Apre terib san koule sou chan batay yo, lafyèv la te kòmanse mouri. Moun yo te gade lagè nan figi yo ak je pi fre, pi difisil pase nan premye mwa antouzyasm sa yo, epi sans solidarite yo te kòmanse febli, paske pèsonn pa t kapab wè okenn siy nan gwo "netwayaj moral" ke filozòf ak ekriven te pwoklame avèk gwo bèl bagay. .

– Stefan Zweig, Mond yè a

Stefan Zweig, ki pi imanis nan ekriven Ewopeyen ant lagè, te konfwonte Premye Gè Mondyal la kòm yon fidèl Ostralyen-Ongwa. Sa vle di, li te opoze pa lènmi ofisyèl yo Grann Bretay ak Lafrans, men lagè a tèt li. Lagè te detwi peyi li. Rantre ak atis parèy sou tou de bò tranche yo, li te refize touye moun parèy li.

An 1917, de distenge Katolik Ostralyen, Heinrich Lammasch ak Ignaz Seipel, te konfye nan Zweig plan yo pou manevwe Anperè Karl nan yon lapè separe ak Grann Bretay ak Lafrans. Lammasch te di Zweig: "Pèsonn pa ka blame nou pou defiote. "Nou te soufri plis pase yon milyon moun mouri. Nou te fè ak sakrifye ase!" Karl te voye Prince nan Parma, bòpè li, bay Georges Clemenceau nan Pari.

Lè Alman yo te aprann tantativ trayizon alye yo a, Karl te refize. "Kòm listwa te montre," Zweig te ekri, "se te yon dènye chans ki te kapab sove Anpi Ostralyen-Ongri a, monachi a, e konsa Ewòp nan epòk sa a." Zweig, an Swis pou repetisyon pyès teyat Jeremi kont lagè li a, ak zanmi fransè li a, loreya Nobèl Romain Rolland, te ankouraje parèy ekriven yo pou yo fè plim yo tounen zam pwopagan pou yo vin yon enstriman pou rekonsilyasyon.

Si Gran Pisans yo te koute Zweig nan Otrich-Ongri, Rolland an Frans ak Bertrand Russell nan Grann Bretay, lagè a ta ka fini byen anvan Novanm 1918 epi epaye omwen yon milyon jèn lavi.

Moun ki fè lapè yo nan peyi Siri yo dekouvri sa Zweig te fè prèske yon syèk de sa: bugles ak tanbou nwaye apèl nan saniti. Yon rapò sou sit entènèt Open Democracy sa gen kèk jou rapòte ke manifestan nan trimès rebèl Bostan al-Qasr la nan Aleppo te chante, "Tout lame yo se vòlè: rejim, [Lame Siryen] lib ak islamis."

Milisyen ame Jubhat Al Nusra, faksyon Islamis ki te sipòte pa Arabi Saoudit ak teworis pa Etazini, gaye yo ak dife. Sou tou de bò, moun ki mande negosyasyon sou san koule yo majinalize ak pi mal.

Rejim la te arete Orwa Nyarabia, yon sineast ak aktivis, pou manifestasyon lapè li yo. Lè li lage, li kouri al Cairo pou kontinye apèl pou chanjman san vyolans. Doktè Zaidoun Al Zoabi, yon akademisyen ki gen sèl zam yo se mo, kounye a ap lapenn, ansanm ak frè l Sohaib, nan yon sant sekirite rejim siryen an. (Si w mande kisa sa vle di, mande CIA poukisa li te konn "range" sispèk yo bay Siri.)

Aram ki te grandi ak represyon rejim yo dekouvri britalite anachik nan lavi nan zòn "libere". Korespondan Gadyen Ghaith Abdul Ahad te patisipe nan yon reyinyon 32 kòmandan ansyen nan Aleppo semèn pase a. Yon ansyen kolonèl rejim kounye a ki kòmandan konsèy militè Aleppo a te di kamarad li yo: "Menm pèp la bouke ak nou. Nou te liberatè, men kounye a yo denonse nou epi yo manifeste kont nou."

Lè m te nan Aleppo nan mwa Oktòb, moun pòv zòn Bani Zaid la te sipliye Lame Siryen Libète a pou yo kite yo anpè. Depi lè sa a, batay te eklate nan mitan gwoup rebèl yo pou piye. Abdul Ahad te dekri piyaj rebèl yo nan yon lekòl:

"Mesye yo te fè kèk tab, sofa ak chèz deyò lekòl la epi yo te rasanble yo nan kwen lari a. Òdinatè ak monitè yo te swiv."

Yon avyon de gè anrejistre piyay la nan yon gwo kaye. "Nou kenbe li an sekirite nan yon depo," li te di.

Pita nan semèn nan, mwen te wè sofa lekòl la ak òdinatè chita alèz nan nouvo apatman kòmandan an.

Yon lòt konbatan, yon chèf lagè yo te rele Abu Ali ki kontwole kèk blòk kare nan Aleppo kòm fyèf pèsonèl li, te di: "Yo blame nou pou destriksyon an. Petèt yo gen rezon, men si moun yo nan Aleppo te sipòte revolisyon an depi nan konmansman an, sa a. pa ta rive."

Rebèl yo, avèk konsantman sipòtè deyò yo nan Riyad, Doha, Ankara ak Washington, te fèmman rejte machwè-machwa an favè lagè-lagè. Lidè Kowalisyon Nasyonal Siryen ki fèk kreye a, Moaz Al Khatib, rejte dènye apèl anvwaye Nasyonzini an, Lakhdar Brahimi, ak Afè Etranjè Ris Sergei Lavrov, pou yo patisipe nan yon chita pale ak gouvènman siryen an. Mesye Al Khatib ensiste ke Bashar Al Assad demisyone kòm yon prekondisyon nan chita pale, men siman avni Mesye Al Assad a se youn nan pwen prensipal yo pou diskisyon.

Rebèl yo, sou moun Al Khatib pa gen okenn kontwòl, yo pa te kapab defèt Mesye Al Assad nan prèske dezan nan batay. Enpas sou chan batay la diskite pou negosyasyon kraze enpas la atravè akseptasyon yon tranzisyon nan yon bagay nouvo. Èske li vo touye yon lòt 50,000 Aram pou kenbe Mesye Al Assad soti nan yon tranzisyon ki pral mennen nan depa li?

Lè Premye Gè Mondyal la te fini ak prèske 9 milyon sòlda mouri ak sivilizasyon Ewopeyen an pare pou barbari Nazis la, lit la pa t jistifye pèt la. Konsekans san an te yon ti kras pi bon. Zweig te ekri: "Paske nou te kwè – e lemonn antye te kwè avèk nou – ke sa a se te lagè pou mete fen nan tout lagè, ke bèt ki t ap dechaj mond nou an te donte oswa menm touye. Nou te kwè nan gran Prezidan Woodrow Wilson la. pwogram, ki te pou nou tou; nou te wè ti limyè douvanjou nan lès la nan epòk sa yo, lè Revolisyon Ris la te toujou nan peryòd lin de myèl li nan ideyal imen. Nou te fou, mwen konnen."

Èske moun ki pouse moun Siri yo pou yo goumen ak goumen, olye pou yo fè fas ak lòt sou tab negosyasyon an, yo gen mwens moun fou?

Charles Glass se otè plizyè liv sou Mwayen Oryan an, ki gen ladan Tribus with Flags ak The Northern Front: An Iraq War Diary. Li se tou yon Piblikatè anba anprint London Charles Glass Books

Nòt Editè a: Atik sa a te amande pou korije yon erè fòma.

---