Deepak Tripathi na Mkparịta ụka ya na Kourosh Ziabari, bipụtara na Ndị agha ochie taa
Kourosh Ziabari: Ị na-atụle mgbanwe ndị agbụ agbụ, na-aga n'ihu na mba Arab dị ka nke pan-Arabist, mmetụta mba nke ndị obodo bilitere? Ọfọn, ọchịchị aka ike nke mpaghara ahụ anọwo na-achị ruo ọtụtụ iri afọ, ma ndị bi ná mba ndị a nupụụrụ ha isi na mberede na mberede. Ihe na-akpata akụ na ụba abụrụla isi ihe na-enye aka na mpụta mgbanwe mgbanwe nke Middle East? Ọ bụ ihe niile gbasara ịsọpụrụ Mohamed Bouazizi nke tụgharịrị ime ihe ike wee bụrụ usoro mgbanwe.?
Deepak Tripathi: Ị welitere ajụjụ dị mkpa. Azịza ya dị mgbagwoju anya. N'ezie, site na Libya ruo Bahrain enwere myirịta dị n'elu: ọchịchị mmegide, ọha mmadụ mechiri emechi, ndị na-achị achị na-etinye uche ha na ọha mmadụ. E nwekwara ọrịa Oriental na West nke Edward Said kọwara nke ọma n'akwụkwọ ya "Orientalism." Ọ bụ ọchịchọ ịkwanye ndị Alakụba niile na ndị ọzọ nọ n'Ebe Ọwụwa Anyanwụ n'otu nkata, na-ahụ ha dị ka ndị dị egwu, ma ndị dị ala, ndị a ga-agụrịrị n'ụzọ ọdịda anyanwụ, ma na-erigbu ha. Nke a bụ ebe ndudue bụ́ isi dị, ọ ghọwokwa ọdachi.
Ọgba aghara a na-adịbeghị anya n'ofe ụwa Arab na-egosipụta ụda mmiri abụọ dị iche iche. Foto ka ukwuu bụ nke ndị mmadụ na-ebili megide ndị ọchịchị aka ike nke United States, na Tunisia, Egypt, Yemen, Bahrain. N'aka nke ọzọ, anyị na-ahụ Libya na Syria, nke na-abụghị pro-US. Ọtụtụ ndị bi ná mba ndị a afọ agwụla, ha enweghịkwa ike ịnara ha ọzọ. Ha chọrọ iku ume ọhụrụ. Ugbu a, n'ụwa dị mma, ndị obodo ọ bụla kwesịrị ikwe ka ha họrọ ọdịnihu ha n'enweghị nnyonye anya ndị ọzọ, mana nke ahụ abụghị eziokwu n'ụwa. Ntinye aka Western bụ isi ihe na-ebute iwe n'ọtụtụ mba na mpaghara ahụ.
Mgbe m kwuchara nke a, ekwenyere m na ọgbaghara ọ bụla na-ewu ewu sitere na ọnọdụ mpaghara na ihe kpatara ya. N'Ijipt, ọ bụ mgbanwe nke ndị mmadụ, nke nwoke na nwanyị, nwata na okenye, Muslim na Christian. Ha nwere ihe ịga nke ọma n'ịkwatu Hosni Mubarak na ndị otu ya, mana ọdịnihu ejighị n'aka; United States, ya na ndị mmekọ, na-aga n'ihu na ntinye aka ya. America nwere ikike dị ukwuu n'ihi nnukwu enyemaka ọ na-enye ndị agha Ijipt kwa afọ. Ya mere, anyị ga-ahụ ihe na-eme n’Ijipt. Tunisia, nke malitere ihe a niile, bụ otu - olee otú ndị mmadụ na-emegbu emegbu si achọpụta na usoro ahụ gbanwere mmasị ha, ọ bụghị nanị ihu ole na ole? N'ebe ndị ọzọ kwa, ihe adịchaghị nke ụfọdụ. Na Bahrain, ebe ezinaụlọ na-achị Sunni na-akwado US, na-anọchite anya otu ụzọ n'ụzọ atọ nke ndị mmadụ kacha, na-etinye aka na mmechi obi ọjọọ nke ọtụtụ ndị Shi'a - ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ụzọ abụọ n'ụzọ atọ nke ndị bi na ya. Na Bahrain, ọ bụ mmanụ na-akwalite amụma ọdịda anyanwụ nke nkwado ezinụlọ na-achị achị; na Libya kwa, mmanụ na-ebu amụma, ma n'ebe ahụ Britain, France na Ịtali, na n'ókè nke Obama nchịkwa na United States, na-akwado ndị agha mgbochi Gaddafi, n'ihi na Gaddafi dị oke onwe ya, enweghị atụ. Na Syria, mmanụ abụghị ihe kpatara ya - ikekwe otu n'ime ihe kpatara nzaghachi ọdịda anyanwụ ji bụrụ naanị na amamikpe na ịdọ aka ná ntị. Na onye isi ala Yemen bụ onye nnọchi anya America; Yemen dị mkpa maka nchekwa nke Saudi Arabia, America kasị ike na-akwado Israel na ndị kasị ntụkwasị obi na-ebu mmanụ.
