Ou ban mwen, yon Ameriken ki soti nan Sid Latino, lang lanmou sa a ke mwen retounen ba ou
Ariel Dorfman
Dimanch 8 septanm 2002
Kite m di w, Amerik, espwa mwen te genyen pou ou.
Pandan lafimen an t ap vale Manhattan ak bilding yo te tonbe epi laterè a gaye nan kwen ki pi lwen nan peyi w ak nan kè w, espwa mwen pou ou, Amerik.
Pandan ke atravè mond lan anpil nan sot pase yo viktim laterè pwòp ou a, pwòp atak ou yo, yo te panse ak souvan di, di ak pi souvan panse, yo merite li, sèvi yo dwat, li se lè yo te konnen kisa sa te ye sou la. k ap resevwa fen. Se pa vre, mwen te panse, mwen te di. Okenn moun pa merite laterè. Jistis. Sa nou merite, nou tout, se kèk mezi jistis.
Espwa mwen pou Amerik: pa ke sa a te bon pou ou. Non, pa sa. Men mwen te wè soufrans deja, mwen te wè vèv k ap pwonmennen nan lari lwen ak foto moun yo renmen yo ap mande si yon moun konnen si yo vivan oswa si yo mouri, mwen te gade gason ak fanm e menm peyi yo fè pi gwo chagren yo tounen yon sous fòs. , yon fòm konesans pwòp tèt ou, yon chans pou grandi.
Yon chans pou m grandi, Amerik, se te espwa mwen.
Pèt tounen matirite.
Yon chans pou w konprann. Pa poukont ou, Amerik, pa poukont ou nan chagren ou. Yon vale laterè toutan, se sa ki pi fò nan limanite fèt nan jou apre jou byen lwen. Inyore si demen nou pral yon lòt fwa ankò atake ak bonbade, imilye ak toumante. Amerik toudenkou k ap viv sa prèske tout lòt moun sou planèt sa a te fè eksperyans nan kèk pwen yè oswa jodi a: twou a prekè nan pè chak jou.
Espwa mwen pou Amerik: senpati, konpasyon, kapasite pou imajine ke ou pa inik. Wi, Amerik, si destriksyon terib sa a te sèlman anseye ou ke sitwayen ou yo ak mò ou yo se pa sèlman moun ki enpòtan sou planèt sa a, si eksperyans sa a ta mennen ou mennen yon lagè rezolusyon sou plizyè laterè ki ante nou deja. Asasen nouvo syèk la.
Yon Awakening, Amerik.
Pa dwe. Sak pa rive.
Peyi ou, kidnape. Panik ou a, te itilize pou mennen ou nan yon vwayaj nan vyolans ki soti nan ki li difisil a retounen, mesye yo nan kontwòl yo pa enkyete sou aksidan Amerik nan mond lan.
Men se pa sèlman fòt mesye ki mal gouvène w.
Yo ka sèlman fè sa ou te pèmèt yo, reponn, mesye sa yo, nan kèk nan dezi pwofon ou.
Pi wo pase tout bagay sa a: yo dwe inosan ankò, yo santi yo byen sou tèt nou, apre Vyetnam. Vyetnam? Peyi sa ou te tounen yon simetyè mas?
Inosan, remèt ou, Amerik, 11 septanm 2001. Yon pri terib pou peye, men la li ye. Atwosite sa yo, devastasyon sa a, finalman fè nou tout tounen viktim. Pa gen okenn si, pa gen okenn men, pa koute moun k ap defavorize yo, pa gen pasyans pou moun ki sijere ou gade pwòp istwa ou a, pwòp entèvansyon ou atravè glòb la, pou konprann poukisa anpil moun deyò nan mond fou a ta ka deteste ou. Pa gen dout sou tèt ou ankò, Amerik.
Pran prekosyon nou ak epidemi viktim nan, Amerik la.
Dwèt mwen lonje dwèt sou ou, lonje dwèt sou pwòp tèt mwen. Mwen konnen sezisman sa a, mwen te aspire l dousman, mwen te santi yon ogmantasyon nan jistis tèt mwen ki soti nan yo te blese enjis. Nenpòt bagay nou fè, jistifye. Nenpòt kritik kont nou, ranvwaye.
Pran prekosyon nou ak move maladi pè ak raj, Amerik.
Pa gen anyen ki pi danjere: yon jeyan ki pè. Pwojeksyon pouvwa ak laterè pou demon yo andedan ak deyò pa pral devore l ', se konsa chòk yo nan tan lontan an pa pral repete tèt yo.
Pran prekosyon nou epidemi amnésie, Amerik.
