Cov xim zoo nkauj ntawm Cov Khaub Ncaws Khaub Ncaws los ntawm Guatemala uas tshwm sim ntawm cov tsoos tsho huipiles, tiab thiab lwm yam khoom tuav lub ntsiab lus sib sib zog nqus rau cov zej zog thoob plaws hauv Central American lub teb chaws, tab sis lawv kuj tseem cuam tshuam nrog kev txhawb nqa kev ncig xyuas hauv Guatemala. Cov qauv tsim tshwj xeeb zoo siab tos txais cov neeg tuaj ncig tebchaws uasi hauv kev tshaj tawm cov khoom siv hauv tshav dav hlau, thiab cov tuam txhab thiab cov koom haum tsis yog tsoomfwv tau nrhiav kev nqis peev rau cov qauv tsim.
Rau rau xyoo tas los no, Cov poj niam hauv paus txawm tau nrhiav kev tawm tsam kev siv lawv cov qauv dawb huv los ntawm kev txhawb nqa txoj cai lij choj uas yuav tiv thaiv lawv cov tswv cuab kev txawj ntse. Lub Cuaj Hlis 5, Lub Koom Haum Poj Niam rau Kev Txhim Kho ntawm Sacatepรฉquez, lossis AFEDES, thiab cov neeg ua haujlwm ntawm Ruchajixik Ri Qana'ojbรคl kev txav mus los, uas txhais tau hais tias Cov Neeg Saib Xyuas ntawm Peb Txoj Kev Paub hauv Kaqchikel cov lus, tau nthuav tawm lawv cov lus pom zoo kawg rau tsab cai lij choj uas yuav tiv thaiv lawv cov ntaub.
Lub tswv yim yog rov qab los ntawm cov tswvcuab ntawm pawg sab laug hauv lub rooj sib tham, thiab nws qhov kev nthuav qhia rau cov neeg tsim cai lij choj tau kos npe rau lub rooj sib tham thib tsib ntawm lub rooj sib tham, uas tau coj ntau pua tus neeg ua haujlwm los ntawm lawv txoj kev txav los ntawm thoob plaws lub tebchaws los sib tham thiab sib pauv cov kev paub dhau los thiab kev sib tsoo hauv Guatemala City. Txawm li cas los xij, cov neeg siv xov tooj kuj tau nrhiav nrhiav kev txhawb nqa ntau tog rau txoj cai lij choj, nyob rau hauv kev cia siab tias txoj cai yuav nce mus rau hauv lub rooj sib tham tam sim no.
Ixchel Guorรณn Rodrรญguez, tus kws tshaj lij thiab tus tswv cuab ntawm kev txav los ntawm Tecpรกn, Chimaltenango hais tias "Peb tab tom tiv thaiv cov ntaub, vim nws kuj yog ib feem ntawm kev tiv thaiv peb thaj av, peb thaj chaw," "Nws yog ib feem ntawm cov cuab yeej cuab tam uas peb pog tau tso tseg rau peb, thiab peb pom muaj teeb meem sib txawv txog kev siv tsis raug uas lwm tus tau ua lawm."
Tab sis txoj hauj lwm yog daunting, tshwj xeeb tshaj yog raws li lub rooj sib tham tam sim no tau ua me ntsis los txhawb txoj cai lij choj uas muaj txiaj ntsig zoo rau cov pej xeem thiab tau ntsib kev iab liam ntawm kev noj nyiaj txiag ntau. Txoj cai tseem tsis tau muaj kev sib cav hauv lub rooj sib tham.
Lub zog tau tshwm sim hauv 2016 tom qab muaj kev txhawj xeeb txog qhov tsim nyog ntawm Cov Khaub Ncaws Khaub Ncaws hauv cov khoom muag los ntawm cov tuam txhab uas tsis yog haiv neeg Guatemalans, tshwj xeeb yog lub tuam txhab Maria's Bags. Lub zog loj hlob tom qab weavers hauv lub nroog Santo Domingo Xenacoj xav tias lawv tau raug siv los ntawm kev tsim cov thom khwm rau lub tuam txhab. Ua kom qhov teeb meem tsis zoo, nyob rau hauv kaum xyoo dhau los kev muag khoom ntawm cov nqi qis qis ua nrog cov khoos phis tawj tau loj hlob hauv cov zej zog, cuam tshuam rau kev ua neej nyob ntawm weavers.
Guorรณn Rodrรญguez tau hais tias "Kev lag luam ntawm textiles cuam tshuam cov nyiaj tau los ntawm cov neeg weavers," Guorรณn Rodrรญguez tau hais. "Peb muaj kev txhawj xeeb heev txog qhov teeb meem uas lawv tuaj yeem patent tus tsim thiab tom qab ntawd cov thom khwm tsis tuaj yeem xaws [nws] yav tom ntej."
