Kedu maka agbụrụ na ịkpa ókè agbụrụ - na capitalism bụ ịkpa ókè agbụrụ n'ezie?
Ọ dịghị ihe ọ bụla n'ime ụlọ ọrụ na-akọwa ikeketelizim nke na-ekwu na ndị mmadụ n'otu obodo omenala kwesịrị ka akụ na ụba na-emeso ndị mmadụ n'ụzọ dị iche iche karịa ndị ọ bụla ọzọ karịa na ọ dị ihe ọ bụla na ụlọ ọrụ na-akọwa ike ike nke na-ekwu na ndị dị elu dị iche iche, ma ọ bụ ndị nwere ụda olu dị iche iche kwesịrị ekwesị. a ga-emeso ya dị iche iche.
N'ụzọ megidere nke ahụ, ikeketeke onwe ya, bụ ihe anyị nwere ike ịkpọ onye na-erigbu ohere nha anya. Ọ bụrụ na ị nwere chi dị mkpa, obi ọjọọ, ma ọ bụ na obere oge talent gbakwunyere mkpa ịkpọ oku ịrị elu na ike na ego, mgbe ahụ n'agbanyeghị omenala ma ọ bụ ndu atụmatụ, ị ga-enweta na irite uru, ma ọ bụ, otu notch ala, ị ga-enweta. ijide ọnọdụ ndị na-enye ike ma na-anụ ụtọ mkpụrụ nke ịnọ na onye nhazi karịa ndị ọrụ.
N'aka nke ọzọ, ọ bụrụ na ị nweghị nke ọ bụla n'ime ihe ndị a chọrọ maka ịga nke ọma n'ịkọ akụkọ ihe mere eme, n'agbanyeghị agbụrụ gị, mba gị, okpukpe gị, wdg, ị ga-ere onwe gị dị ka ohu ụgwọ ọrụ na-arụ ọrụ nke ukwuu na nrubeisi, na-anata iwu na itinye ego naanị. obere mgbanwe.
Ngosipụta obere mkparị nke nghọta a ka e mere, dịka ọmụmaatụ, site n'aka onye na-ahụ maka akụ na ụba na-enweta ihe nrite Noble bụ Milton Friedman mgbe ọ na-ekwu, "Ezi omume ọma nke usoro ahịa n'efu bụ na ọ chọghị ịma ụdị agba ndị mmadụ bụ; ọ chọghị ịma ihe okpukpe ha bụ; ọ na-eche naanị ma ha nwere ike ịmepụta ihe ịchọrọ ịzụta. Ọ bụ usoro kacha dị irè anyị achọpụtala iji mee ka ndị na-akpọ ibe ha asị na-emeso ibe ha ihe ma na-enyere ibe ha aka.”
Akụkụ nke mbụ nke ihe nleba anya Friedman bụ eziokwu gbasara ikeketalizim kwa otu, mana ọ bụghị nke ikekete okwu n'etiti ndị na-akpọ ibe ha asị, nke mere akụkụ nke abụọ nke okwu ya bụ ụgha aghụghọ.
Ihe mgbagwoju anya na nyocha nke Friedman bụ na ikeketa ike abụghị agbụrụ kpuru, ma ọ bụ okpukpe kpuo ìsì, ma ọ bụ agbụrụ kpuru ìsì, ma ọ bụ kpuo ìsì na ihe ọ bụla omenala omenala mgbe ọ bụla ọha mmadụ sara mbara owuwu na-abụghị akụ na ụba na-enyefe onye na-ejide njirimara ahụ n'ọnọdụ omenala dị n'okpuru ma ọ bụ bufee ya. nye ha ọnọdụ omenala bụ isi. N'ọnọdụ ndị dị otú ahụ, mgbagha akụ na ụba nke ikekete ego ga-achọpụta ọdịiche dị iche iche nke akụ na ụba ma na-arụ ọrụ na ìhè ha kama ileghara ha anya. Ịkpọasị n'èzí akụ na ụba adịghị emeri ikeketelizim, dị ka Friedman na-egosi, ma a na-emepụtaghachi ma gbasaa site na isi obodo.
Ọ bụrụ na ịkpa ókè agbụrụ n'ime ọha mmadụ, dịka ọmụmaatụ, ma ọ bụ nnukwu okpukpe, ma ọ bụ ihe ọ bụla ọzọ, na-eme ka ụfọdụ obodo nwee obere ọkwa na mmetụta, mgbe ahụ na akụ na ụba nke onye isi obodo, ndị òtù obodo ahụ agaghị ebuli elu karịa "ndị isi" ha ma ọ ga-, kama, a na-emekarị ka ọ bụrụ ndị nọ n'okpuru ha. Akụ na ụba ga-eji atụmanya ndị dị ugbu a nke ndị obodo dị ka atụmanya na ndị ọcha ka ndị oji ka mma na ọbụna ebe enwere ike ịbawanye usoro akụ na ụba ya nke nrigbu. Kama ọ gaghị emebi ndị isi ụlọ ọrụ na-apụ apụ ma ọ bụrụ na ọ ga-efunahụ ọrụ nke ya.
Ya mere, onye na-arụrụ ọrụ ego, ọbụna onye na-enweghị nkwenye nke ịkpa ókè agbụrụ ma ọ bụ ọbụna na-emegide ịkpa ókè agbụrụ, ga-, n'ozuzu ya, ọ bụrụ na ịkpa ókè agbụrụ na-arịwanye elu na ọha mmadụ, ruo n'ókè ahụ, ọ gaghị ewe ndị ojii ka ha na-achị ndị ọcha dị ka ndị njikwa ma ọ bụ na. ọnọdụ ndị ọzọ nke nkwanye ùgwù na mmetụta, mana ọ ga-ewe ndị ọcha n'elu ndị ojii. A na-ewepụ nhọrọ nke mbụ n'ihi na ọ nwere ihe ize ndụ nke nnupụisi na esemokwu. Capitalism, n'ikwu ya n'ụzọ ọzọ, na-eji ụkpụrụ agbagoro agbagoro site na ndụ omenala iji kwalite ụkpụrụ achọrọ n'ime akụ na ụba.
N'otu aka ahụ, ọ bụrụ n'ihi ọnọdụ omenala ya, obodo nwere ike ịkwụ obere ụgwọ, a ga-akwụ ya obere n'ihi asọmpi ahịa iji belata, ọzọ ọbụna megide mmasị onwe onye ọrụ ụfọdụ.
N'otu oge ahụ, ọ bụkwa eziokwu na ruo n'ókè nke mmegide na-arịwanye elu nke ịkpa ókè agbụrụ na-amalite ime ka ndị isi agbụrụ kwekọọ na atụmanya na ọchịchọ ma na-akwado nkwenye na nguzogide, ndị na-ewe mmadụ n'ọrụ ga-ezere mmegbu nke agbụrụ ha n'ụzọ doro anya mana ha ga-aga n'ihu. ịgbalị ịwepụta paụnd ọ bụla nke anụ ahụ ha nwere ike ịpụ mgbe ha na-ere ngwaahịa ma ọ bụ mgbe ịzụrụ ikike ndị mmadụ ịrụ ọrụ. Ya mere n'ihe banyere mmegide siri ike megide ịkpa ókè agbụrụ na ọha mmadụ, anyị ga-ahụ mgbanwe site na Jim Crow ịkpa ókè agbụrụ gaa na James Crow Esquire Jr. ịkpa ókè agbụrụ, dị ka Sharpton kwuru na mbụ.
