Sa gen yon ane, atak rebèl kont gouvènman prezidan ayisyen an, Jean-Bertrand Aristide, te mennen 29 fevriye a ranvèse premye prezidan peyi Karayib la te eli demokratikman. Ansyen prèt katolik la akize li te viktim yon kidnaping politik manm lame Etazini te fè lè yo te pran li nan yon avyon Ameriken an e yo te fòse l ann egzil nan Repiblik Santral Afriken an. Aristide te resevwa azil politik pita nan Jamayik epi kounye a abite nan Lafrik di sid.
Premye Minis Ayiti te enstale nan Washington, Gerard Latortue, mete nan prizon plizyè santèn ofisyèl ak patizan gouvènman Aristide te ranvèse, pami yo ansyen Premye Minis Yvonne Neptune ak Minis Enteryè Jocelerme Privert. Tou de mesye yo, yo te arete depi 27 jen san chaj, te antreprann yon grèv grangou pou pwotestasyon. Neptune, ki te entène lopital 10 mas pou tretman dezidratasyon grav, te pwomèt pou l kontinye jèn li jiskaske li lage.
Manm Kongrè Kalifòni Maxine Waters te vizite Ayiti 7 mas ak yon delegasyon Ameriken defansè dwa moun e li te rankontre Neptune ak Privert. Lejislatè demokrat la eksprime gwo enkyetid konsènan kondisyon deplorab nan prizon ak sitiyasyon dwa moun li obsève ann Ayiti. Scott Harris, Between The Lines, te pale ak Manm Kongrè Waters sou vwayaj li fè ann Ayiti ak kritik li sou politik administrasyon Bush anvè nasyon zile ki boulvèse sa a.
Depite Waters: Nou te aprann ke Yvonne Neptune, ansyen premye minis sou prezidan Aristide te nan prizon e li te nan yon jèn grangou. Nou te konnen li te arete kèk tan de sa, men nou te vin enkyete sou li paske nou te aprann ke li te sou yon grangou vit - nan tan sa a li te sou li, mwen devine prèske de semèn.
Kidonk, mwen te ale Ayiti ansanm ak kèk lòt moun pou fondamantalman wè sou li, pou wè ki kondisyon sante li te ye epi eseye ankouraje l swa sispann grèv la oswa sètènman eseye ankouraje gouvènman Etazini an ede l jwenn li. soti nan prizon.
Mwen te vwayaje la e mwen te kapab vizite avè l '. Li te trè fèb lè mwen te vizite epi li te jis pale pi wo a yon chichote. Apre sa, mwen te fè yon konferans pou laprès epi mwen fè tout moun konnen ke mwen te panse ke li te an danje. Mwen te pale ak pèsonèl anbasad nou la a, mwen te voye yon lèt bay (Sekretè Deta) Condoleeza Rice, bay prezidan Etazini an epi lè mwen te retounen, mwen te voye plis enfòmasyon ki dekri kondisyon li.
Oke, depi lè sa a yo te deplase li nan yon lopital Nasyonzini epi mwen konprann ke li ap fè pi byen e mwen ap tann plis enfòmasyon menm jodi a pandan m ap vole nan Washington.
Between The Lines: Jan delegasyon w la rapòte, gen anpil prizonye politik ki te kenbe pa gouvènman Gerard Latortue, ki te enstale pa militè ameriken an apre koudeta sa gen yon ane. Ki sitiyasyon prizonye politik yo an jeneral ann Ayiti?
Rep. Waters: Kondisyon yo absoliman deplorab. Nou te fè yon vizit ak ansyen minis Privert ki nan prizon, ki te tou kòmanse yon vit grangou. Nou te vizite ak lòt prizonye politik yo. Mwen te gen chans pale ak yon jèn gason yo rele Jacques Mathelier, ki te sèvi kòm konsèy Prezidan Aristide nan yon tan. Li te nan prizon nan kondisyon salte. Li pa t koupab de anyen; li pa te akize anyen. Yo te senpleman arete l akoz relasyon li genyen ak Prezidan Aristide.
