N'afọ 1776, ndị agha America lụrụ ọgụ maka nnwere onwe megide nnukwu alaeze ukwu, omume nke mkpebi onwe onye anyị ka na-eme ememe na nke anọ nke July. Mana anyị na-ejikwa nke anọ iji nọgide na-enwe akụkọ ifo banyere ọrụ anyị na ụwa na, ebe ọ bụ ezie na ọ bụ eziokwu na 1776, bụ ụgha kpamkpam 226 afọ ka e mesịrị.
Na 2002, anyị bụ alaeze ukwu.
Ọ bụrụ na ụbọchị nke anọ nke Julaị ga-aga n'ihu na-enwe ihe ọ bụla ọ pụtara, anyị ga-agbanwe ya ka ọ bụrụ ememe nke ụkpụrụ nke zuru ụwa ọnụ n'ezie, site n'ime ka ọ bụrụ ememe nke ikike ikpebiri onwe onye nke mmadụ niile karịa oge ọzọ ịkpọku akụkọ ifo. nke na-ekpuchiri ezi ọrụ anyị n'ụwa taa.
Iji mee nke a chọrọ ka anyị kwenye n'otu eziokwu bụ́ isi - site n'oge United States nwetara ikike zuru ezu iji mee otú ahụ, ọ malitere igbochi mkpebi onwe onye nke ndị ọzọ.
Ụzọ nke ndị na-eme iwu na United States amalitela ka oge na-aga, ma echiche dị n'okpuru na-anọgide na-abụ otu: United States na-ekwu na ọ nwere ikike pụrụ iche iji kwado akụ nke ụwa niile site n'ike agha ma ọ bụ mmanye akụ na ụba ka o wee nwee ike iri okpukpu ise nke onye ọ bụla. akụ ndị ahụ, na-eleghara iwu mba ụwa anya n'ụzọ.
Ọ bụ eziokwu ahụ dị egwu, yana ezigbo mma, na ụmụ amaala US nwere ọrụ ịgba mgba na nke anọ nke July, na karịsịa ugbu a ka ọchịchị anyị na-aga n'ihu na-agbatị ike ya na ọchịchị ya na agha a na-akpọ agha na iyi ọha egwu.
A na-ewerekarị agha Spanish-American nke 1898 dị ka ihe omume dị mkpa n'ime oru ngo nke alaeze ukwu America. Ọ bụ ezie na ụfọdụ ndị America maara na anyị chịrị Philippines ruo oge ụfọdụ, mmadụ ole na ole ghọtara na anyị busoro ndị Filipinos agha obi ọjọọ, bụ́ ndị kweere na ntọhapụ ha na Spen kwesịrị ịpụtawo ntọhapụ n'ezie, gụnyere nnwere onwe pụọ n'ọchịchị America. Ndị agha America gburu ọ dịkarịa ala 200,000 Filipinos, na ihe ruru nde 1 nwere ike ịnwụ n'oge mmeri ahụ.
N'ime narị afọ sochirinụ, United States tinyere otu iwu ahụ n'ịgbalị ime mkpebi onwe onye na Latin America, na-emegharị ndọrọ ndọrọ ọchịchị oge niile, na-akpa nkata ọchịchị na mba ndị dị ka Cuba, Dominican Republic, Nicaragua, Mexico, na Haiti. Mkpebi siri ike nke onwe dị mma, ọ bụrụhaala na nsonaazụ ya dabara na ọdịmma nke azụmahịa US. Ma ọ bụghị ya, kpọọ ndị Marines.
