ʻAʻole ia he hoʻohenehene; ʻO ke kanaka nāna e hoʻomalu i ka piko o ke anā e hiki mai ana, ʻO COP28 (e hana ʻia ana ma Dubai, United Arab Emirates (UAE), mai Nowemapa 30 a hiki i Dekemaba 12), ʻo ia ka luna ʻaila poʻokela o ka Lahui Abu Dhabi Oil Hui (ADNOC), ka ʻo kaʻekolu nui hui aila ma ka Arabian Peninsula: ʻO Sultan Ahmed Al Jaber, ʻo ia hoʻi ke Kuhina United Arab Emirates no ka ʻoihana a me ka ʻenehana kiʻekiʻe.
Nā hui a me lawmakers, me kahi hui o 133 mau senatoa o ʻAmelika a me nā luna kānāwai o ʻEulopa pili i ka pōʻino kaiapuni, ka hoʻololi ʻana i ke aniau, a nā pono kanaka ʻO ka poʻe kākoʻo, ua hōʻole i ka hakakā o ka makemake i loaʻa i ke poʻo o kahi hui aila e noho pelekikena ma luna o ka hui nui o ka hoʻololi ʻana i ke aniau e manaʻo nei e hōʻemi i ka hoʻokuʻu ʻana i ka wahie fossil. I kēia manawa, ma 2022, ADNOC hai mai la plans no ka wili hou ʻana, inā e ʻike ʻia, e hōʻike ana i ka lua-nui loa o ka hoʻonui ʻana i ka aila a me ka hana kinoea ma ka honua holoʻokoʻa.
ʻO ka pae ʻāina ʻo Socotra
ʻO ka pae ʻāina ʻo Socotra ma ka Repubalika o Yemen he ʻehā mau mokupuni (Socotra, Abd al-Kuri, Darsa, a me Samha) a me ʻelua mau mokupuni pōhaku. Aia ma kahi o 200 mile mai ke kahakai ʻāina nui o Yemen, aia ma ke kai ʻArabia, ka ʻaoʻao komohana ʻākau o ka Moana Inia, a me ka hikina o ke kahawai ʻo Aden a me ke Kaiʻula - nā kino wai ʻelua e pili ana i ke Kai Mediterranean a Asia Hema a me ka Hikina mamao. No laila, aia ia ma ke ala moana koʻikoʻi e hana ai i ke kālepa ma waena o ka Hikina a me ke Komohana. ʻO kahi koho 20,000 kaʻahele nā moku moku a puni Socotra i kēlā me kēia makahiki, e lawe ana i 9 pakeneka o ka lako aila o ka honua.
ʻO ka mokupuni ʻo Socotra, ka mokupuni nui loa, hōʻike ʻia a puni 95 pakeneka o ka pae aina o ka pae aina o Socotra. He kanakolukumamāhiku pakeneka o kāna mau mea kanu 825 he kamaaina no ka mokupuni. Hoʻokipa ʻo Socotra ma mua o 190 ʻano manu, a me 90 pākēneka ʻO kona ʻano mea kolo, he ʻano ia i ka pae ʻāina. Kanaiwakūmālima pākēneka ʻike ʻia kona ʻano ʻano hehi ʻāina ma ka pae ʻāina. ʻO kona ola kai like ʻole 253 mau ʻākoʻakoʻa a me 730 mau ʻano iʻa kahakai. ʻO nā kānaka noho o ka pae ʻāina, e noho nui ana ma nā mokupuni ʻo Socotra a me Abdul al-Kuri, alakaʻi i kahi ala maʻalahi o ke ola, e hilinaʻi nui ana i ka hānai ʻana a i ʻole ka lawaiʻa no ko lākou ola.
Ua hāʻawi ʻia nā ʻāpana āpau o Socotra mālama kaiapuni kānāwai na UNESCO. Ua ʻike ʻia ʻo ia kekahi o ka honua ʻelima mau mokupuni ʻokoʻa olaola me ka Kūlana Kūlana Kūikawā ma muli o hanana flora a me nā holoholona. Ma 2008, ua koho ʻia ʻo Socotra ma UNESCO World Heritage Site.
