Sous: Democracy Now!
Nou gade rezilta eleksyon yo nan Pòtoriko, kote pwogresis yo te fè pwogrese istorik kont de pati tradisyonèl yo, Pati Demokratik Popilè ak Nouvo Pati Pwogresis. “Pa gen okenn dout ke ansyen monopoli de pati politik yo ki te domine politik Pòtoriko depi plizyè dizèn ane ap rive nan fen, e sa se yon trè bon bagay,” istoryen Rafael Bernabe di, ki te fèk eli nan Sena Pòtoriko. nan kad Mouvman Viktwa Sitwayen yo.
AMY GOODMAN: sa a se Demokrasi Koulye a! Mwen se Amy Goodman, ak Juan González. Sa a se Rapò Karantèn lan, pandan n ap vire nan Pòtoriko, kote otorite eleksyon yo te dekouvri anviwon 126 valiz ak plizyè santèn bilten ki pa konte nan eleksyon semèn pase a. Li rete klè ki enpak bilten vòt yo ta ka genyen sou rezilta eleksyon yo.
Nan kous gouvènè a, Pedro Pierluisi nan Pati Nouvo Pwogresis pou Eta Pòtoriko an te ranpòte viktwa apre li te genyen jis yon tyè nan vòt yo nan kous sere a. Yon lòt kandida Nouvo Pwogresis, Miguel Romero, te revandike viktwa nan kous majistra San Juan la. Men, nan tou de kous yo, ofisyèl eleksyon yo te ralanti sètifye rezilta yo.
Kounye a nou ale San Juan pou nou pale ak istoryen Rafael Bernabe, ki te fèk eli nan Sena Pòtoriken an kòm manm Mouvman Viktwa Sitwayen yo. Li te ko-ekri plizyè liv, ki gen ladan Pòtoriko nan syèk Ameriken an: yon istwa depi 1898 ak Pòtoriko: Kriz ak Altènatif.
Felisitasyon pou viktwa ou. Èske ou ka pale sou siyifikasyon Rafael Bernabe genyen nan viktwa ou ak tou lòt moun yo nan Lejislati Pòtoriken an, ki sanble ou reyèlman pral vire li?
SEN.-ELEKTE RAPHAEL BERNABE: Wi. Youn nan prensipal la - premye a tout, bon maten, ak trè kontan yo dwe isit la avèk ou. Youn nan diferans prensipal yo, youn nan evènman prensipal yo, aspè prensipal yo nan eleksyon sa yo nan Puerto Rico, se lefèt ke de fòs pwogresis te fè trè byen nan eleksyon an. Kòm ou mansyone, gouvènè a, Pierluisi, te genyen ak yon sèlman - li apèn jwenn 33% nan vòt la. Pati Endepandans Pòtoriko a te genyen anviwon 15% vòt yo. Ak mouvman mwen fè pati a, ki se Movimiento Victoria Ciudadana, te jwenn tou anviwon 15% nan vòt yo. Sa vle di ke fòs pwogresis-gòch yo te jwenn anviwon 30% vòt yo, ki se prèske otan ke moun ki te genyen gouvènè a te resevwa. Kidonk, nou gen yon ogmantasyon trè siyifikatif nan sipò elektoral pou mouvman ki lye ak mouvman travayè a, ak mouvman fanm yo, ak mouvman anviwònman an.
Nan ka nou an, nou te eli omwen kat lejislatè: de reprezantan ak de senatè. Epi nou toujou nan batay la, nan lit la. Nou panse ke nou ka gen yon lòt reprezantan eli. Pati Endepandans Pòtoriko te eli de lejislatè: youn reprezantan ak yon senatè. Kidonk, sa a se yon minorite, men yon fòs enpòtan nan Lejislati Pòtoriko a, ki pral goumen kont politik osterize ke nou ap soufri nan Pòtoriko depi plis tan, kont politik anti-travay ak anti-anviwònman. politik ke gouvènman Pòtoriken yo ap enpoze sou nou, ankò, depi plizyè deseni kounye a. Donk, se yon rezilta trè ankourajan pou fòs pwogresis nan Pòtoriko, rezilta dènye eleksyon sa yo.
JUAN GONZÁLEZ: Epi, Rafael Bernabe, youn nan bagay kle yo, jan w di a, se ke votè yo sanble ap vire do bay monopoli nan sistèm de pati yo, nan pati eta a ak pati nan Commonwealth, pa sèlman nan tèm de vote pou. kandida altènatif, men tou pou rete lakay ou. Sa a te yon ba tout tan nan patisipasyon pami votè Pòtoriken yo. Apenn 50% nan elektora a te vote, tandiske nan tan lontan an li te 80, 85%. Kisa ki te pase la an tèm de tout moun ki deside jis rete lakay yo?
