Tus thawj coj ua yeeb yaj kiab British Ken Loach yog ib lub suab nrov tshaj plaws hauv peb lub sijhawm. Ib tus kws kos duab sib koom ua ke thiab ib qho ntawm cov thawj coj ua ke kom tau txais txiaj ntsig zoo tshaj plaws Palme d'Or ob zaug, Loach txoj haujlwm feem ntau siv cov ntsiab lus ntawm kev sib raug zoo thiab kev nom kev tswv. Nws oeuvre tau ncua kev tsov rog Spanish (Av thiab kev ywj pheej), Los Angeles cov neeg saib xyuas kev tawm tsam (Ci thiab Roses), kev ua haujlwm ntawm Iraq (Txoj kev Irish), Irish tsov rog ntawm kev ywj pheej (Cua Uas tshee tshee), thiab sab coercive ntawm lub xeev welfare (Kuv, Daniel Blake). Thaum lub npe hu ua "populist revolt" tau ua rau muaj kev sib cav ntau txog lub luag haujlwm ntawm kev tsis sib xws ntawm kev lag luam thiab kev tsis sib haum xeeb, Ken Loach tau yog ib tus neeg hais lus zoo tshaj plaws ntawm kev ua haujlwm hauv chav ua haujlwm thiab nws cov kev hloov pauv hauv neoliberalism.
Hauv kev sib tham no nrog tus kws sau ntawv Italian thiab tus kws tshaj lij kev nom kev tswv Lorenzo Marsili, Loach saib lub luag haujlwm ntawm kev kos duab hauv lub sijhawm ntawm kev hloov pauv nom tswv, kev hloov pauv ntawm chav ua haujlwm, lub ntsiab lus ntawm chav kawm tawm tsam niaj hnub no, thiab sab laug tsis ua tiav los txhawb kev hloov pauv.
Kev xam phaj tau kaw thaum lub sijhawm tua ntawm DEMOS, cov ntaub ntawv yav tom ntej uas Lorenzo Marsili taug kev hla Tebchaws Europe tshawb nrhiav kev sib koom ua ke hla tebchaws 10 xyoo tom qab muaj teebmeem nyiaj txiag.
Lorenzo Marsili: Kev sib cav txog lub luag haujlwm ntawm kev kos duab hauv kev hloov pauv nom tswv muaj keeb kwm ntev. Niaj hnub no peb tau hais meej mus dhau lub sijhawm ntawm kev hloov pauv ntawm thaj chaw zoo thiab kev tsis sib haum xeeb thoob ntiaj teb. Dab tsi yuav yog koj lub zeem muag ntawm lub luag haujlwm uas muaj tswv yim tuaj yeem ua si hauv lub sijhawm ntawd?
Ken Loach: Feem ntau kuv xav tias hauv kev kos duab koj tsuas muaj lub luag haujlwm los qhia qhov tseeb. Ib kab lus uas pib "Art yuav tsum ..." tsis yog vim nws tso siab rau qhov kev xav lossis kev xav ntawm cov neeg sau lossis pleev xim lossis piav qhia txog dab tsi yog lub luag haujlwm sib txawv uas kos duab tuaj yeem ua si. Peb yuav tsum tau lees paub cov ntsiab cai tseem ceeb ntawm txoj hauv kev uas tib neeg tuaj yeem nyob ua ke. Lub luag haujlwm ntawm cov kws sau ntawv, cov neeg txawj ntse, thiab cov kws ua yeeb yam yog saib cov no ua cov ntsiab lus tseem ceeb. Qhov no yog qhov kev pom ntev ntawm keeb kwm, kev tawm tsam, yog li thaum koj yuav tsum tau tawm tsam kev tawm tsam, nws yog ib qho tseem ceeb kom paub tias qhov no tseem yog kev tawm tsam, thiab cov ntsiab lus tseem ceeb yog qhov peb yuav tsum tau ua hauv siab. Qhov no yog ib yam dab tsi uas cov neeg uas tsis koom nrog kev tawm tsam txhua hnub tuaj yeem ua tau.
LM: Hauv koj txoj haujlwm tib neeg lub hauv paus tsis yog ib qho piv txwv ntawm txoj kev xav, tab sis tiag tiag incarnates thiab dhau los ua nom tswv. Koj puas pom zoo tias kev kos duab muaj lub zog ntawm kev qhia tias, thaum kawg, muaj tib neeg tom qab cov txheej txheem kev lag luam thiab kev nom kev tswv?