Ọnụ ọgụgụ na ndekọ ndekọ ndị ọzọ nke ịkpa ókè agbụrụ na nke mmegbu omenala ndị ọzọ na ndụ akụ na ụba bụ nke a maara nke ọma ma kpughee nke ọma na nchọpụta na isi mmalite. Kedu ka akụ na ụba na-achọsi ike si atụgharị ihe ndị dị otú ahụ?
Kedu maka na parecon - ịkpa ókè agbụrụ?
Ọ bụrụ na parecon dị na obodo nwere usoro omenala nke agbụrụ, okpukperechi, wdg, gịnị ka ọ na-atụnye? Ọ bụrụ na ọ dị n'ime obodo nwere obodo ndị a na-achọsi ike na-enweghị ndị isi, gịnịzi? N'ozuzu, mkpa parecon gbasara ọrụ nke ya na-etinye ihe mgbochi ọ bụla na omenala?
Gbanwee akụ na ụba US ka ọ bụrụ parecon na-agbanweghị agbụrụ, okpukperechi, na agbụrụ US na ị nwere esemokwu. Ọdịiche dị adị na ihe ndị ọzọ na-eme ka ndị otu na-emegide ibe ha ma na-enye ndị mmadụ atụmanya nke ịdị elu na ịdị ala. Otú ọ dị, akụ na ụba na-ekere òkè na-emebi amụma ndị a ma na-emepụta ịdị n'otu.
Parecon na-enye ego na ọnọdụ ndị na-ekwekọghị na ọkwa omenala. Ọ na-achọ ịkwatu ndị isi omenala site n'ikike na pụtara na ọ na-enye ndị nọ n'okpuru nke ọ bụla.
Ndị nọ na parecon agaghị na n'ezie enweghị ike iji usoro akụ na ụba na-erigbu ịkpa ókè agbụrụ na ikpe na-ezighị ezi omenala ndị ọzọ. Ndị mmadụ n'otu n'otu na parecon nwere ike ịnwa ime nke a, n'ezie, ha nwekwara ike inwe àgwà jọgburu onwe ya, n'ezie, mana ọ nweghị usoro maka ndị na-akpa ókè agbụrụ iji nwetaghachi ikike ma ọ bụ akụ na ụba ọbụna dị ka ndị mmadụ n'otu n'otu dị ka ndị otu obodo.
Ọ bụrụ na ị bụ oji ma ọ bụ ọcha, Latino ma ọ bụ Italian American, Juu ma ọ bụ Muslim, Presbyterian ma ọ bụ Katọlik, Souther ma ọ bụ ugwu, ma ọ bụ ihe ị nwere-n'agbanyeghị ụdị omenala nwere ike ịdị na ọha mmadụ sara mbara, na parecon ị nwere ọrụ kwesịrị ekwesị mgbagwoju anya. na ego ziri ezi na njikwa onwe gị maka ọnọdụ gị, dị ka onye ọ bụla ọzọ.
Ịnọgide na-adịte aka ma ọ bụ ọbụna na-emepụtaghachi ịkpa ókè agbụrụ ma ọ bụ ikpe na-ezighị ezi omenala ndị ọzọ nwere ike ịbanye na nkọwa ọrụ nke ndị na-eme ihe nkiri, ma ha enweghị ike ime ya n'ụzọ ga-enye ike akụ na ụba ma ọ bụ akụ na ụba ma ọ bụ nkasi obi akụ na ụba n'ụzọ na-ezighị ezi. Ya mere, ndị ojii, Latinos, Asians, wdg na US gbanwere nwere ike ịnwe njirimara dị iche iche na mkpokọta ọrụ ha, mana ndịiche ndị a enweghị ike imebi nguzozi nke ogige ndị ahụ. Ụdị ọrụ ndị dị otú ahụ na-ekesa n'ụzọ na-adịghị mma nwere ike inwe àgwà ndị na-akparị mmadụ, ọ bụ eziokwu, ọ bụ ezie na mmadụ ga-eche na ọ bụrụ na ha emee ya, onye na-ahụ maka ọnọdụ akụ na ụba nke onwe ya ga-eme ka ikpe na-ezighị ezi na-ezighị ezi.
N'ezie, mmadụ nwere ike iche n'echiche na ọbụna ịtụ anya na na ndị òtù parecon nke obere obodo ga-enwe ohere iji zukọta ọnụ na ihe a na-akpọ caucuses iji nyochaa ihe omume na ọnọdụ iji gbakọta ọnụ na-eche nche megide agbụrụ ma ọ bụ ndị ọzọ na-akparị ike nke nwere ike ịmalite ịmalite. , ma ọ bụ ịlụ ọgụ megide ndị nọ ugbu a dị ka ihe fọdụrụ n'oge gara aga ma ọ bụ dị ka ihe si n'akụkụ ndị ọzọ nke ndụ mmekọrịta. Nke a ga-adị ka ihe kacha mma mmadụ nwere ike ịjụ maka akụ na ụba gbasara ya na-egbochi ịga n'ihu ma ọ bụ mmalite nke ikpe na-ezighị ezi omenala.
Ma gịnị banyere parecon na omenala ndị a na-achọsi ike na obodo a na-achọsi ike? Ọ dịghị ihe mere ụkpụrụ omenala guzobere n'akụkụ ndị ọzọ nke ọha mmadụ enweghị ike imetụta ndụ akụ na ụba na parecon na anyị nwere ike ịkọ, echere m, na ha ga-eme. Omume ndị si n'obodo dị iche iche na-eme kwa ụbọchị bụ ndị nwere omenala, okpukpe dị iche iche, ụzọ ememe, na nkwenkwe omume, nwere ike ịdị iche n'ezie ọ bụghị nanị n'ememe ndị òtù ha na-ewe site n'ọrụ, sị, kama n'omume ha kwa ụbọchị n'oge ọrụ ma ọ bụ n'eri nri. dị ka ịhazi oge ekpere, ma ọ bụ itinye aka n'ụzọ na-ezighi ezi n'ụdị mmemme nke amachibidoro omenala ma ọ bụ nke omenala masịrị. Enwere ike ịnwe ụlọ ọrụ dum ma ọ bụ akụkụ nke akụ na ụba nke ndị otu obodo ga-ezere omenala, dịka ọ dị na Amish na US, dịka ọmụmaatụ.
Na parecon, oke na ntinye omenala ndị dị otú ahụ na akụ na ụba ga-abụ na mkpa akụ na ụba pụrụ iche nke obodo omenala ga-adabere na ọchịchọ onwe onye nke ndị na-abụghị obodo ndị ahụ yana nke ndị nọ n'ime ha.