SEN.-ELEKTE RAPHAEL BERNABE: Wi, byen, jan ou mansyone, gen de dimansyon nan sa a. Sou yon bò, jan ou mansyone, vòt pou de pati istorikman dominan yo nan Pòtoriko kontinye ap desann. Pati ki te genyen eleksyon yo fwa sa a te jwenn apèn 33% nan vòt yo. Lòt pati istorikman dominan an, Pati Popilè a, te jwenn anviwon 31% nan vòt yo. Kòm mwen te di, sa a se yon nouvo ba pou pati sa yo. Se rezilta kriz ekonomik trè pwofon ke nou t ap sibi a, ak moun ki vire do bay pati sa yo ki pa t kapab bay okenn altènatif pou sitiyasyon Pòtoriko ye a.
E an menm tan gen anpil moun ki konplètman mekontantman ak 2 pati sa yo, yo poko konvenki pou yo vote pou yon pati endepandans oswa pou yon fòs pwogresis-goch, goch, tankou Victoria Ciudadana. Men, yo deja pa vle vote pou pati yo ke istorikman yo te vote pou yo. Nou gen anpil eta - sipòtè eta ki pa t al vote pou la PNP. Yo ta nòmalman al vote pou la PNP; yo pa t al vote. Yo pa t vote Parti Popilè a tou. Yo pa t 'vote pou Victoria Ciudadana oswa la PIP, swa. Men, yo te rete lakay yo, paske yo te tèlman degoute ak politik pati yo ke yo te sipòte istorikman, ke yo te pito pa vote.
Gen yon lòt eleman ki ta dwe konsidere nan konsiderasyon sa a, ki se ke nan dènye dekad la migrasyon soti nan Pòtoriko te ekstraòdinè. Gen anpil moun ki te oblije kite zile a paske yo pa ka jwenn travay, yo pa ka jwenn travay nan Puerto Rico. Kidonk lis elektoral yo nan Pòtoriko yo kounye a trè gonfle. Gen anpil moun ki toujou nan lis kòm elektè nan Puerto Rico ki pa rete Pòtoriko ankò, ki pa vote ankò nan Puerto Rico. Se konsa, sa pral tou fè desann figi a pou pousantaj moun ki te tounen soti nan vote.
Men, jan mwen te di, pa gen okenn kesyon ke anpil moun te pwoteste kont sa ki egziste deja - de pati yo ki istorikman domine politik Pòtoriken nan vote pou altènativ yo nan Partido Independentista a ak Victoria Ciudadana, e te gen lòt moun ki jis rete lakay yo. Men, kèlkeswa fason yo te eksprime manifestasyon yo, pa gen okenn dout ke ansyen monopoli 2 pati politik yo ki te domine politik Pòtoriken depi plizyè dizèn ane ap fini. Epi sa se yon trè bon bagay.
JUAN GONZÁLEZ: E mwen te vle poze w kesyon sou lòt aspè eleksyon an. Te gen tou yon referandòm sou estati, ki te sèlman bay votè yo yon chwa ant estati aktyèl la oswa eta. Ou konnen kòm yon endepandanista. Epi m ap mande sa w ta di ak moun ki Ozetazini, espesyalman nan Pati Demokrat la ak kèk sa yo rele pwogresis, ki vrèman vle sipòte eta pou Pòtoriko, paske yo panse sa ta ede chanje balans pouvwa nan Sena Ameriken an ak nan Kongrè a. Kisa ou ta di moun sa yo ki di se yon bon bagay pou Puerto Rico vin yon eta?
SEN.-ELEKTE RAPHAEL BERNABE: Bon, jan mwen te di, mwen se yon sipòtè nan endepandans. Movimiento Victoria Ciudadana pa, kòm sa, yon mouvman ki sipòte endepandans. Nou enkli moun ki sipòte diferan opsyon estati. Mwen se yon sipòtè endepandans, jan ou te di.
Mwen panse ke plebisit ki te fèk fèt la se yon endikasyon - kite m 'di, objektif plebisit sa a, pa pwopotè yo ak moun ki te apwouve li, administrasyon aktyèl la nan Nouvo Pati Pwogresis la - objektif plebisit la se te jwenn yon manda trè fò, trè klè, trè fò pou eta nan Pòtoriko. Apre sa, yo echwe pou jwenn sa. Yo te jwenn 52% nan vòt pou eta, e sa vle di ke 48% nan moun ki te vote yo te vote kont eta. Kidonk, li ta dwe klè ke pa gen yon bagay tankou yon manda fòs, fò oswa demann pou eta nan Pòtoriko.
Mwen panse ke demann pou pwogresis Ozetazini ta dwe otodetèminasyon pou Pòtoriko. Sa Pòtoriko ta dwe vin ta dwe yon desizyon pèp Pòtoriko. Pwogresis Ozetazini pa ta dwe pouse, mwen panse, pou eta. Yo ta dwe pouse pou pèp Pòtoriken an kapab deside sa yo vle vin, epi pou yo kapab fè sa nan kondisyon ki jis. Pa egzanp, Pòtoriko ap travèse yon kriz ekonomik trè pwofon, anpil ladan yo se rezilta desizyon Kongrè Ameriken an pran. Mwen panse ke gouvènman federal ameriken an dwe pran responsablite pou sitiyasyon Pòtoriko a. Li dwe fè yon siyifikatif, kèk moun ta rele l, reparasyon pou sitiyasyon ke nou jwenn nan Pòtoriko, pou rekonstriksyon ekonomik Pòtoriko. Epi li dwe pèmèt, li dwe louvri espas pou, yon pwosesis atravè ki moun Pòtoriken an ka deside sa yo vle ye. Pwogresis Ozetazini, mwen panse, ta dwe defann dwa pèp Pòtoriken an pou deside kisa avni yo ta dwe - pa pouse pou eta, men, pito, pouse pou dwa pèp Pòtoriken an pou deside. Natirèlman, kèk nan nou pa pral sipòte -
AMY GOODMAN: Rafael Bernabe, mwen te vle tounen vin jwenn yon moun ki te genyen tou, menm jan ou te fè, feminis dwa moun Afro-Pórtoriken ak LGBTQI aktivis Ana Irma Rivera Lassén, ki te eli nan Sena Pòtoriken an. Li te pale ak Demokrasi Koulye a! semèn pase a sou viktwa istorik li.