ʻO ka hana hewa a me ka hoʻohana nui ʻana
I ka makahiki 2015, ua pā ʻelua ʻino ʻino iā Socotra, a ua hoʻopilikia nui ʻia ke kanaka, ke kaiapuni, a me ke kūkulu hale, a me ka hōʻailona ʻana i ka nāwaliwali o ka pae ʻāina i ka hoʻololi ʻana i ke aniau. Ua hoʻouna aku ka UAE i ke kōkua kanaka iā Socotra, hoʻoponopono ʻia nā kula, nā halemai, nā hale, nā alanui, a me nā ʻōnaehana wai, a hoʻonohonoho i nā kikowaena olakino.
Ua hōʻike ka World Heritage Committee (WHC). manaʻo nui e pili ana i ka pōʻino i hana ʻia e nā ʻino a me nā hoʻoponopono e pono e hana ʻia a noi aku i ka Yemen Environment Protection Authority (EPA) e hōʻoia i ka hoʻoponopono ʻana i ka Nā Kūlana Hoʻoilina o ka Honua, ʻaʻole e hoʻonui ʻia ka ʻupena alanui, a ʻo ka hoʻihoʻi ʻana i ke awa i hōʻino ʻia e kaupalena ʻia i kona kūlana mua.
I ka wā mua, mahalo ka poʻe noho o Socotra i ke kōkua o ka UAE. Eia nō naʻe, ua hoʻomaka lākou e ʻike i ka UAE, kahi lālā koʻikoʻi i ke kaua hui alakaʻi Saudi ma Yemen, e hoʻonui ana i kona pūʻali koa ma Socotra. Ua hoʻomaka nā luna o UAE e kipa pinepine i ka mokupuni. Nā mokulele ukana koa ua hōʻea me nā kaʻa kaʻa, nā kaʻa kaua, a me nā pūʻali koa, ʻoiai ʻaʻole i komo ʻo Socotra i ke kaua.
Ua hoʻonui pū ka UAE i ke kahua mokulele wale nō o ka mokupuni ma ke kūlanakauhale nui, ʻo Hadibo, i kūkulu i nā kahua kaua a me nā kahua hoʻomoana a hoʻokomo i kekahi hale kiaʻi kelepona a me ʻelua ʻōnaehana ʻike hōʻailona (SIGINT). Hoʻopilikia kēia mau hana i ka mana aupuni Yemeni ma lalo o ke kānāwai honua a me ka 1972 World Heritage Convention.
Ua ʻike ʻia hoʻi ke hoʻopaʻa nei ka UAE i kāna mana ma Socotra ma o kāna mea koho, ʻo ka Southern Transitional Council (STC). He pūʻulu hoʻokaʻawale e koi ana i ke kūʻokoʻa o nā kia'āina hema mai ke kūkulu ʻākau, kākoʻo ʻia ka STC a kākoʻo pū ʻia e ka UAE. ʻO ke poʻo o ka STC, ʻo Aidarous Al Zubaidi, e noho ana ma Abu Dhabi.
Ua hoʻopau nā luna o UAE i ke kiaʻāina o Socotra a me ka luna o ka EPA, e hoʻololi ana iā lākou me nā poʻe kūpaʻa i ka Emirates. Ua pani pū lākou i nā koa Yemeni e kiaʻi ana i ke kahua mokulele a me ke awa me nā koa UAE, hāʻawi i kahi ʻelele UAE i ka mokupuni, a i paniia ʻO nā hae UAE me nā hae o ka Repubalika o Yemen. I ka makahiki 2019, ua hoʻouna ke aupuni US i nā pūʻali e hoʻokomo i kahi Patriot missile system in Socotra ma ke noi a ka UAE.
ʻO ka manaʻo o ka UAE i ka noho ʻana o Socotra e hoʻomalu i nā ala hoʻokele moku moana a puni, e hoʻokumu i kahi hub naʻauao, a hoʻomohala i kahi ʻoihana mākaʻikaʻi ma ka mokupuni.
Ua hoʻopau nui ka UAE i ke ʻano o ke ola no nā kamaʻāina o nā mokupuni. No ka laʻana, ma ka mokupuni ʻo Abd al-Kuri, ua hoʻoneʻe ikaika ʻia nā poʻe e noho ana ma ka mokupuni i ka makahiki 2022 e hoʻokumu ai. he kahua kaua UAE—he uhaki i ke kanawai kokua kanaka honua a he hihia kaua. Ma Socotra, nona ka heluna kanaka o 60,000, Ua paipai ʻo UAE i nā kamaʻāina e kūʻai aku i ko lākou mau home, me ka hoʻohiki ʻana i ka poʻe nona ka noho a me nā ʻae hana ma UAE, me ka maikaʻi o ke ola.