Otu ihe nwere ike ime, dịka ọmụmaatụ, bụ na n'ọnọdụ ndị na-achọsi ike karị, ọ nwere ike bụrụ ihe ezi uche dị na ya na ndị òtù nọ n'ebe ọrụ na ọ fọrọ nke nta ka ha niile si n'otu obodo ka ha nwee ike ịmekọrịta ezumike, usoro ụbọchị ọrụ, na ụkpụrụ gbasara omume dị iche iche kwa ụbọchị nke ndị ọzọ ga-ahụ. agaghị ekwe omume irube isi. Nlekọta onwe onye anaghị egbochi nhazi ndị dị otú ahụ ma nwee ike mgbe ụfọdụ mee ka ha dị mma.
N'aka nke ọzọ, ebe ọrụ nwere ike ịgụnye ndị òtù nke ọtụtụ obodo dị iche iche, dịka ọ ga-ebuwanye ibu na mgbe ụfọdụ kwa obere ụlọ ọrụ ndị ahịa. N'ọnọdụ ndị dị otú a, ebe a nwere ike ịbụ ebe obibi dị ntakịrị - ụfọdụ ndị na-agba Krismas na ndị ọzọ na-eme ememe Hanukkah ma ọ bụ ezumike ndị ọzọ, a na-ahazikwa usoro ihe omume - ma ọ bụ ikekwe enwere ọtụtụ ebe obibi na-enwekarị ọdịiche na oge ma ọ bụ omume ndị ọzọ na-emetụta. ụdị ọrụ ụfọdụ ndị mmadụ nwere ike ịrụ.
Isi ihe bụ, ebe ọrụ parecon, ngalaba ndị na-azụ ahịa, na usoro nhazi bụ ezigbo akụrụngwa na-agbanwe agbanwe nke arụpụtara nkọwapụta ha ka ọ bụrụ nke na-enweghị klaasị, mana nkọwa ya nwere ike ịdịgasị iche na mmekpa ahụ na-adịghị agwụ agwụ gụnyere ịnabata nnabata ọdịnala dị iche iche n'ihi omume na nkwenye obodo ndị mmadụ.
N'ikpeazụ, kedu ka parecon si emetụta omenala? Mkpa na ihe ndị a chọrọ n'ọrụ nke onye ọrụ, ndị na-azụ ahịa, na ndị na-eme atụmatụ na parecon na-etinye oke n'omume ndị omenala nwere ike ibuli n'ihe gbasara ime nke ya?
Azịza ya bụ n'ụzọ ụfọdụ, ee, ọ na-eme ya. Obodo omenala n'ime obodo nwere parecon enweghị ike na-enweghị nnukwu esemokwu ịgụnye ụkpụrụ ime na nhazi nke na-achọ uru ihe onwunwe ma ọ bụ ike dị ukwuu maka mmadụ ole na ole na-efunahụ ọtụtụ ndị ọzọ.
Omenala nwere ike ịdị, sịnụ, nke ga-ebuli ụfọdụ obere ngalaba nke ndị ụkọchukwu ma ọ bụ ndị na-ese ihe ma ọ bụ ndị dibịa afa, ma ọ bụ ndị okenye, ma ọ bụ onye ọ bụla ọzọ na nke chọrọ ka ndị otu ndị ọzọ rubere ha isi n'ụzọ pụrụ iche, ma ọ bụ inye ha onyinye, wdg. O yikarịrị ka obodo ọdịnala dị otú ahụ ga-adịru ogologo oge ga-adị ntakịrị na parecon.
Ihe kpatara ya bụ n'ihi na ndị mmadụ ga-etinye oge akụ na ụba ha na gburugburu ebe ndị na-emepụta ọchịchọ maka ịha nhatanha, ịdị n'otu, na njikwa onwe onye, yana iche iche na ụlọ akwụkwọ ha na-asọpụrụ ma ghara irubere ndị ọzọ isi. Gịnị mere ha ga-eji na-edo onwe ha n'okpuru ọnọdụ na-ezighị ezi na ụkpụrụ ime mkpebi na-ezighị ezi n'akụkụ ọzọ nke ndụ ha?
N'ịbụ ndị na-eche na n'ezigbo ọha mmadụ ga-enwere onwe ha ịhapụ omenala, ọ na-esikwa ike iche n'echiche na otu parecon na-ebilite na ọha mmadụ nke na-amachibido nnwere onwe onwe onye dị otú ahụ, ebe ọ bụ na ndị mmadụ ga-enwe ma ọnọdụ akụ na ụba na agụmakwụkwọ na ọchịchọ ijikwa onwe ha, anyị nwere ike ịkọ nkọ. na ọtụtụ ndị ga-eji nnwere onwe ahụ pụọ n'obodo omenala ọ bụla nke na-agọnahụ ha mkpụrụ nke ọrụ ha ma ọ bụ jụ ha ijikwa onwe ha. Nke ahụ, ma ọ dịkarịa ala, ga-abụ atụmanya m.
==
Nke a bụ okwu Justin Podur gbasara isiokwu a…
Ndụ Mgbe Racism?
Okwu akwadoro maka Ndụ Mgbe Mgbakọ Mgbakọ Ọchịchị na World Social Forum, Porto Alegre, Jenụwarị 2003 nke Justin Podur dere
Ibu nke History
Ewubere ndị America site na igbu ụmụ amaala bi n'ala ahụ na ịkpọta ndị ohu si Africa ka ha rụọ ọrụ n'ala ahụ. Akụkọ ahụ dị afọ 510. Ihe kpatara anyị ji enwe ịkpa ókè agbụrụ na America, na ihe anyị na-akpọ 'ọcha ọcha' na North America, bụ n'ihi na ọ dịghị mgbe a na-ebuli ibu nke akụkọ ihe mere eme ahụ n'aka ndị a manyere ibu ya.
Taa, ụmụ amaala na North America bụ ụfọdụ ndị kasị daa ogbenye, na-enwe mwakpo na nrụgide mgbe nile site na steeti na ụlọ ọrụ ndị na-achọsi ike obere ala na ihe onwunwe ha hapụrụ, na site na ịkpa ókè agbụrụ n'onwe ya nke na-ekwu na ihe ọ bụla na-emezigharị akụkọ ihe mere eme nke mgbukpọ megide ha bụ. 'ọgwụgwọ pụrụ iche'.
Taa, ndị Africa America nọ na United States karịrị 50% nke ndị nọ n'ụlọ mkpọrọ mgbe ha bụ 13% nke ndị bi na ya. A na-anọchi anya ha n'ụzọ na-ezighi ezi n'etiti ndị ogbenye, ndị na-enweghị ọrụ, ndị na-enweghị mkpuchi ahụike, ndị uwe ojii gburu.
Ndị Afro-Colombia bụ 70% nke nde mmadụ abụọ gbara ọsọ ndụ n'obodo ahụ, ebe ha bụ naanị 2% nke ndị bi na ya. Ndị Mexico, ndị Guatemala, ndị Nicaragua, ndị Brazil—ha nile maara ahụhụ na mkpọsa igbu ọchụ megide ụmụ amaala ha.
