguzogide ngwa ọgụ bụ nzaghachi maka mmechi ime ihe ike mbụ nke ndị ọrụ ahụ mere nke ngagharị iwe ndị a.
Ọbụna ihe dị ịrịba ama bụ mbọ obodo iji dochie ọrụ gọọmentị nke CPA kwụsịrị. Otu gọọmentị obodo ahụ bụ ndị zụrụ ndị agha ahụ na-achọ ịkwado ma ọ bụ dochie mmemme mmekọrịta ọha na eze nke Baathist, mgbe mgbe site n'ịpụpụ mmanụ a na-achọ maka mbupụ na ahịa ojii iji kwụọ ụgwọ maka ọrụ obodo, na ịkwakọba akụ mpaghara dị ka ọgbọ eletrik. Nsonaazụ ga-abụ imepụta obodo mepere emepe ebe ọ bụla US ndị agha anọghị ya, na-eduga na enweghị ike nke ọrụ iji "udo" akụkụ ọ bụla bara uru nke obodo ahụ.
Ndị otu Sadrist na ndị agha Mahdi Army nke onye ụkọchukwu Muqtada al-Sadr nwere ike bụrụ ndị kacha nwee ihe ịga nke ọma - yana ọtụtụ mgbochi ọrụ - nke ndị otu ndọrọndọrọ ọchịchị Shia-cum-militias ndị na-achọsi ike n'usoro iwulite ndị otu gọọmentị. Ha gbalịrị izute, n'agbanyeghị obere ntakịrị, ụfọdụ n'ime mkpa ndị bụ isi nke obodo ha, na-ebunye nkata nri, ọrụ ụlọ, na ijere ọtụtụ ọrụ ndị ọzọ nke gọọmentị Baathist kwere ná nkwa na mbụ, mana ọrụ US na ọchịchị Iraq kwadoro na United States arụnyere mgbe "inyefe" ọchịchị na June 2004.
Ndị ọrụ America na-atụ anya na atụmatụ ha maka mwepu ngwa ngwa na mgbanwe nke akụ na ụba steeti na-ebute n'ezie ga-ebute nkwụsi ike, mana ha kwenyesiri ike na nke a ga-ebelata ngwa ngwa ozugbo akụ na ụba ọhụrụ abanye na ngwa. Kama nke ahụ, ka ọrụ ahụ na-aga n'ihu, ọchịchọ maka enyemaka na-esiwanye ike ma na-esi ike karị, ebe mba ahụ n'onwe ya, na ọgba aghara na nso ọdịda, ghọrọ ihe àmà a na-ahụ anya nke ọdịda nke ọchịchị "free market" nke ọchịchị Bush.
Atụmatụ Iraqi maka ịwepụ
Ndị ọrụ na-arụ ọrụ chere otu nsogbu ahụ ihu na mpaghara ndọrọ ndọrọ ọchịchị. Ebumnuche mbụ nke ọchịchị Bush bụ ọchịchị kwụsiri ike, nke pro-Washington, wepụrụ ọchịchị akụ na ụba ya na ndọrọ ndọrọ ọchịchị n'ebe ọha Iraq nọ, mana ihe mgbakwasị ụkwụ nke iguzogide ike mpaghara Iran. Ọhụụ a, dị ka ndị agha ya na ndị ikwu akụ na ụba ya, adịla anya kemgbe ọ kwụsịrị n'okpuru ibu nke nguzogide Iraqi.
Were, dịka ọmụmaatụ, ntuli aka abụọ dị elu nke Iraq, nke a na-eme n'usoro mgbasa ozi America bụ isi dị ka mmezu nke ọchịchị Bush pụrụ iche n'usoro ọchịchị aka ike na-adịghị akwụsị akwụsị. Middle East. N'ime IraqOtú ọ dị, ha nwere ọdịdị dị nnọọ iche. Ọ dị mkpa icheta na United States na mbụ zubere ịkwado ọchịchị ya kpọmkwem - Coalition Provisional Authority - ruo mgbe emechara mba ahụ n'ụzọ zuru ezu ma mechaa mgbanwe mgbanwe akụ na ụba ya. Mgbe CPA ghọrọ akara asị nke ọrụ a na-achọghị, atụmatụ gbanwere n'echiche nke ịwụnye ọchịchị Iraq họpụtara, dabere na nzukọ obodo nke naanị ndị na-akwado ọrụ ahụ nwere ike ịga. A ga-eyigharị ntuli aka zuru oke ruo mgbe e mesiri ndị meriri emeri nkwado zuru oke na ebumnuche Bush. Mwapụ ngagharị iwe sitere na mpaghara ndị Shia nke mba ahụ, nke Grand Ayatollah Ali al-Sistani duziri, manyere ndị nchịkwa CPA ịga n'ihu na atụmatụ dabere na ntuli aka.