Akụkụ ikpeazụ nke ajụjụ gị gbasara onye Tunisia, Mohamed Bouazizi, onye na-ere n'okporo ámá onye gbara onwe ya ọkụ mgbe ndị uwe ojii rụrụ arụ kpagburu ya. N'ezie, Bouazizi metụrụ nde mmadụ na nde mmadụ n'ofe mpaghara ahụ, n'ihi na ha nwere ike ịmata n'ụzọ dị mfe na mmaja na mmechuihu ya..
KZ: Dị ka ị nwere ike ikweta, Bahrain nwere otu n'ime ihe ndekọ ikike mmadụ kacha ojii na mpaghara Gulf Persian. Omenala ya ogologo oge nke ịkwụsị ndị Shiite, na-akpagbu ndị na-ede blọgụ na ndị nta akụkọ, ịtụba na imekpa ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị ahụhụ na-agba akaebe na n'agbanyeghị na ọ bụ ezigbo enyi United States, Bahrain abụghị obodo onye kwuo uche ya dabere na ụkpụrụ ndị America meriri. Gịnị mere United States ji akwado ọchịchị mmegbu dị otú ahụ? United States ọ na-ewere Bahrain ka ọ bụrụ onye nnọchi anya iji lụso ọchịchị Iran ọgụ na mpaghara ahụ?
DT: Ịmegide Iran bụ n'ezie isi ihe na-akwado nkwado US maka Bahrain, ma na-akọwa nkwubi okwu sitere na Washington na obi ọjọọ nke ndị agha nchekwa Bahrain - na ka anyị ghara ichefu ọtụtụ ndị agha mba ọzọ - na nso nso a ndị agha Saudi batara na Emirate. Usoro eji megide ndị ngagharị udo na Bahrain n'ime izu na ọnwa ndị na-adịbeghị anya bụ ụfọdụ ụdị kacha njọ. Mba ole ka ndị uwe ojii na-awakpo ụlọ ọgwụ na ndị dọkịta na-agwọ ndị merụrụ ahụ na-eyi egwu?
Dị ka ị maara, Bahrain bụ onye so na Gulf Cooperation Council, nke Saudi Arabia na-achị, ọ dịkwa ebe ahụ iji gbochie mmetụta Iran na Shiite na-agbasa na mpaghara. Bahrainis bụkwa isi nke US Navy's Fifth Fleet, nke dị oke mkpa maka atụmatụ America na Gulf na Middle East na nnukwu..
KZ: Ị kwenyere na ntinye aka ndị agha na Libya? Anyị amaraworị na ọchịchị Gaddafi, tupu ikike nke mpaghara enweghị efe efe na Libya site n'aka Council Security, egbuola ọtụtụ ndị nkịtị na-enweghị ngwa ọgụ na ndị aka ha dị ọcha na mwakpo ikuku na obodo dị iche iche nke mba ahụ.. Njem agha ndị NATO na-edu ọ dị mkpa iji gbochie igbu ndị nkịtị? Kedu amụma gị maka ọdịnihu agha obodo na-eme na Libya?
DT: Ọchịchị Gaddafi, obi abụọ adịghị ya na ọ bụ mmegbu n'ime afọ iri anọ gara aga, ana m akatọkwa ndekọ ikike mmadụ. Ọ bụ Britain, France, Ịtali na United States na-efegharị dị ka nnukwu pendulum: na-emegide Gaddafi nke ukwuu ruo ọtụtụ iri afọ, mgbe ahụ ndị enyi Gaddafi na enyi, na ugbu a ndị iro ọzọ.