Nke a bụ akụkọ ihe mere eme dị afọ 510, ọ bụghịkwa naanị akụkọ ihe mere eme nke America. Anyị nwere ike ịmalite akụkọ ihe mere eme anyị na 1492, ma anyị kwesịrị ịmara na 1492 abụghị naanị afọ Columbus rutere America. Ọ bụkwa afọ ahụ Europe meriri alaeze Granada, bụ ebe ikpeazụ nke ndị Alakụba Spain. Na Spain ndị Alakụba, Ndị Kraịst, ndị Alakụba, na ndị Juu ebikọwo. Mmeri nke Ndị Kraịst Europe meriri Spen gbanwere nke ahụ. A manyere ndị Juu na ndị Alakụba ịtụgharị ma ọ bụ chụpụ ha. Mgbe ahụ, e mere Njụta Okwukwe ka e wepụ ndị na-atụgharị ụgha, kpọọ ha ọkụ n'elu osisi, nara ala ha.
Ịgba ohu na oke ohi nke ala na ihe onwunwe sitere na America bụ ntọala nke e wulitere isi ike nke oge a. Iji wuo ike ọchịchị ike ahụ, ọ dị mkpa ibibi ndị mmadụ niile n'ụzọ kacha njọ. Iji bibie ndị mmadụ n'ụzọ dị otú a, ọ dị mkpa ịmepụta akụkọ ifo na ndị a Europe na-eme ihe ndị a na-abụghị ezigbo mmadụ-na ụmụ amaala abụghị ezigbo mmadụ; ndị ojii abụchaghị mmadụ. Mgbe ọ malitere akụkọ ifo ndị a Europe anaghị arụ ọrụ site na oghere: a na-eme ndị Juu na ndị Alakụba (Moors) na Europe n'onwe ya ma ọ bụ na Middle East. Ma echere m na mgbọrọgwụ nke akụkọ ifo ịkpa ókè agbụrụ nke oge a nwere ike ịchọta na echiche ndị a nke oge ochie nke ọbara na ịdị ọcha, nke ndị na-ekweghị ekwe na ndị si mba ọzọ, ebe mgbọrọgwụ nke ịkpa ókè agbụrụ nke oge a nwere ike ịchọta n'iwu nke ikekete onwe ya, na mgbukpọ, ịgba ohu, na colonialism bụ akụkụ dị mkpa nke iwu ikeketeorie.
Ịgba ọchịchị n'ike na ịkpa ókè agbụrụ ka bụ maka izu ohi, na ịkwakọrọ ihe. Ha ka bụ maka ịkparị mmadụ, agha, igbuchapụ ndị na-enweghị enyemaka bụ ndị a na-ewere dị ka ndị na-erughị mmadụ. Agha a na-alụ taa bụ ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ na a na-akpọ 'Crusade megide Ọjọọ'. Ọtụtụ ugboro ugbu a, ọtụtụ puku ndị Alakụba agbakọtara ma jide na US. Myirịta akụkọ ihe mere eme dị n'ebe ahụ.
Ya mere, ọ bụrụ na anyị chọrọ ịpụ na a aka ụkwụ na-ajụ onwe anyị ihe ọ ga-apụta na e nwere ndụ mgbe ịkpa ókè agbụrụ, anyị ga-ga-ewere ya ọnụ na ndụ mgbe ikeketazim. Ndụ mgbe ịkpa ókè agbụrụ na-egosi ndụ mgbe ikekete ọchịchị gachara ebe ọ bụ na ọtụtụ ịkpa ókè agbụrụ na-arụ ọrụ site na oke oke nke ihe onwunwe, agụụ na-agụ ọtụtụ nde mmadụ maka abamuru nke mmadụ ole na ole, na akụkọ ifo niile na akpa akụkọ ihe mere eme emebere iji kwado nkesa ahụ.
Mana enwere ihe gbasara ịkpa ókè agbụrụ karịa naanị akụ na ụba, yana ihe mgbochi ịkpa ókè agbụrụ karịa mgbochi isi obodo. M ga-ekwu na ihe ndị dị mkpa maka ndụ mgbe ịkpa ókè agbụrụ bụ anọ: polyculturalism, nnwere onwe, ịdị n'otu, nkwụghachi. Enwere ike chịkọta echiche m maka ndụ mgbe ịkpa ókè agbụrụ gachara dị ka 'mmekọrịta na-enweghị nnabata, na nnwere onwe na-enweghị nkewa'. Aga m abanye n'ụzọ zuru ezu na isi ihe ndị a, mana buru ụzọ detuo banyere ịhụ mba n'anya.
Ịhụ mba n'anya abụghị azịza ya
Site na njikọ niile dị n'etiti ọchịchịkete ụwa zuru ụwa ọnụ, ọchịchị alaeze ukwu, na ịkpa ókè agbụrụ, mmadụ nwere ike ịnwa iche na ịhụ mba n'anya bụ ihe ngwọta. Nationalism nke nnwere onwe nke ndị mmadụ n'ụwa nke atọ, iji tọhapụ ha n'usoro ọchịchị ikekete ụwa. N'ọnọdụ ụfọdụ, ọgụ mba dị otú ahụ nwere ike ị nweta nnwere onwe. Na nke ahụ enweghị ajụjụ. Ma ịkpachara anya dị mkpa.
Dị ka Arundhati Roy na-ekwu
“Ọ bụ ihe na-enye nsogbu ịhụ ka ịhụ mba n'anya si abanye n'ọchịchị fasizim. Ọ bụ ezie na anyị agaghị ekwe ka ndị fasist kọwaa ihe mba ahụ bụ, ma ọ bụ onye ọ bụ, ọ bara uru iburu n'uche na ịhụ mba n'anya, n'ọtụtụ avatars ya - ndị na-elekọta mmadụ, onye isi obodo na onye Fashist - abụwo ihe kpatara ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ mgbukpọ niile. nke narị afọ nke iri abụọ. N’okwu banyere ịhụ mba n’anya, ọ bụ ihe amamihe dị na ya iji nlezianya gaa n’ihu.” Arundhati Roy, Eprel 2002
Ọ bụ ezie na otu ntọhapụ mba na-adabere n'ịlụso mmegbu colonial ọgụ na obodo na-agbakọta ọnụ iji lụso mmegbu ahụ ọgụ, akụkọ ihe mere eme a na-ekekọrịta egosila na ezughị ezu iji wulite ya. Mgbe mba-steeti bilitere, ịhụ mba n'anya ha na-eme na-adabere n'ihe - ókèala, ma ọ bụ asụsụ, ma ọ bụ akụkọ ihe mere eme, ma ọ bụ omenala jikọrọ ọnụ, ma ọ bụ ụfọdụ ngwakọta. Ịhụ mba n'anya na-ekwu na otu ndị na-ekerịta ụfọdụ n'ime ihe ndị a na-ejikọta ọnụ. Ọ na-ejikọta ọnụ nke ukwuu nke na ọ bụ obodo mbụ mmadụ bụ. Ọ bụ ọchịchị, nke pụtara na o nwere okwu ikpeazụ. Ị nwere ike iburu ihe ndị ọzọ n'uche, ma mba ahụ nwere njedebe ikpeazụ.