Ntuli aka nke mbụ na Jenụwarị 2005 weputara ọtụtụ ndị omeiwu tozuru oke na nyiwe na-akpọ maka usoro oge siri ike maka nju. US Mwepụ ndị agha na mba ahụ. Ndị nnọchi anya Amerịka wee rụgidesi ndị ụlọ ọrụ arụnyere ọhụrụ ka ha gbahapụ ọnọdụ a.
Nhọpụta ndị omeiwu nke abụọ na Disemba 2005 gbasoro usoro yiri nke ahụ. N'oge a, ịzụ ahịa ụlọ azụ na-arụ ọrụ naanị obere akụkụ. Praịm Mịnịsta e chiri ọhụrụ, Nouri al-Maliki, kwụsịrị na nkwa mkpọsa ya site n'ịkwado n'ihu ọha ọnụnọ ndị agha America na-aga n'ihu, nke butere nnukwu mgbaka na njikọ aka na-achị. Mgbe otu afọ nke mkparịta ụka na-adịghị arụpụta ihe, ndị Sadrist 30 nọ na nzuko omeiwu, bụbu akụkụ bụ isi nke njikọ aka nke Maliki, wepụrụ na njikọ ahụ na ndị otu ahụ na-eme mkpesa na praịm minista jụrụ ịtọ ụbọchị maka njedebe nke ọrụ ahụ. Ndị omeiwu na-esote chọrọ ụbọchị ụfọdụ maka mwepụ bụ ndị gọọmentị na ndị gọọmentị leghaara anya US ndị ọchịchị. Ọ bụ ezie na Maliki gara n'ihu n'ọchịchị n'enweghị ọnụ ọgụgụ ndị omeiwu, esemokwu ahụ so kpata mmụba nke ndị Sadrist na nkwado nkwado ndị ọzọ na-achị Shiite.
Ka ọ na-erule mbido 2008, na ntuli aka mpaghara na-abịa na Nọvemba, enwere obi abụọ adịghị ya na ndị Sadrist ga-achịkọta ọchịchị n'ọtụtụ mpaghara Shia, nke kachasị mkpa. Basra, Iraq'obodo nke abụọ kacha ibu na ebe ndịda mmanụ. Iji gbochie mgbagha a, ndị agha gọọmentị Iraq, kwadoro ma dụrụ ya ọdụ US agha, choro chụpụ ndị Sadrist si isi ebe nke Basra.
Iji ike agha a iji gbochie mmeri ntuli aka bụ naanị otu n'ime ọtụtụ ihe na-egosi na gọọmentị Iraq na-enwe mmetụta nke echiche ọha. Ihe ọzọ bụ enweghị mmasị nke Prime Minister Maliki ịnọgide na-emegide Iran. N'agbanyeghị mbọ ọchịchị Bush siri ike, gọọmentị ya akwalitela mmekọrịta ọha na eze, okpukperechi, na nke akụ na ụba n'etiti ndị Iraqis na ndị Iran. Ndị a gụnyere ikwado nleta na obodo nsọ nke karbala na Najaf site na narị puku kwuru puku ndị Shia pilgrim Iran, yana ịkwado nnukwu azụmahịa mmanụ n'etiti Basra na ụlọ ọrụ ndị Iran, gụnyere nkesa na ọrụ nchacha nke kwere nkwa ijikọ akụ na ụba ike abụọ ahụ. A kwadoro mmekọrịta agha nkịtị n'etiti mba abụọ ahụ US ndị ọchịchị, mana nke a emeghị ka ọ kwụsị imekọ ihe ọnụ.
The River of eguzogide
Ka ọrụ ahụ na-aga n'ihu, ọchịchị Bush hụrụ onwe ya ka ọ na-egwu mmiri megide oke nguzogide nke ụdị a na-apụghị ichetụ n'echiche na mbụ, ma na-aga n'ihu na ebumnuche ya. Taa, obodo na obodo ndị dị na gburugburu obodo ahụ nọ n'okpuru ọchịchị Shia ma ọ bụ ndị agha Sunni nke, ọbụlagodi mgbe a zụrụ azụ ma ọ bụ kwụọ ụgwọ site na ọrụ ahụ, na-anọgide na-emegide ndị agha. US ọnụnọ. Ọzọkwa, ọ bụ ezie na akụ na ụba Iraq nke na-ada ada ada eweghachiwo n'onwe, ndị agha obodo a - na ndị isi ndọrọ ndọrọ ọchịchị ha na ha na-arụkọ ọrụ - na-aga n'ihu na-ebuli arịrịọ maka nnukwu mwughachi na mmemme mmepe akụ na ụba gọọmentị.
