Afọ iri anọ gara aga, n'April 30, 1975, agha US megide Vietnam mechara jiri mmeri maka ndị agha nnwere onwe nke mba biri. Mgbe ọtụtụ iri afọ nke ọgụ megidere French na US, Vietnam mesịrị nweere onwe ya na udo.
Ọtụtụ nde ndị America sonyere na mmemme mgbochi agha n'ime 1960 na mmalite '70s. Tinyere mmegharị ikike obodo, mmemme a gbanwere ndọrọ ndọrọ ọchịchị ahụ na mba a. O mere ka o siere ndị ọchịchị US ike ibu agha ala zuru ezu ruo mgbe agha Gulf Persian. Taa ka US na-akwụ ụgwọ ala n'otu oge na agha drone n'ọtụtụ mba, a na-awakpo nkuzi nke Agha Vietnam dịka ọ dịtụbeghị mbụ.
Ngalaba nchekwa US nwere a website na-echeta ncheta afọ 50 nke mmalite nke agha Vietnam. N'ịrara onwe ya nye akụkọ ihe mere eme ncha ọcha, ebumnuche webụsaịtị ahụ bụ, "ịkọwapụta ọganihu na teknụzụ, sayensị, na ọgwụ metụtara nyocha ndị agha e mere n'oge Agha Vietnam." Otu na-eche ma ọganihu ndị a gụnyere mmepe na iji napalm, Agent Orange na ngwa agha ndị ọzọ gburu ọtụtụ nde ndị Vietnamese tinyere ndị agha US. Ndị na-eme njem agha maka udo, na ọtụtụ ndị òtù ya lụrụ ọgụ na Vietnam, na-alụ ọgụ megide akụkọ ihe mere eme nke revisionist n'agbanyeghị mkpọsa a na-akpọ Vietnam Ngosipụta zuru oke.
DoD na ndị ọzọ na-agbasi mbọ ike ikpuchi akụkọ ihe mere eme nke Agha Vietnam n'ihi na ha na-achọ ịkatọ nkatọ nke ntinye aka US na-enweghị mmasị na inye Pentagon aka aka n'ịme agha n'ọdịnihu. Ha na-achọ imefu karịa n'ụtụ isi anyị na ngwa agha na ngwa agha maka iji agha ha. Kedu ụfọdụ akụkọ ifo na ikike na-agbalị ịgbasa banyere Agha Vietnam?
Onye isi izugbe na US Air Force bụ onye jere ozi na Vietnam gwara onye agha agha na nso nso a na US nwere ike imeri ma ọ bụrụ na o tinyela ego zuru oke iji nweta mmeri. N'oge agha ahụ, General Curtis LeMay tụrụ aro na US nwere ike bombu Vietnam "laghachi n'ime oge nkume." Ọ bụ ezie na US ejighị bọmbụ atọm n'ihi nrụgide mba ụwa, ọ mere ihe niile dị mkpirikpi na nke a, na-ebuga ọtụtụ ikuku na ngwa agha ala karịa ka ejiri mee ihe na Agha Ụwa nke Abụọ niile.
N'agbanyeghị nnukwu ikike ndị agha US, ndị agha nnwere onwe nke Vietnam meriri n'ihi na ha nwere nkwado nke ndị mmadụ. Iji ike ọkụ na ndị agha US mee ihe nwere ike ime ka agha na igbu mmadụ dị ogologo, mana ọ gaghị agbanwe ihe ga-esi na ya pụta. Ndị a haziri ahazi ma raara onwe ha nye iji nweta nnwere onwe ha enweghị ike imeri n'ezie—ihe gọọmentị US na-amụtabeghị n'ịme ihe omume mba ụwa.
Shibboleth ọzọ nke aka nri bụ na US mere agha “asọpụrụ” na Vietnam na naanị mmebi ikike mmadụ na-emebi emebi dị ka mgbuchapụ na My Lai. Nke Nnyocha ndị agha oyi, duziri site Ndị agha Vietnam na-alụso Agha na 1971, ji mwute dekọọ ọnụ ọgụgụ dị ukwuu nke mgbuchapụ, mmekpa ahụ nke ndị nkịtị na mpụ agha ndị ọzọ e mesoro ndị Vietnamese.