Taa, n'agbanyeghị njikwa niile nke ụlọ ọrụ nwere, okwu ikpeazụ gbasara ala, ndị mmadụ, iwu - bụ nke mba mba na mba ndị a ejiriwo ike ha mee ka isi obodo nwee ike. Onye na-agafe iwu na-akwado ihe onwunwe nkeonwe? Kedu onye na-eji onye uwe ojii mebie ọrụ ma ọ bụ otu obodo? Ònye na-awakpo ma na-ebibi ụmụ amaala ma ọ bụ agbụrụ dị nta? Mba-steti, na mba-steeti na-eme ihe ndị a nile, ọtụtụ mgbe, n'aha nke mba. Achọghị m ịkọwapụta ọrụ nke imperialism ebe a. Mwakpo na ntinye aka nke mba ofesi na-ekerekarị òkè dị mkpa n'imebi nnwere onwe nke ndị mmadụ-mana otu ahụ ka ndị isi obodo na ịkpa ọchị nke mba na-emekwa.
Ọzọ, achọrọ m ikwughachi na mba dị iche iche abụwokwa ihe ndabere maka nguzogide. Omenala abụrụla ihe ndabere maka nguzogide, megide mmegbu site na isi obodo ma ọ bụ alaeze ukwu. - Nguzogide chọrọ ntọala n'ime obodo. Netwọk nke mmekọrịta, asụsụ ọnụ na akụkọ ihe mere eme na-eme omenala bụ obodo dị otú ahụ. Mana enwere ọtụtụ ụdị obodo. Ọ dịghịkwa ihe mere a ga-eji na-enye otu ụdị obodo ihe ùgwù ma kwuo na ọ bụ ya nwere ikpe ikpeazụ. Enwere njikọ asụsụ, njikọ okpukperechi, njikọ mmasị ma ọ bụ ọbụbụenyi. Mmadụ kwesịrị ịhọrọ n'etiti ha? Mmadụ kwesịrị ịhọrọ n'etiti ịbụ Tzotzil na Mexico, ma ọ bụ Quebecois na Canada, ma ọ bụ Malayali, Christian, na India, ma ọ bụ Muslim, Punjabi, na Pakistani? Usoro nke ịhụ mba n'anya nke na-ebelata ndị mmadụ n'otu n'otu na otu njirimara, na-agọnahụ eziokwu ahụ bụ na anyị nwere ọtụtụ njirimara, na-ejikọta ya na ọtụtụ obodo, adịghị adaba na ụwa dị mma.
Polyculturalism
Ya mere ịhụ mba n'anya abụghị azịza ya. Echiche na e nwere mba 'dị ọcha' ma ọ bụ omenala 'dị ọcha' nke anyị ji n'aka bụ nsogbu. Ọ bụghị ihe ngwọta nke alaeze ukwu, ọ bụghịkwa mmeghachi omume dị mma maka ịkpa ókè agbụrụ. Mana ọ bụghịkwa echiche, nke ụfọdụ ndị, na-abụkarị ndị Marxist, na omenala niile bụ 'bourgeois', na na mgbe ọchịchị obodo, ndịiche omenala ga-apụ n'anya na anyị ga-enwe ezigbo omenala socialist. Nke ahụ bụ naanị akụkụ dị iche iche nke ịdị ọcha nke mba - oge a ọ bụ 'ịdị ọcha nke ọha mmadụ', mmanye mmanye, nke bụkwa ihe nro nye ọtụtụ mmadụ. Kama ịdị ọcha nke omenala dị iche iche nke na-adịghị emekọrịta ihe, ma ọ bụ ịdị ọcha nke ịmekọ ihe niile n'otu omenala, m ga-atụ aro polyculturalism.
Vijay Prashad jụrụ:
Omenala ọ dị iche na oke oke? Omenala nwere akụkọ ihe mere eme ka ọ bụ na ha kwụ ọtọ? Kedu onye na-akọwa ókè omenala ma ọ bụ na-enye ohere maka mgbanwe? Omenala na-abanye n'ime ibe ha? … Ịkwanyere fetish omenala na-eche na mmadụ chọrọ idebe ya na ụlọ ngosi nka nke ihe a kpọrọ mmadụ kama ịchọta n'ime ya ikike nke nnwere onwe ma ọ bụ mgbanwe. Anyị ga-anabata mmekọ nwoke na nwanyị na mmekọ nwoke na nwanyị, klaasị obi ọjọọ na ịkpa ókè agbụrụ, niile na-arụ ọrụ nke nkwanye ùgwù na onye rụrụ arụ nkọwa nke omenala.
Na-emegide 'multiculturalism', Prashad na-arụ ụka maka 'polyculturalism'.
A polyculturalist na-ahụ ụwa mejupụtara site interchange nke omenala iche-iche, mgbe multiculturalism (na ọtụtụ incarnations) na-ahụ ụwa dị ka ugbua mejupụtara dị iche iche (na pụrụ iche) omenala na anyị nwere ike idowe n'ime edemede na-amụ na nkwanye ùgwù. Kedu ihe akụkọ ihe mere eme ga-adị ka site n'ọdịdị omenala ọtụtụ? Ọ dị mma, kama ịhụ azụmahịa Hong Kong naanị dị ka ngwakọ nke Confucianism oge ochie na ike ọchịchị nke oge a, dị ka ọrụ Tu-Wei Ming, anyị nwere ike ịṅa ntị na ọrụ Jesuit na-eme ka “Confucianism” nke oge a, dị ka. na ezi ọrụ nke Lionel Jensen… Kama na-emeso India ụmụ akwụkwọ na Yale dị ka ọbịa, anyị nwere ike na-eche na mahadum natara mkpụrụ ego n'aka Elihu Yale, otu oge gọvanọ Madras, onye akụ na ụba sitere na expropriated oru nke India oru ugbo.
Anyị nwere ike ịhụ mkpụrụ nke echiche ndị a n'ebe dị iche iche.
Nnwere onwe na ịdị n'otu na Chiapas
Na Mexico City na March 2001, Comandanta Esther nke Zapatistas rụrụ ụka maka Iwu Maka ikike na Omenala ụmụ amaala. Nzaghachi Esther na ebubo na inwe iwu maka ikike na omenala ụmụ amaala, n'ụzọ doro anya na-asọpụrụ nnwere onwe nke ụmụ amaala Mexico, ga-ebute nkewa na esemokwu na 'balkanization' bụ:
"E boro atụmatụ a ebubo na ọ na-emebi obodo ahụ, na-eleghara anya na ekewaala mba ahụ. Otu Mexico nke na-emepụta akụ na ụba, onye ọzọ na-akwado akụnụba ahụ, na nke ọzọ bụ nke ga-esetị aka ya maka ọrụ ebere. Anyị bụ ụmụ amaala bi na mba a nke kewara ekewa, na-amanye ihere maka ịbụ agba anyị, maka asụsụ anyị na-asụ, uwe na-ekpuchi anyị, egwu na egwu egwu na-ekwu mwute na ọṅụ anyị, akụkọ ihe mere eme anyị.
A na-ebo atụmatụ a ebubo na e kere ndoputa ndị India, na-eleghara anya na ụmụ amaala anyị na-ebi n'ezie iche, kewapụrụ ndị Mexico ndị ọzọ, na, na mgbakwunye, n'ihe ize ndụ nke ikpochapụ.