Enwere m ọtụtụ nghọtahie gbasara ọrụ ndị agha NATO na Libya. Mkpesa mbụ na nke kachasị njọ bụ na NATO agabigala akwụkwọ ikike a kwadoro na UN Security Council 1973, bụ nke nyere ikike "ihe niile dị mkpa" iji chebe ndị nkịtị na mpaghara ndị nkịtị, ewezuga ndị agha mba ọzọ n'akụkụ ọ bụla nke ókèala. Libya. Ndị ọkà mmụta iwu ekwuola na “ihe niile dị mkpa” pụtara ibido n’ụzọ udo iji dozie ihe yiri agha obodo agbụrụ n’etiti ndị agha na-akwado na ndị na-emegide Gaddafi. N'akụkụ a, Libya dị nnọọ iche na Egypt, ebe ọtụtụ iri nde mmadụ sitere n'akụkụ niile nke ọha na-enupụrụ ọchịchị Mubarak isi. Nke abụọ, ụgbọ elu ndị agha NATO na-eti ugbu a ebe gọọmentị dị anya site na mpaghara ndị mmegide na-achịkwa. Tụpụọla ogbunigwe nke Tripoli na Gaddafi. E cheghị nke a n'echiche nke Council Security Resolution 1973. Mgbanwe ọchịchị abụghị akụkụ ya. Echere m na ndị a bụ nnukwu mmebi nke ikike UN. Nke atọ, ụgbọ elu NATO na-arụ ọrụ ugbu a dị ka a ga-asị na ha bụ ndị agha na-emegide Gaddafi; 'Ndị ndụmọdụ ndị agha' nke Britain, French na Ịtali na Libya; ma a na-ekwu maka izipu ndị agha. Nke a na-akwado akụkụ, na-agafekwa ichebe ndị nkịtị. Nke kachasị njọ, anyị ekwenyela ugbu a akụkọ na ụgbọ elu NATO na-atụ bọmbụ ma na-egbu ndị mmadụ n'akụkụ nke ha, akụkụ mgbochi Gaddafi; mmebi nkwekorita na Euphemism Western. Nke anọ, na nke a dị oke njọ, West na-ahọrọ nke ukwuu n'ịhọrọ mba nwere mmanụ maka agha, ebe ndị enyi ya, Bahrain na Yemen, na-ama ụma na-akpagbu ndị bi na ha. Enwere m egwu na anyị ga-ahụ ogologo agha na Libya.
KZ: Ọtụtụ ndị na-akọwa ndọrọ ndọrọ ọchịchị kwenyere na onye ọ bụla weghaara ikike n'Ijipt na-esote nguzobe nke iwu ọhụrụ na nhazi ọchịchị ọhụrụ agaghị enwe enyi na Israel karịa ọchịchị Hosni Mubarak. Otu ndị nyocha ahụ kwenyere na gọọmentị ọhụrụ dị n'Ijipt ga-abụrịrị onye iro na Iran ma e jiri ya tụnyere ọchịchị Hosni Mubarak. Ị kwenyere na ha? Kedu ihe ị chere na nke ahụ?
DT: Ọnọdụ ihu igwe dị na Middle East enweela mgbanwe dị egwu na-esochi mgbanwe mgbanwe nke Egypt. Mmetụta ya gafere oke ala Ijipt, mmetụta ndị a ga-adịkwa ogologo oge. Ndị Egypt na ndị ọzọ na-achọsi ike maka ọchịchị onye kwuo uche, ikike mmadụ na ùgwù, ma ha agaghị abụ ndị na-akwado kpuru ìsì nke amụma America. A ga-enwe ụdị nrụgide dị iche iche, ịdọ aka ná ntị, egwu megide ndị agha Ijipt sitere n'Ebe Ọdịda Anyanwụ nke ga-achọ ịchịkwa ndị bi n'ógbè ahụ n'ụzọ na-apụtaghị ìhè. Enwere m olileanya na ndị agha anaghị etinye aka na atụmatụ America-Israel ndị a. Ekwenyere m na 'Ijipt ọhụrụ' - ọ bụrụ na a na-ahapụ ya ka ọ họrọ ụzọ ya n'ọdịnihu - ga-eduga na ihu igwe ọhụrụ nke ga-eme ka mmekọrịta dị mma na Iran, ndị Palestine, ma bụrụ ike maka ịdị mma n'ozuzu ya.
KZ: Ịza ajụjụ gbasara mwakpo ikuku na-adịbeghị anya na Libya, Onye na-ekwuchitere White House bụ Jay Carney kwuru na ọ bụghị iwu US iweta mgbanwe ọchịchị na Libya. O doro anya na mba ụwa na Gaddafi bụ onye na-eyi ọha egwu na-enweghị obi ebere. O gburu ihe karịrị ụmụ amaala 6,500 n'ime izu atọ mbụ nke agha obodo na Libya. Gịnị kpatara na United States na ndị ha na ya jikọrọ aka achọghị ime ihe iji gbanwee ọchịchị Gaddafi ebe ha mere otu ihe ahụ gbasara Iraq na Afghanistan na ọnọdụ na ha enweghị ihe ngọpụ ọ bụla na-akpali akpali ime otú ahụ? Ọ bụ ihe niile gbasara ọdịmma America na ndị Europe na mpaghara mmanụ Libya nke ndị ọchịchị Gaddafi na-ekwe nkwa?