Na-agba akaebe n'ihu Congress na April 22, 1971, a na-eto eto John Kerry, mgbe ahụ na-anọchi anya VVAW, kwuru banyere, "mpụ agha e mere na Ndịda Ebe Ọwụwa Anyanwụ Eshia, ọ bụghị dịpụrụ adịpụ merenụ ma mpụ mere na a ụbọchị na-ụbọchị ndabere na zuru mmata nke ndị uwe ojii na niile ọkwa. iwu." Ọ gara n’ihu kọwa ihe akaebe nke ndị agha ibe ya, bụ ndị “n’onwe ha dinara n’ike, bepụ ntị, bepụ isi, techie waya site na telifon ndị a na-ebugharị ebugharị ruo n’afọ ụmụ mmadụ wee tụnye ike, bepụ aka, gbawaa ozu, gbagbuo na mberede. na ndị nkịtị, obodo ndị mebiri emebi na ejiji na-echetara Genghis Khan, gbagburu anụ ụlọ na nkịta maka ntụrụndụ, ebuka nri na-egbu egbu, na n'ozuzu bibiri obodo South Vietnam na mgbakwunye na mbibi nkịtị nke agha, na mbibi nkịtị na nke ukwuu nke a na-eme. site n'ike ogbunigwe nke mba a etinyere n'ọrụ."
Aha ya bụ Nick Turse akwụkwọ nke ọma na-akọwa arụrụala US na Vietnam, Gbuo ihe ọ bụla na-akpali: Agha Amụma nke Real na Vietnam bụ akụkọ na-adịbeghị anya banyere mpụ agha Kerry gbara akaebe banyere ya. Ndị ọkachamara na-achọghị mgbanwe wakporo akwụkwọ ahụ n'atụghị egwu.
Ejikọtara ya na ịsacha mpụ agha US bụ ịgọnarị ka ịkpa ókè agbụrụ US si kpalie agha na Vietnam. General William Westmoreland, onye ọchịagha kpakpando anọ bụ onye na-achị ọrụ ndị agha US niile site na 1964 ruo 1968, kwuru nke ọma, “Ndị Oriental anaghị etinye otu ọnụ ahịa dị elu na ndụ dịka onye Western. Ndụ bara ụba. Ndụ dị ọnụ ala n’Ebe Ọwụwa Anyanwụ.”
Ndị "gooks" ịkpa ókè agbụrụ na-ezo aka na ndị Vietnamese na igbu ọchụ nke ndị nkịtị bụ nke ziri ezi site na "ọchịchị gook" nke kwenyere na ọnwụ nke onye Vietnamese ọ bụla, gụnyere ụmụ nwanyị na ụmụaka, ziri ezi. Taa, obi nkoropụ na-eduzi ndị Arab na ndị Alakụba na mba US wakporo ma nọrọ na n'ụlọ na-ekwupụta ụdị ịkpa ókè agbụrụ dị ka ndị uwe ojii na-egbu ndị ikom ojii n'obodo ndị dị na United States.
Ikekwe ihe kacha agwụ ike n'akụkọ ifo niile ziri ezi na-agbalị ịdịgide bụ na omume ndị na-emegide agha na-akparị ndị agha US. Nke a na-aga n'ihu na akụkọ ifo na ndị agha US na-alọta Vietnam bụ ndị na-emegide agha na-asụkarị ọnụ mmiri. Ndị agha na-etinye aka na agha iwu na-akwadoghị na nke omume rụrụ arụ na-erite uru dị ukwuu site na mmegharị mgbochi agha (nke ha na-ebutekarị mgbe ha lọghachiri). Ịkwụsị agha enyemaka US na-azọpụta ndụ mmadụ ná mba ọzọ yana ndụ ndị agha anyị.
Ndị agha na-alọta na agha US anaghị emechu ya ihu site na mmegharị mgbochi agha, mana site na enweghị nkwanye ùgwù maka ọdịmma ha nke gọọmentị US gosipụtara nke jụrụ inye ọgwụgwọ zuru oke, nhazigharị na ọrụ. Mmetụta nke ime ihe ike nke agha na-ezighị ezi na-apụta ogologo oge ka agha ahụ gwụchara ma gafere ndị agha na ezinụlọ ha. Seymour Hersh, onye nta akụkọ nke dekọtara ogbugbu My Lai, gwara Amy Goodman nke Democracy Ugbu a, mgbe ọ gwara nne nwa ya nwoke aka na ogbugbu ahụ, ọ gwara ya, sị, “M nyere ha ezigbo nwa nwoke, ha zighachikwara m onye ogbu mmadụ.”
Ihe ọmụmụ ikpeazụ nke ndị na-edegharị akwụkwọ na-emebi bụ arụmụka ha na agha ahụ adịla ogologo oge na ọ bụ akụkọ ihe mere eme ochie. N’ezie, agha agaghị akwụsị ruo mgbe ndị ha merụrụ ahụ nwetara ikpe ziri ezi na nkwụghachi ụgwọ. Agha Vietnam gburu nde mmadụ anọ na ndị America 58,000. Mana agha ahụ na-aga n'ihu na ndị ka na-ata ahụhụ site na ihe nketa ya nke ngwa ngwa na-enweghị mgbawa na Agent Orange, ngwa agha kemịkal nwere dioxin.