A na-ebo atụmatụ a ebubo ịkwalite usoro iwu azụ azụ, na-eleghara anya na nke dị ugbu a na-akwalite esemokwu, na-ata ndị ogbenye ahụhụ ma na-enye ndị ọgaranya ntaramahụhụ. Ọ na-akatọ agba anyị ma mee ka asụsụ anyị bụrụ mpụ.
A na-ebo atụmatụ a ebubo na ọ na-emepụta ihe dị iche iche na ndọrọ ndọrọ ọchịchị, na-eleghara anya na onye dị ugbu a onye na-achị anaghị achị, kama ọ na-atụgharị ọkwa ọha ya ka ọ bụrụ isi iyi nke akụ na ụba nke onwe ya, ma mara onwe ya na-enweghị ntaramahụhụ na enweghị ike imetụ ya dị ka. ogologo oge n'ọchịchị anaghị akwụsị."
Atụmatụ Zapatista bụ, kama, maka mba ebe "na-enweghị atụfu ihe na-eme ka onye ọ bụla dị iche, a na-edobe ịdị n'otu, yana ya, enwere ike ịga n'ihu site na nkwekọrịta nkwekọrịta. Nke ahụ bụ obodo anyị zapatistas chọrọ. Obodo ebe a na-amata ma na-asọpụrụ ndịiche. Ebe ịnọ na iche echiche dị iche abụghị ihe mere a ga-eji gaa mkpọrọ, maka ịbụ ndị a kpagburu, ma ọ bụ maka ịnwụ.”
Iwu maka ikike na omenala ụmụ amaala bụ ihe ndị Zapatistas na-ewulite n'oge ọ bụla, na obodo ha kwụụrụ onwe ha. Echiche a abụghị imepụta obere àgwàetiti ndị na-adịghị emekọrịta ihe n'etiti ọha mmadụ - ruo n'ókè ha bụ àgwàetiti ọ bụ n'ihi na ndị agha Mexico na ndị ọrụ enyemaka nọchibidoro ha gburugburu. Kama obodo ndị kwụụrụ onwe ha, obodo na-achị onwe ha na-achọ ka ha na ndị obodo ukwu na-akpakọrịta n'okwu nke ha. 'Balkanization' nke ndị na-emegide ụdị nnwere onwe a na-atụ egwu na-abịa abụghị n'ihi mkpebi onwe onye kama n'ihi mgbalị ndị a na-eme n'ike mmanye ma ọ bụ nke ka njọ, ịchụpụ na mbibi.
Omume Zapatistas na-egosi na nnwere onwe apụtaghị nchụpụ. N'ebe dị anya ya. N'ezie, n'ime obodo Zapatista na ị ga-ezute ụmụ amaala si Chiapas, mana ị nwekwara ike izute ndị Mexico si n'ebe ọ bụla na mba ahụ, ndị Latin America si n'ebe ọ bụla na kọntinent, North America na ndị Europe, ndị a kpọrọ ha niile ka ha ghara ịbịa. nye ndị Zapatistas ọrụ ebere mana ka ya na ha rụọ ọrụ na ndabere nke nha anya na ịdị n'otu. Onye isi nkwuchite ọnụ na ọchịagha, Subcomandante Marcos, abụghị onye amaala Chiapas kama ọ bụ mestizo si Mexico mepere emepe. Mgbe ọ na-ekwu maka ahụmahụ mbụ ya na Chiapas, ọ sịrị:
"Ọ bụ ihe nro ... ị ga-aghọta onye si obodo, gụrụ akwụkwọ mahadum, na-abịa n'ebe onye ọ bụla na-asị gị, 'pụọ. Nke a abụghị ebe maka gị.' Ụwa na-agwa gị ihe a, ihu igwe na-ekwu ya, ala mgbe ọ na-aghọ apịtị, mmiri ozuzo ... ihe niile na-ekwu 'ebe a abụghị ebe gị', ọ na-ekwukwa otú ahụ n'asụsụ ị na-aghọtaghị."
Site n'ịbanye na ụmụ amaala, na-alụso ha ọgụ, na-ata ahụhụ ihe ha na-ata ma na-eguzobe ntụkwasị obi ruo ọtụtụ afọ, Marcos bụ ihe atụ nke otú ahịrị 'iche' na 'omenala' na-adịghị ọcha nwere ike isi bụrụ mgbe ọ dị adị, na-adịgide adịgide n'etiti ndị mmadụ na ndabere nke ịdị n'otu na nha nhatanha.
Nnwere onwe na ịdị n'otu na Andes
Na Colombia, ndị afro-Colombia na ụmụ amaala na-ahazi maka nnwere onwe mpaghara. Usoro iwu Colombia na-amata ikike nke nnwere onwe ókèala nye ndị afro-Colombia na ụmụ amaala-mana n'ala, a na-egbu ndị mmadụ. Ha na-alụ ọgụ n'agbanyeghị nke a. Echiche nke òtù dị ka PCN, (Black People's Processes) na ONIC (National Indigenous Congress), ókèala na omenala bụ isi ihe na-echebe ndị mmadụ na ndụ ha site na mwakpo nke agha na ọchịchị ụwa. Agha na isi obodo na-achọ iwepụ ndị a n'ala ha, ma ọ bụ maka mineral n'okpuru ha ma ọ bụ maka ụgwọ ụlọ nke a pụrụ isi na ha nweta.
Dị ka ndị Zapatistas, na n'adịghị ka mmegharị nke okpukpe ziri ezi, ndị a Colombian mmegharị adịghị alaghachi azụ na ụfọdụ 'omenala' dị mkpa mgbe ha kwụsịrị na mgba maka ọha mmadụ ikpe ziri ezi. Omenala nye ha bụ akụkụ nke mgba ha, akụkụ nke nguzogide ha, yana isi ihe na-edobe ndụ ha. Dị ka ndị Zapatistas ihe mgbaru ọsọ ha abụghị ikpochapụ omenala ha site na ndị si mba ọzọ ma chekwaa ha, kama ibi ndụ ha na ọbụna ịkekọrịta akụ ha.
Nke a na-ebute ha n'ọgbaghara ọ bụghị naanị na isi obodo US na mba dị iche iche na ndị ọchịchị Colombia na ndị agha, kamakwa mgbe ụfọdụ ndị agha mgbagha Colombia bụ ndị na-ele ihe 'agbụrụ' na-achọ na nkwupụta dị ka ngwá ọrụ mgbagha nke mgbochi. Ọ bụ ezie na mmegharị ndị a na-ekerịta ọchịchọ nke ọgba aghara maka ikpe ziri ezi nke ọha mmadụ, ọchịchọ ha maka nnwere onwe na-akpasu ndị agha ahụ iwe n'ihi na ọ nweghị ihe ọ bụla: ndị afro-colombian na ụmụ amaala chọrọ nnwere onwe site n'aka gọọmenti Colombia na ndị agha guerrillas. Ha na-eguzogide polarization ma jụ ka e jiri ya mee ihe dị ka ngwá ọrụ nke mgbochi agha. Ha na-agakwuru ndị Colombia na ụwa ka ha na-agbalị ime ka nnwere onwe, ịdị n'otu, na ikpe ziri ezi nke ọha na eze megide ike nke ịkwakọrọ akụ akụ na ụba na ịkpa ókè agbụrụ n'otu aka ma na-amanye mmekọ n'akụkụ nke ọzọ.
