Mgbapụta carbon dioxide zuru ụwa ọnụ sitere na ihe omume mmadụ niile ka nọ n'ọkwa dị elu na 2022, na mmanụ ọkụ fossil arịgoro karịa ọkwa tupu ọrịa oria, dịka nyocha ọhụrụ sitere na otu ndị sayensị mba ụwa.
Nyocha, site na Global Carbon Project, na-agbakọ ụwa"mmefu ego carbon”, nke bụ ole CO₂ ụmụ mmadụ tọhapụrụ, na ole e wepụrụ na ikuku site na oke osimiri na gburugburu ebe obibi. Site n'ebe ahụ, anyị na-agbakọ ole carbon ka nwere ike ịfesa n'ime ikuku tupu ụwa agafee oke oke okpomọkụ nke 1.5 ℃.
N'afọ a, a na-atụ anya na ụwa ga-ebupụ ijeri tọn CO₂ ijeri 40.6 site na ọrụ mmadụ niile, na-ahapụ 380 ijeri CO₂ dị ka mmefu ego carbon fọdụrụnụ. Ọnụ ego a na-esi n'ọkụ dị njọ maka ihu igwe - na ọkwa dị ugbu a, enwere ohere 50% nke ụwa ga-erute 1.5 ℃ okpomọkụ nke elu ụwa n'ime afọ itoolu.
Anyị ahụla ọganihu dị ukwuu n'ibelata mkpochapụ na mbelata ikuku sitere na mpaghara ụfọdụ na mba, ọkachasị na ọkụ eletrik ọgbọ. N'agbanyeghị nke ahụ, ka ndị isi ụwa na-ezukọ maka Mgbakọ mgbanwe ihu igwe COP27 n'Ijipt n'izu a, mkpokọta mbọ zuru ụwa ọnụ ka na-ezughị oke.
Ụmụ mmadụ ga-egbutu ihe ọkụkụ zuru ụwa ọnụ ngwa ngwa ma ọ bụrụ na anyị ga-ejigide olileanya ọ bụla nke igbochi mmetụta kachasị njọ nke mgbanwe ihu igwe.
Coal na mmanụ na-ekupụta elu, gas na-ebelata, igbukpọ osisi na-ebelata
Dabere na data mbido, anyị na-eme atụmatụ na ikuku CO₂ sitere na coal, gas, mmanụ, na iji ciment (mpụta ihe ọkụkụ) ga-abawanye site na 1% na 2022 site na 2021 etoju, ruru ijeri tọn 36.6. Nke a pụtara na ikuku fossil nke afọ 2022 ga-adị elu karịa oge ọ bụla, yana ntakịrị karịa ọkwa ọrịa butere ọrịa nke ijeri tonne 36.3. na 2019.
Ka anyị tinye uto 2022 nke 1% (ma ọ bụ ihe dị ka nde metrik ton 300) n'echiche:
- ọ bụ ihe nhata na-agbakwunye nde 70 ọzọ Ụgbọ ala US na-aga n'okporo ụzọ ụwa maka otu afọ
- ọ dị elu karịa 0.5% nkezi uto kwa afọ nke afọ iri gara aga (2012-2021)
- mana ọ dị ntakịrị karịa 2.9% nkezi uto kwa afọ n'ime afọ 2000 (nke bụ n'ihi uto akụ na ụba China ngwa ngwa)
- ọ dịkwa ntakịrị karịa 2.1% nkezi uto kwa afọ nke afọ 60 gara aga.
Yabụ, n'okwu ndị ikwu, uto zuru ụwa ọnụ na ikuku ikuku CO₂ na-ebelata opekata mpe.
Mmụba nke ihe ọkụkụ n'afọ a bụ nke ukwuu n'ihi mmanụ dị elu na iji kol - karịsịa mmanụ, dịka ụlọ ọrụ ụgbọelu na-alọghachi azụ site na ọrịa na-efe efe.
Mkpokọta coal abawanyela n'afọ a maka nzaghachi ọnụ ahịa gas dị elu na ụkọ n'ime ya eke gas ọkọnọ. Na-atụghị anya ya, e nwere ike na coal umu anwuru n'afọ a ga-adị elu karịa akụkọ ihe mere eme na 2014.
Isi ihe ọzọ dị mkpa nke ikuku CO₂ zuru ụwa ọnụ bụ mgbanwe iji ala eme ihe - nguzozi net n'etiti igbutu osisi na igbutu ọhịa. Anyị na-eme atụmatụ 3.9 ijeri CO₂ ga-ahapụ n'ozuzu afọ a (n'agbanyeghị na anyị kwesịrị ịma na ejighị n'aka data dị elu maka mgbanwo mgbanwe eji ala mee ihe karịa maka ikuku CO₂ ikuku).
