Youn apre lòt, dènye limyè yo ap etenn, epi yon tenèb moral ap tonbe sou nou pandan n ap kanpe nan kwen yon gwo twou san fon. Jis semèn pase a, twa lòt limyè yo te etenn. Rapò Winograd la pa t soti klèman kont lefèt ke pèp Izrayèl la te antre nan yon lagè san sans; Tribinal Siprèm lan otorize pinisyon kolektif ak avoka jeneral la konkli ke touye 12 sitwayen Izraelyen ak yon moun ki soti nan teritwa yo pa polis la pa jistifye yon jijman. Dènye gadò lòd yo, limyè jistis ak lwa yo, ap rekonsilye tèt yo ak enjistis ki pi grav nan enstitisyon otorite yo epi pèsonn pa menm di yon mo sou sa. Rekòt boulvèsan ak depresyon nan yon sèl semèn te trase pòtrè moral peyi a.
Kòm espere, Komite Winograd la te vin petinan. Li te evite fè fas ak premye kesyon ki ta dwe nan ajanda li a: Èske te gen okenn jistifikasyon pou anbakman nan lagè a? Yon komite ki pa di anyen sou yon peyi ki deklare lagè ak vwazen li, ki touye yon milye nan sitwayen li yo, ki lakòz destriksyon an mas, ki sèvi ak minisyon terib epi ki kontinye touye plizyè douzèn inosan jiska jounen jodi a - se yon komite abandone.
Si komite a pa t fouye nan kesyon kle sa yo, kiyès ki pral fè sa? Yon sèl, remak sitouris te ekspoze jwèt la: "Nou pa konkli, epi nou pa konkli, ke desizyon an s'angajè nan lagè apre anlèvman [de rezèv yo] pa t jistifye." Oke, ki sa li te konkli? Malgre sa li te di, men sa ou tande vrèman: Li lejitim nan je komite a pou ale nan lagè sou de sòlda kidnape. Li lejitim pou itilize zouti lagè a, pou touye aveuglesman, pou bonbade ak detwi disproporsyonelman - tout bagay kòm premye repons pi pito. Pa gen negosyasyon, pa gen okenn operasyon militè limite - jis lagè - ak sou teren sa yo enziyan, ak nan kou ak rezilta sa yo pathetic. Pa yon mo sou touye ak destriksyon nou te lakòz pou gremesi. Komite ki gen diyite a te kondui tèt li tankou yon biwo enfòmasyon piblik e li te sipòte sa anpil moun atravè mond lan te dekri kòm krim lagè. Yon okazyon an lò pou di yon bagay etik sou langaj fòs ke nou toujou anvi itilize, te rate. Komite Winograd la se poutèt sa yon panèl ki manke yon kolòn vètebral moral, ki te evite vini ak kesyon enpòtan.
Nan menm jou a ke komite a pibliye rapò final li a, Kou Siprèm nan, menm enstitisyon sa a ki tout je yo vire, epi ki gen enfliyans sou ki gen yon batay anmè, kontinyèl, otorize yon lòt ensèk nan travay yo. Yon panèl jij ki te dirije pa Prezidan Tribinal Dorit Beinisch te deside ke pèp Izrayèl la gen otorizasyon limite rezèv la nan elektrisite, gazolin ak dyezèl nan Strip Gaza a, "piske menm kantite sa yo diminye ase satisfè bezwen imanitè."
Li difisil pou di kisa "bezwen imanitè" yo ye dapre Beinisch, men nan Strip Gaza a, yon milyon edmi moun ap kriye pou gaz, dlo ak elektrisite. Li jis pou mande prezidan tribinal la: Èske li te janm ekspoze a sèn nan mizè nan Strip Gaza a? Èske li te janm wè mizerab yo ki te pote bidon gaz soti nan peyi Lejip? Èske li konsidere frèt la, ki pa ka kontrekare san elektrisite oswa gaz? Èske li te reflechi seryezman sou sa k ap pase timoun yo, moun ki enfim yo ak granmoun aje yo san nesesite sa yo? Yo tout se inosan.
Men severite desizyon Tribinal Siprèm lan se pa sèlman sou nivo imen: Kou Siprèm nan otorize pinisyon kolektif, ki entèdi espesyalman dapre lalwa entènasyonal (Atik 33 Konvansyon Jenèv la). Koulye a, pèp Izrayèl la p'ap ka plenyen ankò sou atak kont inosan ann Izrayèl: Si tout moun ki abite nan Strip Gaza a merite pinisyon akòz misil Qassam yo, Lè sa a, petèt tout Izrayelit yo merite yo dwe pini akòz okipasyon an?
"Sa a se diferans ki genyen ant pèp Izrayèl la, yon demokrasi k ap goumen pou lavi li nan kad lalwa a, ak òganizasyon teworis yo k ap goumen kont li," Tribinal Siprèm lan te deklare sanksyonman, tankou yon pòtpawòl ki ba nan Ministè Afè Etranjè a.
"Dapre lalwa?" Ki lwa? Pa lwa entènasyonal. "Pèp Izrayèl la ap goumen pou lavi li?" E petèt Palestinyen yo ap goumen yon lagè ki pa mwens jistifye, kont okipasyon ak prizon? Tout bagay sa yo pa t sou ajanda Tribinal Siprèm lan.
Ak dènye, men pa pi piti: Pwokirè Jeneral Menachem Mazuz. Douz sitwayen ak yon rezidan nan teritwa yo te touye pa polis la, e Mazuz te deside pa gen okenn pwen pou yo kòmanse yon ankèt kriminèl nan yon etap byen ta. (Lajistis Eta a te deside nan moman an retade ankèt la jiskaske Komisyon ankèt la Or fini travay li.) Poukisa tribinal la pa ta dwe deside? Tout eskiz yo, ki gen ladann pase blame sou fanmi viktim nan, ki pa t pèmèt otopsi, pa nan pi piti diminye sispèk ki byen fonde: Si moun ki mouri yo te sitwayen jwif, sa pa ta rive; lapolis pa ta touye e avoka jeneral la pa ta fèmen dosye a.
Apre tout sa, moun isit la plenyen pou moun ki vle viv nan yon peyi ki pi jis, ki oblije ale nan enstitisyon nan lwa entènasyonal. Ki lòt moun yo ka ale? Kou Siprèm lan? Winograd? Pwokirè jeneral la? Limyè yo tout te etenn.
Pibliye nan Haaretz, 4 fevriye 2008.
ZNetwork finanse sèlman atravè jenerozite lektè li yo.
Fè yon don