Ọchịchị ndọrọ ndọrọ ọchịchị nkịtị nke Iraq, akpọchiri n'ime ebe ewusiri ike siri ike, Mpaghara Green na-achịkwa US na Baghdad, na-anọgide na-akwado ọha na eze mgbe ọ na-abịa na Bush ọchịchị atụmatụ ịgbanwe Iraq banye Middle Eastern outpost - gụnyere ọnụnọ nke ndị agha America na-aga n'ihu na a usoro nke mega-bases na etiti obodo. Ndị ọzọ nke ọchịchị bureaucracy na ọtụtụ nke IraqMgbọrọgwụ ahịhịa na-esiwanye ike na ụbọchị ọpụpụ America mbụ na ngbanwe zuru oke nke amụma akụ na ụba nke mbụ webatara site na ọrụ ahụ.
In Washington, maka Democratic nakwa dị ka Republican ndọrọ ndọrọ ọchịchị, na outpost echiche na-anọgide na obi nke amụma burukwa maka Iraq n'afọ ntuli aka a, yana akụ na ụba neoliberal na-egosipụta ngalaba mmanụ emezigharịrị nke ụlọ ọrụ mba dị iche iche ga-eji teknụzụ ọgbara ọhụrụ na-eme ka mmepụta mmanụ na-adịte aka na mba ahụ.
Nguzogide Iraqi nke ụdị ọ bụla na ọkwa ọ bụla egbochila ọhụụ a ịghọ eziokwu. N'ihi ndị Iraqis, agha zuru ụwa ọnụ na-ada ụda dị ebube agbanweela ka ọ bụrụ agha na-enweghị njedebe, enweghị olileanya.
Mana ndị Iraq akwụla ụgwọ dị egwu maka iguzogide. Mwakpo ahụ na amụma mmekọrịta ọha na eze na nke akụ na ụba so ya ebibiwo Iraq, na-ahapụ ndị ya n'ezie n'ụkọ. N'ime afọ ise mbụ nke agha a na-adịghị agwụ agwụ, ndị Iraqis atawo ahụhụ karịa maka iguzogide karịa ma ọ bụrụ na ha anabatara ma nagide agha America na ọchịchị akụ na ụba. Ma ha maara ma ọ bụ na ha amaghị, ha ejirila onwe ha chụọ àjà kwụsị Washington's atumatu agha na aku na uba njem site na mmanu mmanu Middle East n'ụzọ nke ọhụrụ American Century na ugbu a agaghị adị.
Ọ gafeela oge ka ụwa ndị ọzọ ga-ebuba ma ọ dịkarịa ala obere òkè nke ibu nke nguzogide. Dị nnọọ ka ngagharị iwe zuru ụwa ọnụ tupu agha ahụ so na isi mmalite nke nguzogide Iraq ga-abịa, yabụ ugbu a ndị ọzọ, ọkachasị ndị America, kwesịrị iguzogide echiche ahụ na Iraq nwere ike bụrụ isi ụlọ ọrụ maka ọnụnọ United States na-adịgide adịgide nke ga-, n'ime okwu nke Bush onye na-ekwu okwu David Frum, "tinye America n'ụzọ zuru ezu na-elekọta mpaghara karịa ike ọ bụla kemgbe ndị Ottoman, ma ọ bụ ma eleghị anya ọbụna ndị Rom." N'adịghị ka ndị Iraqis, ka emechara, ụmụ amaala nke United States nwere ọnọdụ pụrụ iche iji lie nrọ nke alaeze ukwu a ruo mgbe niile.
Michael Schwartz, Prọfesọ nke Sociology na Oké nkume Brook University edeela ọtụtụ ihe na ngagharị iwe ọha na ndị nnupụisi. Ya analysis of America's Iraq apụtala oge niile na Tomdispatch.com, yana Asia Times, Mother Jones, na Contexts. Akwụkwọ Tomdispatch ya na-abịa, Agha Na-enweghị Ọgwụgwụ: Mkparịta ụka Iraq n'ọnọdụ (Haymarket, June 2008) na-enyocha otú geopolitics nke mmanụ si eduga na US iji kwatuo ala Iraq na akụ na ụba mgbe ọ na-ebuli agha obodo ịrọ òtù. Adreesị ozi-e ya bụ [email protected].
[Isiokwu a pụtara na mbụ Tomdispatch.com, weblog nke National Institute of the Nation, nke na-enye ọtụtụ isi mmalite, akụkọ, na echiche sitere n'aka Tom Engelhardt, onye nchịkọta akụkọ ogologo oge na mbipụta, ngalaba-onye nchoputa nke American Empire Project na onye edemede nke Ọgwụgwụ nke omenala mmeri (Mahadum nke Massachusetts Press), bụ nke emelitere nke ọma na mbipụta ewepụtara ọhụrụ nke na-ekwu maka mgbakasị na ọkụ nke omenala mmeri na Iraq.]
A na-akwado ZNetwork naanị site na mmesapụ aka nke ndị na-agụ ya.
inye