DT: Akọwapụtala m na enweghị nkwekọ n'usoro iwu Western, yana ezigbo ihe na-akpata omume Western na njikọ aka na-egosi enweghị nkwanye ùgwù maka ikike mmadụ zuru ụwa ọnụ. Omume ha ruru okpukpu abụọ n'ebe ọ bụla ọ dabara ha. Ha abụghị maka ọchịchị onye kwuo uche ya na ikike mmadụ ma ọlị. Leba anya n'ọchịchị nke ụjọ na mmekpa ahụ n'okpuru 'agha na ụjọ' nke President George W Bush lụrụ, na President Obama na-aga n'ihu na Afghanistan, Pakistan na ebe ndị ọzọ.
KZ:Saudi Arabia so na mba Arab nke ebili mmiri nke 2010-2011 nke Middle East na North Africa gbara ya gburugburu; Otú ọ dị, ọ dị ka ịrapara na mmegbu, United States kwadoro n'ezoghị ọnụ, bụ nke siri ike nke na ndị mmadụ enweghị ezigbo ọkpụkpụ azụ na obi ike ibili megide gọọmentị ma chọọ mgbanwe ndị bụ isi na mgbanwe na nhazi ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke obodo ha. United States, dị ka onye mmekọ kachasị mma nke Saudi Arabia, ga-ekwe ka mmejuputa mgbanwe mgbanwe sociopolitical na nhazi ọchịchị Saudi Arabia? Ntugharị oge ụfọdụ nke ndị Saudi Arabia ga-amị mkpụrụ?
DT: Saudi Arabia bụ obodo mechiri emechi, n'ọtụtụ ụzọ na Soviet Union dị tupu 1985, mgbe Mikhail Gorbachev ghọrọ odeakwụkwọ ukwu nke Soviet Communist Party. O were naanị afọ isii ka steeti Soviet daa mgbe USSR malitere imeghe. Nkwurịta okwu na nnwere onwe ije dị nnọọ ike, ma ọ bụrụ na ọ gaghị ekwe omume maka ụmụ amaala nkịtị, na ndị dị otú ahụ; akụkọ ọgbaghara adịghịkwa erute ụwa ngwa ngwa. Anyị maara na ụmụ amaala Saudi na-achọta ụzọ ha ga-esi kwupụta mmegide ha, mana a na-eji ike ọjọọ gwepịa ha. Cheta, ndị ọrụ nchekwa Saudi Arabia so na ndị kacha mma na Middle East, nke ndị America wetara. Ha na-eji ụzọ ndị a na-amanye ndị bi na ha. N'agbanyeghị ihe a niile, enweghị afọ ojuju ọha na eze na-emikpu n'okpuru elu. Ịhapụ imeghe obodo Saudi na inye ndị mmadụ ikike ha bụ isi nwere ike ịkpata nnukwu nsogbu.
KZ: Ị kwenyere na echiche nke Middle East na-agbanwe, karịsịa ọgba aghara na-ewu ewu na Bahrain, Yemen, Jordan na Egypt, ga-abụ nke Iran mmasị? Mwepụ nke ọchịchị Arab na-akwado US na mpaghara ahụ ọ na-enye Iran ikike ndọrọ ndọrọ ọchịchị, n'usoro?
DT: Dị ka akwụkwọ ọkọwa okwu Oxford English Dictionary si kwuo, bụ́ nke m debanyere aha ya, mgbanwe n’ọnọdụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị bụ “ịkwatu ọchịchị n’ike ma ọ bụ ọha mmadụ iji kwado usoro ọhụrụ.” Mwelite bụ “omume nguzogide ma ọ bụ nnupụisi” iji nweta njedebe ahụ. Ọ dị mkpa ka ị ghara ịgbagha ihe okwu abụọ ahụ pụtara. N'ọgwụgwụ narị afọ nke iri abụọ, ihe mere na 1979 na Iran bụ mgbanwe; n’agbata 1989 na 1991 kwa, e nwere mgbanwe n’ihe bụ́ òtù Soviet n’oge ahụ. Na narị afọ ọhụrụ n'ime ọnwa ndị na-adịbeghị anya, Egypth dị ka enwere mgbanwe, n'echiche nke onye ọchịchị aka ike na otu onye na-achị ya nke nwere ikike ịchịkwa ike, dara. Ihe na-anọchi ya amabeghị. Anyị ga-ahụ ruo mgbe ntuli aka opekata mpe.