KL: kiag li. Kev nom kev tswv nyob hauv tib neeg, tswv yim nyob hauv tib neeg, lawv nyob hauv kev tawm tsam uas tib neeg muaj. Nws kuj txiav txim siab txog cov kev xaiv uas peb muaj—thiab cov kev xaiv uas peb muaj nyob rau hauv lem txiav txim seb hom neeg peb ua. Cov tsev neeg sib cuam tshuam li cas tsis yog qee lub tswv yim ntawm niam, tus tub, leej txiv, tus ntxhais; nws yuav tsum ua nrog cov xwm txheej nyiaj txiag, kev ua haujlwm uas lawv ua, lub sijhawm lawv tuaj yeem siv nrog ib leeg. Kev lag luam thiab kev nom kev tswv muaj feem cuam tshuam nrog cov ntsiab lus uas tib neeg nyob hauv lawv lub neej, tab sis cov ntsiab lus ntawm lub neej yog tib neeg, feem ntau lom zem lossis tu siab heev thiab feem ntau tag nrho ntawm qhov tsis sib xws thiab tsis yooj yim. Rau cov kws sau ntawv uas kuv tau ua haujlwm nrog thiab rau kuv, kev sib raug zoo ntawm tus kheej comedy ntawm lub neej niaj hnub thiab cov ntsiab lus ntawm kev lag luam uas lub neej tshwm sim yeej ib txwm tseem ceeb heev.
LM: Yog li muaj kev sib raug zoo ntawm kev hloov pauv nyiaj txiag hloov pauv tib neeg tus cwj pwm, thiab tib neeg tus cwj pwm, tshwj xeeb tshaj yog los ntawm kev sib koom ua ke, hloov pauv kev lag luam kev sib raug zoo.
KL: Coj ib tug neeg ua haujlwm. Nws tsev neeg tab tom ua haujlwm lossis sim ua haujlwm, tab sis lawv tus kheej tsis muaj zog vim lawv tsis muaj hwj chim. Lawv tsuas yog tus tsim ntawm qhov xwm txheej ntawd. Tab sis kuv xav tias kev nkag siab ntawm kev sib koom ua ke yog ib yam tseem ceeb heev. Qhov no yog qhov nyuaj. Nws tsis yog ib qho yooj yim los qhia ib zaj dab neeg uas kev sib koom ua ke muaj zog tam sim ntawd. Ntawm qhov tod tes, nws yog feem ntau tsis txaus ntseeg thiab ua dag kom ua tiav txhua zaj yeeb yaj kiab nrog lub nrig hauv huab cua thiab cov tub rog hu ua haujlwm. Qhov no yog qhov teeb meem tas li; Koj qhia zaj dab neeg ntawm tsev neeg ua hauj lwm li cas, ua rau muaj kev puas tsuaj los ntawm kev lag luam thiab kev nom kev tswv, thiab tsis txhob cia tib neeg poob siab?
LM: Tej yam uas kuv pom muaj kev cia siab txawm nyob hauv cov yeeb yaj kiab tsis zoo xws li Kuv, Daniel Blake yog tias peb pom lub xeev coercive apparatus, tab sis peb kuj pom lub resilience ntawm ib tug tej yam tib neeg solidarity: cov neeg pluag sib pab, thiab cov neeg nres thiab npuaj teg thaum Daniel Blake sau ib tug scathing graffiti sab nraum lub chaw ua hauj lwm. Nws qhia tias peb tsis tau hloov pauv tag nrho hmoob economic; tias tseem muaj kev tawm tsam rau kev hloov pauv ntawm txhua lub neej.
KL: Yog lawm, qhov no yog qee yam uas cov neeg tawm tswv yim hauv nruab nrab tsis tau txais: Cov neeg ua haujlwm… coj lub piss txawm tias lawv luag. Nyob rau hauv lub trenches muaj ib tug iab comedy, thiab qhov no yog qhov uas peb pom tsis kam, txawm nyob rau hauv qhov tsaus ntuj nti. Tab sis qhov tshwj xeeb, peb tau muaj qhov nce ntawm cov tsev txhab nyiaj zaub mov, qhov chaw muab khoom noj pub dawb [thiab] koj pom ob lub ntsej muag ntawm peb lub zej zog. Hauv Kuv, Daniel Blake, thaum tus poj niam tab tom muab cov khoom noj rau tus poj niam uas tsis muaj dab tsi, nws tsis hais tias, "Nov yog koj cov khoom noj pub dawb"; nws hais tias, "Kuv puas tuaj yeem pab koj nrog koj lub khw?" Ntawm ib sab koj muaj lub siab dawb siab zoo, thiab ntawm qhov tod tes yog lub xeev, uas coj tus cwj pwm phem tshaj plaws uas ua tau, paub tias nws ua rau tib neeg tshaib plab. Capitalist haiv neeg raug ntes nyob rau hauv qhov teeb meem no schizophrenic thiab nws yog nyob ntawm peb los npaj kev sib koom ua ke.