Ecuador na Bolivia ahụwokwa mmegharị nke ụmụ amaala na-eduzi, megide ma nrigbu ndị isi obodo na mmekọ mmanye na ịkpa ókè agbụrụ.
Nnwere onwe na ịdị n'otu na Palestine
N'etiti esemokwu dịka nke dị na Colombia, ọ dị ịrịba ama iche na e nwere mkpụrụ nke nnwere onwe na ịdị n'otu nke na-emebi ịkpa ókè agbụrụ. Otú ahụ ka ọ dịkwa na Palestine: ebe a bụ esemokwu obodo kpụ ọkụ n'ọnụ n'etiti obodo ndị ọbịa siri ike na ndị a chụrụ n'anya dị ka nke ahụ n'etiti Israel na ndị Palestine. Kedu ka otu mmegharị maka nnwere onwe mba, nke na-achọ ịmepụta mba ọhụrụ, ga-esi nwee ihe ọ bụla ma e wezụga nlebara anya obodo na nke mba?
Enwere mmegharị na-ebute ndị Israel na Palestine iji chebe ndị Palestine site na mwakpo sitere na ndị ọbịa na ndị agha Israel. Otu mmegharị nke na-eweta ọtụtụ ndị nkịtị si n'akụkụ ụwa niile na-ekiri, na-anọ n'ala, na-eji ọnụnọ ha dị ka ọta mmadụ iji chebe ndị Palestine site na ime ihe ike nke steeti na-agbalị 'ịfefe' ha. Enwere mmegharị udo na Israel, ndị nta akụkọ na-agbagha dị ka Amira Hass ma ọ bụ ndị gụrụ akwụkwọ dị ka Tanya Reinhart, ndị agha dị ka seruvniks 500 jụrụ ije ozi na mpaghara Palestine, ndị Israel na ndị Palestine bụ ndị, mgbe ha chere ndị agha ihu, mgbe ọnụnọ nke ndị Israel nọ na internationals belatara ime ihe ike na ndị agha unleashed na Palestinians tremendously, ga-anọdụ ala ọnụ na-akpa ọchị banyere otú 'Arabs na ndị Juu… anyị na-na nwanne'.
Neta Golan na George Rishmawi bụ ndị rụpụtara otu International Solidarity Movement.
Na Toronto na 2002, Rishmawi, onye Palestine, nyere ihe atụ nke otu ịdị n'otu nwere ike isi wepụ ngwa agha mgbe ọ na-ekwu maka nnọchibido nke Beit Sahour na 1989:
“E nwere ndị Izrel na-abata imebi nnọchibido ahụ wee soro ndị Palestine nọrọ. Nke ahụ bụ akụkụ nke mbọ megide amụma Prime Minister Rabin nke 'ịgbaji ọkpụkpụ nke ndị Palestine'. Akpọrọ ụzọ anyị si 'nyawa achịcha abụghị ọkpụkpụ'. Otu ụbọchị, ndị agha nyere iwu ka a chụpụ ndị Izrel niile nọ n’obodo ahụ n’ihi na ọ ‘dịịrị ha ize ndụ’. N'ụzọ dị mma, ụfọdụ n'ime ndị Izrel bịara leta anyị bụ ndị rabaị, ha rụkwara ụka. Ha kwuru na ọ bụ Shabbat—bụ ọchịchị Israel ọ̀ ga-abụ nanị ọchịchị n’ụwa nke metụtara nnwere onwe okpukpere chi nke ndị Juu site n’ịmanye ha ime njem na Shabbat?”
Neta Golan, onye na-akwado udo nke Israel nke bi na Nablus, kwuru maka ihe ọ ga-emeri iji rụọ ọrụ n'ịdị n'otu:
"Nkwado na-agba ọsọ miri emi. Ya mere miri emi na mgbe mbụ m gara West Bank, n'oge Oslo, m ga-enwe nchegbu ọgụ. Otu ugboro n’izu, m na-aga, njem ọ bụla na-ejukwa m ụjọ, na-eche, sị: “Ha niile na-achọ igbu m!” O were ma ọ dịkarịa ala nkeji iri na ise ịhụ ka ndị mmadụ na-eme azụmahịa ha, na-akparịta ụka, na-arụ ọrụ, na-eme ihe ọ bụla ọzọ karịa iche echiche banyere otú ha chọrọ igbu m, tupu m daa jụụ. Ịhụ mmeghe ha, ịdị njikere ha ịnakwere m, mmesapụ aka ha, nke bụụrụla onyinye kachasị ukwuu nke imeri egwu m—ohere ịchọpụta amamihe, ịma mma nke ndị Palestine. Ndị Izrel na-enweghị ike imeri egwu ha dara ogbenye karịa maka enweghị ohere ime nke ahụ.”
Nke a fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ihe mgbagwoju anya: ndị mba ụwa na-agbalị inyere otu ntọhapụ mba; ndị nwere ihe ùgwù na-eji ọgwụgwọ dị ùgwù ha na-enweta dị ka uru nke ịkpa ókè agbụrụ iji chebe ndị ọ metụtara. Ma ihe mgbagwoju anya na-apụ n'anya site n'ịghọta na nnwere onwe na ịdị n'otu bụ enyi, ọ bụghị ndị iro.
Autonomy na North America
Ndị North America ekwesịghị ile anya n'ebe dị anya maka echiche maka otu esi eme ka nnwere onwe na ịdị n'otu ọnụ.
Winona LaDuke kwuru:
“N'ọ̀tụ̀tụ̀ zuru ụwa ọnụ, a na-ekwu na e nwere mba 5,000 nke ụmụ amaala; 500,000,000 ụmụ amaala n'ụwa; Mba 5,000. Mba ndị a adịla ọtụtụ puku afọ dị ka mba. Anyị na-ekerịta n'okpuru iwu mba ụwa nnabata dị ka mba n'ihi na anyị nwere asụsụ nkịtị, ókèala ọnụ; ụlọ ọrụ na-achị achị, ụlọ ọrụ akụ na ụba na akụkọ ihe mere eme, ihe ngosi niile n'okpuru iwu mba ụwa nke mba ndị mmadụ. Ma nke bụ́ eziokwu bụ na n'ọ̀tụ̀tụ̀ zuru ụwa ọnụ, ọ bụghị mba na ndị mmadụ na-eme ọtụtụ mkpebi. Kama ọ bụ steeti mere ha. Enwere ihe dị ka steeti 170 bụ ndị otu United Nations. Ọtụtụ n'ime steeti ndị ahụ adịla kemgbe Agha Ụwa nke Abụọ. "
Ngwọta a na-atụ aro nke ụmụ amaala abụghị ịmepụta ọtụtụ puku steeti ndị ọzọ, kama na onye ọ bụla nọ na kọntinent ahụ aghaghị ịgbanwe echiche ha banyere ala, akụ na ụba, omenala.