Bahrain,Yemen, Jordan, Syria, ikekwe Libya, niile na-enwe nnupụisi n'otu ụdị ma ọ bụ ọzọ. Kedu ka ihe niile si agwụ na nke ọ bụla - anyị ga-echere ma hụ. Ka ọ dị ugbu a, usoro ọchịchị na mba ndị a na-ama jijiji; ha nwere ike na-ada ada; ma ha ka nọkwa ebe ahụ. Dịkwa mkpa, kedu mmetụta ọ na-enwe na mgba ndị Palestine ka a ga-ahụrịrị.
N'ihe gbasara geopolitical sara mbara, ihe omume ndị a na-egosi na United States na-efunarị mpaghara ahụ. N'ezie, America ejirila aka ya kwụsị kemgbe afọ ụfọdụ. Ọ bụ naanị na ọrụ ndị agha nke Iraq na Afghanistan na amụma mba ofesi agha nke America nwere ike mee ka ndị na-anaghị ele anya karịa ozugbo.
Ọ bụrụ na ndị obodo ọ bụla ga-ekpebi ka a ga-esi na-achị obodo ha, ọ ga-adị mma. Achọpụtara m echiche na nnukwu ike dị anya na nke dị anya nwere ike ikpebi ndị ọzọ n'ebe ọ bụla na-adịghị mma. Anaghịkwa m ahụ ihe ndị na-eme n’Ebe Ọdịda Anyanwụ Eshia dị ka mmeri otu mba ma ọ bụ obodo ọzọ nwere. Oké mmiri ozuzo nke akụkọ ihe mere eme na-aga n'ụzọ nke ya a na-apụghị izere ezere, mmegharị ndị na-ewu ewu na-eme nnukwu ebili mmiri ma na-atụnye ụtụ na oke mmiri nke akụkọ ihe mere eme. Nsonaazụ ikpeazụ amabeghị, yabụ ọgụ ga-adị mkpa ịga n'ihu.
KZ: Kedu ihe ga-apụta na mgbanwe mgbanwe nke Middle East maka ọchịchị Israel? Israel ga-ata ahụhụ site na mgbanwe ọchịchị na Egypt na mgbanwe ndọrọ ndọrọ ọchịchị bụ isi nke ga-eme na Jọdan?
DT: Atụlela m ihe ndị a aka na azịza m gara aga. Aga m achịkọta azịza m ebe a. Ihe na-eme n'Etiti Ebe Ọwụwa Anyanwụ Ụwa ugbu a ga-amachi ókè Izrel nwere ime omume aka ike. Nkwatu nke ọchịchị Mubarak na Egypt dị ka nnukwu ndọghachi azụ nye Israel, n'ihi na n'eziokwu Mubarak na-eme ihe dị ka onye America na Israel ga-aga n'ihu na-arụ ọrụ nke ókèala Palestine, na maka ọdịmma nke amụma ọdịda anyanwụ na Middle East. Na Jọdan, dị ka ebe ndị ọzọ, mgbanwe yiri ihe a na-apụghị izere ezere, ọ bụ ezie na m na-ala azụ ịkọ ụdị ọ ga-ewe. Echere m na ọ dịghị mgbe ọ dị mma ilele ikike ndị nnukwu egwuregwu nwere maka aghụghọ na aghụghọ anya. N'otu aka ahụ, West mụtara ihe mmụta ngwa ngwa na Egypt, ebe ọ na-adị ngwa ime ihe n'oge ngagharị iwe megide Mubarak. N'ikpeazụ, ọ tụfuru Mubarak mgbe ọ chọpụtara na ọ bụ nnukwu ụgwọ ọ ga-ebu, wee họrọ Libya na Syria ka ọ maliteghachi nzere ọchịchị onye kwuo uche ya. West, n'ụdị NATO, agbanweela n'ọkwa ndọrọ ndọrọ ọchịchị site n'ịgbaso ndị agha mgbochi Gaddafi na Libya na ndị mmegide megide Bashar al-Assad na Syria. Mana nke ahụ na-eme amụma ọdịda anyanwụ na Bahrain, Saudi Arabia, na Yemen ọbụna karịa, ma ọ bụrụ na ọ bụghị ihu abụọ.
[N'ikpeazụ]
A na-akwado ZNetwork naanị site na mmesapụ aka nke ndị na-agụ ya.
inye