Nou te konn tande istwa sa yo sou manm pati Lavalas, pati politik Prezidan Aristide, yo te jete nan prizon — tankou So-Anne chantè trè popilè ak imanitè ki nan prizon tou — nou pa t jwenn chans pou nou wè l. Non sèlman y ap jete yo nan prizon, anpil manm Lavalas yo te touye sitou nan Site Solèy ak Belaire ak kèk nan zòn ki trè pòv yo. Kidonk, mwen panse ke gen yon tantativ pou literalman debarase lidè Lavalas pou lè yo fè fo eleksyon sa yo ap planifye, yo p'ap gen pèsonn pou kandida pou reprezante pati Lavalas la. Kidonk, mwen panse ke se yon efò pou fè yo silans anvan eleksyon sa a yo planifye kenbe.
Etazini dwe aksepte responsablite pou Latortue, li se mannken nou fondamantalman. Se poutèt sa, mwen mande Etazini pou yo aksepte responsablite yo e pou yo veye pou yo libere prizonye politik sa yo e pou yo bay yo kèk sekirite reyèl.
Between The Lines: Depite Waters ou te an kontak ak prezidan ayisyen dechouke Jean Bertrand Aristide dènyèman, li nan Lafrik di sid mwen kwè. Ki plan li si genyen, èske w konnen?
Depite Waters: Ebyen wi mwen te an kontak avè l, e lap travay pou l wè kisa l ka fè pou l patisipe nan Afrik di Sid, CARICOM (Kominote Karayib) ak AU (Inyon Afriken) nan ede Ayiti, sitou si pral gen nenpòt eleksyon. Nou kwè, e li kwè, li enpòtan anpil pou plizyè peyi patisipe pou eseye ede òganize ak aplike yon eleksyon vre lib e jis ann Ayiti. Se konsa, mwen konnen ke sa a se premye nan tèt li.
Between The Lines: Manm Kongrè Waters, Prezidan Bush ap itilize biwo li a, prezidans lan, pou ankouraje demokrasi atravè mond lan; patikilyèman Mwayen Oryan an te yon konsantre nan administrasyon li nan dènye mwa yo. Ki jan ou kare diskou k ap soti nan Lamezon Blanch lan ak politik Etazini anvè Ayiti?
Rep. Waters: Bon, ou konnen, nenpòt moun ki obsève relasyon nou ak Ayiti ta byento konkli ke nou reyèlman pa okipe Ayiti. Ke si gen yon bèlfi nan ajanda relasyon etranje Amerik la, se Ayiti, malgre lefèt ke li se isit la nan Emisfè Lwès la, isit la bò kote nou, nou te derespekte Ayiti nan tout sans. Nou gen yon politik imigrasyon diskriminatwa anvè Ayiti. Nou te abandone Ayiti epi kite li nan men fòs brezilyen yo ki konnen ti kras oswa anyen sou kilti a, epi fondamantalman yo la pou rezon politik nan yon tantativ jwenn sipò nan Etazini pou Prezidan Lula (da Silva) ka sèvi nan sekirite a. Konsèy nan Nasyonzini Se konsa, tout sa mwen ka eksplike se, se yon peyi nwa nan moun pòv ki vle di ti kras oswa anyen nan Etazini nan Amerik la.
Demokrasi se pou kite pèp la deside. Pèp la te deside li te vle eli, e li te eli Mesye Aristide — epi Etazini te ede yo retire li. Sa sètènman pa pale ak sipò nou pou demokrasi. Se konsa, wi, gen yon kontradiksyon nan sa yo di ak sa yo fè.
Pou plis enfòmasyon, rele biwo Congresswoman Waters nan (202) 225-2201, oswa vizite sit entènèt li nan http://www.house.gov/waters .
Lyen ki gen rapò nan http://www.btlonline.org/btl032505.html#2hed :
* Sant pou Dwa Konstitisyonèl * Konsèy Afè Emisferik * Pwogrè Ayiti * Aksyon Ayiti
Scott Harris se pwodiktè egzekitif Between The Lines, ki ka tande sou plis pase 35 estasyon radyo ak nan RealAudio ak MP3 sou sit entènèt nou an. http://www.btlonline.org . Ekstrè entèvyou sa a te parèt nan jounal radyo ki te bay chak semèn, Between The Lines, ki te genyen prim pou semèn ki te fini 25 mas 2005 la. Scott Harris ak Anna Manzo te konpile Q&A Between The Lines.
ZNetwork finanse sèlman atravè jenerozite lektè li yo.
Fè yon don