Hauv xyoo 2016, lub zog tau txhawb nqa los thov thiab tawm tswv yim kev hloov kho hauv Guatemalan lub rooj sib tham uas yuav tiv thaiv cov cuab yeej cuab tam kev txawj ntse ntawm lawv cov ntaub. Txoj cai lij choj suav nrog rau XNUMX lub ntsiab lus tseem ceeb, tab sis qhov tseem ceeb tshaj plaws nws yuav lees paub cov zej zog hauv paus txawm ua tus sau sau ntawm lawv cov qauv tsim. Tab sis qhov kev thov hloov kho tsis tau ua tiav.
Guorรณn Rodrรญguez tau hais tias "Tsis muaj kev txaus siab ntau dua rau [nws], zoo li txhua txoj cai lij choj uas nyiam cov neeg hauv paus txawm," Guorรณn Rodrรญguez tau hais.
Kev hloov pauv tsis tau thiab txoj cai tam sim no tsuas yog ib feem ntawm kev sib tw loj dua los ntawm cov poj niam ntawm AFEDES thiab cov neeg ua haujlwm dav dav. Lawv tseem tab tom nrhiav kev txhawb nqa kev siv - thiab poj koob yawm txwv tus nqi ntawm - tes woven tsoos tsho hauv cov zej zog hauv paus txawm.
Txhawb nqa tus nqi ntawm cov khaub ncaws tsoos
Raws li lub zog tau tawm tsam qhov tsim nyog ntawm lawv cov ntaub, lawv kuj tau tawm tsam kev siv cov poj niam hauv paus txawm nyob rau hauv lub teb chaws thiab thoob ntiaj teb kev lag luam ntawm tourism rau Guatemala.
Txawm hais tias kev tshaj tawm kev lag luam, muaj kev qias neeg cuam tshuam nrog kev siv cov khaub ncaws hauv paus txawm - cov ris tsho tes tsho, ris, tsho thiab huipiles siv los ntawm cov txiv neej hauv paus txawm thiab cov poj niam thoob plaws Guatemala. Cov zej zog dawb uas tsis yog haiv neeg hauv paus txawm, tshwj xeeb tshaj yog nyob rau hauv cov zej zog cov neeg tseem ceeb ntawm kev lag luam, koom nrog kev siv cov khaub ncaws ib txwm siv ua ib qho cim ntawm kev txom nyem thiab kev tsis paub.
Raws li tsoomfwv Guatemalan kev suav pej xeem 2018, tsuas yog qis dua 45 feem pua โโโโntawm cov pej xeem txheeb xyuas tias yog Neeg Qhab. Tus lej tiag tiag, txawm li cas los xij, yuav muaj ntau dua, nrog qee qhov kwv yees tias 60 feem pua โโโโntawm cov pej xeem yog haiv neeg. Cov pejxeem no kuj muaj kev txom nyem ntau dua thiab raug tso tseg ntawm lub xeev. Cov poj niam hauv paus txawm hauv Guatemala muaj feem ntau ntawm 59 feem pua โโโโntawm cov pej xeem uas raug kev txom nyem.
Lub stigma Cov neeg hauv paus txawm ntsib hauv Guatemala yog hauv paus hauv kev ntxub ntxaug lwm haiv neeg. Yog li ntawd, ntau tus hluas tau xaiv hnav khaub ncaws sab hnub poob ntau dua thiab tau tso lawv cov lus tseg.
Milvian Aspuac, ib tug ntawm cov thawj coj ntawm AFEDES tau hais tias "Peb pom tau hais tias cov khaub ncaws tsis tau siv los ntawm cov poj niam hluas vim yog kev ntxub ntxaug thiab kev cais tawm ntawm cov poj niam, tshwj xeeb tshaj yog cov ntawm peb cov khaub ncaws [Indigenous]," said Milvian Aspuac, ib tus thawj coj ntawm AFEDES thiab thaum ntxov. tus tswv cuab ntawm lub zog. "Yog li ntawd ua rau peb txhawj xeeb vim qhov ntawd txhais tau tias poob peb tus kheej."
Hauv kev teb, cov poj niam ntawm lub zog weavers tau nrhiav kev txhawb nqa kev siv cov khaub ncaws hauv paus txawm, tus nqi nws muaj rau cov zej zog thiab kev kos duab ntawm kev xaws.
Ua raws li cov lus pom zoo ntawm kev hloov kho xyoo 2016, cov poj niam ntawm lub zog tau teeb tsa los tsim cov pawg thawj coj hauv zej zog uas yuav saib xyuas thiab tso cai siv cov qauv tsim los ntawm cov neeg sab nraud ntawm cov zej zog. Txij thaum ntawd los, weavers councils tau ua tsim hauv tsawg kawg yog 15 cov zej zog.