LM: Nws feem ntau zoo li tias kev lag luam kev lag luam alienation tau morphed mus rau hauv ib qho kev txawv txav ntawm lub xeev. Koj puas xav tias qhov no yog lub hauv paus ntawm cov xwm txheej xws li kev nce qib ntawm haiv neeg, ntawm xenophobia, txawm tias Brexit? Tshaj li kev tawm tsam ntawm cov neeg tsiv teb tsaws chaw, tej zaum kuj muaj qhov kev nkag siab no tias "tsis muaj leej twg sawv rau kuv."
KL: Yog lawm, kuv xav tias qhov kev xav uas cov neeg sab xis sab xis qhia tau hais tias yog kev ua tsis tiav ntawm sab laug ... zoo ib yam li xyoo 1920 thiab 1930s. Cov tog sab xis nkag mus nrog cov lus teb yooj yim heev: Qhov teeb meem yog koj cov neeg nyob ze, koj cov neeg nyob ze yog xim txawv, koj cov neeg nyob ze ua zaub mov uas tsw txawv, koj cov neeg zej zog noj koj txoj haujlwm, koj cov neeg zej zog nyob hauv koj lub tsev. Qhov txaus ntshai yog tias nws tau txhawb nqa los ntawm cov xov xwm loj, zam thiab txhawb nqa los ntawm cov tshaj tawm xov xwm zoo li BBC, uas, piv txwv li, tau muab Nigel Farage thiab nws lub tuam txhab txhua lub sijhawm huab cua uas lawv xav tau.
LM: Lub hom phiaj ntawm koj txoj haujlwm yeej ib txwm ua rau kev sib koom ua haujlwm hauv chav kawm. Koj tau nyob los ntawm kev hloov pauv los ntawm kev ua tsov rog tom qab kev lag luam kev lag luam mus rau qhov tuaj txog ntawm neoliberalism. Koj puas tau pom kev sib koom ua ke hloov pauv hauv lub sijhawm no li cas?
KL: Qhov loj tshaj plaws yog qhov txo qis hauv lub zog ntawm cov koom haum ua lag luam. Nyob rau xyoo 1950 thiab 1960 lawv tau muaj zog heev vim tias tib neeg tau ua haujlwm hauv cov koom haum sib raug zoo xws li cov chaw tsim khoom, mines, lossis chaw nres nkoj thiab thaum lub sijhawm ntawd nws yooj yim dua los npaj cov koom haum ua lag luam. Tab sis cov kev lag luam qub tau tuag. Niaj hnub no, tib neeg ua hauj lwm nyob rau hauv ib tug ntau fragmented txoj kev. Peb muaj zog tshaj thaum peb tuaj yeem nres ntau lawm, tab sis yog tias peb tsis tau teeb tsa ntawm qhov chaw tsim khoom, peb yeej tsis muaj zog. Qhov teeb meem yog tias qhov kev tsim khoom tam sim no tau tawg ua ke thiab nrog kev ua haujlwm thoob ntiaj teb peb cov chav ua haujlwm tam sim no yog nyob rau sab hnub tuaj lossis hauv Latin America.
LM: Deliveroo lossis Foodora gig cov neeg ua haujlwm ntawm lub tsheb kauj vab yuav tsis txawm xav tias lawv yog cov neeg ua haujlwm.
KL: Yog lawm, lossis lawv muaj franchises, lossis lawv hu ua "tus kheej ua haujlwm." Nws yog ib qho teeb meem loj. Nws yog ib qho teeb meem ntawm lub koom haum rau cov chav ua hauj lwm.
LM: Koj puas xav tias lub tswvyim ntawm chav kawm tseem ua rau muaj kev nkag siab? Ntau tus neeg yuav tsis xav tias lawv tus kheej ua haujlwm hauv chav kawm txawm tias lawv pluag thiab qee zaum xav tias nyuaj siab.
KL: Kuv ntseeg tias chav kawm yog qhov tseem ceeb. Nws tsuas yog hloov cov duab raws li qhov xav tau ntawm peev rau ntau hom kev ua haujlwm hloov pauv. Tab sis nws tseem yog lub zog ua haujlwm. Thiab nws tseem raug exploited thiab nws tseem muab cov txiaj ntsig zoo tshaj qhov hnyav dua li yav dhau los. Qhov tseem ceeb tshaj, yog tias peb tsis nkag siab txog kev tawm tsam hauv chav kawm, peb tsis to taub dab tsi.
LM: Nws yog ib qho ntawm cov teeb meem loj niaj hnub no: rov pib qhov kev tawm tsam ntawm cov neeg tawg rog uas tsis xav txog nws tus kheej ua ib feem ntawm pab pawg.