SEN.-ELEKTE ANA irma RIVERA LASSÉN: [tradui] Mwen resevwa mesaj lajwa nan men anpil moun, fanm, desandan Afro, LGBTQI moun, moun ki soti nan anpil kominote nan Pòtoriko, ki gen konsyans pou yo fè yon Pòtoriko ki pi enklizif, yon Pòtoriko ki reprezante nou tout, ak nan konstriksyon yon peyi ki pi enklizif, pouse pou devlopman ekonomik dirab, chèche pou yon solisyon sou estati nou kòm yon koloni ameriken, se pou yon peyi ki pa sèlman divize sou sa ki estati nou ta dwe ye, men yon peyi ki konsantre sou enklizyon an pou defann dwa moun yo ak nesesite debaz pou pèp nou an ke gouvènman Pòtoriken an. dwe respekte ak garanti. Nou dwe apwòch sa a atravè yon lantiy enklizyon.
AMY GOODMAN: Sa se Ana Irma Rivera Lassén, premye fanm madivin desandan Afriken — premye fanm madivin desandan Afriken aklè ki te eli nan Lejislati Pòtoriken an. Li rejwenn ou menm ak María de Lourdes Santiago nan Pati Endepandans lan nan sa moun ap rele, nan sa nou konnen Ozetazini, se menm jan ak The Squad. E si ou ka pale de sa sa vle di pou pèp Pòtoriko, tout eleksyon ou yo?
SEN.-ELEKTE RAPHAEL BERNABE: Wi, absoliman. Ana Irma Rivera Lassén, li se prezidan Movimiento Victoria Ciudadana, mwen ta dwe ajoute. Epi li te yon kandida pou Sena a. Li se yon konbatan pyonye pou dwa fanm yo, pou dwa masisi ak madivin, pou lit kont rasis nan Pòtoriko. Li se yon ansyen prezidan Asosyasyon Bar Puerto Rico. Kidonk, li se yon figi trè enpòtan nan esfè piblik Pòtoriken an kòm yon defansè dwa moun, kòm yon defansè dwa demokratik.
Mwen panse, jan mwen te di, nou gen yon nouvo minorite, men yon minorite trè enpòtan, nan Lejislati a, ki pral goumen pou dwa fanm yo, pou dwa travayè yo, pou pwoteksyon anviwònman an, konbat politik yo ap enpoze. Komisyon kontwòl federal nonmen federal sou nou. Se konsa, jan mwen te di a, ogmantasyon fòmidab nan vòt pou Pati Lendepandans Puerto Rico, ki te pase anviwon 3% vòt pou rive 15% vòt, vòt ke nou te jwenn, ki, ankò, nan anviwon 15. % nan vòt la, sa vle di ke nou reprezante yon fòs ki se apeprè yon tyè - yon tyè nan elektora a te vote pou Pati Endepandans Pòtoriken ak Movimiento Victoria Ciudadana. Donk, sa a se yon gwo so pou fòs pwogresis yo nan Pòtoriko an tèm elektoral. Bay la -
AMY GOODMAN: Rafael Bernabe, mwen vle di ou mèsi anpil paske ou avèk nou. Wi, nou konnen w kòm yon pwofesè, yon sosyològ, yon istoryen ak politisyen, dirijan vwa goch nan Pòtoriko, kounye a kòm yon senatè Eta Puerto Rico, k ap kouri kòm manm, an angle, Mouvman Viktwa Sitwayen yo. E nou pou kontinyen swiv sa ki ou fer dan Lezislativ.
ZNetwork finanse sèlman atravè jenerozite lektè li yo.
Fè yon don
1 kòmante
Ekselan entèvyou. Pandan ke mwen pa Pòtoriken, mwen te viv pou yon kantite ane nan Amerik Latin nan epi mwen byen okouran de istwa a nan zile a. Etazini te enjis ak vyolan ak Pòtoriko epi mwen ta espere ke endepandans ta dwe yon opsyon vital ak solid. Mainland US benefisye anpil nan Pòtoriko lè moun deplase soti nan la, men sa a se pa yon solisyon epi li pa jis pou Pòtoriken. Mwen dakò ak senatè eli a ke dènye eleksyon yo se yon devlopman pozitif. Viva Puerto Rico!