Ọtụtụ ndị na-emegiderịta onwe ha nke ọrụ America bụ, n'ezie, ọ dịghị ihe nzuzo. Ọbụna ọtụtụ ụmụ akwụkwọ maara na nwoke ahụ nke dere Nkwupụta nke nnwere onwe ma kwusaa na "mmadụ niile ka e kere nha nha" nwekwara ndị ohu, na ọ gaghị ekwe omume izere eziokwu ahụ bụ na e nwetara ala United States n'oge oge nke . ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ mkpochapụ nke ụmụ amaala. Anyị maara na ụmụ nwanyị enwetaghị ikike ịme ntuli aka ruo 1920, na nha anya ndọrọ ndọrọ ọchịchị maka ndị isi ojii bụ naanị n'oge ndụ anyị.
Ọ bụ ezie na ọtụtụ ndị America nwere nsogbu ịbịakwute akụkọ ọjọọ ahụ, ọtụtụ nwere ike ịnakwere ya - ọ bụrụhaala na a na-ahụ ọdịiche dị n'etiti echiche ndị a na-ekwu na omume n'ezie dị ka akụkọ ihe mere eme, nsogbu anyị emeriwo.
N'otu aka ahụ, ụfọdụ ga-ekwu na ụdị mkpasu iwe nke alaeze ukwu dịkwa n'enweghị nsogbu n'oge gara aga. N'ụzọ dị mwute, nke a abụghị akụkọ ihe mere eme oge ochie; ọ bụkwa akụkọ banyere oge Agha Ụwa nke Abụọ gasịrị - US na-akwado nkwado ọchịchị na Guatemala na Iran na 1950s, mmebi nke nkwekọrịta Geneva na njedebe 1950 na mbuso agha nke South Vietnam na 1960 iji gbochie ọchịchị onye ndọrọ ndọrọ ọchịchị nọọrọ onwe ya, nkwado maka ndị agha Contra na-eyi ọha egwu na 1980 ruo mgbe ndị Nicaragua mechara mee ntuli aka otú United States masịrị.
OK, ụfọdụ ga-ekweta, ọbụlagodi akụkọ ihe mere eme anyị na nso nso a adịghị mma. Ma n'ezie na 1990s, mgbe ọdịda nke Soviet Union, anyị gbanwere ụzọ. Ma ọzọ, ụzọ na-agbanwe na egwuregwu na-anọgide otu.
Were ihe gbasara Venezuela na nso nso a, ebe itinye aka na United States na ndọrọndọrọ ọchịchị ahụ doro anya. The National Endowment for Democracy - otu nzuzo na-adịghị akwụ ụgwọ n'ihu nzukọ maka State Department etinyelarị n'iji ego eme ntuli aka (na Chile na 1988, Nicaragua na 1989, na Yugoslavia na 2000) - nyere $ 877,000 n'afọ gara aga nye ndị agha megidere nye Hugo Chavez, onye atumatu populist ya nwetara nkwado zuru oke n'etiti ndị ogbenye obodo na iwe nke United States. Ihe karịrị $150,000 n'ime nke ahụ gara Carlos Ortega, onye ndu nke Confederation rụrụ arụ nke ndị ọrụ Venezuelan, onye ya na onye ndu ọchịchị Pedro Carmona Estanga rụkọrọ ọrụ.
Ndị ọrụ ọchịchị Bush ezutewo ndị ọchịagha Venezuelan na ndị ọchụnta ego enweghị afọ ojuju na Washington n'ime izu ndị bu ụzọ mgbapụ ahụ, na onye enyemaka odeakwụkwọ nke Bush maka ihe omume Western Hemisphere, Otto Reich, na-akọ na ya na onye isi ndị nkịtị nke ndị agha na-akpakọrịta ụbọchị nke ọchịchị. Mgbe ndị Venezuela gara n'okporo ámá iji chebe onye isi ala ha a ma ama na Chavez eweghachiri n'ọchịchị, ndị ọrụ US ji obi ilu kweta na a họpụtara ya n'efu (site na pasent 62 nke votu), ọ bụ ezie na otu onye gwara onye nta akụkọ na "izizi iwu bụ ihe a na-enye. ọ bụghị naanị site n'ọtụtụ ndị ntuli aka. "
E wezụga ntinye aka agha na ndọrọ ndọrọ ọchịchị, enwere mmanye akụ na ụba. Otu n'ime ihe ndị a na-ahụ anya n'ime afọ iri abụọ gara aga bụ iji World Bank na International Monetary Fund na-amanye mba ndị dị na South South n'ọnyà na "ọnyà ụgwọ," nke mba ahụ na-enweghị ike ịkwado ụgwọ ọmụrụ nwa.