ʻO kahi malihini e makemake ana e noho inoa ʻole ma muli o ka hopohopo palekana a kamaʻāina iā Socotra i wehewehe ʻo ka hopohopo o nā kamaʻāina i ka poʻe haole noho e hoʻopilikia i ko lākou hoʻoilina kūlohelohe a me ka hoʻouka kaua ʻana i ka mokupuni. Ua pehu ka heluna kanaka o Hadibo ma muli o ke komo ʻana o ka poʻe mahuka Yemeni e holo ana i ke kaua a ma muli o nā limahana India a me Pakistani i lawe ʻia e ka UAE e hana i kā lākou mau hana kūkulu. Ua hoʻololi ʻia ʻo Hadibo ponoʻī e ke kūkulu ʻana i nā hale paʻa a me nā hale sima me ka nānā ʻole ʻana i nā hana hale kuʻuna a me ka ʻole o nā mea pono e kākoʻo ai i ka ulu ʻana o ka heluna kanaka, e like me ka mālama ʻana i ka ʻōpala.
ʻO ka poʻe noho pinepine hōʻike kūʻē i ka UAE ʻoihana. Ua hoʻopaʻahao ʻia ka nui o lākou i "hale paʻahao kūhelu ʻole” hana ʻia e ka UAE ma ka mokupuni. Ua hoʻopiʻi lākou me ke aupuni Yemeni, aia ma Riyadh, e pili ana i ka ʻaihue ʻana a me ka luku ʻana o ka UAE i nā waiwai kūlohelohe o ka mokupuni, ʻoi aku ka uhuki ʻana i nā mea kanu a me nā kumulāʻau, hopu i nā manu laʻa no ka lawe ʻana aku a kūʻai aku ma UAE, a me ka wehe ʻana i nā pōhaku kahiko mai. kahua archaeological a me nā wahi noho.
I ka pane ʻana, ua hōʻea nā pūʻali Saudi i Socotra i 2018 e hōʻemi i ka huhū UAE. E like me ka UAE, hōʻole lākou i ka World Heritage Operational Guidelines, ke kūkulu ʻana i kā lākou hale kiaʻi kelepona a me kahi kahua kaua a hoʻololi i ke keʻena EPA i loko. ko lakou keena nui. Ke mau nei ka hoʻopaʻapaʻa ma luna o Socotra nā hoa hui hui alakaʻi ʻia e Saudi.
ʻO ka hoʻololi ʻana i ke aniau a me ka luku ʻana i nā mea olaola
Hoʻopau kaiapuni ʻelua kaʻina hana i hui pū ʻia: ka hoʻololi ʻana i ke aniau a me ka luku ʻia ʻana o nā mea olaola, e hoʻoikaika pū kekahi i kekahi. ʻAʻole ka hoʻololi ʻana i ke ea ke alakaʻi alakaʻi o ka nalowale o nā mea olaola; ʻo ia ka hoʻohana nui ʻana o ke kanaka a me ka luku ʻana i nā wahi noho. ʻO ka pale ʻana i nā mea olaola e kōkua i ka pale ʻana i ka hoʻololi ʻana i ke aniau. I ka hihia o United Arab Emirates, ua hōʻike nā mea hoʻoikaika, nā pāremata, a me nā mea paʻi i ka hoʻololi ʻana i ke aniau me ka nānā ʻole ʻana i ka nalowale o ka biodiversity.
E like me ka mea i hōʻike ʻia, ʻo ka UAE ke kuleana no ka luku ʻana i ka biodiversity o kahi UNESCO World Heritage Site: ka pae ʻāina ʻo Socotra.