Taiaiake Alfred, n'akwụkwọ ya 'Peace, Power, Righteousness: An Indigenous Manifesto', na-arụ ụka na ọ bụghị maka ụmụ amaala 'eze', ma na dum echiche nke 'eze' nwere ntụpọ: ọ bụghị nanị maka ụmụ amaala kama maka onye ọ bụla. Ọ bụrụ na echiche nke 'ọbụbụeze' pụtara na otu steeti, na-eme n'aha 'mba', na-ekwu na ọ bụ ihe kacha mkpa karịa mpaghara ụfọdụ, ọ na-atụnyere echiche nke 'omenala dị ọcha' nke mmadụ kwesịrị iguzosi ike n'ihe nye ya. Ngwọta maka ọbụbụeze na ịdị ọcha nke ọdịbendị bụ otu ihe ahụ: ịmata ọtụtụ nkwado, ojiji na ikike na-enweghị oke siri ike.
Amụma Ward Churchill maka North America, nke akọwara n'ime 'Abụ m onye amaala' bụ onye na-ahụ maka mba n'ọdịnala. Ọ na-arụ ụka, na-ehota Guillermo Bonfil Batalla, na
“Echiche ndị India na-akwado ịdị adị nke otu — pụrụ iche na nke dị iche—mmepeanya ndị India, nke sitere na ya na-egosipụta omenala nke ndị dị iche iche. Ya mere, njirimara na ịdị n'otu n'etiti ndị India. "India" ha abụghị ụzọ dị mfe ebisara, kama ọ bụ ngosipụta dị mkpa nke ịdị n'otu akụkọ ihe mere eme, dabere na mmepeanya nkịtị, nke onye na-achị ọchịchị chọrọ izobe.
Churchill na-eme arụmụka yiri nke Jawarhalal Nehru na 'The Discovery of India' ya. E si n'otu ọnụ ụlọ mkpọrọ dị na Britain India dee akwụkwọ ahụ bụ́ nke e debere ya maka ọrụ ịhụ mba n'anya ya. Nehru nyochara nnukwu akụkọ ihe mere eme dị iche iche nke India wee kwubie na e nwere ịdị n'otu nke mmepeanya ebe ahụ. Site n'ide banyere ya, ọ na-achọ iwusi ịdị n'otu ahụ ike n'ihu onye mmegbu nke colonial, na ebumnuche Churchill yiri nke ahụ. Mana dị ka LaDuke na Alfred, ọ bụghị na-arụ ụka maka ịmepụta steeti ndị ọzọ na ụdị ochie, ma ọ bụ maka ịlaghachi n'oge gara aga:
"M pụtara, kedu ihe ndị mmadụ na-echegbu ebe a? Unu niile na-ahụ n'ezie ndị India na-eguzo n'okporo ụzọ nke Boston na New York City, na-enye usoro mmiri mmiri na ogologo ahịrị ndị na-abụghị ndị India ka ha niile wee nwee ike igwu mmiri na ụwa ochie? Nye ezumike."
Churchill bụ maka nnwere onwe mpaghara, nke na-apụtachaghị na nkewa:
“Ọchịchọ nke m… na-agba ọsọ n'inwe nnwere onwe zuru oke, mana… enweghị m ikike ịmanye mmasị m n'ebe mba ụmụ amaala nọ karịa ka ndị ọchịchị na-achị; mba ọ bụla ga-ahọrọ onwe ya kpọmkwem ụzọ na ókè ọ na-egosipụta ikike ya, ọbụbụeze ya.”[11]
Okwesiri ikwado isi okwu Churchill na 'ezigbo uzo na oke nnwere onwe' nwere ike kpakorita, mana obu obodo a na-emegbu emegbu ga-ekpebi.
Mweghachi
Atụmatụ ndị amaala obodo na-eme ka ọdịdị mmekọrịta ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-akpakọrịta ọzọ n'etiti ndị mmadụ. Mana maka mmekọrịta dị otú ahụ ga-amalite n'otu n'otu, a ga-akwụghachi ụgwọ iji gbanwee ahaghị nhata nke akụkọ ihe mere eme nke ịkpa ókè agbụrụ hapụrụ anyị.
Manning Marable ekwu, sị:
“Otu ụzọ n'ụzọ atọ nke ezinụlọ ndị Africa-America taa nwere akụ na ụba na-adịghị mma. Nkezi akụ na ụba nke ndị isi ojii erughị pasenti 15 nke ezinaụlọ ndị ọcha. Ọtụtụ n'ime ndị anyị tọrọ atọ n'olulu akụ na ụba fọrọ nke nta ka ọ bụrụ nke na-agaghị enwe mgbapụ-ọ gwụla ma anyị gbanwere ọchịchọ na atụmatụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị anyị site na ntinye aka na-emesapụ aka gaa na nhazigharị nke akụ akụ na ụba, na mkpochapụ nke adịghị ike nhazi nke na-ekewa ndị ojii na ndị ọcha n'ime ya. eluigwe na ala agbụrụ na-ahaghị nhata.”
Ntụle a bara uru n'ụwa niile dịka ọ dị na US. Achọ maka nkwụghachi ụgwọ ojii, dị ka ọchịchọ maka nkwụghachi ụgwọ maka ụwa nke atọ, bụ ihe a na-achọ iji mebie ịkwakọrọ ihe ndị ogbenye tara ahụhụ kemgbe ọtụtụ narị afọ wee weta nha anya. Iji nweta nkwụghachi, ọ ga-adị mkpa iwulite ịdị n'otu n'ofe mba, omenala, ma ọ bụ agba.
mmechi
Echiche anọ ndị a na-enyere aka n'ịgbalị iru ụwa nke enweghị ịkpa ókè agbụrụ.
Mweghachi iji mebie oke nkesa akụ na ụba na ike na-ahaghị nhata nke bụ ihe nketa nke mgbukpọ, ịgba ohu, onye isi obodo na nrigbu ndị eze ukwu;
Ịdị n'otu imeri agba, agbụrụ na omenala bụ akụkụ nke ihe nketa ahụ ma mee ka ndị mmadụ ghara ịhụta ibe ha ma ọ bụ ịgbakọ mgba;
Ndozi n'ihi na enweghị ike inwe mmekọrịta nha anya n'etiti ndị mmadụ ma ọ bụ ndị mmadụ na-abụghị nke afọ ofufo, na nhọrọ na ngosipụta nke nnwere onwe dị mkpa ka e nwee ịdị n'otu n'ofe omenala;
Polyculturalism maka na onweghi ihe dika omenala di ocha. HL Mencken dere na narị afọ nke 19 na 'ịdị ọcha nke agbụrụ adịghị. Anyị bụ agbụrụ nke ndị mọnk dị ike. Otu ihe ahụ na-aga maka ọdịbendị-ụmụ mmadụ niile bụ 'ndị nwere ume', na ịgbalị ịmanye anyị n'echiche 'dị ọcha' nke mba - ma ọ bụ nke okpukperechi - ma ọ bụ nke agbụrụ, bụ ihe nro kwesịrị ekwesị maka ndị na-akwado okpukpe dị ka George W. Bush. ma ọ bụ Osama bin Laden.
Kedu maka agbụrụ na ịkpa ókè agbụrụ - na capitalism bụ ịkpa ókè agbụrụ n'ezie?
Kedu maka na parecon - ịkpa ókè agbụrụ?