Oswa ou bliye Chili? Se pa sèlman yon non. Chili? Demokratik Chili? Demonize, destabilize pa gouvènman ou an 1973? Chili? Peyi sa a mal dirije pandan 17 an pa yon diktatè ou te ede enstale?
Ak lòt peyi, lòt non. Iran, Nikaragwa, Kongo, Endonezi, Lafrik di sid, Laos, Gwatemala. Jis non? Jis nòt anba a nan liv istwa, bèt ou yo?
Men, mwen pa pale avèk nou sèlman depi byen lwen.
Kòman mwen ta ka pa swete w byen? Ou ban mwen, yon Ameriken ki soti nan Sid Latino, lang lanmou sa a ke mwen retounen ba ou. Ou te ban mwen apremidi ete cho nan anfans mwen nan Queens lè chwa ki pi difisil mwen an se si yo achte yon Popsicle nan men moun nan Good Humor oswa chofè a gra nan kamyon an Bungalow Bar. Apre sa, tounen nan kalkile mwayèn bat Jackie Robinson a. Kòman mwen ta ka pa swete w byen? Ou te ban mwen refij lè mwen te apèn yon timoun piti, fanmi m 'te sove bandi fachis yo nan Ajantin nan mitan ane karant yo. Yonn nan nou lè sa a. Toujou youn nan nou kounye a. Kòman mwen ta ka pa swete w byen? Ane apre, ankò se nan Amerik mwen te vini ak pwòp fanmi mwen, yon ekzil soti nan Chili nan Pinochet ou te ede anjandre nan egzistans nan jisteman yon 11 septanm, yon lòt madi fayit. Epoutan, toujou ap swete w byen, Amerik: ou te ofri m libète pou m pale ke m pat genyen nan Santiago, ou te ban m opòtinite pou m ekri ak anseye, ou te ban m yon gran pitit fi gring, kòman pou m pa renmen. kay li ap viv la?
Ki kote Amerik mwen an ye? Ki kote lòt Amerik sa a? Kote Amerik la nan 'tankou mwen pa ta yon esklav konsa mwen pa ta dwe yon mèt', Amerik la nan 'peyi sa a se peyi nou peyi sa a te fèt pou ou ak mwen', Amerik la nan tout gason, ak tout fanm , nou tout sou tè a ravaje, bèl pouvwa nou, nou tout, kreye egal? Kreye egal: yon ti bebe nan Afganistan oswa Irak sakre tankou yon ti bebe nan Minneapolis. Kote Amerik mwen an? Amerik la ki te anseye m tolerans pou chak ras ak chak relijyon, ki te ranpli m ak enèji pyonye, ki jenere pou yon fay lè katastwòf frape?
Se konsa, mwen te mal?
Lè mwen te espere ou ta leve nan defi a kòm lanmò te vizite ou soti nan syèl la? Lè m te kwè Amerik ki jis, ki rebèl, ki pa egoyis te toujou vivan? Pa totalman gate pa twòp richès? Avèk kouraj pou konkeri laperèz li yo?
Amerik aprann leson Vyetnam.
Vyetnam. Plis, anpil plis pase 3,000 mouri. Plis, anpil plis, pase de vil bonbade. Plis, plis, plis pase yon sèl jou laterè.
Men, yo pa rayi ou, Amerik.
Leson an dirab nan Vyetnam. Non, pwochen fwa efase lènmi an. Pa, pwochenn fwa satanize moun ki opoze.
Sa vyetnamyen yo ap chichote ou: yo sonje e poutan yo pa rayi. Pa fasil, Amerik, padonnen doulè a. Oswa ou ka bliye pwòp 11 septanm ou a fasil?
Pa fasil konsa, Amerik.
Pou grandi.
Oswa mwen te mal? Èske mwen vin kontamine tèt mwen ak inosan ou, mwen te viv twò lontan nan mitan nou? Èske ou bezwen 50,000 sak kò vini lakay ou anvan ou kòmanse koute pwòp vwa ou nan lapè ak opozisyon?
Èske mwen mal kwè ke peyi a ki te bay djaz nan lemonn ak Faulkner ak Eleanor Roosevelt pral kapab gade tèt li nan glas la fann nan listwa epi rantre nan rès limanite, pa tankou yon vil sou yon ti mòn apa, men kòm yon sèl. plis vil nan fon yo klere nan lapenn ak ensètitid ak espwa kote nou tout rete?
Ariel Dorfman fèk pibliye Exorcising Terror: The Incredible Unending Trial of General Augusto Pinochet (Seven Stories Press) ak yon liv powèm, In Case of Fire in a Foreign Land (Duke University Press). Atik sa a pral parèt tou nan pwochen nimewo magazin ameriken an, The Nation
ZNetwork finanse sèlman atravè jenerozite lektè li yo.
Fè yon don