Ua ʻōlelo ʻo UAE ʻo kāna mau hana he mau papahana hoʻomohala lōʻihi, ma lalo o ka Khalifa Bin Zayed Al Nahyan Foundation; akā naʻe, ʻaʻole kēia mau hana i ke kūlana kānāwai o ka honua o Socotra ma ke ʻano he World Heritage Site a me kāna hoʻolālā hoʻolālā hoʻomalu. Paukū 98 o nā alakaʻi alakaʻi no ka hoʻokō ʻana i ka Convention Heritage Heritage Hui Pūʻia: “E hōʻoiaʻiʻo ʻia nā ʻano kānāwai a me nā hoʻoponopono ma nā pae aupuni a kūloko i ka palekana o ka waiwai mai ka pilikanaka, hoʻokele waiwai, a me nā pilikia ʻē aʻe a i ʻole nā hoʻololi ʻē aʻe e hoʻopilikia maikaʻi ʻole i ka Waiwai Kūʻokoʻa Kūikawā, me ka pololei a/a i ʻole ka ʻoiaʻiʻo o ka waiwai."
Eia kekahi, ʻo kēia mau hana, e like me ka hoʻonui ʻia ʻana o nā wahie mōʻalihaku e hoʻolako i ka uila no nā kukui, nā mea hana, a me ka ea ea ma nā hale koa hou i kūkulu ʻia, nā hale noho, a me nā hale kalepa, e hoʻolalelale i ka nāwaliwali o Socotra i ka hoʻololi ʻana i ke aniau.
Hoʻokuʻu nā kumu lāʻau i ka carbon dioxide a lākou e mālama ai. ʻO ka hoʻonui nui ʻana o nā kaʻa, nā kaʻa, nā moku, a me nā mokulele i hopena mai ka hoʻoikaika ʻana o ka UAE e hoʻohana i ka mokupuni ma ke kālepa ʻana ke kumu o ka piʻi ʻana o ka hoʻokuʻu ʻana i ka ʻeaea, ʻo ka nui o ka carbon dioxide.
Ua ʻike mua ʻia ka hoʻololi ʻana i ka ʻāina i nā ʻino, ke piʻi ʻana o nā mahana maʻamau, ka nui o ka wai maloʻo, ka huki ʻana i nā kumulāʻau liʻiliʻi, a me ka hōʻemi ʻana o ka huaʻai no nā kānaka a me nā holoholona, nā mea a pau e ulu nei ka UAE.
Pēlā nō, pilikia nā hana a ka UAE i ke ʻano olaola o ke ola kai ma ke kahakai a me nā kai a puni o ka pae ʻāina. Hoʻohana ʻia nā pōhaku koʻa oval mai ke kahakai a me nā pōhaku ʻulaʻula mai nā wadis (awāwa) e kūkulu i nā pā a puni nā ʻāpana ʻāina i kūʻai ʻia ma kahakai e nā mea hoʻopukapuka mai nā mokuʻāina ʻo Gulf, e like me ka ʻōlelo a kahi kamaʻāina. ʻO ia mau hana ke nānā ʻole i ka hoʻolālā zoning conservation, hōʻino i ka ʻāina, a hoʻoweliweli i ka ʻino ʻana o ka lepo ma kahakai a me nā wadis i ka wā ua.
I ka hoʻowahāwahā ʻana i nā kikoʻī WHC, ua hoʻonui ka UAE i ke awa ma Hadibo e loaʻa i nā moku kaua e hāʻawi ana i nā mea kaua i ka mokupuni a lawai'a kalepa nā moku e hoʻouka i ka nui o ka iʻa no ke kūʻai aku ma ka honua a kūʻai ʻia e like me nā iʻa mai ka UAE. I ka manawa like, ua pāpā aku nā luna o UAE i nā lawaiʻa kūloko mai ka lawaiʻa ʻana ma kahi kokoke i ke awa, e hōʻole ana iā lākou i kahi ola.
Ua lawe mai ka poʻe noho i nā mea kanu, e lawe pinepine ana i nā ʻano ʻano invasive malihini a hoʻohana i nā pesticides ʻoiai Nā ʻōlelo aʻo a WHC ʻo ia mau hana e hoʻoweliweli ana i nā mea olaola o Socotra. Wahi a ka Socotra UN Zoning Plan, 2000, Paukū 10: "Ua pāpā ʻia ka lawe ʻana mai i nā hua, nā mea kanu, nā pesticides, a me nā mea kanu i loko o nā mokupuni ʻo Socotra ke ʻole nā luna kuleana i hana i ka loiloi kūpono a me ka hoʻokolokolo ʻana a hāʻawi i nā palapala ʻae me ka hui pū ʻana me ka ʻaha."