KL: Nws yog ib qho nyuaj rau peb txoj kev nkag siab. Nws yog funny heev, tsis ntev los no kuv tau tham nrog qee cov neeg zoo nyob hauv Nyij Pooj uas tau sau ib tsab xov xwm thiab kuv tau hais rau qhov tsim nyog ntawm kev nkag siab hauv chav kawm thiab kev tsis sib haum xeeb. Ib tug poj niam zoo nkauj hais rau kuv tias, "Peb yuav qhia koj zaj duab xis rau tsoomfwv Nyij Pooj," thiab kuv hais tias, "Zoo, yog vim li cas?" thiab nws hais tias, “Zoo, kom lawv hloov siab,” thiab kuv teb hais tias, “Tab sis qhov ntawd yog qhov kuv nyuam qhuav ua! Lawv yuav tsis hloov lawv lub siab, lawv tau cog lus los tiv thaiv cov kev txaus siab ntawm pawg tswj hwm thiab lawv yuav tsis raug ntxias, lawv yuav raug tshem tawm!”
Nws yog ib qho nyuaj heev kom tau hla thaum lub tswv yim ntawm kev ua kom lub kaw lus ua haujlwm tau nkag siab tob heev. Qhov ntawd yog ib qho ntawm cov qub txeeg qub teg phem ntawm kev sib raug zoo kev ywj pheej uas peb yuav tsum tau tawm tsam.
LM: Nws yog ib qho kev tswj hwm kev sib raug zoo, thaum koj cov neeg kawm ntseeg tias lawv tuaj yeem tham nrog koj thiab koj yuav coj lawv cov kev txhawj xeeb rau hauv tus account.
KL: Qhov no yog vim li cas peb thiaj li yuav tsum tau rov kho tag nrho lub tswv yim ntawm kev hloov pauv kev xav tau. Peb yuav tsum ua qhov kev thov uas tsim nyog kiag li raws li qhov nyiam ntawm cov neeg ua haujlwm.
LM: Kuv xav coj qhov no mus ze, tab sis kuv pom koj ib zaug khiav kev sib tw rau European Parliament.
KL: Kuv twb tsis nco qab lawm.
LM: Nws yog qhov nthuav rau kuv li cas Tebchaws Europe yeej tsis tau sib cav txog qhov no hauv UK. Dheev, tom qab Brexit, txhua leej txhua tus tab tom tham txog European Union thiab nws tau dhau los ua qhov teeb meem hais txog feem ntau tom qab ncaws pob. Koj puas xav tias tseem muaj kev cia siab los tsim kom muaj kev ywj pheej hla tebchaws lossis nws tsuas yog lig dhau lawm?
KL: Kuv yeej tsis paub cov lus teb. Tab sis kuv xav tias kev sib koom siab thoob ntiaj teb yog qhov tseem ceeb. Nws puas tuaj yeem koom nrog hauv Tebchaws Europe? kuv tsis paub. Cov qauv ntawm European Union yog qhov nyuaj heev, nws yog ib qho nyuaj rau pom tias peb qhia txog kev hloov pauv yam tsis tau pib dua. Pom tseeb, txhua qhov kev hloov pauv yuav tsum tau pom zoo los ntawm txhua tsoomfwv thiab peb txhua tus paub tias qhov kev ua tau zoo ntawm cov txheej txheem ntawd nyuaj npaum li cas. Kom meej meej, peb xav tau cov teb chaws Europe sib txawv raws li cov hauv paus ntsiab lus sib txawv: ntawm kev ua tswv cuab, kev npaj, sib npaug kev lag luam, kev ruaj khov, thiab feem ntau ua haujlwm rau kev sib luag.
Tab sis peb tsuas tuaj yeem ua tsis tau li ntawd thaum cov tuam txhab loj yog qhov tseem ceeb, thaum cov nyiaj tau los yog qhov tseem ceeb, thiab thaum txoj cai lij choj ua ntej qhov txiaj ntsig. Qhov kev hloov pauv ntawd dhau ntawm kuv qib them nyiaj. Yanis Varoufakis qhia kuv tias nws tuaj yeem ua tau. Kuv paub tseeb tias nws yog lawm. Kuv tso siab rau nws, tab sis kuv tsis paub yuav ua li cas.
Lorenzo Marsili yog tus co-founder ntawm European Alternatives thiab ib qho ntawm cov pib ntawm yias-European txav DiEM25. Nws phau ntawv kawg yog Citizens of Nowhere (University of Chicago Press, 2018.)
ZNetwork tau txais nyiaj tsuas yog los ntawm kev ua siab zoo ntawm nws cov neeg nyeem.
Pab Nyiaj