Agent Orange na-ebute ọrịa kansa na ọrịa ndị ọzọ yana ajọ ntụpọ ọmụmụ na ụmụaka na ụmụ ụmụ nke ndị ahụ ekpughere. Gọọmenti US emela obere ihe dị oke ọnụ ahịa iji weta ndị Vietnamese ihe metụtara ma ọ bụ ndị Vietnamese-America bụ ndị ekpughere. Ọ bụ ezie na ndị agha ndị agha US lụrụ ọgụ ma nweta ụgwọ ụfọdụ sitere na nchịkwa Veterans, ụmụ ndị agha US na-enwe nkwarụ n'ihi nkwarụ ọmụmụ metụtara ikpughe na Agent Orange anaghị enweta enyemaka ọ bụla. Iji lebara nke a anya, onye nnọchi anya Barbara Lee na-ewebata Ndị Mmebi nke Agent Orange Relief Act nke 2015 iji nye ahụike, ndozigharị na ọrụ mmadụ ruo ọtụtụ ọgbọ nke Vietnamese na ndị America na-arịa ọrịa na nkwarụ. Nke Mgbasa Ozi Enyemaka na Ikike Orange nke Vietnam na-arụ ọrụ iji wulite nkwado ọha na eze maka enyemaka US na-enye ndị ahụ metụtara iji gwọọ ọnya agha.
Ndị na-aga n'ihu na-ekwukwa akụkọ ifo banyere agha ahụ. Otu na ụfọdụ n'ime anyị na-adịgide adịgide bụ ngosipụta nke mgbochi agha dị ka òtù ụmụ akwụkwọ na-acha ọcha na-amaghị ihe na-eduga na ọrụ ojii na mmegharị agba ndị ọzọ. Ọ bụ ezie na ụmụ akwụkwọ na-arụ ọrụ dị mkpa, ọrụ nke ịlaghachi ndị agha agha agha, ndị Vietnamese-American mgbochi agha, na mmegharị nke agba dị oke mkpa.
Okwu Dr. Martin Luther King Jr. na 1967, E wezụga Vietnam, nyere aka gbanwee echiche ọha na eze na US megide agha ahụ. Ọbụna tupu Dr. King, Southern Nonviolent Coordinating Committee (SNCC) pụtara megide agha na 1965 ka Malcolm X. Muhammed Ali tụfuru aha arọ ya ma mara ya ikpe maka ịjụ ịlụ ọgụ na Vietnam. Ọ bụ ezie na e nwere mgbasa ozi mgbasa ozi na-agbapụ ndị nchekwa mba na-agbapụ ndị ọcha na-emegide agha na Kent State, a naghị elebara obere anya na ogbugbu nke ụmụ akwụkwọ mgbochi agha ojii na steeti Jackson. Ndị Vietnamese-America, karịsịa Union of Vietnamese na US, rụrụ ọrụ dị mkpa n'ịtụle ihe omume na Vietnam n'agbanyeghị na a na-agbapụkarị ha na nnọkọ ụfọdụ n'ihi egwu na a ga-ejikọta ha na "onye iro." Mgbochi mgbochi agha nke mba vetiran soja, nke Vietnam Veterans Against War duziri, wetara ntụkwasị obi dị egwu na ntọala klaasị na ngagharị mgbochi agha. Ịhụ na inye ndị na-eme ihe n'ezie mgbochi agha dị oké mkpa ma ọ bụrụ na anyị ga-ewuli agha dị iche iche siri ike ma na-aga nke ọma taa.
Dr. Martin Luther King, Jr. kpọrọ United States n'otu oge, “onye kacha akpata ime ihe ike n'ụwa.” O kwuru na "mba nke na-aga n'ihu site n'afọ ruo n'afọ na-emefu ego ka ukwuu n'ịgbachitere ndị agha karịa n'usoro ihe omume nke ịkwalite ọha na eze na-abịa ọnwụ ime mmụọ."
Ka anyị na-eme ememe ncheta 40th nke udo na nnwere onwe na Vietnam, ọ dị mkpa na anyị na-ebute ihe mmụta na-adịghị agbanwe agbanwe na nke eziokwu nke agha ahụ ka anyị na-ewuli mmegharị ahụ iji kwụsị agha nke mmegide na itinye ego anyị n'ọrụ nke ịkwalite mmekọrịta ọha na eze.
Merle Ratner bụ onye nhazi nke Mgbasa Ozi Enyemaka na Ikike Orange nke Vietnam, oru ngo nke Veterans For Peace.
Azadeh Shahshahani bụ onye ọka iwu ruuru mmadụ dabere na Atlanta na Onye isi oche nke National Lawyers Guild.
A na-akwado ZNetwork naanị site na mmesapụ aka nke ndị na-agụ ya.
inye