Ralph Nader di ke Evaris kòporasyon miltinasyonal yo pa gen limit.
Nou pa gwo nan absoli - pa gen limit? — men sa k ap pase nan Kalifòni ane eleksyon sa a fè nou sezi.
Enterè gwo biznis nan Kalifòni te finanse yon inisyativ - Pwopozisyon 64 - ki, si yo te pase, ta efektivman detwi lwa sou konpetisyon enjis Kalifòni an.
Lwa a se yon lwa enpòtan sou pwoteksyon konsomatè ki sispann konduit enjis, twonpe oswa ilegal.
Li te premye adopte nan ane 1930 yo pou anpeche biznis yo itilize pratik enjis pou jwenn yon avantaj sou konpetitè yo.
Kounye a, lwa a gen yon pi laj: li gen entansyon pwoteje konsomatè yo lè li adrese domaj jeneral sosyete a ki lakòz lè antrepriz biznis yo aji ilegalman oswa san etik.
Nenpòt manm piblik la kapab pote yon ka anba lalwa. Konsomatè, dwa sivil ak gwoup anviwònman pote ka yo sispann pratik malonèt ak fwod yo idantifye.
Si Pwopozisyon 64 la pase, se sèlman moun ki te blese dirèkteman oswa ki te soufri pèt finansye oswa pwopriyete ki kapab pote plent kont yon biznis pou pratik enjis oswa fo piblisite.
Reklamasyon sou non yon pi gwo gwoup moun ki blese yo ta dwe ranpli kondisyon sevè pou pwosè aksyon gwoup epi yo ta dwe apwouve ak sètifye pa yon jij. Sèlman pwokirè jeneral Kalifòni oswa pwosekitè gouvènman lokal yo ta gen otorizasyon pou yo rele nan leta nan non piblik la.
Doug Heller nan Fondasyon pou Dwa Kontribyab ak Konsomatè yo di ke pwopozisyon an ta fè pifò ka pratik biznis enjis prèske enposib pote.
Li di ke kondisyon yo te enpoze pa inisyativ ta anpeche anpil pwosè enpòtan yo te depoze, ki gen ladan sa yo sispann piblisite twonpe nan sereyal manje maten bay timoun yo, maketing fwod nan medikaman sou preskripsyon, nivo danjerezman wo nan plon nan medikaman lestomak, maketing HMO twonpe, ak abi granmoun aje.
Tout gwo gwoup enterè piblik nan Kalifòni yo opoze inisyativ la. (www.noonprop64.org). Okenn nan yo pa sipòte li.
Gwo biznis te ranmase 15 milyon dola pou pase inisyativ la an lwa.
Gen $100,000 nan Phillip Morris, $200,000 nan State Farm, $1.5 milyon dola nan men Alliance of Automobile Manufacturers, $100,000 nan Bank of America, $365,000 nan Blue Cross of California, $300,000 nan Intel, $150,000 nan Microsoft, $217,000. Ou jwenn lide a.
Sit wèb gwo biznis la pouse inisyativ la (www.stopshakedownlawsuits.com) mete aksan sou pwopriyetè ti biznis ki te souke desann pa avoka kwochi.
Heller di ke gen twa oswa kat kabinè avoka nan Kalifòni ki pa gen skrupil nan sèvi ak lwa eta a konpetisyon enjis. Men Avoka Jeneral la mete youn nan yo nan biznis, e lòt yo nan kouri.
Gouvènè Terminator nan eta a, Arnold Schwarzenegger, te soti pi bonè ane sa a an favè pwopozisyon an.
"Pwopozisyon 64 pral sispann pratik legal nan pwosè shakedown, nan ki avoka prive ranpli pwosè san okenn kliyan oswa okenn prèv ki montre mal," Schwarzenegger te di nan moman an. "Sa fè avoka yo tounen chasè bounty, ap swiv ti biznis inosan ki kreye travay ak opòtinite nan Kalifòni."
Men, an reyalite, Schwarzenegger tèt li te lajistis anba lalwa sou itilizasyon imaj li nan anons ak poupe bobblehead.
Li favorize lalwa pou pwoteje pwòp imaj terminator li, men se pa pou pwoteje konsomatè California?
Ak biwo vòt yo ki montre Pwopozisyon an pèdi pa 15 pwen, Schwarzenegger ap ba-balling sipò li.
Pandan ke pifò nan jounal yo nan Kalifòni konprann ke gwo biznis se yon lòt fwa ankò ap eseye tronpe piblik la Kalifòni, nou pa ka konnen Los Angeles Times la.
Nan dat 17 out, Times te dirije yon editoryal ki te opoze ak inisyativ la. Nan li, Times te di ke pwopozisyon an ta "detire pwoteksyon ki gen entansyon anpeche biznis predatè yo pa abize konsomatè yo."
Lè sa a, byen bonè nan mwa sa a, Times la chanje melodi li yo epi li te soti an favè Prop 64.
Pwokirè Jeneral Kalifòni Bill Lockyer te ekri yon lèt bay Times pou denonse ranvèsman irasyonèl papye a. Nan li, Lockyer te di ke "nan ranvèse kou ak andose Pwopozisyon 64, The Times te achte yon fiksyon colported pa defansè."
"Pwopozisyon 64 ta mete sitwayen yo ap eseye pwoteje tèt yo ak piblik la kont degradasyon anviwònman an ak envazyon sou vi prive," Locker te ekri. “Polutè yo ak komèsan enfòmasyon pèsonèl ki te finanse Pwopozisyon 64 la di 'pa gen pwoblèm. Pwokirè jeneral la ak pwosekitè lokal yo ka antre epi ranpli vid la.' Mwen se avoka jeneral la. Mwen konnen se yon manti. Biwo mwen an ak pwosekitè lokal yo fè respekte lwa pou konsomatè ak pwoteksyon anviwònman an agresif. Men, nou pa ka fè travay la pou kont li. Se poutèt sa fè respekte sitwayen yo te toujou jwe yon wòl enpòtan.”
Pwopozisyon 64 se yon avantaj pou kriminèl antrepriz yo.
Si w ap viv nan Kalifòni, vote kont li.
Russell Mokhiber se editè Corporate Crime Reporter ki baze nan Washington, DC, http://www.corporatecrimereporter.com. Robert Weissman se editè Miltinasyonal Monitor ki baze nan Washington, DC, http://www.multinationalmonitor.org. Yo se ko-otè CorporatePredators: The Hunt for MegaProfits and the Attack on Democracy (Monroe, Maine: Common Courage Press; http://www.corporatepredators.org).
(c) Russell Mokhiber ak Robert Weissman