Mgbe ahụ, mmemme ngbanwe nhazi na-abịa - ịbelata ụgwọ ọrụ gọọmentị na itinye ego maka ọrụ dịka nlekọta ahụike, ịmanye ụgwọ ndị ọrụ maka agụmakwụkwọ, na ịtụgharị ụlọ ọrụ na-emepụta maka mbupụ. Mmemme ndị a na-enye ụlọ akụ ụwa mbụ ike karịa amụma mba ndị a karịa gọọmentị ahọpụtara.
Nkwekọrịta "Azụmahịa efu" nwere otu mmetụta ahụ, na-eji iyi egwu nke mwepu na usoro akụ na ụba ụwa na-amanye gọọmentị ndị ọzọ ịkwụsị inye ndị ha ọgwụ dị ọnụ ala, na-amachi ikike ha nwere n'isi ụlọ ọrụ, na ịhapụ ikike ndị bụ isi nke ndị mmadụ. chọpụta amụma. Mkpebi G8 mere n'oge na-adịbeghị anya iji enyemaka na-amanye mba Africa ịwepu mmiri nkeonwe bụ naanị mkpasu iwe kacha ọhụrụ.
Yabụ, n'abalị anọ nke Julaị, anyị kwenyere na okwu nke mkpebi onwe onye adịbeghị mkpa karịa. Ma ọ bụrụ na echiche ahụ pụtara ihe ọ bụla, ọ ghaghị ịpụta na ndị nọ ná mba ndị ọzọ nweere onwe ha n'ezie ịkpụzi ọdịnihu ha.
Na n'echiche ọzọ, ọ bụ ihe ncheta na ụmụ amaala US nwere ikike nke ikpebiri onwe ha n'onwe ha. Ọ bụ ezie na ọchịchị anyị na-anabatakarị ihe a na-achọsi ike nke akụ na ụba na ikike; ọ nwere ike ịdị ka Washington na-akpọ gbaa, mana a na-eduzi egwuregwu ahụ site na Wall Street.
Mana ọ bụkwa eziokwu na ndị nkịtị nwere nnwere onwe ndọrọ ndọrọ ọchịchị na ikwupụta okwu na-enweghị atụ na obodo a. Na dị ka nkwupụta ahụ anyị na-eme ememe na-echetara anyị, "mgbe ọ bụla ụdị ọchịchị ga-ebibi ihe ndị a, ọ bụ ikike ndị mmadụ ịgbanwe ma ọ bụ kagbuo ya."
Ọ bụrụ na anyị echeghị echiche nke anọ - ọ bụrụ na ọ na-aga n'ihu na-abụ ụbọchị maka nkwupụta na-enweghị isi nke American pụrụ iche - ọ gaghị abụ ihe ọ bụla karịa ike mbibi nke na-akwado nkwado kpuru ìsì maka agha, ahaghị nhata zuru ụwa ọnụ, na ndọrọ ndọrọ ọchịchị ike mba ụwa.
Robert Jensen, an associate professor of journalism at the University of Texas at Austin, is the author of Writing Dissent: Taking Radical Ideas from the Margins to the Mainstream. He can be reached at rjensen@uts.cc.utexas.edu. Rahul Mahajan, Green Party candidate for governor of Texas, is the author of “The New Crusade: America’s War on Terrorism.” He can be reached at rahul@tao.ca. Other articles are available at http://uts.cc.utexas.edu/~rjensen/home.htm and http://www.rahulmahajan.com.