Ọ bụ ezie na ngbanwe iji ala na-adị elu ka dị elu, anyị ahụla ntakịrị mbelata n'ime afọ iri abụọ gara aga n'ihi oke oke ọhịa. Otú ọ dị, ọnụ ọgụgụ nke igbutu osisi n'ụwa nile ka dị elu.
Ọnụ, mmanụ ala na mgbanwe iji ala na-akpata 40.6 ijeri CO₂.
Mba na-anabata ọtụtụ ọgba aghara
US na India na-ahụ maka mmụba kachasị ukwuu na ikuku ikuku CO₂ n'afọ a.
Atụmatụ na-ekupụta ikuku US ga-abawanye site na 1.5%. Ọ bụ ezie na gas na-esi na mmanụ na-esi n'ọkụ dị elu, ihe na-esi na kol na-aga n'ihu na-agbada ogologo oge. A na-atụ anya na ikuku ikuku CO₂ nke India ga-abawanye site na 6%, nke ka ukwuu n'ihi mmụba nke iji kol.
Ka ọ dị ugbu a, ikuku CO₂ sitere na isi mmalite mmanụ mmanụ na China na European Union na-atụ anya na ọ ga-agbada n'afọ a site na 0.9% na 0.8%, n'otu n'otu.ma enwere eriri ọla ọcha
Mbelata nke China bụ n'ihi mba ahụ mkpọchi ọrịa na-aga n'ihu, bụ́ ndị mebiworo ọrụ akụ̀ na ụba. Nke a gụnyere mbelata pụtara ìhè na ngalaba ihe owuwu yana mmepụta ciment dị ala jikọtara ya.
Mwakpo Russia wakporo Ukraine ga-ebute mbelata 10% na ikuku CO₂ nke European Union sitere na gas na 2022, n'ihi ụkọ ọkọnọ. E jirila oriri dị ukwuu dochie ụkọ gas, na-eduga n'ịbawanye 6.7% na ikuku coal na Europe.
Ndị ọzọ nke ụwa na-aza 42% nke ikuku ikuku CO₂ zuru ụwa ọnụ, nke a na-atụkwa anya na ọ ga-eto site na 1.7% n'afọ a.
Indonesia, Brazil na Democratic Republic of Congo na-atụnye 58% nke ikuku CO₂ zuru ụwa ọnụ site na ngbanwe ojiji ala.
Igwe ikuku carbon eke na-ebuwanye ibu, mana nwee ahụ ọkụ
Oke osimiri na ala na-eme ka ikuku CO₂. Oké osimiri na-amịkọrọ CO₂ ka ọ na-agbaze n'ime mmiri oké osimiri. N'elu ala, osisi na-amịkọrọ CO₂ ma wuo ya n'ime ogwe, alaka, akwụkwọ na ala.
Nke a na-eme ka mmiri mmiri na oke osimiri bụrụ akụkụ dị mkpa nke nhazi ihu igwe zuru ụwa ọnụ. Ihe omuma anyi na-egosi na na nkezi, ala na mmiri mmiri na-ewepụ ihe dị ka ọkara nke ihe ọkụkụ CO₂ sitere na ọrụ mmadụ, na-eme ihe dị ka mbelata 50% na mgbanwe ihu igwe.
N'agbanyeghị enyemaka a site na okike, ịta nke ikuku CO₂ na-aga n'ihu na-arị elu. N'afọ 2022, ọ ga-eru akụkụ 417.2 atụpụtara n'otu nde. Nke a bụ 51% karịa ọkwa ụlọ ọrụ na nke dị elu karịa oge ọ bụla n'ime afọ 800,000 gara aga.
Igwe ikuku carbon na-ebuwanye ibu n'ihi na enwere CO₂ karịa na ikuku ka ha banye. N'agbanyeghị nke ahụ, mmetụta nke mgbanwe ihu igwe (dị ka ikpo ọkụ n'ozuzu, oke ihu igwe na-abawanye, na mgbanwe na mgbasa nke oké osimiri) emewo ka ala na oké osimiri daa, n'otu n'otu, 17% na 4% dị ntakịrị karịa ka ha nwere ike ịmalite n'oge 2012-2021.
Enweela nnukwu ọganihu n'afọ a n'ịkwanye ume ọhụrụ, mmepe amụma, na nkwa sitere n'aka gọọmentị na ụlọ ọrụ gaa n'ebumnobi mbelata ihu igwe ọhụrụ na-achọsi ike karị.
Anyị ga-emerịrị ngwa ngwa iru ikuku ikuku net-efu iji mee ka okpomoku zuru ụwa ọnụ dị n'okpuru 2℃ narị afọ a. Mana oke mpụta nke mmadụ na 2022 na-emesi ike ọrụ dị mkpa na ngwa ngwa dị n'ihu.
A na-akwado ZNetwork naanị site na mmesapụ aka nke ndị na-agụ ya.
inye