Ke hoʻomau nei ka UAE i ka ʻāina no ka mākaʻikaʻi, kūʻai aku iā Socotra ma ke ʻano he kahua hoʻomaha huakaʻi no nā mākaʻikaʻi ma nā visa i hoʻopukaʻia e ka UAE ʻoiai e hoʻomaʻamaʻa ana i nā mokulele mai Abu Dhabi.
ʻAʻohe Henehene
Ke luku nei ʻo UAE i kekahi o nā pae ʻāina biodiverse a puni ka honua a me ka wikiwiki o ka hoʻololi ʻana i ke aniau. Eia nō naʻe, ʻo ia ke kuleana no ka hoʻokipa ʻana i ka UN COP28, me kāna luna ʻaila kiʻekiʻe e alakaʻi ana i ka piko o ke aniau.
Ke nānā aku nei nā alakaʻi o ka honua a me ka UN i ke ala ʻē aʻe, e hiki ai i ka UAE ke alualu i kāna mau hewa honua me ka hoʻopaʻi ʻole. Ke haʻalele nei ka poʻe hoʻoikaika i ke aniau a me nā hui kaiapuni i kahi pōʻino koʻikoʻi biodiversity no ka mea ua pili lākou i nā hoʻokuʻu wahie fossil.
Pēlā nō, ʻaʻole ʻike ka media mainstream i ke kuleana e hōʻike i ka luku ʻana o UAE i kahi UNESCO World Heritage Site.
Me ka hoʻopaʻapaʻa, aia ʻo COP28 ma ke alahaka; Hiki iā ia ke hoʻihoʻi hou i kona hilinaʻi ma ka hōʻike ʻana i nā hewa kūlohelohe nui, e like me nā mea o ka UAE ma ka pae ʻāina ʻo Socotra, a hoʻohana i kahi ala holistic e pili ana i ka pale ʻana i ka biodiversity, a i ʻole e hoʻomau i kahi ʻano i lalo.
Mouna Hashem, ʻO PhD, he loea hoʻomohala honua me ka ʻike nui e loiloi ana i ka hoʻomohala ʻana nā papahana a me nā kulekele ma Nā keʻena UN (ka United Nations Development Program, UNICEF, ka International Labor Organization) a me nā hui ʻē aʻe, e komo pū me ke Kōmike International o ke Keʻa ʻulaʻula, a me ka World Bank, a me nā mea ʻē aʻe. He mea noiʻi ʻo ia no ka hoʻomohala socioeconomic a me ka politika o Yemen. Hoʻopili ʻia kāna mau palapala i nā ʻano pilikia e pili ana i ke aupuni, ka hoʻopau ʻilihune, a me ka hoʻomohala ʻana. He mea kōkua ʻo ia i ka Hoʻokipa.
ʻO Martha Mundy he polopeka emerita o ka anthropology ma ke Kula Kaiapuni o London. Ua hoʻomaka ʻo ia i kāna ʻoihana noiʻi ma ka ʻākau o Yemen (1973-77), a laila aʻo ʻia ma Ioredane, Lebanona, Farani, ʻAmelika Hui Pū ʻIa, a me United Kingdom. Ma 2011-12, ua hoʻi ʻo ia i Yemen e hana pū me nā agronomists ma ka hoʻololi ʻana i ka agrarian. Mai ka hoʻomaka ʻana o ke kaua ma 2015, ua nānā ʻo ia i ka hopena o ke kulekele a me ke kaua ma ke kaiāulu o Yemen a me nā ʻōnaehana meaʻai, me ka kākau ʻana i ka hōʻike "ʻO nā hoʻolālā o ka Coalition i ke kaua Yemen” (World Peace Foundation, Fletcher School of Law and Diplomacy, 2018). He mea kōkua ʻo ia i ka Hoʻokipa.
Ua hoʻopukaʻia kēiaʻatikala e Honua | Mea ai | Ola, he papahana a ka Hui Hoʻolālā Kūlohelohe.
Hāʻawi kālā ʻia ʻo ZNetwork ma o ka lokomaikaʻi o kāna poʻe heluhelu.
E Makana mai