Ib feem tseem ceeb ntawm cov pawg sab laj no yog kev txhawb nqa cov chav kawm weaving uas dhau los ntawm kev kos duab thiab kev paub txog lawv cov poj koob yawm txwv. Hauv Tecpรกn, tsawg kawg 50 cov tub ntxhais hluas, suav nrog cov txiv neej, tau koom nrog cov kev kawm los kawm txog kev kos duab ntawm kev xaws khaub ncaws txij li pawg sab laj thiab cov chav kawm tau pib hauv 2017.
Sib koom kev paub thiab sau cov ntsiab lus
Lub ntsiab lus ntawm ntau yam intricate designs pom nyob rau hauv cov neeg hauv paus txawm weavings tau maj mam ploj mus raws li cov tub ntxhais hluas tiam xaiv hnav khaub ncaws sab hnub poob ntau. Tau ntsib nrog kev ploj ntawm keeb kwm thiab cov dab neeg uas muaj nyob rau hauv cov ntaub qhwv, cov poj niam ntawm AFEDES tau pib sau cov kev paub txog lub ntsiab lus ntawm cov ntaub.
Aspuac tau hais tias "Nws yog kev rov qab los ntawm peb lub cim xeeb keeb kwm," Aspuac hais. โVim li cas peb pog thiaj tso cov cim no rau ntawm lub tes tsho? Nws tau sawv cev dab tsi rau peb pog? Nws yog ib qho tseem ceeb uas peb tswj hwm [lub ntsiab lus los ntawm kev xaws khaub ncaws] dhau sij hawm. "
Ntawm thawj cov zej zog koom nrog hauv kev sib zog yog Mayan Kaqchikel zej zog ntawm Santo Domingo Xenacoj, Chimaltenango, uas nyob 22 mais ntawm Guatemala City. Rau lawv, txhua yam pib thaum lub tuam txhab sim siv thiab liam tias thov cov cuab yeej cuab tam kev txawj ntse rau lawv cov qauv tsim.
Gloria Garcรญa Garcรญa, 59-xyoo-laus tus tswv cuab ntawm Mayan Kaqchikel weavers council hauv Xenacoj hais tias "Peb cov qauv tsim tau ploj mus. "Yog li nrog AFEDES thiab peb pawg sab laj peb tau pib txheeb xyuas lub ntsiab lus ntawm kev xaws khaub ncaws."
Lawv pib ua hauj lwm los sau cov ncauj lus keeb kwm ntawm cov qauv tsim. Los ntawm cov rooj sib tham nrog cov neeg laus weavers, Garcรญa thiab lwm tus tswv cuab ntawm pawg neeg ua haujlwm weavers tau sau cov duab, kos duab thiab sau cov ntsiab lus ntawm cov qauv tsim uas tshwm sim hauv Huipiles.
Ntawm cov qauv tsim ntawm luav, plaub-legged qaib, ya squirrels, paj thiab lwm yam nroj tsuag, lawv pom cov duab uas tsis tau siv ntxiv lawm, nrog rau cov qaib tuag nyob rau hauv lub qe, uas cim lub neej thiab kev tuag. Cov poj niam kuj pom qhov sib sib zog nqus ntawm cov qauv tsim thiab daim ntawv qhia hnub dawb huv Mayan, hu ua Choj Q'ij. Hauv zej zog ntawm Santiago Sacatepequez, cov poj niam tau pom tias tus nab cim ntawm daim tiab ib txwm muaj 13 cov ntsiab lus raws nraim, uas yog kab nrog cov kab ke. Lwm qhov ntawm lawv qhov kev tshawb pom yog tias cov cim tau raug theej, tau txais thiab muab luam tawm los ntawm lwm cov neeg hauv paus txawm.
AFEDES tam sim no tau ua haujlwm tsawg kawg xya lub hauv paus hauv zej zog, suav nrog Tecpรกn, txhawm rau sau cov ntsiab lus ntawm ntau yam qauv. Cov weavings tuav ntau tiam neeg ntawm kev paub uas cov neeg Spanish invaders sim tshem tawm los ntawm kev hlawv cov phau ntawv Mayan thaum lawv nkag mus rau hauv cheeb tsam xyoo 1524. Tab sis 500 xyoo tom qab, kev paub txuas ntxiv mus rau hauv cov ntaub ntawv.
Aspuac tau hais tias "Cov phau ntawv yog cov ntaub qhwv," Aspuac hais. "Lawv yog cov phau ntawv uas lub cheeb tsam tsis tuaj yeem hlawv."
ZNetwork tau txais nyiaj tsuas yog los ntawm kev ua siab zoo ntawm nws cov neeg nyeem.
Pab Nyiaj